Skírnir - 01.04.2011, Blaðsíða 19

SKÍRNIR
UPPHAF MANNAFERÐA Á ÍSLANDI
17
hvort það geti þá ekki átt við vestan skálans líka, þar sem vestur-
sniðið var tekið og örkolin byrjuðu að koma fyrir 3 cm neðan við
landnámslag. Hvað sem um það kann að vera er misræmið á milli
sniðanna tveggja óskýrt og samband þeirra við skálann enn óljóst.
Þar finnst mér einkum tvennt athugavert í rökfærslu Páls. Annað
er það að ég er tortrygginn á þessa ríkjandi austanátt í Reykjavík
sem hann nefnir, hef ekki tekið eftir henni í hálfrar aldar vist í
bænum og sé ekki að tré svigni þar til vesturs undan þrálátum austan-
vindum eins og gerist þar sem vindar eru staðbundnir. Hitt er það
að ekki hefur lagt í neina átt reyk úr skálanum við Aðalstræti áður
en landnámslagið féll. Skálinn er sannanlega reistur eftir að það
gerðist, og engin merki hafa fundist um hús undir honum, þótt þar
hafi verið grafið niður á möl.36
Gamlar fornleifar
Til frekari stuðnings kenningu sinni nefnir Páll Theodórsson í
greininni 2010 ýmsar fornleifar sem hann segir bera vitni um byggð
fyrir 870. Meðal þeirra eru járnvinnsluofnar sem hafa fundist þétt
ofan á landnámslaginu á svokölluðum Alþingisreit í Reykjavík,
svæði sem afmarkast af Vonarstræti að sunnan, Tjarnargötu að
vestan, Kirkjustræti að norðan og byggingum að austan. Páll segir
að talið sé að þessi járnvinnsla hafi þurft 50 manna starfslið, og sýni
það „að byggð hafi verið komin þarna allnokkru fyrir 870“.37 Ekki
sé ég rök til að taka mjög alvarlega þá ágiskun að járnvinnslan hafi
krafist 50 manna starfsliðs, og fjarstæða er að halda að ofnarnir
styrki kenningu Páls um byggð á Islandi frá því fyrir 700. I mesta
lagi má segja að þeir geri hóti sennilegra en ella að fólk hafi verið á
ferli í Reykjavík frá því um miðja níundu öld.
Þá minnist Páll á garðbrot í Húshólma við Krísuvík sem jarð-
fræðingarnir Haukur Jóhannesson og Sigmundur Einarsson grófu
í gegnum árið 1987. Þeir fundu ekki landnámslag undir garðinum
eða í hleðslunni en aftur á móti:38 „Neðst í pælunni norðan megin
36 Roberts o.fl. 2003: 231; Orri Vésteinsson 2008: 203-204.
37 Páll Theodórsson 2010: 515.
38 Haukur Jóhannesson og Sigmundur Einarsson 1988: 83.