Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 21.09.1914, Blaðsíða 1

Þ JÓÐVILJINN.
46.—4Í‘. ni'.
Reykjavik 21. september 1914.
Fána-málið 1914.
í 36.—36< nr. blaðs vors þ. á, var
þess stuttlega getið er í fánamáling gjörð-
ist, í byrjun aukaþingsins í sumar.
En síðar varð það, að efri deinld Al-
þingis skipaðl og að sínu leyti nefnd, til
að íhuga fánamálið, og unnu báðar nefnd-
imar (efri og nefri deildar) síðan að mál-
inu, er orðið var áliðið þingtíman9.'1)
Eins og lesendur blaðs þessa er kunn-
ugt, var það tillaga ritstjóra blaðs þessa,
að frestað væri að öllu framkvænd kon-
ungsúrskurðarins frá 22. nóv. síðastl. (sbr.
67. nr. blaðs vors f. á.)
Yar það eigi aðeins vegna þess:
a, hversu hann var til orðinn, — mál-
ið útkljáð með konungsúrskurði,þvert
ofan i ályktun efrideildar Alþingis
1013, er skorað hafði á^ráðherrann,
að hlutast til um að frv um fullkom-
inn, ísl. verzlunar- og siglinga-fána
væn lagt fyrir Alþingi — eigi að
eins vegna þess, en og vegna hins
b, að vér óttuðumst að mun, að kæmi
hann til framkvmdar, gæti þad dreg-
id úr áhuganum á þvi, ad fylgja
fram kröfunni um fullkominn ísl.
verzlunar- og siglinga-fána, — ogað
lokum var það og eigi hvað sízt
vegna þess:
c, að vór töldum ísl. fánann óvirtan,
í sömu andránni, sem hann var'lög-
giltur, þar sem harðbannað var að
nota hann, er út fyrir landhelgina
kæmi, og þar sem danski fáninn var
þá og löggiltur hér á landi jafnhliða
honum, þ. e. öllum alveg í sjálfs-
vald sett, hvorn fánanna tveggja
þeir heidur vildu nota.
Um hitt og sízt vafi, að réttin til
fnllkomins verzlunar- og siglingai*-
fána liöfum vér íslendingar, — rótt-
inn, bæði siðfræðilegan, og lagalegan.
Sízt og dansk-íslenska konungsveldið
hækkandi, eða smækkandi, þó að tveir
séu verzlunar- og siglinga-fánarnir í rikj-
unum, sem það nær yfir, þ. e. danski og
íslenzki fáninn.
Sýnir það fremur enn stærra en hitt,
er fáninn er að eíns einn.
Stœrstnr, eda mesfur og einatt sá stjórn-
andinn, eda konungurinn, er bezt sinnir
hinum smáu.
En hvað sem þessu öllu líður, þá var
nú þigið í sumar þó síður en ekki á
því, að hreifa ætti siglinga- og verzlun-
ar-fánanum.
1) í meirihlutanum voru: Iíarl Finnboga-
son, Jósep Björnsson, Magnús Pétursson, Einar
á Geldingalæk, Bjarni frá Vogi og Sk. Th.
Vátryggið
eigur yðar (hús, húsgögn, vörur o. íi.)
fynr eldsvoða i brunabótafélaginu
„General”
stofnsett 1885.
Aðal-umboðsmaður fyrir Island:
Sig. Thöroddsen
adjunkt.
Umboðsmaður fyrir Norður-ísafjarðar-
sýslu er Jón Hróbjai tsson verzlunarstjóri.
UmræQurnar, sem orðið höfðu í blöð-
um Dana í vetur sem leið, — greinar
Knud Berlin’s o. fi., — að því er virtist
— gert þmgmennina svo atar-hrædda, að
dæmafátt má telja.
Gæti þá ekki skeð, að koriungurinn
notaði þá tækifærið og kippti aptur að
sér hendinm, — svipti oss þessu mikla
hnossi(H), sem í konungsúrskurðinum frá
22. nóv. síðastl. var — að þeirra áliti —
fólgið?
I neðri deildar þingnefndinni voru það
því 6igi aðrir, enritstjóri blaðs þessa og
Bjarni Jónsson frá Vogi, sem að fresturi-
inni á framkvæmd konungsúrskurðarins
hneigðust, og vildu að fylgt væri fram
kröfunni um fulíkominn ísl. verzlunar-
og siglinga-fána.
A þinginu í sumar sýndi þaú sig því
þegar, hve sannspáir vér vorum, er vér
töldum konungsúrskurðinn mundu geta
dregið úr áhuganum, að því er kröfuna
um ísl. verzlunar- og siglinga-fánann
suerti.
Allur starfi þingsins í,fánamáhnu laut
því í sumar að lokum að því einu, að
koma sér mður á því, hver gerdin áfán-
anum vœri heppilegust, eða réttara sagt;
hverju væii heppilegast að fylgt væri
fram við konunginn.
Enn um þetta voru skoðanirnar í „sam-
vinnu-nefndinni“ (þ. e. fána-nefndum efri
og neðri deildar) að mun á reiki, eða
tvístringi.
Niðurstaðan var þó að lokum sú, að
frá meiri hlutanum var, í sameinuðu
þingi, borin fram svo látandi þingsálykt-
unartillag:'2)
„Moð þvi að svo er tiltekið i konungs-
úrskurði 22. nóv. 1913, að gerð íslenzka íán-
ans skuli ákveðiu með nýjum konungsúr-
skurði, þegar ráðherra íslands bafi haft tök
á að kynna sér óskir manna á íslandi um
það atriði, þá ályktar sameinað Alþingi að
mæla með þeirri gerð, sem borin var upp á
Alþiðgi 1911 og 1913, onnaðhvort óbreyttri, eða
með stórri, hvitri fimmblaðaðri stjörnu í efra
stangarreit, eða rauðum krossi í miðjum hvita
2) í minnihlutanum voru: Guðm. Hanne*-
sbod Pétur Jónsson, Sig. Gunnarsson og Sig.
Stofánsson.
XXYILI. arg.
krossinum, í likingú við tillögu fánanefndl
arinnar, som skipuð var 30. des. 1913:“
A hinn bóginn bar minni hlutinn, í
9ámvinnunefndinni“ fram tillögua er hér
fer á eptir:
„Með þvi að svo er tiltekið í konungs-
úrskurði frá 22. nóv. 1913, að gerð íslenzka
Tán«ns skuli ákveðin með nýjum konungs-
úiskurðf, þegar ráðherra íslands hefur haft
tök á að kynna sér óskir manna á íslandi
um það atriði, þá álvktar sameinað Alþingi
að lúta yfir því áliti sinu, að flestum ís--
lendingum tnuni langkærast að sú fánagerðp
sem borin var upp á Alþingi 1911 og 1913;.
haldist óbreytt og yrði staðfest af konungri
En só þess ekki kostur, vill það mæla með
hinum þrílita fána, sem fánanefndin er skip*-
uð var 30. desember 1913j gerði' að aðal--
tillögu sinni.
I sameinuðu alþingi urðu úrslitin síð-
an þau, að seinni tillagan, þ. e. tillaga
fjórmenninganna, er fyrst var leitað at-
kvæða um var samþykkt, með einu at-
kvæðis mun.
Ver gat það tæpast farið, en fór, og
var að vísu frekar af slysni, en eigi af
hinu, að meiri hluti þingsins væri þó
eigi í raun og veru fyrri tillögunni hlynnt-
ari, og þá eigi hvað sízt, hefði atkvæði
þess, er í forsetarstólnum einnig komið
til greina.
En riú er þá eptir að vita, hver nið-
urstaðan verður, er komið er út ýfir
pollinn.
(Hvað helzt hefur tíðinda gjörzt.)
Fremur fátt stórtíðindanna, síðan er
blað vort var síðast á ferðinni.
Hið helzta, er gjörzt hefur síðan, eða
þá var ógetið, er þetta:
Sjó-orusta við Helgoland (28. ágúst
síðastl.), og þó aðeins í smáum stýl.
Þar sukku 6 af herskipum Þjóðverja,
og 870 menn týndu lífi, fórust í orust-
unni eða þá drukknuðu.
6 tundurbátar leituðu og háfnar í
Kiel eptir orustúna, og voru að muri
ílla leiknir.
Um eitt af herskipum Breta er þess
og sérstaklega getið, að það hafi skemmzt
að mun. — En um mannfalli þeirra meg-
in geta símskeitin alls eigi, — eru og
komin frá Bretlandi.
Mælt er, að Kanadamenn vilji nú
ólmir í ófriðinn, hafi þegar 100 þús. vel
vopnaðra manna til taks, er sendar verði
til ófriðarstöðvanna.
Frá Indlándi eiga Bretar og von eig