Heimskringla - 27.05.1915, Blaðsíða 2
BLS 2.
H E I M S K R I N 0 L A
WINNIPEG, 27. MAt l'.lló.
UPP MEÐ BONDANN.
Hússstjórnar-námsskeið fyrir stúlkur.
Eftir Stefún A. Bjarnason.
Á síðari tímum hefir heiminum
farið mjög mikið fram í vísindum,
listum og þekkingu. Mentunin, sem
fyrir hundrað árum eða svo var
ætluð aðeins þeim fáu útvöldu,
dreifir nú geislum sinum yfir hreysi
kotungsins jafnt og i höll ríkis-
mannsins. Á þeim tíma, sem almenn
mentun var að ryðja sér til rúms,
var þó einn flokkur lengi vel út und-
an; — það var kvennþjóðin. Stúlk-
ur fengu ekki inngang á æðri skóla,
og þó þær fengju það, þa fengu þær
enga viðurkenningu að afloknu
námi. Nú er þetta orðið alt öðru-
vísi, og mestar eru framfarirnar,
eins og við mátti búast, i “frelsis-
og framtíðar-landinu” — Ameríku.
Hér getur að líta stúlkur og konur,
sem eru læknar, lögfræðingar, há-
skólakennarar, fréttaritarar o. fl.
Ein aðal mótbára forneskjunnar
og fordildarinnar gegn því, að stúlk-
ur mættu mentast, var sú, að þeirra
verkahringur lægi á öðru svæði —
á heimilunum. Það viðurkenna auð-
vitað allir, að “heimilið” er sú
stofnun, sem velferð hverrar þjóðar
byggist á. Konan er aðal stjórnandi
heimilisins, og henni er í vald sett
að miklu leyti hvert heimilið er
hreint, fagurt og uppbyggilegt eða
ekki. Einmitt af þessari ástæðu á
hún að mentast. Velferð þjóðarinn-
ar er undir þvi komin, að heimilin,
sem ala upp framtíðar borgarana,
séu góð og göfug, Og hverjum er
ætlað að annast heilsu og upp-
fræðslu ungdómsins, ef mæðurnar,
sem heimilunum stjórna, eru ekki
færar um það sökum þekkingar-
skorts og þröngsýni?
Reynslan hefir sýnt, að þær stúlk-
ur, sem ganga mentaveginn, eru í
mörgum tilfellum ekki þær, sem
sinna heimilisstörfum. Fyrir hverja
eina, sem mentast og sinnir opin-
beru starfi, sem kenslukona, Iæknir
Námsskeið
•
1. Tveggja vetra námsskeið fyrir
þær stúlkur, sem viija bæta ment-
un sína yfirleitt og læra það sem
lítur að hússtjórn.
2. Þriggja vetra námsskeið (áfram-
hald af þvi fyrra(, sem veitir
nemendum professional vottorð.
3. Níu mánaða námsskeið fyrir þær
stúlkur, sem hafa fyrsta eða ann-
ars stigs kennarapróf. Þær öðl-
ast þá þekkingu, sem J>arf til að
kenna hússtjórn og hússtjórnar-
vísindi á æðri skólum.
4. (f undirbúningi). — Fimm vetra
námsskeið, sem veitir nemanda
stig (degree), og sem samsvarar
fimm vetra námsskeiðf'piltanna
í búfræðisdeildinni. Stúlkur, sem
Ijúka þannig námi, geta tekist á
hendur stöður sem kennarar, út-
breiðslustjórar o. fl.
íslenzkar stúlkur
Alt of fáar islenzkar stúlkur hafa
enn gefið sig við námi á Búfræðis-
skólanum. Þetta stafar aðallega af
því, að enn hafa ekki íslenzkir bænd
ur vaknað til meðvitundar uin það,
að dæturnar Jiurfi og eigi að kom-
ast áfram mentalega engu síður en
piltarnir. Enginn vafi er á því, að
sveitalífi í okkar íslenzku bygðum
er mjög ábótavant í mörgu, og sveita
heimilin miklu ófullkomnari og ver
úr garði gjörð, heldur en efnin gætu
leyft.
Það, sem er nauðsynlegt til að
bæta úr þessu, er það, að íslenzkar
stúlkur til sveita mentist, svo að þær
geti tekið þátt í félagslífi og bætt
heimilin í hverri bygð. Það er nauð-
syn á kvennfélögum, hússtjórnarfé-
lögum (H. E. Soeieties), garðræktar-
félögum o. fl., o. fl., hverju nafni,
o. s. frv, eru niu hundruð níutíu ogs^ni t,au nefnast. l'l «|ð örfa sam
níu stúlkur, sem ekki hafa kringum-j vin^lunraii°8 auka ánægju og áhuga
stæður til að ganga inentaveginn, og
það eru einmitt þær, sem siðar meir
verða húsmæður og stjórna heimil-
um, bæði í bæjum og til sveita.
Hvernig á að veita þeim niu
hundruð níutíu og níu þá mentun,
sem gjörir þær hæfar til að sinna
sinu háleita starfi, að bæta mannfé-
lagið í gegnum heimilis starfsemi
sína?
“Sjaldan er ein bára stök”, segir
máltækið. Kvenfólk getur nú aflað
sér mentunar, fyrir utan sinn gamla
verkahring — heimilið, og starfað
samhliða karlmönnunum í þarfir
mannfélagsins, í hvaða stöðu sem er.
En það sem meira er: Þær, sem
ekki geta notið eða vilja njóta þann-
ig Iagaðrar mentunar, geta nú einn-
ig, og á mjög auðveldlegan hátt, lært
það, sem gjörir þær hæfar fyrir sina
köllun, sem húsmæður og heimilis-
stjórnendur. Skólar, víðsvegar um
landið, veita stúlkum mentun með
sérstöku tilliti lit búsýslu. Vér vilj-
um benda á, að Búfræðisskóli Mani-
toba fylkis veitir mjög fullkomna
uppfræðslu i hússtjórnarfræði. Á
hverju ári sækir þangað fjöldi ungra
kvenna, bæði úr bæjum og sveitum
í Vesturlandinu. Á næstliðnum vetri
stunduðu þar nám yfir 80 stúlkur.
Kenslutiminn er frá 28. október til
1. apríl, — einmitt á þeim tíma, sem
annir eru minstar.
meðal fólks.
Á þessu ári Ijúka tvær íslenzkar
stúlkur tveggja ára námsskeiði:—
ungfrú Baldína Pétursson, Hayland,
Man., og ungfrú Karólína Stephan-
son, Elfros, Sask. Hin síðarnefnda
hefir i hyggju að taka fimm ára
námsskeið, og væri það mjög mikill
heiður fyrir fslendinga, að eiga
hana i fyrsta hópnum, sem þannig
útskrifast. Um hússtjórnarrnámið
farast henni þannig orð: —
‘Skólanámið lyftir daglegum störf-
um á hærra stig og dregur úr erf-
iðri vinnu. Bússýsla og hússtjórn
eru sett á vísindalegan grundvöll,
og eru ekki lengur strit og leiðinleg
vinna, heldur áframhaldandi rann-
sóknir og tilraunir. Vinnuvélar
stytta vinnutímann og gefa kven-
fólkinu meiri tíma til að sinna fé-
lagsskap, bóklestri, og yfir höfuð
öllum upplífgandi og uppbyggileg-
um störfum. Með þessu móti kemst
fólkið (konur og karlar) út fyrir
sinn daglega þrönga sjóndeildar-
hring og bætir félagsskap, skóla-
fyrirkomulag og heimilislíf. '....
Það yrði of langt mál, að telja upp
allar þær greinar, sem kendar eru,
og sýna fram á gildi þeirra. Má þó
nefna: hjúkrunarfræði, hannyrðir,
uppdrátt, heilsufrœði, fagurfræði,
vísindalega meðhöndlun á mutarteg-
undum og fleira”.
Menning.
(Erindi flutt
.. lendingyr
14. febr. 1915.
á funtíi félagsins
i Victoria, B. C.,
/s-
Herra forseti!
Þegar eg vissi,
að mér var ætlað
að segja nokkur orð hér í dag, Jiá
varð mér fyrst fyrir að spyrja sjálf-
an mig, um hvað eg ætti að tala. Eg
braut heilann um það töluvert, án
þess að komast að niðurstöðu. Ætti
Jiað að vera endurminningar frá lífs-
reynslu minni á ættjörðinni? Eg
fór þaðan uppvaxinn að vísu, og
eyddi þar þess vegna bæði bernsku
og æskuárunum; en sá er galli á
skapferli eða skoðunum mínum, að
mér finst oftast, þegar eg hugsa til
uppvaxtaráranna, að eg hafi farið á
mis við æskuskeiðið. Það er að lík-
indum ekki nema vanþakklæti af
minni hálfu, við Iífskjör þau, sem
eg átti að mæta. En úr Jivi Jiessi til-
finning gjörir vart við sig, Jiá hvarf
eg frá að gjöra það að umtalsefni.—
Skyldi eg eiga að leggja út að leita
eftir djúpt falinni gáfu til skáld-
skapar? Fyrir hvern Jiann, sem er
meðlimur þessa félags, ætti slíkt
ekki að vera erfiðleika mál, Jiar sem
svo margir í því eru ágætum hæfi-
leikum búnir i því efni, einsog svo
fjölmargt af fólki þjóðar vorrar. Mér
er þá illa í ætt skotið sem íslend-
ing, ef eg get ekki gjört neitt í þá
átt. En svo hefi eg hlustað á svo
mörg ágæt kvæði, kveðin af góð-
skáldum þessa félags, og á hinn bóg-
| inn er eg mér ekki meðvitandi skáld
gáfu, ennjiá, að minsta kosti, svo eg
I verð að hverfa frá þeirri hugmynd
líka. — Væri þá rétt af mér að ráð-
ast í, að tala um eitthvert af þeim
málefnum, sem dýpsta og sameigin-
legasta rót eiga i hjörtum alls hugs-
andi fólks'? Slikt væri að reisa mer
hurðarás um öxl. En svo kostar alt j
fyrirhöfn. Á þessari gliiggsýnis- og
reikningssskapar öld, fær maður
fræði og heilbrigði er útbýtt í prent-
uðum formúlum ókeypis. Alt slíkt
telst til meðala, sem brúka má til að
hjálpa manninum til að leita sannr-
ar menningar. Það er ekki hlutur-
inn sálfur, þótt svo líti út, að fjöldi
íóIks álíti það. Það er verkfæri, sem
maðurinn getur með viturlegri
brúkun, notað til að reisa hallir
hinnar nýju Jerúsalem sannrar sið-
menningar.
Ilvernig mun JijóðfélagSstofnunin
verða í sínu ytra ásigkomulagi eð i
innri tilhögun? Það er spurniiig,
sem flestum eðlilega keinur til
hugar. Eg skal segja það nú strax,
að mér er ómögulegt að svara henni.
Að revna slíkt væri dirfska, sem að
Eg hefi valið mér umtalsefni, sem
eg veit að heima á hjá öllu mann-
úðlega hugsandi fólki, því eg er
sannfærður um, að nálega allar
skoðanir sem birtast og birst hafa,
og sem hneigjast í vísindalega eða
heimspekilega átt, grundvallast á
ósk eða von um úrlausn á spursmali
þvi, sem eg ætla að reyna að tala
um. Ef við að skilnaði finnum oss
fróðari eða vissari að einhverju
leyti, þá er viðleitni mín full-laun-
uð; enda er Jiessi tilraun mín ekki
nema skuld, sem eg er um skyldugur
þeim, sem eru enn á vegi með
mér. ,
Það, sem eg hefi valið mer að um-
talsefni, er: Sönn menning og fram-
farir, i hverju þær liggja og á hvern j sjálfsögðu myndi afla sér þeirrar
hátt þeirra verði bezt aflað. fyrirlitningar, sem ait þvílíkt heim-1
Við yfirvegun þessa máls er ildarlaust fleipur verðskuldar. Það}
margs að gæta. Þar á meðal og væri eins mikil fjarstæða einsog ef
fyrst og fremst hinar mörgu og foreldrar eða aðrir tækju sig til og
margbreytilegu skoðanir og hugsjón- segðu fyrir um lífsstarf, háttsemi o.
ir, sem eiga sér stað um það, hvað | s. frv. unginennis, sem nýtur góðs |
er sönn menning og líka hvaða að-
ferð eða stefna er heillavænlegust
til að ná augnamiðinu. Þessi skoð-
anamunur er svo margvíslegur, að
ekki einu sinni ná suinar þeirra
miklu skemra en aðrar, heldur
greinir sumar hugsjónadeildir á
um, hvað er virkilega rétt og rangt,
ilt og gott. Til dæmis má benda á
fjölda fólks, er virðist ekki gjöra
aðrar kröfur til tryggingar fyrir}
uppeldis og er gætt góðum hæfi-
leikum. Hið ýtrasta, sem mætti
segja, ef ekki með vissu, Jiá með
sterkum líkindum, að hann eða hún
myndi gjöra góða ferð yfir braut
lifs síns; Jiar eð uppeldið gaf þvi
hið bezta tækifæri til líkamlegs
þroska, og lífskjörin gefa óhindrað
tækifæri fyrir hæfileikana að njóta
sín.
Þó leiðir ímyndunin hugann á-
heill og menningu þjóðarinnar, en ieiðis og bendir á nokkur atriði,
háa toiía. Aðrir bæta við það ýms- sem óhætt virðist að minnast á sem
um öðrúm atriðum, svo sem vega- sjálfsögð einkenni fullkominnar sið-
gjörð og umbættum samgöngum. menningar. Þar á meðal má benda
Enn aðrir álíta, að þá væri sönn ! á, að atvinnuleysi getur ekki átt sér
menning trygð, ef auðsuppsprettur J stað, þar eð iðnaður og framleiðsla
Jijóðarinnar eru varðveittar og færð-1 vergur grundvallað á þörfum þjóð-
ar í nyt þannig, að skógar séu plant- félagsins, en ekki á því, hvað ein-
aðir, vatnsafl mælt og bendingar J stakir menn eða félög geta grætt á
gefnar um, hvernig bezt megi nota því. Börnin njótá heilbrigði og
það til eflingar iðnaði. Sumt fólk þroska, í stað þess að hrynja niður
gjörir mentamálin að hyrningar- unnvörpum, einsog nú gjörist, fyrir
steini hugsjóna sinna um, að þjóðin skort og vanhirðingu; því foreldr-
og mannkynið geti náð virkjlegri ar Verða þá hagfræðislega sjálf-
menningu. Sem sýnishorn af Jiví,
hvaða afskræmis-skoðunum að sum-
ir frægir og upplýstir menn búa yf-
ir, iná geta Jiess, að prófessor Eliot,
sem i mörg ár var forstöðumaður
við Harvard háskóla, sagoi viðvíkj-
andi atvinnu-þrætunni i harðkola-
stæðir, þar eð Jijóðfélagið sér þeim
fyrir atvinnu; en gróði eigendanna,
einsog nú á sér stað, verður burt-
numinn. Svo um leið og atvinnan
verður ójirotleg, verða erfiðislaunin
hærri. Mæður Jiurfa þá ekki að for-
sóma börn sín og heimili til Jiess að
námunum í Pennsylvaníu fyrir vera dyrnar fyrir úlfi hungursins.
nokkrum árum síðan: “Hver mað
ur, sem tekur til starfa i stað vinnu-
stöðvunar-manns, er sönn hetja”.
Hann hefir líka nýlíga hrósað liis-
starfi og framkomu J. 1). Roekefell-
ers og Andrevv Carnegies, og sagt,
að þeir hafi verið þjóð sinni til mik-
illar blessunar. W. H. Taft, fyrver-
andi forseti Bandarikjanna, var
spurður eitt skifti; “Hvað á maður,
sem ekki hefir atvinnu og ekki á fyr-
ir máltíð, að taka til bragðs?” “Það
veit drottinn”, svaraði forsetaefnið
Hinn kyrkjulegi félagsskapur, sem
hefir tekið að sér að leiðbeina þjóð-
inni í áttina til fullkominnar sið-
menningar, með því að varðveita
helgi sunnudagsins, hefir fengist
mikið við það, að sporna á móti
sölu ísrjóma og annars því líku, og
enda mótmælt mjólkursölu á sunnu-
dögum; þótt liað feldi í sér, að
sjúkrahús og aðrar mannúðar stofn-
anir yrðu að liði. Rómverska kyrkj-
an, með öllu sínu mikla fylgi, alítur
að engin upplýsing né framfarir,
sem ekki ,er grundvölluð á trúar-
Þá verður heimilislífið farsælla og
auðugra af sannri ástúð og lífsfögn-
uði. Sjúkdómum, sorgum og dauða,
í tilefni af örbirgð og Jiar af leið-
andi óþrifnaði og vanrækt, verður
bygt út. Fyrir umbætt uppeldi og
afnám örbirgðar batnar siðferði,
svo að lagabrot og glæpir leggjasí
niður, en betrunarhús og fangelsi
standa auð, iiema að þeim verði
breytt í geymslubúr fyrir söfn eða
annað þvílikt þjóðinni til hagsmuna.
Þjóðfélagið gjörir sig að ábyrgðar-
manni fyrir vellíðan einstaklingsins
nieð þvi að gjöra honum mögulegt
og æskilegt, að ná sem fullkomnust-
um Jiroska, og svo með því, að
leggja honum upp í hendurnar tæki-
færi til að neyta hæfileika sinna á
sem beztan og hugðnæmastan og
nytsamastan hátt. Hjá einstaklingn-
um verður kveikt og alin tilfinn-
ing um skyldú til að gjöra sig sem
þarfastan þjóðfélaginu, sem hann
tilheyrir. Þess vegna verður allur
starfi jafn trúlegar og betur af hendi
leystur, og félagsheildin bæði tekur
bragðakenningu kyrkjunnar,
neins virði og jafnvel óhafandi
sé á móti og útbýtir fyllra mælir frið-
| sældar, mannúðar og nægjusenii, en
Það væri of mikill barnaskapur af nn. a dö«unl l>ekkist; því undir-
mér, að láta mér detta i hug, að
allir fallist á mina skoðun um það,
hvað séu sannar framfarir, og þess
vegna leiði til sannrar menningar. I
stöður sannrar menningar er rétt-
læti, en yfirbyggingin frelsi.
Þar eð hugsjónin er mynd hug-
skotsins af því, sem sálin þráir,
En á hinn bóginn er eg sannfærður sem fylling hinna æðstu vona sinna,
um, að flestar. skoðana-deildir í
þessu efni, séu reiðubúnar til að
samþykka ályktanir mínar viðvíkj-
andi sannri menningu. Sem sagt, eg
gjöri ráð fyrir, að hinn hugsandi
hluti mannkynsins, að undantekn-
og er líka í þessu efni í einhverri ó-
ákveðinni fjarlægð, þá leiðir það af,
að það að ákveða stefnuna, sem
Jiangað vísar, er næsta atriðið, sem
takast verður til ihugunar. Hugsjón-
in liggur fyrir handan haf erfiðleik-
um þeim hluta, sem byggir hugsjón-1 anna og tálmananna, sem hver sá,
ir sinar á trúarbragðalegum stað- seni reynir að fylgja henni, mænir
hæfingum, sé að Jivi kominn, í til- yfir> Þar til hann, knúður áfram af
efni af fenginni reynslu, að viður- sigrandi ákafa, leggur út á djúpið, I
kenna, að það, sem að framan er |— hugsandi hvorki um lif eða
minst á um hugsjónir og framfara- dauða. Og því ekki? Er ekki sál hans
viðleitni, sé ónógt og of skammsýnt fyrst og fremst ódauðleg? Er hann j
til Jiess, að geta kallast annað en lé- ekki í ljúfu fangelsi á valdi hug-
ekkert fyrir ekkert. Að vísu veit eg \ ]egar tilraunir, sem í það mesta ' sjona sinna ? Er ekki alt lif han
að flest eða alt, sem flutt hefir ver-
ið á fundum félags okkar, hefir
snert annaðhvort þjóðerni vort,
tungu eða bókinentir. En um leið
veit eg, að engar skorður eru reist-
ar við því, að önnur mál séu rædd
hér á fundum okkar.
Til þess að vera viss, spurði eg
mig fyrir, þar sem mér hafa ávalt
komið holl ráð: Eg spurði konuna
mína, — stúlkuna, sem staðið hefir
mér við hlið öll mín manndómsár,
og sem með ástúð sinni og ágætis
dómgreind hefir gefið mér nppörf-
un til framkvæmda í öllu því þarf-
asta, sem eg hefi tekið fyrir. “Hvað
á eg að velja sem umtalsefni?”
spurði eg. Svarið, sem var fullkom-
in úrlausn, var strax til reiðu: “Eitt-
hvað, sem þér er áhugamál”. Þetta
var mér nógsamleg leiðbeining. Ef
eg gat ekki fundið neitt umtalsefni,
Jiá var það af því, að mér var ekki
alvara með neitt. Hitt er annað mal,
hvort mér hepnast, að gjöra mig
skiljanlegan, og get meðhöndlað
málefnið einsog vera ber, án þess
að þreyta tilheyrendur mina of
mikið.
geti gefið bráðabyrgðar-svíun á böli
því, sem staðið hefir mannkyninu
fyrir sannri menningu. Þegar mað-
ur hefir lært svo mikið, að hann
getur svo að segja inælt og vegið,
hvað litið það er, sem hann veit, í
samanburði við það, sem hann hefði
átt og þurft að vita, þá er námi hans
meir en hálflokið. Það þarf meiri
dómgreind og varhygð til að forð-
ast að nema Jiað, sem er rangt, en
að læra Jiað, sem er rétt, úr því
þar; en allstaðar annarsstaðar
dauði? Þess vegna tekur hann ekki
til greina líkindin fyrir háska eða
tortímingu; en leggur öruggur út á
hið inikla djúp, með það eitt fyrir
augum, að sér kunni að auðnast, að
ná hnossi því, sem líf og sál hans
hesfir helgað sig, eða að mæta enda-
dægri sinu tilrauninni.
Vér erum hér stödd á þessum
Golgata stíg á framsóknarleið mann-
kynsins, verðum að stjórnast af
maður hefir komið auga á perlu dómgreind og forsjá, en ekki af
sannleikans; því í hverju málefni er j blindum ákafa, ef vér eigum að geta
ekki nema eitt rétt, en hið ranga nokkru áorkað í þjónustu réttlætis
getur tranað sér fram i óteljandi og frelsis. Vér höfum séð perlu hug-
sjóna vorra. Nú verðum vér að beita
myndum.
Mín skoðun er, að sönn menning
sé ekki í þvi innifalin, að verzlun
og iðnaður sé í svo miklum blóma,
að reikningsveltan sé hin hæsta á
mann. Né heldur í því, að vegir og
önnur samgöngufæri séu af hinni
beztu gjörð; eða í Jiví, hvað mi,.,,
sápa er brúkuð og hreinlæti við-
haft. Ekki heldur í því, hvað skóla-
fyrirkomulagið er fullkomið, þai
sem upplýsing i almennum þekking-
argreinum er veitt, og tilsögn í líf-
vitsmununum í tilraunum vorum að
handsama liana. Þótt líf vort hvers
um sig, kannske virðist lítilsvirði án
hennar, þá er alt annað i virkileik-1
anum, hvað aðra snertir. Vér erum j
hér ásamt samferðafólki voru, sem
lítur til vor, hvers um sig, til trausts
og halds. Þess vegna er nauðsyn-
legt, að vér stjórnumst af bæði for-
sjá og kappi.
Hver er þá stefnan? Hvað#getum
vér gjört? ,
BlíE.- <í
HibboN
Goffie
•!
p
$
BLUE R/BBON
KAFF/
OG
BAKING POWDER
BLUE RIBBON fullkomnun hefur
fengist meS harSri vinnu og lærdómi
í fleiri ár. ÞaS er ekkert sem er rétt
eins gott. HeimtaSu BLUE RIBBON
Kaffi, Baking Powder, Spices, Jelly
Powders og Extracts. Þetta er ábyrgst
aS vera ágætt og fullnægjandi.
Vér lesum blöð og bækur. Vér
sækjum mannfundi. Vér stöndum i
þessum eða hinum félagsskap. Vér
hlustum á ræður og fyrirlestra og
mælum með einu en mótmælum
öðru. Vér, sem höfum atkvæðis-
réttinn, neytum hans eftir því, sem
oss virðist réttast. Sem sagt, vér
leggjum fram daglega öfl og verkan-
ir, sem hafa áhrif á þjóðfélagsskipu-
lagið. Spursmálið í þessu efni er:
Beitum vér áhrifum vorum á Jiann
hátt, að almennings og þjóðfélags-
stofnanir hneigist í rétta átt? Til
þess að geta svarað, Jiurfum vér að
komast að sannfæringu um, hvað er
hin rétta stefna eða sannar framfar-
ir. Hvaða stefna leiðir til sannrar
menningar.
Hefði nokkur manneskja, sem
lifði fyrir hér um bil eitt hundrað
árum tekið sig til og sagt fyrir um,
hvaða stórkostleg og undursamleg
bylting i iðnaði • væri að ganga i
garð með notkun gufuvélarinnar,
sem þá var að byrja dagsverk sitt og
sem siðan hefir verið aukin og efld
með notkun rafurmagnsins; — helði
Jiess verið getið til úskýringar og
sönnunar, að framleiðslu möguleik-
ar mannshandarinnar yrðu svo
margfaldaðir, með tilhjálp nýrra
verkvéla, að til dæmis tíu menn
gætu i dag afkastað eins miklu og
Jiá Jnirfti hundrað menn til að koma
i verk; — að saingöngufæri yrðu
orðin svo bætt og breytt, að hundrað
árum liðnum, að ferðast mætti kring
um jörðina á mikið skemri tíma en
áttatiu dögum, einsog Jules Verne
sagði frá nokkrum árum síðar og
sem Jiá þótti öfga saga mesta; — að
viðskifti milli landa yrðu svo greið
oð auðveld, fyrir notkun ritsímans,
að vörupöntun send frá Lundúnum
á laugardagsmorgun yrði skrásett í
Victoria áður búðum væri lokað
kveldið fyrir. — ?
Ef nokkur liefði Iagt trúnað á
þennan spádóm, þá hefði hann að
öllum líkindum slegið því föstu, að
þetta væri upphaf þúsund ára ríkis-
ins; að á slíkri stál og raföld yrði
eymd og örbirgð útbygt af jörðinni;!
að grimd og hatur yrði upprætt úr
hjörtum og líferni mannanna; að nú1
rættust spádómarnir um frið og ein-l
drægni, þegar ljónið léki sér með'
lambinu; að nú yrði rétti allra
borgið, Jiví nú væru nægtir og mak-
indi handa öllum; nú væri maður-
inn genginn úr álögum þeim, sem áj
hann voru lögð endur fyrirMcingu,
Jiegar hann var frumbyggi í Eden;
i stað þess að verða að sveitast blóð-
inu, til þess að viðhalda lifi sínu, sé j
nú brauð hans útleitt af jörðinni með j
vöðvum úr járni og tauguni úr stáli, j
sem aldrei Jivingast af andvökum
eða þreytu.
Vér, sem Iifum nú, höfum séð
þessa byltingu í iðnaði og viðskifta-
lifi héraða og þjóðflokka. Vér erum
sjónarvottar að því, að fyrir Jiekk-
ingu og snild mannlegs hyggjuvits,
hefir verkvélasmíð og notkun nátt-
úruaflanna fleygt svo fram nú í heila
öld, en þó sérstaklega á síðustu ára-
tugum, að enginn hefði dirfst að
segja frá því sem draumsýn fyrir
hundrað áruin, upp á það, að nokk-
ur legði trúnað á það, sem náttúr-
legan möguleika. Vér vituin nú
samt, að möguleikar Jijóðfélagsins á
að ala önn fyrir og afla nauðsynja
sinna úr skauti náttúrunnar, eru svo
miklir, að spursmálið í dag er miklu
fremur, hvað gjöra skal við allar
framleiðslu afurðirnar, — en ekki,
hvernig vér getum framleitt nóg. En
vér erum líka lifandi vitni að Jiví, á
þessum verksnildar og framleiðslu
tíinum, að mitt í þessum yfirgnæf-
andi nægtum er atvinnúskortur og
þar af leiðandi örbirgð og eymd,
eins nístandi og bitur og nær til eins
margra eða jafnvel fleiri tiltölulega,
I en á nokkrum öðrum tímum siðan
saga hófst. Vér vitum líka, að ör-
birgð sú, sem Jijakar mannkyninu
nú, er ennjiá meir mannspillandi og
! vofialegri en nokkru sinni áður: _
hæði vegna Jiess, að mismunurinn á
högum hinna riku og fátæku er
miklu gífurlegri nú en fyrr á tím-
um, og af því að kenningunni uin,
að alt slikt sé til orðið fyrir guð-
dómlega ákvörðun er neitað nú á
dögum miklu almennara en áður
átti sér stað. ,
Sem svai‘ upp á vaxandi og óaf-
látanleg mótmæli og mögl af hálfu
Jieirra, sem líða og fara alls á mis,
mitt í þessum nægtum, liafa ýmsar
umbætur verið í lög leiddar á síð-
ustu mannsöldrum. En þrátt fyrir
góðan tilgang Jieirra, sem gengist
hafa fyrir slikum ákvörðunum, hafa
þær komið fyrir ekki, hvað snertir
það, að draga úr hinum geypilega
mismun á lífskjörum hinna tveggja
stórdeilda, sem þjóðfélagið skiftist
í; nefnilega þeirra, sem bera hita
og Jiunga erfiðisins og framleiða ná-
lega alt, sem fullnægir lífskröfum
mannsins, en sem þó hafa litið eða
ekkert, og hinna, sem gjöra lítið eða
ekkert, en eiga þó nær alt, sem verð-
mæti hefir og framleitt er. Að vísu
hefir mannúðar-löggjöfin haft á-
kveðinn árangur í sumum efnum.
Til dæmis hafa alþýðuskóla stofn-
anir aukið þekkingu og glætt nám-
fýsi. Sömuleiðis hefir styttur vinnu-
tími í sumum atvinnugreinum gefið
alþýðufólki meira tækifæri til um-
Þegar þú þarfnast bygginga efni eSa eldivií
D. D. Wood & Sons.
-------------------Limited—-------------——
Verzla með sand, möl, mulin stein, kalk,
stein, lime, “Hardwall and Wood Fibre”
plastur, brendir tígulsteinar, eldaðar pípur,
(4 *
sand steypu steinar, “Gips” rennustokkar,
“Drain tile,” harð og lin kol, eldivið og fl.
Talsími: Garry 2620 eða 3842
Skrifstofa: Horni Ross og Arlington St.