Verkamaðurinn - 14.11.1918, Page 1

Verkamaðurinn - 14.11.1918, Page 1
VERKAMAÐURINN. -Ritstjóri; Halldór Friðjónsson. ^- I. árg. Akureyri, fimtudaginn 14. nóvember. 1. tbl. Inngangsorð Blað þetta, er hér heíur göngu sína, þarfnast ekki margra inngangsorða. Stefna þess og tilgangur mun koma greinilega í ljós, jafnóðum og það kemur út. Pað er gefið út af nokkrum verkamönnum, sem er það fyllilega ljóst, hversu lamandi það er fyrir mál- efni verkalýðs hjer í bæ, að vera upp á náðir annara kominn, ef einhver úr þeim hóp hefði löngun til að birta hugsanir sínar á prenti. Blaðinu er aðallega ætlað að ræða bæjarmál frá sjónarmiði verkamanna, og mun reyna til að vera þarf- ur milliliður milli þeirrar stéttar og þeirra manna, er hafa framkvæmd bæjarmála á hendi, þann tíma er það kemur út. Pað mun fáum framsýnum mönnum dyljast, að á þeim tímamótum sem Akureyrarbær stendur nú, sé þess ekki vanþörf að hreyfa ýmsum þeim málum, er bæinn varða mikils. Blöðin, sem gefin eru út hér á staðnum, hafa lítið rætt bæjarmál; og mætti þetta blað verða til þess að koma hreyfingu af stað í þá átt, verður ekki annað sagt en betur sé farið en heima setið. Eins og nú standa sakir, má búast við að fyrir kjósendum þessa bæjar liggi fyrst og fremst, að skera úr því með atkvæði sínu, hvort bærinn skuli fá nýjan framkvæmdarstjóra — bæjar- stjóra eða ekki; og þar á eftir að kjósa alla bæjar- stjórnma að nýju. Framtíðarheill bæjarfélagsins er svo mikið undir því komin, að þessar framkvæmdir takist heppilega, að það þarf meira en meðalværð til að standa hjá og aðhafast ekki. Er blaðið fúst að fiytja stuttar og gagnorðar greinar um þessi og önnur fram- faramál bæjarins, og væri æskilegt að sem fæstir sigldu undir fölsku flaggi. Hreinleiki og drenglund í framkomu mættu verða einkenni blaðsins; þessvegna mun það mæla alla jafnt. Smásögur og skrítlur, sem vakið geta ómengaðan hlátur, tekur blaðið með þökkum, eftir því er rúm Ieyfir. Einnig flytur það auglýsingar eftir föngum. Er það von útgefenda að verkamenn bæjarins greiði götu blaðsins og láti það mæta íslenskri gestrisni, Virðingarfylst. Akureyri, 14. nóv. 1918. Halldór Friðjónsson. Bæjarstjórinn. Síðasti bæjarstjórnarfundur samþykti að láta fara fram atkvæðagreiðslu um það, hvort bærinn skuli fá bæjarstjóra, eins og nýustu lög ura bæjarstjórn á Akureyri gefa heimild til. Atkvæðagreiðsla þessi á að fara fram í næsta mánuði, og er því eigi úr vegi fyrir kjósendur að íhuga þetta mál vandlega, áður en þeir fella dóm í því. Rétt er að athuga nokkuð, hvaða ástæður eru fyrir því, að mál þetta er komið í það horf, sem það nú er, og verður því að líta nokkuð til baka, til að finna fyrstu tildrög þess. Eins og marga rekur sjálf- sagt minni til, eru nokkur ár siðan það kom til umræðu hér í bæ, að nauðsyn bæri til að skipta bæ- jarfógeta- og sýslumannsembættinu í tvent. Bæjarfó- getaembæltið, með framkvæmd bæjarmálanna, væri svo umfangsmikið, að það væri ærið nóg einum manni, þó hann hefði ekki sýslumannsembættinu að gegna líka. Voru samþykíar tillögur í þessa átt á fleirum en einum þingmálafundi hér. En málið fékk mótspyrnu frá því opinbera; þóíti ekki gjörandi að fjölga embættum, meðal annars er var borið í væng- inn. Einnig hlaut málið töluverðan rnótblástur frá kyrstöðumönnum bæjarins, eins og bæjarstjóramálið hefir og fengið að kenna á. En þörfin fyrir auknu framkvæmdarvaldi í bænum hefir haldið málinu vakandi, og þegar ekki var sýni- legt, að skifting bæjarfógeta- og sýslumannsembættis- ins fengi franigang, kom bæjarstjórahugmyndin til umræðu og álita. Hafa framgjarnari menn bæjarins og afturhaldsmenn togast á um málið, þar tii nú að því er komið svo langt, að lagt er á vald kjósenda, hvort bæjarstjóri skal kosinn eða ekki. Spurninginn, sem hver kjósandi hlýtur að leggja fyrir sig áður en hann greiðir atkvæði í þessu máli, er sú, hvort bœnum sé þarf á bœjarstjóra, eða ekki. Verð- ur ekki fundinn lykillinn að þeirri gátu, nema nú- verandi ástand sé athugað, og jafnframt litið fram í tímann, i áttina til þeirra viðfangsefna, er bæjarins bíða í næstu framtíð. Allir aðrir en kyrstöðumenn einir, munu vera sam- mála um það, að framkvæmd bæjarmálanna sé til- finnanlega ábótavant eins og nú er. Bæjarfógeti, sem um leið er framkvæmdarstjóri bæjarins, er hlaðinn svo mörgum og umfangsmiklum störfum, að hann skortir tíma til að gefa sig við málefnum bæjarfé- lagsins eins og þyrfti að vera. Laun þau, er hann hefir frábænum, eru líka svo hverfandi lítill hluti af takjum hans, að ekki verður krafist af honum, að hann helgi framkvæmd bæjarmálanna mestan starfs- tíma sinn, eins og þyrfti að vera ef vel væri. Bæjar- fulltrúarnir eru allir svo störfum hlaðnir, að bæjar- málin hljóta altaf að verða hjáverk; þeir fá engin laun fyrir störf sín í bæjarstjórn — nema vanþakk- lætið, sem allir eru svo ríkir af — og bæjarbúar sýna ekki meiri áhuga fyrir gangi málanna en það, að mjög fáir þeirra sækja bæjarstjórnarfundi, þó um há- vetur sé og ekkert að gjöra. Er ekki ólíklegt að þetta áhugaleysi bæjarbúa stafi af trúleysi þeirra á fram- kvæmd bæjarmálanna, þegar svona er í pottinn búið. Fengi bæjarstjórnin mann í sína þjónustu, sem gæfi sig eingöngu við bæjarmálum og framkvæmd þeirra, mundi renna upp nýtt tímabil í framkvæmdasögu Akureyrarbæjar. Áhugi og trú á getu bæjarfélagsins mundi glæðast hjá bæjarstjórn og bæjarbúum. Fljót- ari afgreiðsla bæjarmálanna, myndi veita vorstraum- um framkvæmdaþorsins inn í bæjarfélagið og hrista svefndoðann af fólkinu. Um það aíriði, hvort nægilegt verkefni sé fyrir hendi handa hinum væntanlega bæjarstjóra, verða varla skiftar skoðanir hjá þeim mönnum, sem annars fást til að hugsa um það, sem þarf að framkvæmast á næstu árum, og ekki vilja gjörast þröskuldur í vegi eðlilegrar framþróunar bæjarfélagsins. Má til athugun- ar nefna nokkur mál, sem búin eru að vera á döfinni um skeið, en eru harla skamt á veg komin, ásamt nýjum málum sem nýir tímar skapa. Rafurmagnsmál- ið, mesta áhuga- og framfaramál bæjarins, þarfnast skjótra og ötulla fratnkvæmda. Jarðeignir bæjarins eru í hinni megnustu niðurlægingu, básnum til óntét- anlegs tjóns og vanvirðu. Vegamálum bæjarins þarf að kippa í viðunanlegt horf, og heilbrigðismálin í hundunum. Petta nægir til að rumska við þeim, sem sofandi eru, en af því að hvert þetta mál verður sérstaklega tekið til umræðu í blaðinu síðar, verður ekki minst á þau frekar hér. Að fara að minnast á mál, sem lítið eða ekkert hefir verið hreyft við enn þá, verður máske talið með skáldagrillum, en til þéss að drepa á eitthvað af því tagi, skal þess getið, að hugmyndin hans Porkels um flæðiengjarnar hérna inn á Leirunni, á að komast í framkvæmd, og það fyr en margan dreymir enn um- Bæjarstjórinn á að verða — og verður — driffjöð- ur þessara mála og annara, er bæjarstjórn felur hon- um að framkvæma. Máske eru einhverjir sama sinnis og kerlingin, sem kunni best við gamta lagið, að þeir áh'ti að öll þessi mál geti nuddast áfram með gamla laginu; bæjarfógetinn geti dugað í stað bæjarstjórans. Eins og getið er um hér að framan, er þess ekki að vænta, nema í bæjarfógetaembættinu sæti einhvern »jötunbjörn«, sem hefði margra manna starfsþol, og sérstakan áhuga fyrir framkvæmdum bæjarfélagsins. En til þess eru litlar líkur. Eitt er víst, að núverandi bæjarfógeti þykir af mörgum ekki fullnægja slíkum kröfum, og þó mannaskifti yrðu í embættinu, eru, því miður, litlar líkur til að vér fengjum sérstakan framkvæmda mann í stað þess fráfarandi. Pað virð- ist vera rótgróin venja, að láta elstu lögfræðingana sitja fyrir feitustu embættunum, en löng embættis- þjónnsta Iamar fremur starfsþol og framkvæmdadug, en auka það. Vér höfum ekki atkvæði um það, hver hér er eða verður bæjarfógeti; verðum að taka því, sem að oss er rétt. Bæjarstjóra ræður bæjarstjórn, og ætti það að vera trygging fyrir því, að í það sæti fengist maður, er fullnægði þeim kröfum, sem til hans yrðu gjörðar, ef bærinn tímdi að launa honum sæmilega. Pá kemur að því viðkvæma atriði — fjárspurs- málinu. Sumir menn eru þannig gjorðir, að þeir sjá eftir hverri krónu, er gengur til starfsmanna lands og þjóðar. Óhætt má fullyrða. að„engir peningar munu óbeinlínis gefa jafn margfalda vexti og þeir, sem ganga til að launa ötulum starfsmanni, í hvaða stöðu sem hann er. Laun hins væntanlega bæjarstjóra, þótt rífleg væru, verða ekki bæjarfélaginu tilfinnan- legri byrði, en dúnfjöður eldishesti. Hér hefir verið gripið á nokkrum atriðum, sem mættu vekja menn til umhugsunar um þetta mál. Verður það uð nægja í bráð. V.m. er ekki í neinum efa um það, að því betur sem bæjarbúar hugsa um málið, þess ljósara verður það fyrir þeim, að öllum, sem unna framförum bæjarfélagsins, beri að ljá því fylgi. Blaðið mun ræða málið áfram og leitast við að skýra allar hliðar þess eftir föngum. HAUST. Undarlega drynur, drynur dröfnin hása skerin við. Blómið fölnað stynur, stynur storms í tryltum hlátraklið. Kuldaharkan næðir, næðir nótt og vetur færast að. — Mörg þó eldheit blæðir, blæðir, brostin von í hjartastað. Steindór Sigurðsson. Fundur í Verkamannafélagi Akureyrar kl. 3^/2 á Sunnudaginn í »Bíó.«

x

Verkamaðurinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Verkamaðurinn
https://timarit.is/publication/215

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.