Saga - 2007, Blaðsíða 115

jafn vel upp bygg ingu kirkj unn ar sem stofn un ar,6 svo eitt hva› sé
nefnt.
Nú er al mennt lit i› svo á a› kristnitak an hafi ver i› marg flætt
lang tíma flró un sem hafi haft ví› tæk áhrif, menn ing ar leg jafnt sem
fé lags leg og póli tísk, á sam fé lags legt um hverfi sitt. Hug mynd in um
kristni tök una sem stig skipta lang tíma flró un hvíl ir á göml um grunni
sem rekja má til rann sókna Hel ge Lj ung bergs sem birt ust í dokt ors -
rit ger› hans ári› 1938. Hug mynd um fless um var sí› an fylgt eft ir af
Fred rik Paasche á sjötta ára tug sí› ustu ald ar og Fritjov Birkeli um
ára tug sí› ar. Birkeli lag›i me› rann sókn um sín um grunn a› hug -
mynd um um kristni töku ferl i› sem flrí skipta flró un flar sem hvert
stig skar a› ist vi› ann a› í tíma, öf ugt vi› fla› sem fram kom í hug -
mynd um Lj ung bergs og Paasches. fieir skiptu ferl inu eft ir tíma í af -
mörk u› og and stæ› stig sem leiddu til fless a› trú ar brag›a skipt in
áttu sér sta›.7
Nú er mest stu›st vi› hug mynd ir Birkel is fleg ar kristni töku ferl -
i› á Nor› ur lönd um er sko› a›, flótt flær hafi tek i› nokkrum breyt -
ing um á sí› ustu ára tug um. Í rann sókn um af flessu tagi er geng i› út
frá flví a› kristnitak an hef›i ver i› langt ferli sem skipt ist í flrjú stig.
Fyrsta stig ferl is ins bygg ist á til vilj ana kenndri út brei›slu kristni (e.
in filtration), sem stó› frá 600 til 950 og mátti rekja til auk inna sam -
skipta nor ræns fólks vi› krist in sam fé lög í Vest ur- og Mi›-Evr ópu
snemma á vík inga öld. Ann a› stig i› fel ur í sér trú bo› (e. mission),
sem hófst 950 og lauk 1030. fiví var a› al lega beint a› höf› ingja stétt -
um fleirra sam fé laga sem í hlut áttu. firi›ja og sí› asta stig ferl is ins
tók vi› af flví fyrra og stó› til 1050. fia› fól í sér mót un og upp bygg -
ingu kirkj unn ar sem stofn un ar (e. org an isation). Einu stigi til vi› bót -
kristnitakan 115
6 Sjá m.a. Stef an Brink, „Ti dig kyrk lig org an isation i Nor den — aktör erna i soc k -
en bildn ingen,“ Kristn and et i Sverige. Gamla källor och nya per spektiv. Rit stj. Bertil
Nils son. Projektet Sverig es kristn ande, publikationer 8 (Upp söl um 1996), bls.
269–290. — Hjalti Huga son, „Frum kristni og upp haf kirkju.“ — Orri Vé steins -
son, The Christ i an isation of Iceland. — Jón Vi› ar Sig ur›s son, Kristn inga i Nor den
750–1200 (Osló 2003).
7 Hel ge Lj ung berg, Den nor diska religionen och kristendomen: stu di er över det nor -
diska religions skiftet und er vik ingatiden (Stokk hólmi 1938). — Fred rik Paasche,
Møtet mell om hedendom og kristendom i Nor den (Osló 1958). — Fridjov Birkeli,
Nor ske stein kors i tid lig midd el ald er. Et bi drag til belysn ingen av over gangen fra nor-
røn religion til kristendom. Skrift er ut gitt av Det Nor ske Viden skaps-Aka demi i
Oslo II. Hist.-Filos. Klasse. Ny serie nr. 10 (Osló 1973).
Saga vor 2007_Saga haust 2004 - NOTA 1/28/12 7:57 PM Page 115