Helgarpósturinn - 10.12.1987, Blaðsíða 7

„Homo faber er tœknimadurinn sem
afneitar tilfinningum, gróandi, frjósemi.
Starf hans er tœknilegs eölis — hann
stjórnar samsetningu flókinna túrbína og
hann lítur á menneskjuna sem eins konar
véir
Ingunn Ásdísardóttir í TÆKNIMAÐURINN ORÐINN ÍSLENSKUR, ritdómi um
Homo faber eftir Max Frisch.
BÓKMENNTIR
Tœknimaöurinn
oröinn íslenskur
Homo faber
eftir Max Frisch
þýö.: Ástrádur Eysteinsson og
Eysteinn Þorvaldsson
útg.: Örn og Örlygur
Max Frisch þekkjum við Islend-
ingar sennilega helst af leikritum
hans, Andorra og Biederman og
brennuvargarnir, en skáldsögum
hans höfum við ekki fengið að
kynnast nema á erlendum tungum.
Frisch hefur með réttu verið taiinn
einn helsti rithöfundur svissneskur
um áratugaskeið og merkustu
skáldsögur hans teljast Stiller, Mein
Name sei Gantenbein (Nafn mitt sé
Gantenbein), ásamt Homo faber,
þeirri sögu sem nú er komin út í ís-
lenskri þýðingu þeirra Ástráðs Ey-
steinssonar og Eysteins Þorvalds-
sonar.
Homo Faber er tæknimaðurinn
sem afneitar tilfinningum, gróandi,
frjósemi. Starf hans er tæknilegs
eðlis — hann stjórnar samsetningu
flókinna túrbína og hann lítur á
manneskjuna sem eins konar vél,
æðra stig homo sapiens. Þegar til-
viljanir hins mannlega lífs taka að
ryðjast inn í tilveru hans svo harka-
lega að hann getur ekki leitt þær hjá
sér eða látið sem þær komi sér ekki
við fara ýmsar brotalamir að koma
í ljós í vélinni homo faber. Loks upp-
götvar hann meira að segja að til-
viljanir og tilfinningar mannlífsins
hafa haft áhrif á allt hans líf — upp-
götvun sem neyðir hann til að skoða
líf sitt í nýju og framandi ljósi.
Undirtitill sögunnar er „skýrsla".
Skýrsla sem Walter Faber, aöalper-
sóna bókarinnar, skrifar um líf sitt.
Skýrslu þessari er skipt í tvo aðai-
kafla, Stöð 1 og 2, en hvor kafli er
skrifaður í brotum og brotin ekki í
tímaröð. Þetta form á nokkuð skylt
við dagbókarbrot — er á líður lest-
urinn raðast upp í huga lesandans
atvik þau og atburðir sem sagt er frá
svo úr verður heilleg mynd. Form
þetta undirstrikar þá niðurstöðu
sögunnar að manneskjan er ekki
vélræn og getur ekki lifað sam-
kvæmt slíkum formúlum; við hvert
fótmál bjóðast fleiri en ein möguleg
leið og oft er tilviljunum og utanað-
komandi áhrifum háð hvaða stefna
er valin.
Þýðingin er yfirhöfuð á góðu
máli, nákvæm en dálítið stirðleg á
köflum.
Eina svolítið pínlega stafsetning-
arvillu hnaut ég um: orðið lesbisk er
dregið af nafni grísku eyjunnar
Lesbos og getur því engan veginn
haft í sér p — lespísk, hvað sem Árni
Böðvarsson og íslensk málnefnd
segja.
Eins þótti mér erfitt að lesa setn-
ingar eins og: „Aftur furðar mig á
því hve ung hún er" (bls. 92). Ég
hefði haldið að annaðhvort skyldi
standa: „...furðar mig hve ung hún
er“ eða „...furða ég mig á því hve
ung hún er“.
Önnur setning: „ég lá og studdi
fæturna á hvíta rimlana..." (bls. 96).
Hér trúi ég að réttara væri að segja:
„...studdi fæturna við...“ eða
„...studdi fótunum á...“. Málvillur
eins og þessar sem ég hef hér tínt til
eru óþarfi í svo magnaðri og
skemmtilegri bók sem Homo faber
er.
Þýðendur rita ítarlegan eftirmála
þar sem gerð er grein fyrir höfund-
arverki Max Frisch, rekja helstu ein-
kenni og þemu í skáldsagnagerð
hans og fjalla sérstaklega um Homo
faber á þann veg að verður lesanda
til aukins skilnings á verkinu.
Ingunn Ásdísardóttir
*
Ahrifamikil
leiöindi ^
Farsedlar til Argentínu
eftir Erlend Jónsson
útg.: ísafold.
Ut er komið hjá ísafold smásagna-
safnið Farseðlar til Argentínu og
aðrar sögur eftir Erlend Jónsson og
er nafn bókarinnar dregið af síðustu
sögunni.
1 bókinni eru átta sögur. Þrjár þær
fyrstu: Saga úr sveitinni, Sundnám-
skeið og Lífið á Breiðósi, eru frá-
sagnir af heldur misheppnaðri barn-
æsku og unglingsárum þriggja
drengja (einn í hverri sögu), sem all-
ir eiga það sameiginlegt að vera ut-
anveltu við hinar skárri hliðar til-
verunnar.
Sagan Horft til æskuslóða segir
frá Hafliða sem kemur í heimsókn
til fæðingarbæjar síns og ætlar að fá
uppreisn æru en mistekst.
Framavonir segja frá Páli Páls-
syni sem er deildarstjóri í stöndugu
fyrirtæki, en framhjá honum er
gengið í stöðuveitingum svo hann
móðgast og gengur út. En endar svo
sem lagermaður hjá sama fyrirtæki.
í sögunni Stjórnmálanámskeiði
segir frá Aðalsteini sem lætur póli-
tíkina og pólitíkusana spila með sig.
Þó endar með því að hann nær sér
í konu.
Leyndarmál kennarans er ævi-
sagan sem Sigurður kennari skrifaði
eftir að hann komst á eftirlaunaald-
urinn en fór svo frjálslega með stað-
reyndir að mati konu sinnar að hún
henti handritinu í tunnuna.
Síðasta sagan, Farseðlar til Arg-
entínu, segir frá hjónum sem eiga upp-
reisnargjörn börn; son sem er horf-
inn í sollinn og dóttur sem gift er í
Argentínu. En þangað er ekki öllum
ætlað að komast.
Ekki er í rauninni hægt að segja
að neitt verulegt sé að þessum sög-
um byggingarlega eða málfarslega
séð. En þær eru bara allar með tölu
TIL JÓLAGJAFA
Pennasett • Pennastatíf • Töfl • Servíettur • beikspil •
Allar jólabœkurnar • Hnattlíkön • Jólakort •
Vönduö tréleikföng • Tölvuspil • Kerti •
Skrifborösmottur • Jólapappír • Spil •
Jólaskraut • Slaufur og boröar •
Merkimiöar • Kertaglös •
Skjalatöskur • Óróar •
O.m.m. fl.
Meö nýjungarnar og nœg bilastœöi
Siðumúla 35 — Sími 36811
JÓLABÆKUR MENNINGARSJÓÐS
BÓLU-HJÁLMAR
Höfundur:
Dr. Eysteinn Sigurðsson.
Blaðsíðufjöldi
313
Verð kr. 2.250,-
HVALVEIÐAR
VIÐ ÍSLAND
1600-1939
Höfundur:
Trausti Einarsson
sagnfræðingur.
Blaðsíðufjöldi:
177
Verðkr. 1.350,-
Viihjátnmr
Hjáiniarsson
MJORRÐINGA-
SÖGUR
Hofundur:
Vilhjálmur Hjálmarsson
frá Brekku.
Blaðsíðufjöldi:
391
Verð kr. 2.950,-
VATNIÐ
Guórrtundur
Danielsson_
VATNIÐ
Höfundur:
Guðmundur
Daníelsson.
Blaðsíðufjöldi
251
Verð kr. 1.980,-
ÞJOÐHATIÐIN 1974
Höfundur: Indriði G. Þorsteinsson.
Rit þetta er saga þjóðhátíðar sem haldin var í
tilefni af ellefu hundruð ára afmæli
íslandsbyggðar.
Þjóðhátíðin er í tveimur bindum og
myndskreytt.
Blaðsíðufjöldi: 655
Verð kr. 6.700,-
Bókaúigófa
/HENNING4RSJÓÐS
SKÁLHOLTSSTÍG 7» REYKJAVlK • SlMI 6218 22
Hvita
íosm
HVITA ROSIN
Þýðing:
Einar Heimisson
Höfundur: Inge Scoll
Blaðsíðufjöldi:
138
Verð kr. 1.100,-
tIEH3
LANDAMÆRI
Höfundur.
Heiðrekur
Guðmundsson.
Blaðsíðufjöldi:
82
Verð kr. 1.375,-
HELGARPÓSTURINN B-7