Tíminn - 14.09.1918, Blaðsíða 3

T I M I N N
195
hefði verið »í húsi«. Hann segir
nú »Tímanum til fróðleiks að sild-
in var ekki í húsi«.
Tíminn beygir sig fúslega fyrir
þessu og telur nú víst að síldin
hafi ekki verið »í húsi«. En hvað
bætir það málstað hr. M. P. Ef
nokkuð er þá gerir það hann verri.
Úr því síldin var undir berum
himni var miklu hættara við að
hún væri skemd og átli því að
vera ódýrari.
En er liægt að liugsa sér aumk-
unarverðari vörn en það, að færa
fram fjórar afsakanir sem allar eru
í rauninni ákærur og geta svo
hrakið einungis þetta eina að síld-
in var ekki »i húsi«. —
Hr. M. P. neitar að svara spurn-
ingunni um það hvaða verði harin
keypti sildina. »Um það varðar
engan og allra sízt Tímann«, segir
hann. — Gott Og vel. Hann vill
ekki svara því. En almannarómur
segír að síldin hafi eklci kostað þá
þingmennina nema kr. 12,50 tunn-
an og leikur það þá á nokkrum
tugum þúsunda sem þeir hafa
grætt. Verði hr. M. P. sá gróði að
góðu, svo sem hann er fenginn.
Öll vörn hr. M. P fór fram hjá
kjarna málsins. Hann hefir reynt
að verja sig einungis sem kaup-
sýslumann. Hann ber ekki við að
verja hitt að þetta gerði hann sem
þingmaður.
En einmilt þess vegna hefir þessu
máli verið hreift í Tímanum að
hr. M. P. og þeir félagar, gerðu
þetta sem þingmenn.
Spurningin er þessi: Þolir íslenzka
þjóðin það að þingmenn hennar
stundi gróðabrall á þingbekkjun-
um? Eða gerir hún hærri siðferðis-
kröfur til þeirra manna?
Og eitt fer hr. M. P. rétt með
í grein sinni. Tíminn er að undir-
búa kosningar með þessu mali.
Hann er að vekja þjóðina svo hún
Hitfregn.
(Frh.)
Næsta grein ritsins er og eftir
ritstjórann og heitir: »Samvinnu-
stefnan og Landiðí. Snýst höf. þar
gegn ádeilugreinum þeim sem það
blað flntti í vetur á hendur sam-
vinnufélögunum. Mun það vera
einhver rökvisasta og glegsta grein
sem um það efni heíir verið ritað
á íslenzka tungu. Verða hér birtir
meginkaflar greinarinnar:
»P. segir í umræddri grein, að
verzlun sé því betri sem ágóðinn
lendir á fœrri höndum. I5að er að
segja: Verzlunin er því belri sem
kaupmönmim tekst að draga jneira
í sjóð sinn af verzlunarumsetning-
unni. En þá leiðir af sjálfu sér, milli-
að liðirnir eiga að vera sein þung-
lientastir á framleiðendum. Sam-
kvæmt kenningu P. er verzlunin i
því betra ástandi, sem milliliða-
stéttin er sigursælli við að græða
á almenningi.
Saint liugsar P. engan veginn,
að hann sé að tala móti almenn-
Alþýðuskóli Húnvetninga
á Hvammstanga.
Námstími frá 1. nóv. lil 1. apr., en einstakir nemendur fá þó
að vera styttri tíma, ef sérstaklega stendur á fyrir þeim.
Inntöliusliilyr'öi: Að hafa lært það, sem fræðslulögin áskilja
til fullnaðarprófs, að liafa engan næman sjúkdóm og að hafa óspilt
siðferði. Inngöngu fá bæði piltar og stúlkur, alstaðar að, og er starfs-
svið skólans eigi bundið við Húnavatnssýslu.
A-setlaöixi* kostnaöur fyrir piltá; Heimavist 320 kr. skóla-
gjöld 25 lcr., bækur 25 kr. eða samtals 370 kr. og ca. 80 kr. minna
fyrir stúlkur; en auk þessa ferðakostnaður og vasapeningar.
]Nrám.ssg-reinai*s íslenska, roikningur, náttárufræði, leikfimi,
söngur, hannyrðir, saga, landafræði, skrift, danska, enska; en enginn
er bundinn við að taka þátt í öllu sem kent er.
Ath. Prófdómarar og aðrir, sem hafa k'ynt sér kenslu og startsemi skólans
hafa ávalt geflð honum bezta vitnisburð. Nánari upplýsingar um það og ann-
að er lýtur að skólanum gefur undirritaður og tekur á móti umsóknum.
Hvammstanga 1. sept. 1918.
Ásgeir Magnússon.
sjái það að slika menn sem sildar-
þingmennina má hún ekki senda á
þing aftnr. Og þess skal hr. M. P.
ekki ganga dulinn, að svo framar-
lega sem hann dirfist að bjóða sig
fram til þings framar, þá skal
Tíminn gera sitt til að sýna kjós-
enduni hans og öllum landsbúuin,
hversu mjög hann treður á öllu
velsæmi með því að gera það og
hversu háskalegt það er í siðferði-
legu tilliti, að menn sem slíkt gera
sem hann heíir gert, sitji á alþingi
og' séu þar nokkurs ráðandi.
Pétni* Jónsson alþm. hefir verið
skipaðui; formaður verðlagsnefnd-
ar. Hafði Guðmundur landlæknir
Björnsson sagt af sér þvi starfi
sökum anna.
Þjórsárfossarnir.
Öllum almenningi mun það
kunnugt að tvö útlend félög hafa
í hyggju að nota fossaaíl austan-
fjalls og slofna þar til stórkostlegs
atvinnureksturs.
Annað þeirra er félagið ísland
og hefir þess verið meir getið, þar
eð það félag leitaði samninga við
alþingi í fyrrasumar og varð það
til þess að fossanefndin var skip-
uð. Mun það félag ætla sér að
beizla Sogsfossana, enda þótt það
hafi enn ekki náð eignarhaldi á
öllu vatnsafli í Soginu. Eru það
danskir auðmenn sem að því fé-
lagi standa. Félagið liefir enn eigi
gert neina gagngerða rannsókn á
staðnum, né lagt fram skýrslu um
fyrirællanir sínar.
Hitt félagið er Títan. Standa að
ingsheii). Pvert á móti álítur hann
og aðrir auðvaldssinnar, að þeirra
skoðun sér bezt fyrir alla. Pening-
arnir eiga að lenda í vösum þeirra,
sem duglegastir séu að klófesta þá.
Peir kunni bæði að afla og með
að fara. Peir noti fjármagnið lil
nýrra fyrirtækja, sem veiti atvinnu
og lífsuppeldi. Peir verði stytlur
þjóðfélagsins. Blásnauður almúginn
hnigi að fótum þeirra, hlýti forsjá
þeirra og ráðdeild í hvívetna. P.
og skoðanabræður hans álíta, að
allur alrnenuingur sé.heimskur og
ráðlaus. »Pakkið verður altaf
pakk«, sagði einn aí nafnkendustu
vísindamömnmi landsins við mig
siðastliðið sumar, þegar talið barst
að alþýðuinentun. Hann vildi þar
engu til kosta. Pað væri algerlega
gagnslaust. Vinnandi stéttir lands-
ins væru »pakk« og hlytu svo að
vera. I3essi maður er skoðanabróð-
ir P., og hvor bætir annan upp.
Því að segi vísindamaðurinn salt,
að allur almenningur sé og verði
»pakk«, þá er fjármálamanninum
P. varla láandi, þóll hann vilji,
að afraksturinn af eríiði fáráðling-
anna renni í vasa »beztu manna«,
sem sumpart nota það á heppileg-
an hátt, svo sem til að gefa út
blöð eins og »Landið« og sumpart
til framkvæmda, sem gefa auknu
og ófæddu »pakki« daglegt brauð.
Það er að bera í bakkafullan
lækinn að taka það fram, að hver
einasti samvinnumaður á landinu
er algerlega ósamþykkur báðum
þessum mönnum. Þeir trúa þvi,
að bæði góðsemd og gáfur séu
engu síður einkenni fálæklinga en
svo kallaðra stórmenna. Og þeir
vilja haga verzluuinni svo, að Iwer
fái sitt, njóta sannra tekria af sínu
eiiiði, til þess að geta notið lífsins
i sem fylstum mæli, þroskað hæfi-
leika sína og ellt þjóðlíkamann
ailan með sinni eigin framför. Orð-
um P. um verzlunarágóðann í
sem fæstum höndum breyla sam-
vinnumenn með þvi að setja »ílest-
um« fyrir »fæstum«. En á bak við
þá einu orðabreytingu er falin liyl-
dj'pisgjá í lísskoðunum. Alt, sem
hver aðilinn mælir um félagsmál,
er i eyrum liins óskiljanleg inein-
loka eða eiturþrungið hatursmál.
því norskir menn aðallega. Pað
hefir náð eignarlialdi á öilu vatns-
afli í Þjórsá og Tungná. — Það
hefir enn eigi hafið neina samn-
inga við alþingi um leyfi til starf-
ræksiu. En undanfarin ár hefir
það haft verkfræðinga í þjónustu
sinni til rannsókna og mælinga
eystra. Birtir það nú árangurinn
og áætlanir í stórri bók og er G.
Sætersmoen, verkfræðingur frá
Kristjaníu og aðal starfsmaður fé-
lagsins, höfundur ritsins. Fylgja
ritinu 32 teikningar og landsupp-
drættir til skýringar.
Aflstöðvar eru ráðgerðar sex. Við
Urriðafoss, Hestafoss, Þjórsárholt,
Skarð og Búrfell í Þjórsá og við
Hrauneyjarfoss í Túngná. Þarf að
gera stórkostlegar slýfiur v.ið afl-
stöðvarnar og jafn vel að breyla
farvegi árinnar, og auk þess mikil
mannvirki við vötnin sem árnar
I renna unr og eiga að miða til að
jafna vatnsmegnið. Þá er áætlun
um járnbrautarlagning frá Eyrar-
bakka eða Stokkseyri, til ílutnings
á verkfærum og byggingarefni lil
stöðvanna. Sjálft þarfnast félagið
ekki járnbrautar til Reykjavíkur,
en gerir ráð fyrir að kornið geti
til mála að leggja til hennar. Loks
er áætlun um leiðslukosnað frá
aflslöðvunum til úlflulningshafnar,
— senr ráðgerð er við Skerjafförð
— og yrðu þar þá aðalverksmiðj-
urnar.
Kostnaður er áætlaður alls um
277 nriljónir króna, þegar allar
stöðvar séu reistar. En nauðsyn
er ekki að reisa þær allar þegar
í stað.
Það verk senr hér hefir verið
feyst af hendi er hið fyrsta af slíku
tagi sem gert liefir verið á íslandi
í svo stórum stýl og er því mjög
inerkt. Það opnar augun á hverj-
um manni sem les, hvílíkan feykna
auð landið á í ánum. Er það ekki
ofrnælt, að sú auðsuppspretta geti,
í sömu grein segir höf., »að bænd-
ur og kaupfélögin ætli sér að hafa
allan haginn einir af framleiðslu
sinui«. Þetta þykir honum frámun-
anlega óheppilegt. Þess vegna ritar
hann með breyltu letri: »Allan
liaginu einir«. Þar er dauðasynd-
in. Einhverjir menn eru til, sem
vilja lrafa eitthvað töluverl af þess-
um hag líka. Það munu vera
milliliðirnir, sem eins og Guðbrand-
um Mangússon sagði í verzlunar-
hugleiðingum sínum í fyrra, eta
íneð framleiðendum úr hverjuin
aski. — Litlu síðar bætir höf. við
siðferðislegri röksemd til sluðuings
þvi, að bændur og kaupfélögin
megi ekki ætla sér allan haginn af
sinni framleiðslu. Og rökseindiu
er þessi:
»Þetta inun ekki vera framkvæm-
anlegt, því að það ríður alveg í
bága við tilætiun náttúrunnar og
reynsluna, því — að einn eigi að
lifa á öðrum. Ein stétt getur aldrei
til lengdai* nolið alls hagsins af
framleiðslu sinni. Það slríðir á
rnóti alheimsviðskifalögmálinu og
einnig kærleikslögmálinu, að unna