Tíminn - 22.03.1919, Blaðsíða 1

TÍMINN
dð minsla lcosli 80
blöð á ári, koslar 5
krónur árgangurinn.
AFGRBIDSU
i Reykjavik Laugavtf
18, simi 286, út am
land i Laufáti simi 91.
III. ár.
Reylg'RYÍk, 22. mars 1919.
19. blað.
jticholas ícbaykovsky.
Nichoias Tchaykovsky mun nú
Yera einna elstur og frægastur af
þeim sem á lífi eru af hinum gömlu
rússnesku byltingamönnuin og
frjálslyndu lýðveldissinnum. Kring-
um árið 1870 stofnaði hann hið
fyrsta byltingamannafélag, sem sið-
an hefir verið kent við nafn hans.
Þau 50 ár sem síðan eru liðin
hefir hann fórnað öllu lífi sinu fyrir
þetta málefni.
Hann varð snemma að llýja
land silt. Dvaldist þá langdölum í
Bandarikjunum og í Lundúnaborg.
Hvarvetna sem hann koin varð
hann elskaður og virtur, hvarvetna
vann hann vináttu margra hinna
mestu ágaetisnianna.
Hann fór heim til Kússlands
aflur skömmu eftir aldamótin. Þá
var honum varpað í fangelsi og lá
ekki annað fyrir en að hann yrði
dæmdur lil lifláts eða æfilangrar
Siberíuvistar, fyrir það að hann
væri »pólitiskt« hætlulegur. Þá
bárust rússnesku stjórninni áskor-
anir frá ótal merkum mönnum um
heim allan um að láta hann laus-
an. Og enska stjórnin hafði svo í
hótunum við rússnesku stjórnina,
að hún varð að láta málið niður
falla. Var það árið 1910.
Margl hefir síðan breyst á Rúss-
landi. Nú yrði Tchaykovsky vægð-
arlaust og skilmálalaust drepinn af
núverandi rússnesku stjórn, þvi
að hann er jafn-eindreginn and-
stæðingur hennar og einvaldsstjórn-
arinnar gömlu. Hvorttveggja er
harðstjórn og siðari villan verri
hinni fyrri.
Nú er Tchaykovsky forseti lýð-
veldisins rússneska, þess lilutans
sem ekki er á valdi Bolchevicka,
sem eru norður-héruðin og liluti
at Síberíu og er nú staddur á friðar-
fundinurn af hálfu þeirra manna,
sem vilja reisa frjálst rússneskt
ríki á rústum hinnar tvöföldu harð-
stjórnar — ef það tekst þá, meðan
hann lifir, að brjóta á bak aftur
þá »svívirðing eyðingarinnar« sem
þar ríkir nú á helgum stað.
Fáir menn eru brjóstumkennan-
legri nú í heiminum en rússnesku
frelsishetjurnar, píslarvottarnir, sem
hafa varið öllu lífi sínu, lagt sig i
útal hættur og fórnað öllu, til þess
að brjóta niður harðstjórn einveld-
is>ns, en um leið og hún hrynur
°8 vonirnar virðast vera að rætast,
þá fer Svo um þverl bak, sem
raun er á orðin og þeir virðast
vera fjær markinu en nokkru sinni
áður.
Urn aðjlutningsbaimii.
Bannmálinu verður að halda sí-
vakaudi. Um það er mikið skrifað
nú upp á siðkastið. Má skifta því
í tvo liðu, því sem nýlegast er
fram komið: það sem sagt er inn-
an lands og utan og skiftir mjög í
tvö horn.
I.
Innanlands er málið nú sótt að
eins frá annari hliðinni. Andbann-
ingar virðast hafa slíðrað sverðin.
Ur þrem átlum er sókn af liálfu
bannmanna, aúlr þess sem vikið er
jafnaðarlega að málinu hér í
blaðinu.
Svéinn Björnsson sltrifar mjög
ákveðna grein í ísafold úl af sigri
bannsins í Bandaríkjunum. Er það
einna glegsti votturinn um það að
bannmenn haía yfirhöndina i landi
hér — meir en nokkru sinni áður
— að sú grein og ekkerl hljóð
aunað, skuli nú lieyrast frá þvi
blaði. Ofsneml mun þó að draga
þá ályktun af þessu að ísafold sé
aftur orðin eindregið bannblað.
þá ritar Sveinn Jónsson rækilega
grein i Lögrétlu og herðir fast að
urn það að lögin séu bætt og eftir-
lilið sömuleiðis, ennfremur að lög-
reglueftirlit sé aukið í Reykjavik.
Loks rilar ritstjóri hins nýja
blaðs »Verkamaðurinn« á Akureyri,
mjög eindregna grein í tvö blöð
sem nýkomin eru að norðan. Heitir
greinin »Úr vistinni« og víkur
einkum að því hversu læknar og
lögreglustjórar gegna skyldu sinni
i þessu efni. Fara hér á eftir
nokkrir kaflar úr greininui:
»Þess var getið í síðasta blaði,
að framkvæmdarsljóri Eimskipa-
félagsins hefði vikið nokkrum
mönnum úr þjónustu félagsins
fyrir vínsmyglun. Úetta gefur til-
efni til ýmiskonar hugsana, og sú
spurning lilýtur að vakna i hugum
manna, hvort eigi verði að taka til
líkra ráða víðar, eigi bannlögin að
vinna það gagn, sem þeim er ætl-
að og þau geta unnið, sé frain-
kvæmd þeirra í fullu samræmi við
vilja meiri hluta þjóöarínnar.
Lögreglustjórum og læknum okk-
ar hefir verið brugðið mjög um
það í seinni tíð, að þeir stæðu slæ-
lega í stöðu sinni gagnvart bann-
lögunum. Læknarnir brytn þau
blútt áfram, og lögreglustjórarnir
væru þeim andvígir og gerðu ekkert
lil uð þeim væri hlýtt.
fvi miður er margt satt í þessu,
þótt nokkrar undanlekningar séu
til, og meðan svo er ástatt er þess
ekki að vænta, að lögin sýni það
gagn, sein þau gætu gert, fengju
þau að njóta sín.........
Setn dæmi upp á það, livað lög-
reglustjórar leyfa sér að brjóta
anda bannlaganna hvað sektar-
ákvæðin snertir, skal þess getið, að
það kom fyrir í Rvík í vetur, að
sannaí var á skipstjóra, að hann
hefði brotið innsigli lögreglunnar
fyrir vini ogsmyglað víninu i land,
Parna var um tvöfalt brol að ræða,
en saml fœr sökudólgurinn lœgstu
sekt. Með öðrum orðum: Sökudólg-
urinn leyfir sér bæði að brjóla
landslögin og sýna lögregluvaldinu
megnustu lítilsvirðingu — og slepp-
ur jafnréttur frá öllu saman —
með aðstoð lögreglustjóranna.
Stjórn óg þing situr með sveitta
skalla og gruílar og grefur eftir
auknum iekjum í landssjóðinn.
Fálækri alþýðu er íþyngt með
hverju ári, með hækkuðum vöru-
tolli og allskonar útgjöldum. Væri
svo óréltlátt að krefjast þess af
húsbændunum á þjóðarbúinu, að
þeir sæu um, að þeir menn, sem
gera sér að atvinnu að svíkja þjóð-
ina og litilsvirða, væru látnir greiða
það gjald í landssjóðinn sem lög
ákveðd og ætlast er til, þegar hægt
er að hafa hendur í hári þeirra?
En sannisl það, að hjúin á þjóð-
búinu inni ekki verk sín af liendi
eins og vera ber, tiggur ekkert
beinna fyrir en víkja þeim úr vist-
inni, ef þau ekki fást til að bæta
ráð silt. Þjóðin mun ekki standa
hjúalaus uppi fyrir því........
Það er líka á vitund alþjóðar,
að hér nm bil alt það á/engi, sem
lœknar gefa seðla fyrir, er notað iil
drykkjar og hefir alls ekki bœtandi
áhrif á heilsu/ar neytendanna. Hér
er því um tvöfalt kærumál að ræða
á hendur læknastéttinni — eða
þrefalt þó. Fyrst að heimildin til
úlgáfu áfengisseðla er hræðilega
misnotuð af ýmsum læknum, i
öðru lagi verður þetla til að spilla
heilbrigði fjölda fólks, og i þriðfa
lagi ætti að krefjast þess af þeim
læknum, sem ekki nola áfengis-
seðlaheimildina úr hófi fram, að
þeir heinUuðu að haft væri eftirlit
með þvi, hverjir stéltarbræður
þeirra gæfu út fiesta áfengisseðla,
svo þeir gælu staðið hreinir af á-
mæli því, sem læknastétt landsins
verður fyrir af völdum þessa.
Ymsir liggja bannmönnuin á hálsi.
fyrir það, hve þeir séu aðgerða-
litlir gagnvart læknum og bann-
lagabrjótum. Satt er það, að þeir
sýna meira langlundargeð en á-
stæða væri til í þessu efni. En þó
verður að líta á það, að þar sem
svo cr víðast ástatt, að lögreglu-
stjórar gera öll slík mál máttlaus
i höndum þeirra, þreytast þeir á
að elta ólar við bannbrjótana,
meðan sú átgktun er ekki ge'rð og
sú ákvörðun tekin, að hreinsa til á
þjóðarbúinu og víkja þeim hjúum
úr vistinni, sem ekki rœkja verk sín
eins og þeim ber.
En hvernig má það ske? Og
hverjir eiga að koma þvi verki ú
framkvæmd?
Pað á islensk alþýða að gera.
Og verkin eru tvennskonar.
í fyrsta lagi á alþýðan að hætta
að kjósa þá menn á þing, sem
starfa þar þvert á móti lögum
þeim, sem þjóðin hefir sett sér.
Það hafa þeir andbanningar gert,
sem á þingi störfuðu að því, að
demba »konsúla- og læknabrenni-
víninu« á þjóðina. Einnig á hún
að hætta að styðja þá menn til
þingsetu, sem elcki geta staðið ó-
höllum fspti gagnvart siðspillingu
þeirri, er Ntekur dagvöxtum meðal
vissra stétta í þjóðfélaginu. Þingið
ræður hver eða hverjir skipa stjórn
landsins, en frá henni eiga að
koma þær skipanir, sem embættis-
mennirnir verða að lúta — eða
víkja ella.
Jafnframt þurfa bannmenn um
alt land að hafa nákvæmt eftirlit
með áfengismálinu heima fyrir, og
flelta feimulaust ofan af þeim, sem
ekki stárfa i anda þeirra laga,
sem þjóðin hefir sett sér.
Og þó svo færi, að víkja þyrfti
nokkrum hluta af hjúunum á
þjóðarbúinu úr vistinni, sýnist það
vera hæltulaust í alla staði.
Það eru til nógu margir ungir
og e|nilegir menn, sem selja mætti
í áuðu sætin. Menn með óbilaða
starfskrafta, sem bíða eftir að fá
að taka þátt í viðreisnarstarfi
þjóðarinnar. Menn sem fylgjast
með tímanum«.
II.
Það hefir verið sitl af hverju,
sem sagt hefir verið um ísland í
útlöndum. Þrjár aldir eru liðnar
síðan Arngrimur lærði reyndi að
berja niður missagnir og níð um
ísland. Síðan hafa margir þurft
að feta í fótspor hans.
Þetta liefir nrjog breyst. Það er
nálega undantekningarlaust, að út-
lendingar, sem um fsland hafa
skrifað á síðustu árum, hafa borið
landi og þjóð mjög vel söguna.
Það liggur við að þeir fari sumir
fulllangt.
En það kemur annað í stað-
inn.
f danska blaðinu »Politiken«,
frá 23. f. m., birtist grein eftir
Vilhjálm Finsen, rilstjóra Morgun-
blaðsins. Hún er um banpmálið.
í fæstum orðunr sagt, er greinin
þannig rituð, að það er til stör-