Berklavarnablaðið - 01.09.1939, Blaðsíða 1

Berklavarnablaðið
I. ÁRGANGUR. Útgefandi: Félagið „Sjálfsvörn“ Kristneshæli, deild úr S. í. B. S. 1. tbl.
Jóhann J. E. Knld:
Samband Islenzkra Berklasjúkl
inga og tilgangur þess.
Vorið 1938 var orðinn ríkjandi
almennur áhugi meðal sjúklinga
hér á Kristneshæli fyrir því, að fá
í gegn ýmsar réttarbætur til
handa berklasjúklingum almennt,
og þá sérstaklega þeim sjúkling-
um, er útskrifast af hælunum en
hafa ekki nauðsynleg skilyrði til
þess að geta haldið þeirri heilsu,
sem náðst hefir, oft með langri
hælisvist. Þetta varð svo til þess,
að þriggja manna nefnd var kosin
hér á almennum fundi meðal
sjúklinga, sem skyldi vinna að úr-
bótum í þessu máli.
23. maí um vorið átti svo þessi
nefnd langt viðtal við landlækni
um þessi mál. Hann viðurkenndi,
að ýmsu væri enn ábótavant í
berklavarnarmálunum hér á landi,
en taldi jafnframt eðlilegast, að
tillögur til úrbóta kæmu frá
berklas j úklingunum sjálfum. 13.
júní skrifaði svo nefndin bréf til
sjúklinga á berklahælunum sunn-
anlands, þar sem túlkað var við-
horf sjúklinganna hér til þessara
mála. í þessu bréfi var gerð til-
laga um stofnun landssambands
berklasjúklinga. Fékk hún ein-
róma fylgi meðal sjúklinga á hæl-
unum sunnanlands, enda kom það
skýrt fram í bréfum frá þeim, að
þeir höfðu sama viðhorf til þess-
ara mála og við. Sjúklingar á Víf-
ilsstöðum höfðu áður en þeir
fengu bréf okkar, leitað til heil-
brigðimálaráðherra tvívegis og
farið fram á það, að öryggi út-
skrifaðra berklasjúklinga yrði bet-
ur tryggt en nú er. Þegar hér var
komið, var kosin allsherjarnefnd á
hælunum sunnanlands, er hafði
með höndum undirbúning undir
stofnun sambandsins, í samstarfi
við nefndina hér.
Stofnþing Sambands íslenzkra
Berklasjúklinga var svo haldið að
Vífilsstöðum dagana 23.—24. okt.
síðastl. og mættu þar fulltrúar frá
sjúklingum á öllum hælunum. Á
þessu þingi voru samþykkt lög og
stefnuskrá fyrir sambandið, og
ýmsar aðrar ráðstafanh’ gerðar.
Nú eru starfandi inhan sambands-
ins félög sjúklinga á öllum hælun-
um og auk þess félög í Reykjavík,
Vestmannaeyjum og víðar. Á
þessu ári munu svo verða stofnuð
enn fleiri félög, sem deildir í
sambandinu. Tilgangur S. í. B. S.,
sem er skammstöfun á nafni sam-
bandsins, er að vinna að því, að
komið sé upp svo öruggum
berklavörnum, sem heilbrigði-
þekking á hverjum tíma krefst og
hagur þjóðarinnar leyfir, Að al-
menn fræðsla um þessi mái verði
stórum aukin frá því sem nú er,
að sett verði lög er tryggi öryggi
útskrifaðra berklasjúklinga, þann-
ig, að þeim verði hjálpað til að
komast að léttum störfum við
þeirra hæfi, bæði hjá ríki, bæjar-
og sveitarfélögum og svo hjá ein-
staklingsfyrirtækjum.
Að núgildandi berklalöggjöf
verði breytt þannig, að ríkið
greiði allan beinan sjúkrakostnað,
en hið svonefnda krónugjald falli
niður.
í sem fæstum orðum sagt, er til-
gangur S. í. B. S. sá, að vinna öll-
um þeim málum sem mest og bezt
gagn, er miða að auknum og full-
komnari berklavörnum. Og í
Jénas Rafpag:
Eftir hæl
Það hefir verið og er enn næsta
algengt, að berklasjúklingar eru
tregir til þess að taka sér hælis-
vist, og vandamenn þeirra táka
stundum í sama strenginn. Þeim
finnast líkindin fyiir afturkomu
frá hælunum vera svo lítil, að
þessi ráðstöfun stappi næst dauða-
dómi. Þetta er þó ástæðulítið, því
að mikill meirihluti sjúklinganna
fær þann bata, að þeir koma aft-
ur heim allhressir. Má gera ráð
fyrir, að 4/B til °/10 komi aftur, en
tölur þessar fara aðallega eftir
því, hvort hælin eru aðeins ætluð
batavænlegum sjúklingum eða
jafnframt ætlað að vera almennir
berklaspítalar. Þegar litið er á
þetta atriði eitt, verður því ekki
sagt, að horfumar séu óvænlegar.
Flestum sjúklingum leiðist í
hælunum og verða þeirri stundu
fegnastir, er þeir sleppa þaðan.
Það er von að svo sé. Þar er hver
dagurinn öðrum líkur, lækninga-
tilraunir fáar, sífelldar reglur að
rækja um göngur og legur, bat-
inn seinn á sér, og enginn kann að
segja, hvenær lausnardagurinn
muni renna upp. Að vonum hugsa
vandamenn sjúklingsins líkt og
hann sjálfur. En þrátt fyrir alla
aimmarka hælisvistarinnar, er
það þó ekki oí'sagt, að þegar henni
sleppir, er mikill vandi lagður á
herðar sjúklingnum sjálfum,
vandamönnum hans og þjóðfélag-
inu. Þessir þrír aðiljar verða þá að
taka höndum saman og gæta þess,
sem unnið er, því að annars fer
oft og tíðum svo, að fenginn bati
fer forgörðum og tíma, fyrirhöfn
þeirri baráttu vill sambandið nú
leggja höfuðáherzluna á það, að
fá tryggða fjárhagslega lífsaf-
komu sjúklinganna, eftir að þeir
útskrifast af hælunum, fyrst og
fremst með atvinnu við þeirra
hæfi og í versta tilfelli með bein-
um styrkjum úr ríkissjóði. Á
meðan berklavarnarstarfi ríkisins
er ekki beint inn á þessa braut,
þá sjá allir, sem einhvert skyn
bera á þessi mál, að berklavarn-
irnar hljóta alltaf að verða kák að
meira eða minna leyti. Sambandið
telur það eina af sínum brýnustu
skyldum, að taka höndum saman
við læknastétt og heilbrigðistjórn
landsins í baráttu og starfi fyrlr
því, að þessum málum verði kom-
ið á öruggan grundvöll. Berkla-
sjúklingar, hvai’ sem þið búið á
landinu, myndið ný sambandsfé-
lög þar sem þau eru ekki enn
stofnuð. Sameiginlegt áták allra
velunnaxa þessa máls þýðir sigur.
isvistina.
og fé er á glæ kastað. Möxmum er
þetta efni yfirleitt ekki eins ljóst
og það þyrfti og ætti að vera, og
þess vegna verður farið um það
nokkrum orðum.
Sumum sjúklingum hættir til
sem starfar ennþá sem komið er,
eingöngu að berklavömum, hóf
starfsemi sína 15. júlí 1938. Starfs-
fólk stöðvarinnar er: yfirlæknir
heilsuhælisins í Kristnesi, héraðs-
læknirinn á Akureyri og 1 hjúkr-
unarkona.
Stöðin hefir haft opið 2var i
viku, á þriðjudögum og föstudög-
um, frá kl. 2—4 e. h. eða lengur
eftir því hve mikið hefir verið að
gera.
Á þessum dögum hefir stöðin
tekið á móti og rannsakað þá
sjúklinga, sem sendir hafa verið
til hennar af læknum, eða sem
stöðin sjálf hefir stefnt til sín
vegna gruns um berklaveiki, eða
smitun frá sjúklingum, sem fund-
ist hafa með smitandi berkla.
Tvennt hefir það verið, sem taf-
ið hefir mjög og hindrað starf-
semi stöðvarinnar. í fyrsta lagi, að
rannsaka þarf sjúklingana í hús-
næði því er stöðin hefir leigt á
Ráðhúsveg 1 en gegnlýsa og rönt-
genmynda þá á sjúkrahúsinu, og
verður þetta til þess að sjúkling-
^rnir þurfa að klaeða sig 2var úr
þess að telja sig miklu hraustari
en þeir eru í raun og veru, þegar
þeir fara af hælinu. Það er jafn-
vel ekkert einsdæmi, að sjúkling-
ur segi sem svo, að þegar hann sé
sloppinn af hælinu, skuli hann
víst ekki vera að draga af sér, því
að öll varasemi sé gagnslaus. En
breyti hann eftir þessari reglu, þá
á hann meira á hættu en hann
gerir sér grein fyrir. Það er svo
sem auðvitað, að það er þreytandi
að þurfa að gæta varasemi mán-
uðum og jafnvel árum saman,
ganga sig ekki móðan, reyna ekki
svo á sig, að hjartsláttur komi,
hafa daglega hvíldarstund o. s.
frv., en hjá þessu verður oft og
einatt ekki komizt, ef vel á að
fara, Það eru sönn orð, sem höfð
eru eftir þekktasta berklalækni
Dana, en þau eru þessi: Sá, sem
einu sinni hefir verið berklaveik-
ur, má aldrei gleyma því aftur.
Vandamenn sjúklinganna þarf
sjaldan að áminna um það, að
láta ekki sitt eftir liggja til þess
að fenginn bati haldist. Þeir gera
það af fúsum vilja og oft um efni
fram. En þeim er nauðsynlegt að
standa í stöðugu sambandi við þá
lækna, sem kunnugastir eru og
njóta ráða þeirra bæði um með-
ferð sjúklingsins og ekki síður til
þess að koma í veg fyrir að fleiri
sýkist í fjölskyldunnl
Þá er röðin komin að þeim að-
iljanum, sem stærstur er og marg-
ur sjúklingurmn verður að leita
(Framh. á 3. síðu).
og í aftur. Þá verða þeir sem
fyrstir mæta á stöðina oft að bíða
all-lengi eftir gegnlýsingu, þar eð
ekki er hægt að byrja á gegnlýs-
ingu fyrr en lokið er öðrum rann-
sóknum á öllum þeim sjúklingum,
sem koma þann daginn.
í öðru lagi eru röntgentæki
sjúkrahússins fremur léleg og
alltaf annað veifið að bila, svo að
stundum verður að hætta við gegn-
lýsingu þótt eftir sé að gegnlýsa
marga sjúklinga, og verða þeir þá
að koma aftur síðar til að fá þetta
gert. Þetta er mjög bagalegt bæði
fyrir læknana og sjúklingana.
Vonandi fæst ráðin bót á hvoru-
tveggju þessu í haust, er stöðin
flytur inn í hina nýju sjúkrahús-
byggingu þar sem einnig verða ný
röntgentæki af nýjustu og beztu
gerð.
Starfssvið stöðvarinnar er fyrst
og fremst að leita uppi sjúklinga
með byrjandi berklaveiki og koma
þeim til lækninga á heilsuhæli
eða annarstaðar, áður en sjúk-
dómur þeirra kemst á það stig, að
(Framh. á 3, síðu).
Jóh. Þorkclsson:
Heilsuverndarstöð Akureyrar,