Vikan - 20.04.1912, Blaðsíða 1

I. ár (1 )
1. ársfj. ! tb!.
Fyrir auglýsingar Fyrir auglýsingar
dac^aBsuvs
Ársfjórðungurlnn kostar innanlands 60 au. sem
greiðist fyrirfram. Erlendis 75 au. eöa 20 cents.
1. ársfjórðungur er talinn til júlíloka. — Fastir
útkomudagar mánudagar. Aukablöð við og við.
Vikuútgáfa dagblaðsins
Vísis.
Sökurn þess að burðargjald undir
Vísi út um land og til útlanda, er
svo mikill hluti af verði blaðsins
og oð nokkuð af því sem í blað-
inu stendur er um málefni, sem
eingöngu varðar Reykjavíkurbúa,
þar með talin mestur hluti þeirra
auglýsinga sem þar eru — þá
hyggur útg. að gefa út vikuútgáfu
af blaðinu, þar sem í sjeu allar
helstu frjettir hlaðsins og œtti það
blað að verða langfrjettaauðugast
vikublað landsins.
Þótt þetta fyrstatölublað komi nú,
á sumardaginn fyrsta, þá er ekki
œtlast til að útgáfa blaðins verði
reglubundin fyr en í nœsta mán-
uði, og telst fyrsti ársfjórðungurinn
til júlíloka. Verði gefin út auka-
blöð eru þau kaupendum kostnað-
arlaus.
Blaðið kemur út mánudaga og
kostar ársfjórðungurinn 60 au. og
borgast um leið og sagt er til
áskriftar á blaðinu.
NýS stjórnmála-
flokkurinn.
Marga mun fýsa að vita hvað
það er sem stjórnmálamenn vorir
eru r.ú að bræða með sjer og vill
Vísir því birta aðal undirskriftaskjal-
ið.
Annað skjal þeirra fjelaga, sem
undir hafa ritað Björn Jónsson,
Hannes Hafstein, Jón Ólafsson og
Sigurður Hjörleifsson veröur ekki
birt að sinni.
Breytingartillögur
við
‘ Uppkast að lögum um rikisrjettar-
samband íslands og Danmerkur*.
J. gr- fyrri málsgrein orðist svo:
ísland er frjálst og sjálfstætt ríki
í sanibandi við hið danska ríki um
einn og sama konung og þau mál,
er báðir aðilar hafa orðið ásáttir
í lögum þessum, að sameiginleg
skuli vera.
Ath. Til samkomulags er það
ekki talið frágangssök, ef ekki er
annars kostur, að bætt sje við máls-
greinina þessu: Veldi Danakon-
ungs er þannig ríkjasamband, er
ríki þessi mynda.
2. gr.
I aths. Sje þess látið getið, að
báðir aðilar gangi að því vísu, að
þegar því verður við komið, verði
með löggjöf tekinn til greina rjettur
íslands til þess að taka þátt í kon-
ungskosningu.
3. gr. 2. liður orðist svo:
Utanríkismálefni. Enginn þjóð-
arsarnningur, er snertir íslensk mál,
skal gilda fyrir ísland, nema rjett
stjórnarvöld íslensk samþykki.
Aths. Það athugast, að menn
sætta sig við það, að undanþegnir
sjeu hermálasamningar, ef þess verð-
ur krafist.
3. gr. 3. Iiður orðist svo:
Hervarnir á sjó og landj ásamt
gunnfána. Sjerhver vopnfær maður
á íslandi er skyldur að taka sjálfur
þátt í vörn Iandsins eftir því sem
nákvæmar kann að verða fyrirmælt
þar um með lögum, sem alþingi
samþykkir og konungur staðfestir.
Að öðru leyti skulu heimilisfastir
Islendingar á Islandi ekki vera
skyldir til herþjónustu, hvorki í
landher nje flota og má ekki reisa
neina herkastala, nje gera víggirtar
hafnir nje skipa setuliði á íslandi
nema íslensk stjórnarvöld samþykki.
Aths. Leitað sje fyrir sjer um
það. að ísiand út af fyrir sig geti
fengið viðurkent hlutleysi sitt.
3. gr. 4. liður:
f stað orðanna: »Efter Overens-
komst með Danmark? komi: »Un-
der Iagttagelse af internationale Hen-
syn« eða »efter Overenskomst med
Danmark angaaende Udövelsen
heraf«.
4. gr.:
f stað orðsins. »deriblandt« í
danska textanum komi: »saasom.«
5. gr.:
Aftan við 1. málslið bætist: »að
öðru jöfnu«.
6. grein orðist svo:
Þangað til öðruvísi verðurákveð-
ið með lögum, sem ríkisþing og
alþingi samþykkja og konungurstað-
festir, fara dönsk stjórnarvöld einnig
fyrir íslands hönd með ríkisvaldið
fyrir málum þeim, sem sameiginleg
teljast samkvæmt 3. gr. sbr. Q. gr.,
þó þannig, að ísland Iætur íslensk-
an ráðherra, búsettan í Kaupmanna-
höfn og með ábyrgð fyrir alþingi
sem ekki hefur öðrum stjórnarstörf-
um að gegna, gæta hagsmuna sinna
gagnvart hinum dönsku stjórnar-
völdum í stjórn allra sameiginlegra
mála, og skal hann eiga rjett til
setu í ríkisráði Dana.
7. gr. fyrri málsgrein orðist svo:
ísland leggur fje á konungsborð
og til borðfjár konungsættmanna
hlutfallslega eftir tekjum Danmerkur
og íslands. Framlög þessi skulu
ákveðin fyrir fram um 10 árísenn
með konungsúrskurði, er forsætis-
ráðherra Dana og íslenskur ráðherra
undirskrifa. Að öðru leyti tekur
ísland ekki, meðan það tekur ekki
annan þátt í meðferð hinna sam-
eiginlegu mála, annan þátt í kostn-
aði við þau en að greiða laun hins
íslenska ráðherra í Kaupmanna’nöfn.
8. gr.:
Á eftir orðunum: »er fælles cller
ikke« bætist: »i Henhold til § 3, jfr.
§ 9.
9- gr.:
Eftir orðin: »gengur í gildi« í
annari Ifnu í íslenska textanum, komi:
»eða síðar«.
Aftan við greinina bætist: alt
samkvæmt tillögu þeirri, er fram er
komin, eða hafi bæði þingin gert
tillögu, þá samkvæmt þeirri tillög-
unni, sem víðtækari er.
Um framanritaðar breytingatillög-
ur við frumvarp millilandanefndar-
innar frá 1907 höfum við undirrit-
aðir orðið sammála og heitum hver
öðrum að vinna að því utanlands
og innan, að frumvarpið með áður-
töldum breytingum verði að lögum.
í því skyni að þetta megi verða,
höfum vjer afráðið og 'neitið
hver öðrum að ganga saman í
einn stjórnmálaflokk, er skipi sam-
bandsmálnu í fremstu röð stjórn-
málanna. Þeir af oss undirskrifuð-
um, sem eru alþingismenn, heitum
því að stofna þegar í þingbyrjun
í sumar nýan þingflokk, er vinni
að því framar öllu öðru, að sam-
bandsmálið verði til lykta leitt sam-
kvæmt áðurnefndu frumvarpi milli-
landanefndarinnar með þeim breyt-
ingum, sem skráðar eru hjer að
framan.
Reykjavík í apríl 1912.
Björn Jósson, Hannes Hafstein,
Björn Kristjánsson, Jens^ Pálsson,
Jón Magnússon, Jón Ólafsson,
Einar Hjörleifsson, Guðm. Björnsson,
Jón Þorláksson, Ólafur Björnsson,
Sig. Hjörleifsson, Sveinn Björnsson,
Þorsteinn Erlingsson, Árni Pálsson.
*yxí úUówdwm.
Stórkostlegt slys.
Sokkið eitthvert
stærsta skip
heimsins.
1653 menn farast
London 18. apríl,
kl. 4,48 e. h.
Félksfluiningasklpið »Ti-
tanic« rakst á hafísjaka
ásunnudagskveldið ki.
10,25.
Skipið sökk á mánudags-
nóttina ki. 2,20 f. h.
705 menn komust af.
1653 menn fórust.
þeirsem björguðust
komatil New Yorkí kveid.
Daily Mail.
Petta ógurlega slys hefur orðið
á miðju Atlantshafinu, eða ef
til vill nokkru vestar.
Pólstraumurinn ber geysistóra
fjalljaka með sjer á hverju vori
norðan úr Grænlandsóbygðum
suður á móts við Nýfundnaland
eða sunnar, svo að jafnvel eru
dæmi til, að jakar hafi sjest á 36.
stigi n. br. (á móts við Gibraltar
á Spáni). Jakarnir flækjast inn f
Golfstrauminn og hafa margoft
orðið skipum að tjóni. Má nærri
geta, að ekki er gott að varast
þá í náttmyrkri, eins og verið
hefur, þegar þetta slys varð, og
ef til vill í þoku eða roki.
»Titanic« var spánnýtt skip, sem
WhiteStarAínan átti; hljóp af stokk-
unum í sumar sem leið, og var
að öllu hið vandaðasta og full-
koninasta fólksflutningaskip, sem
til var í heimi. Pað var 43,000
smái. að stærð og var smíðað
til þess að keppa við skip Cun-
nard-línunnar, en stærstu skip
hennar eru 32,500 smál.
Skipið hefur verið nær fjórar
klukkustundir að sökkva. Hefir
það á þeim tíma getað sent loft-
skeyti um atburðinn og líklega
hefur eitthvert skip borið að, áður
en skipið sökk, sem hefur getað
bjargað þeim 705 mönnum, er
komust Iffs af.
Slysið er eitthvert hið stórkost-
legasta, sem sögur fara af.
Suðurför capt
Scott’s.
Fyrstu fregnír
af för capt. Scott’s í Suður-íshafinu
bárust norður í lönd frá Akahoa
í Nýa-Sjálandi 2. þ. m.
Skip Scotts, er »Terra nova« heit-
ir, kom til Akahoa um síðustu
mánaðamót og hafði fregnir af
Scott og fjelögum hans til 3. jan.
síðastl. Var hann þá á suðurleið
til heimskautsins og átti eftir 150
enskar mílur þangað. Hafði hann
þá sagt, að horfur væri vænlegar.
vistir nógar og allir heilir á húfi.
»Terra nova« hjelt norður úr
íshafinu þegar hausta tók, en það
er í sama mund, sem vora tekur á
norðurhveli jarðar, — því að þýða
ingarlaust var að bíða Scotts þar
fyrr en ísa leysti með vorinu og
fært væri um höfin, en það verður
f fyrsta lagi í október í haust. Þá
fer skipið suður aftur að sækja
Scott og þá fjelaga. Er ekki að
vænta neinna frjetta af þeim frek-
ara fyrr en skipið kemur aftur úr
þeirri för.
Tjón á fararskjótum.
Scott komst í mikinn lífsháska
einu sinni, er hann ók með hundum
suður jökla. Brast undan þeim
snjórinn og steyptust allir í gín-
andi jökulsprungu, en sleðinn hjekk
á blá-brúninni. Komst Scott heill
af þeim heljar-þremi. — Öðru sinni
tapaði hann hestum, sem rak burl
á stórum ísjaka, er brotnaði frá skör-
inni þar sem hann hafðist við.
Skipverjar láta mikið af ágæti
hunda sinna og segja, að þeir hafi
reynst betur en dæmi sje til áður
á ferðum um íslöndin. Múlasna
höfðu þeir og haft til reynslu, en
þeir komu ekki að neinu haldi.
Náttfari.
Scott hagaði svo ferð sinni áleið-
is til heimskauts, að hann var á
ferli um nætur, en hvíldist um daga.
Vísindalegar rannsóknir.
Leiðangursmenn skiftust f flokka
til vísindalegra rannsóknar-ferða um
íshafs-löndin og láta mikið yfir á-
rangrinum. — Einn af leiðtogum
í þeim ferðum, Evans liðsforingi,
veiktist af skyrbjúg og þröngdi svo
að honum, að hann mátti hvorki
hreyfa legg nje Iið. Hann var þá
við þriðja mann. Varð annar þeirr
eftir hjá honum meðan hinn sótti
liðveislu annará fjelaga sinna um
tveggja dagleiða veg. Þeir brugðu
við með hunda sína og þakka þeim
að þeir fengu borgið fjörvi Evans
og komið honum til skips.