Alþýðublaðið - 25.04.1938, Blaðsíða 3

MÁNUDAGINN 25. apríl 1938.
*u»ýwbuwhp
ALnfauaum
RKHfféM:
F. B. TALBWHAKSSON.
AFSMWSLA:
ALÞÝBVSÚSINC
(Inngangur £rá Hverfkgötu).
SÍMAK: 4908—480«.
4900: Afgrelðíia, auglýilngar.
4901: Ritttjóm (innlendar (réttir).
ÍS02: Ritstjóri.
4903: Vilkj. S. Viihjálmuon(heima)
4904: F. R. Valdemaruoa (helma)
490S: Alþýðuprentsmiðjan.
4906: Algreiðsla.
ALÞÝBUPBENTSMIBJAN
Liðveizla J. J. lið
ihaldið.
EFTIR a& borgarstjórinai ,,lán-
lausi“ koim úr lutainfierði sinni
famin Mgbl. upp á því snjaJIræði
aö ■ Reykvíkiingar sjálfir ættu aið
lóna bænuin fé tiil hitaveitunmíar,
en painn erlienda gjaldeyri, sem
nieö þyrfti, skyldist malmni að
blaðið ætlaiðlst til ialð útliend félög
sem ættu frosið fé í bönikumum,
liegðu fram!
Nú er það vitainlegt að tíll hita-
veitumnar þarf erlrnt efni, sem
nemur fleiri inilljónium krórna, og
þessviejgma ver&ur málimiu ©kki
bjaxgað með immiemdu láni. Þetta
virðist Mgbi mú vera orðið ijóst
eftir að Jómas Jómssiom bemti því
á það í mjög eftirtektarveirðrl
greim síðastliðinm rniðvikudaig.
J. J. styður að öðm leyti þessa
hugmynd Mgbi. urn leið og hann
fæiir fram ýmsar afsiakiamiir fyr-
ir því, að' íhaldið í Reykjialvík
skuli ekki hafa staðið við kiosm-
ingalofiorð sín, og það er þettai
sem gierir ■greiin hans sérstakliega
eftirtektarverða.
M.gbl. lætur hel diutr ekki hjá liða
að fagna þessari liðveázlu J. J.
Það er eins og það hafi himirnm
höndum tekið að geta vitnað í
orð „þessa mamnls" til styrktar
sjnium miálstað1. öðruvísi mér áð-
ur brá. Nú er Jónas frá Hriflu
orðinm síðasta. hialdreipi' íhalds-
iinis.
Mgbl, skrifar á iaugardagimn
rrtstjómargreiin um þá „hel-
stefmu", sem meiriihlutli Fram-
sókmarfliokksimis á þingi sé fylgj-
amdi. Em það bætir því við að
inmam Framsókmarflokksims séu til
menm, sem viiji breyta aigeriega
um stefnu í fjármálum og at-
vimmumálum' þjóðarimmar. „Þess-
ir menn eiga í leimiu og; öllu sam-
leið með Sjálfstæðismönnum“
segir Mgbl.
Það er engimrn anina'r en J. J.,
fyrst og fremst, semi Sjálfstæðh
isf lokkurimm teluir sig nú í „eámlu
og öllu eiga samleiði imieð“. Þiajð
er enigin hendin|g áð J. J. kemur
íhaldinu svo áþxeifan'lqga til
hjálpar til þess að afsdka svik
þess og ódugmað í stærsta vel-
fierðarmáli bæjarbúa sem stemdur,
hitaveitumálimui. Aldrei hefir
neimm íslenzkur stjórnmálaflokkur
staðið jafn afhjúpaður frammi
fyrir iumbjóðemdiuimr sínum, bæði
fyrir hrein kosningásvik og fyrir
að hafa árum s'aiman eyðiliagt
framkvæmd leinhvers glæsileg-
asta mtenningammáls höfuðst'aðiar-
ins., leónjgöngu vegna þess, að>
allar framkvæmdir hiafa vierið
miðaðar við pólitískia hlagsmuni
íhaldsins. Rað amdstæðiingianina
hafaj vierið að engu höfði.
J Eima afsökunin, sem íhaldið
ireynir að bera fyriir sig, er sú aðt
Bnetar hafi ekkert viljað jláma
bæn'um, vegna þess að lámistreáBt
lamdsins sé g'latað fyrir ógætiiegá
, fjármálastefnu rikisst jórnarlninar.
Það er því emgim furða þótt Mgbl.
sé kampakátt yfir gheiimi J. J. umn
hitaveátumálið. J. J. játar sem
sé beimlíniis að þessi rök íbajds-
ins hafii við tatsvert mikið' að
styðjast. J. J. segir: „Bnezk
stjórna'rvöld vita nákvæmlega
hvað við skUldum og hváð við
Eramleiðum“. „Englendingar lesctu
til með að lánia fé, em þeir viljaað
staðið sé við skuldbiiindingar um
vexti og afborgamir“.
„Neitum stjórmarvaldiamma þýðir
eklti anrnað en það, áð þeim þykir
ekki örugt að lána himgað meim
fé en komið er að óbreyttumi
kringumstæðum". Það er engin
furða þótt Mgbl. feitletri síðuistu
setnimguma, Þessii unrmæli verða
ekki skilin öðru vísi en sem biein
viðurkenniing á því, að lánstraust
þjóðarinmar sé þrotið, og óbein
áiás á stefnu og störf Eysteims
Jónssonar fjármálaráðherra. Nýja
dajgblaðið og Alþýðublaðið háfa
oft á undamförnum árum1 sýnt
fnam á staðieysur ihialdsb'laðíannia'
um fjánmálastefnu stjórnarinnar
og várið hana fyrir ósanmgjörn-
um árásum íhaldsins. En nú kem-
u;r fiormaður Framsóknairfliokks-
ins oig viðurkennir að íhaldið hafi
rétt að mæla, enda slær Mgbl.
því föstu að nú séu til menm inn-
an Framsóknarflokksims, siem1 vilji
breyta algeriega um stefnju í f jár-
málum og þeir „eigi í einU' og
öllu samleið með Sjálfstæðis-
flokknum“.
Þjóðin veit hverja fjánnála-
stefnu SjáifstæðisflDkkuirinn hefir
boðað undanfalrin ár, afnám ián-
fliutningshaftamna, stórfcostiegan
tekjuhalla á fjáriögunum o. s. fxv.
Og aliir þekkja gætni þeitrra
manin, siem: stjórnað hafia f járreiö-
um Kveldúlfs.
Þa® er nú uppiýst að hingað
miuni koma á næstunmi sæmiskur
verkfræðingur tii þess að kynma
sér hitaveitumá'lið'. Alþýðublaöið
benti á það fyrir löngu að sjálf-
sagt væri að leiita fyrir sér um
Ián í Svíþjóð, en bioirgarstjórinn
viildi þá engu sinna því. I Sví-
þjóð mun hægt að kaupa næstum'
alt efni tiil hitaveitunnar og semni-
legt að þár sé hægt að fiá lán
a. m. k. fyrir efninu. öm: þa®
skal ekkert sagt, hvort hægt er
að fiá það sem á vantár að láni
innatolamds, arn biemda má' á það,
alð boTgaTstjórinn hélt því fiaist
fram í vetur, að alla upphæöinn
yrði að lána eriendis. —
En, minna má á það að nú
stendur til áð tekiö verði ailstórt
ríkjslán itonaniliamds, samkv. lög-
um frá síðasta þitogi. Mætti ætla
að niokkuð þröngt yrði á lána-
markaðinum, ef tvö stórián yrðu
fú'oðin! út i einu, en semmMega er
J. J. kunnugt um að Landsbiamk-
inm og fjármálaráöherramn telji
©kki1 nein. tormerki á því.
Á sumardaginm fyrsta
opitoberuðu trúliofun sína firk.
Hulda Mamkan, Hringbralut 186
og Þráiton Sigfiússion, Þórsgötu
15.
ÚtbreiÖið Alþýðublaðið.
HINN FYRIRHUGAÐI GAGNFRÆÐASKÓLI. TEIKNING GUÐJÓNS SAMOELSSONAR
Gagnfræðaskóli Reykjavík-
ur lýkur 10. starfsári sínu.
Minn væntanlegi Gagnlræðaskóli við
Skðlavðrðntorg verðnr einhver veg~
legasta byggingin i borginni.
Vittal fi taiimar
Jéasson, skélastjéra
G
AGNFRÆÐASKOLI
REYKJAVÍKUR er nú
að lúka 10. starfsári sínu. —
Hann var stofnsettur 1928 og
hét þá Ungmennaskóli
Reykjavíkur. þá þegar tók
séra Ingimar Jónsson við
stjórn hans og hefir hann
verið skólastjóri síðan. Má
fullyrða, að þær séu ekki
margar skólastofnanirnar
hér á landi, sem á svo skömm
um tíma hafa aflað sér jafn
almennra vinsælda og þessi
skóli, og er það fyrst og
fremst að þakka hinni ágætu
stjórn Ingimars Jónssonar á
skólanum.
Síðustu tvö árin hefir skól-
inn ekki getað tekið á móti
nærri öllum, sem sótt hafa
um nám í honum. Veldur um
þetta fyrst og fremst hús-
næðisvandræði hans og er
bygging skólahúss því aðal
hagsmunamál skólans.
Af tilefni þessa 10 ára af
mælis skólans hafði Alþýðu-
blaðið í gær tal af Ingimar Jóns-
syni um skólann og þróun hans
og sagði hann svo frá:
„Þegar Ungmennaskóli Reykja
víkur hafði starfað í tvö ár voru
samþykt á alþingi lög um gagn-
fræðaskóla og með þeim fékk
skólinn gagnfræðaskólaréttindi
og nafnið Gagnfræðaskólinn í
Reykjavík. Þetta er nú tíundi
> starfsvetur skólans og verður
honum að þessu sinni sagt upp
1. maí.
Skólinn hefir starfað í tvennu
lagi. Aðalskólinn hefir starfað
á daginn en auk þess höfum við
haft kvöldskóla. í aðalskólan-
um mun hafa setið um 1000
nemendur á þessum 10 vetrum,
en í kvöldskólanum um 250.
Þess ber þó að geta, að við höf-
um ekki getað tekið við nærri
öllum sem óskað hafa eftir dvöl
í skólanum og veldur þar aðal-
lega um húsnæðisvandræði
hans.
Aðalnámsgreinar skólans hafa
verið allar venjulegar gagn-
fræðanámsgreinar. en auk þess
hafa verið kendar ýmsar aðrar
námsgreinar, svo sem bók-
færsla, vélritun, þýzka, leik-
fimi o. fl.
Skólinn hefir þá sérstöðu. að
hann er eini almenni framhalds-
skólinn í bænum. Hann tekur
við börnum úr barnaskólanum,
án nokkurs undirbúningsnáms,
en í Menntaskólanum og Gagn-
fræðaskóla Reykvíkinga þarf
vetrarundirbúning. Þá hefir
Gagnfræðaskóli Reykjavíkur
þá sérstöðu, að hann er ókeyp-
is, nemendur þurfa ekkert
skólagjald að greiða. en í öll-
um öðrum skólum í bænum
þurfa nemendur að greiða 100
til 200 króna skólagjald. Al-
menningur getur því helst not-
að þennan skóla. Öllum er kleift
að sækja hann svo lengi sem
rúm hans leyfir og hann er
mjög hentugur undirbúnings-
skóli undir lífið sjálft, enda
leggjum við einmitt mikla á-
*• t~ -4. 4- rí» -d* -f f- -f /• f— >4« -+ fJtf -f .
GRUNNTEIKNING AF GAGNFR ÆÐASKÓLAHOSINU EFTIR GUÐJÓN SAMUELSSON
INGIMAR JÓNSSON
herslu á að gera hann þannig.
Þá geta og nemendur hans farið
úr honum í æðri skóla, Mennta-
skólana eða Kennaraskólann.
Þetta hefir og almenningur
skilið því að umsóknum til hans
hefir sífelt fjölgað ár frá ári.
í fyrra haust var aðsóknin svo
mikil að lauslega áætlað hefð-
um við þurft að bæta við tveim-
ur bekkjum, ef við hefðum átt
að fullnægja eftirspurninni og
þó var eftirspurnin enn meiri í
haust. í vetur hafa 235 nemend-
ur verið í skólanum og voru
allar kenslustofur þá svo fullar
sem frekast varð komið í þær.
Við skólann hafa starfað 15
kennarar. Við Árni Guðnason
meistari höfum kent frá upp-
hafi. Sveinbjörn Sigurjónsson
meistari og Friðrik Ásmunds-
son Brekkan voru ráðnir fastir
kennarar 1930. Aðrir eru ekki
fastir kennarar. Menntaskóla-
kennararnir Einar Magnússon
og Sigurkarl Stefánsson hafa
lengi kent. Björn Björnsson
hefir frá upphafi kent teikningu
og Vignir Andrésson leikfimi,
hefi ég verið mjög ánægður með
alla kennara skólans.
Vegleg srilabyyging við
Skólavðrðntorg.
Langstærsta hagsmunamál
skólans er að eignast þak yfir
höfuðið. Hann hefir frá upphafi
verið á hrakhólum með húsnæði
og aldrei haft það viðunandi.
Þegar skólinn byrjaði var hon-
um fengið húsrúm í Stýrimanna
skólanum, síðan fór hann í
Kennaraskólann og loks hrakt
ist hann í Franska spítalann.
Var það hús mikið endurbætt
en þó er langt frá að það sé full-
nægjandi, bæði hvað stærð
snertir og frágang.
Það hefir lengi verið unnið
að því að koma upp húsi yfir
skólann, en því miður hefir lít-
ið orðið úr framkvæmdum enn
sem komið er. Með lögunum frá
1930 var ákveðið að bærinn og
ríkið reistu í sameiningu hús
handa skólanum. Ríkið átti að
greiða % kostnaðarins við bygg-
inguna og bærinn % og var svo
ráð fyrir gert að byggingar-
kostnaðinum mætti skifta nið-
ur á þrjú ár.
Lóðina undir skólahúsið hef-
ir Reykjavíkurbær lagt til og
er hún um 2 þúsund fermetrar
að stærð. Hún er suðaustan við
Skólavörðutorg, næst fyrir sunn
an Barnaskóla Austurbæjar.
Nýtiska skólabyggini
áðnr ðnebkt bér.
—o—
Árið 1931 var ég á ferðalagi
erlendis og kynti ég mér þá sér-
staklega gerð skólahúsa. Leist
mér mjög vel á skólabyggingar,
sem Danir voru þá nýbyrjaðir
á að reisa og má kalla þá gerð á
íslenzku „sal“-skóla. Þetta er
ensk skólagerð og kallast í Eng-
landi .,Hall“-skóli. Gerð þess-
ara skólabygginga er þannig að
í miðju hússins er mikill salur.
sem fær ljós niður um þakið, og
kemur salurinn í stað ganga í
venjulegum skólum. Út frá
salnum koma skólastofurnar
beggja vegna og stundum til
endanna líka og opnast þær all-
ar inn í salinn. Á efri hæðum
hússins eru svalir inn í salinn,
meðfram skólastofunum, og eru
þær svalir notaðar fyrir ganga
á efri hæðunum, en geta jafn-
framt verið áheyrendapallar.
því að salurinn er opinn upp úr.
— Hafa teikningar verið gerð-
ar?
„Ég er búinn að láta gera
tvær teikningar að þessari gerð.
Hina síðari gerði Guðjón Sam-
úelsson prófessor, húsameistari
ríkisins, og var hún fullgerð í
vetur. Var það eitt af síðustu
embættisverkum Haralds Guð-
mundssonar ráðherra að stað-
festa þessa teikningu til að
byggja skólann eftir.
Bygging þessi á að
verða 24 metrar á breidd
og 36.5 metrar á lengd, tvær
hæðir með fullháum kjallara
undir öðrum enda þess, því að
húsið mun standa í nokkuð
miklum halla. Húsið snýr að
suðaustri til norðvestúrs, að-
alinngangurinn verður í suður-
hluta þess, og verða þar niðri
fatageymsluherbergi snyrtiklef-
ar, íbúð húsvarðar o. fl. Úr for-
stofunni verður gengið eftir
tvöföldum breiðum stiga upp í
salinn, sem verður 28 sinnum
11 metrar og verður þannig
langstærsti samkomusalurinn í
borginni, og ætti með svölun-
um að rúma um 800 manns í
sæti. Umhverfis salinn eru
skólastofurnar. nema fyrir
norðurstafni. Hann snýr út að
Skólavörðutorgi og verða á
honum stórir gluggar, sem ná
upp í gegn um báðar hæðir
hússins.
Alls verða 14 kennslustofur
í skólanum, þar af nokkrar sér-
stofur. Þó að ekki væri sett
nema einu sinni í stofurnar.
Ætti skólinn því að rúma
fyllilega 300 nemendur, en það
tel ég hæfilega stærð á skóla.
Ef skólinn er mikið stærri, er
hætt við því, að persónulegt
samband milli nemenda og
kennara verði minna og uppeld
isáhrif skólans þar með gerð
lítils virði.
Nýlr mðgnleikar fyrir
margskonar fræðslnstarf.
Hvaða ráð eru til að reisa
þetta mikla hús?
Frh. á 4. síðú.