Lögrétta - 28.04.1915, Blaðsíða 3

LÖGRJETTA
7i
Á myndinni hjer er sýnt Dardanellesundiö og umhverfi þess. Tölurn-
ar sýna: 1. Adrianópel, 2. Saros-flóa, 3. Gallipoli, 4. Marmarahafið, 5.
Chanak, 6. Ked-el-Bahr, 7. Hamide, 8. Seddil-Bahr, 9. Kun-Kale. 5—9
eru vígi við sundið.
Strídid
TiUsyxtning.
Þar eð við í eldsvoðanum 25. þ. m. mistum allar bækur okkar og
skjöl, vildum við hjer með mælast til þess við ALLA VIÐSKIFTAVINI
OKKAR, að þeir sendu okkur, SEM ALLRA FYRST, afrit af viðskift-
unum frá árinu 1914 og það sem af er þessu ári.
Við væntum þess fastlega að allir okkar viðskiftavinir verði við þess-
um tilmælum okkar, og leyfum við okkur jafnframt að tilkynna, að
verslun okkar heldur áfram eins og að undanförnu.
Skrifstofur okkar verða fyrst um sinn í Tjarnargötu 5 B.
Talsímar nr. 45 og 335. Símnefni: Activ.
Reykjavík 27. apríl 1915.
Virðingarfylst
Nathan & Ölsen.
Nýtísku fataefni
60—70 teg. komu nú með e|s Botníu, öll án verðhækkunar, frá
Þýskalandi. — Notið tækifærið, því alt er selt með nær inn-
kaupsverði. — Saumastofan afgreiðir fljótt föt, á 12—14 tím-
um. — Lægstu vinnulaun og vönduð vinna.
sími 377. Grudm. Sigurðsson
kiæðskeri.
Nokkurar jarðir
í Rangárvallasýslu fást keyptar í vor. Upplýsingar gefur
Pjetur Magnússon.
Grundarstíg 4.
(Heima kl. 5—6 e. h.)
í síðustu símskeytum segir frá því,
að nú sjeu að hefjast að nýju árásir
á Dardanellavígin liæði af flota og
her. Hafði nú um síöastl. helgi verið
sett herlið á land á Gallipóliskaga
undir vernd herskipa bandamanna.
Segir í skeytum frá ensku stjórninni,
að landgangan hafi tekist vel, þrátt
fyrir ramma mótspyrnu frá óvinun-
onna hálfu, er lágu i skotgröfum með
gaddavírsgirðingum fyrir framan.
Siðustu skeyti segja einnig, að við-
ureignin sje nú mjög að harðna norð-
an til á vesturherstöðvunum, nálægt
Ypres. Hafa Þjóðverjar sótt þar á
cg orusturnar verið ákafar og með
miklu mannfalli á báða bóga, en ekki
er þó svo að lieyra sem nein veruleg
breyting hafi orðið á afstöðu her-
anna.
Frjettir.
Gullfoss kom frá Vestfjörðum á
mánudagsmorgun og fór hjeðan á-
leiðis til New-York í gærkvöld.
Á Vestfjarðahöfnunum var Gull-
fossi tekið með viðhöfn og fögnuði.
f Stykkishólmi bauð Páll Bjarnason
sýslumaður hann velkominn með
ræðu, en Eggert Claessen yfirrjettar-
málaflutningsmaður þakkaði fyrir
hönd Eimskipafjel.stjórnarinnar. Hún
hafði síðan boð úti á skipinu fyrir
ýmsa af Hólmverjum og voru þar
aftur ræðuhöld, en sjera Sig. Gunn-
arsson færði þar skipinu að gjöf
skrautbundna biblíu.
Á ísafirði heilsaði Magnús Torfa-
son bæjarfógeti skipinu með ræðu, en
Olgeir Friðgeirsson svaraði fyrir
i.imskipafjelagsins hönd. Þar var síð-
an boð fyrir ýmsa af ísfirðingum og
margar ræður fluttar.
Með Gullfossi fóru vestur yfir 20
farþegar, þar á meðal kaupmennirnir
Jón Björnsson og Jónatan Þorsteins-
son, Sveinn Oddsson áður prent-
smiðjustjóri, allir snögga ferð, og svo
Karl Friðriksson frá Winnipeg, stjúp-
sonur sjera Stefáns Björnssonar á
Búðum í Fáskrúðsfirði, er með hon-
um kom hingað til lands í fyrra, en
fór nú alfarinn vestur aftur.
Nýtt blað er farið að koma út á
Akureyri, hið þriðja þar, og heitir
„íslendingur", ritstj. er Sig. Einars-
son dýralæknir.
Dáinn er síðastl. miðvikudag úr
lungnabólgu sjera Böðvar Eyjólfsson
í Árnesi í Strandasýslu, rúml. fertug-
ur að aldri, og verður hans nánar
minst síðar.
Elektron heitir nýtt blað, sem farið
er að koma út hjer í bænum, kostaö
af fjelagi íslcnskra símamanna (F.
L S.). Aðeins 6 blöð eiga að koma út
á ári, á stærð við Kirkjublaðið. Rit-
stjóri er Ottó Björnsson símritari.
Garðyrkjumenn. Tveir íslendingar
hafa í vor útskrifast frá garðyrkju-
skólanum á Vilvorde á Sjálandi, eru
það þeir Ragnar Ásgeirsson Eyþórs-
sonar í Reykjavík og Sigmar Gutt-
ormsson Vigfússonar í Geitagerði.
Einn Islendingur, Einar Þlelgason.
hefur áður tekið próf við þennan
skóla. Ragnar kom heim með „Gull-
fossi“, og verður aðstoðarmaður
hjer við gróðrarstöðina, og Sigmar
kemur bráðlega til Austurlandsins og
verður við gróðrarstöðina á Eiðum.
Húsbruni varð á Arnarstapa á
Snæfellsnesi 31. f. m. og brann þar
stórt íbúðarhús úr timbri, eign Sig-
fúsar Sveinbjarnarsonar áður fast-
eignasala, sem nú býr á Stapa.
Prentvilla var í siðasta tbl., þar
sem segir í byrjun greinarinnar um
komu „Gullfoss", að hann hafi komið
hingað á fimtudagsmorgun. Hann
kom á föstudagsmorgun.
HOLGER WIEHE MAGISTER.
Á fjárlögum Dana hefur nú verið
samþykt 4000 kr. fjárveiting á ári
næstu 5 ár til þess að launa mag. H.
Wieh við Háskóla íslands, og á hann '
að halda þar fyrirlestra um danska
tungu og bókmentir. Hann mun koma j
hingað í júlí í sumar með fjölskyldu
sína. Mjög hefur K. Berlín prófessor
lagt sig fram til að spilla þessu, en
það hefur ekki tekist, sem betur fór.
Ósannindum hnekt.
Templarar hjer höfðu aldrei ætlað
sjer að gera að blaðamáli „Botníu“-
brennivinshneykslið hjer 17. f. m., en
hjá því verður þó naumast komist
sökum tilhæfulausra fregna um það
mál í „Vísi“ 18. og 20. f. m., (1361.
°& Í363- tbl.) með fyrirsögninni
„Borgarstyrjöld í Vestmannaeyjum".
— Sannleikurinn í þessu máli er ofur
einfaldur, og vel kunnur frjettarit-
urum „Vísis“, og er á þessa leið:
Tveir menn hjer, sem ekki eru
Templarar, en hlyntir Templurum og
bannlögum, gerðu Templurum aðvart
um það, þann dag, sem „Botnía“ var
hjer, 17. f. m., að vin mundi hafa ver-
ið flutt á land úr skipinu upp á svo
nefnt „Eyði“, sem er norðan megin
hafnarinnar. Menn þeir, sem þeir á-
litu seka um þetta, væru á heimleið,
og væri því rjettara, ef brot þetta
ætti að komast upp, að gera þegar í
stað gangskör að þvi að hitta menn-
ina. Tveir Templarar lögðu þegar á
stað þangað, sem þeir áttu von á
mönnum þessum, og sáu þá brátt und-
ir Hlíðarbrekkum, og voru þeir þar
að bauka eitthvað hjá stórum steini.
Stefndu þeir beint þangað, höfðu tal
af mönnunum, sem þá voru komnir
nokkuð á heimleið, og fundu þegar,
er að umræddum steini kom, blikk-
brúsa, með víni á, grafinn niður.
Brúsa þennan var farið með til sýslu-
manns og honum gefin upp nöfnin
á mönnunum. Brá sýslumaður þegar
við, og hitti á götu forsprakkann, og
tók hann heim með sjer á skrifstofu
sina, en sendi eftir hinum tveimur,
sem einnig mættu. Enginn ys eða
hávaði varð við þetta, þótt frjettarit-
arar „Vísis“ kunni að nefna þennan
þátt borgarastyrjöld.
Þá kemur að síðara þætti, og þá ef-
laust það, sem sært hefur hinar við-
kvæmu taugar frjettaritaranna:
Menn nokkrir sáust ölvaðir á báti
á leið frá „Botníu“ og stefndu inn á
Eyði og lentu þar. Templarar tveir
fóru landleiðis inn á Eyði; hittu
mennina ölvaða, tóku þar af þeim
brennivínsbrúsa, fengu sjer bát og
fluttu mennina og brúsann yfir höfn-
ina. Þegar upp á bryggjuna var kom-
ið, ærðist annar hinna ölvuðu manna,
heimtaði brúsa sinn og bjó sig til að
slá þann, sem varðveitti ílátið, en því
var afstýrt af öðrum manni, Templ-
ara. Var síðan farið með hvort-
j tveggja, mann og brúsa, til sýslu-
manns og játaði hann þegar brotið.
Uppþot átti sjer ekkert stað, en margt
fólk var að vinnu á bryggjunni, þar
sem athöfn þessi fór fram, og nokkrir
menn fylgdu eftir af forvitni, þegar
maðurinn, sem brúsann átti, leiddur
af einum, fór upp á fckrifstofu sýslu-
manns.
165
168
inn efi á því, að þeir eru að koma upp
nauð-framsiglu.“
Jeg ljet skipverja vera klukkustund að
miðdegisverði, en þá voru þeir kallaðir
upp. Þann tíma var svo lítill munur á
brigginni og oss, að eigi var hægt að segja,
hvor betur sigldi.
„Nú skulum við snúa við, piltar góðir,
og komast nær þessum fjelaga og sjá,
hvernig fer nieð oss.“
Skipverjar voru hugrakkir og vongóðir
°g langaði, ekki síður en mig, að vita,
hvernig leikurinn færi. Á 10 mínútum fór-
um vjer fram hjá brigginni á mílu milli-
lúli og höfðum þrisvar skotið á hana með
löngu fallbyssunni, en hún hafði sent oss
sín skeyti frá allri hliðinni.
„Je& hy&g hún hafi langar 12 punda
kúlu fallbyssur," sagði Bob Kross; „að
‘minsta kosti eru þær harðskeyttar. Vjer
höfum mist fram- 0g afturstag, en það
segir lítið.“
Þegar briggin var 3 leiðarsteinsáttir aft-
ur af kinnungnum á voru skpi, snerum vjer
við og tókum að skjóta. Engu skoti var
skotið til ónýtis af vorum mönnum; jeg
kygg, að gat hafi komið á briggina í hvert
Slnn, en hún hafði og gert spjöll hjá oss.
Reiðinn var mjög sundraður; nokkrar kúl-
ur höfðu farið gegnum segl vor og tveir
menn voru sárir. Það þótti mjer því sár-
ara, þar eð vjer höfðum engan lækni. Að-
stoðarlæknirinn, er hafði verið á skonnort-
unni, var á sjúkrahúsinu og engan var að
fá. í hans stað, er vjer sigldum. Þó höfð-
um vjer einn mann frá sjúkrahúsinu, nokk-
urs konar lyfjamann, er vel kunni að fara
með þau sár, sem eigi voru hættuleg.
Vindinn hafði lægt smámsaman og gekk
oss því ekki eins vel áfram, þar eð seglin
voru og götótt; þar af leiddi, að kl. 2 var
jndlibilið milli vor og óvinarins eigí orð-
rS nema hálf mila, og gránaði þá leikur-
lnn- Hliðarfallbyssunum Var því beitt, og
studdu þær oss mjög, því að vjer mið-
uðum þeim á segl og reiða, en löngu fall-
byssunni skutum vjer á skrokkinn fyrir
neðan vatnsbrúnina. Briggin hafði fleiri
fallbyssur, en hin langa vor var skæðari,
Kl. 3 skutum vjer niður framsigluna, og
gátum þá komist fjær, er var mikil mildi
fyrir oss, því að vjer höfðum beðið mikið
tjón; 8 menn voru sárir og annar vesa-
lings undiroffíserinn fallinn; vjer höfðum
og fengið nokkur göt á oss, en er vjer
höfðum getað fjarlægst, var heldur von
fyrir oss, því að langa fallbyssan var miklu
skæðari en fallbyssur briggskipsins. Kl. 5
varð stafalogn, og bæði skipin sneru hvort
að öðru; þetta var oss til mikils hagnaðar,
þar eð vjer gátum snúið löngu fallbyssunni
hvert er vjer vildum, en briggin freistaði
að snúa sjer við með árum, til þess að
geta skotið á oss frá allri hliðinn og hjelt
því orustan áfram þangað til nátta tók.
25. kapítuli.
Eins og geta má nærri, voru menn min-
ir yfirkomnir af þreytu og hita dagsins, og
Kross sagði: „Það er ekki að vita, hvern
enda þetta hefur, herra Keene, en eigi að
síður erum vjer eigi ver farnir, sem stend-
ur-“ — „Nei, Bob,“ svaraði jeg, „en jeg
vildi, að menn mínir væru ekki orðnir eins
úttaugaöir og þeir eru.“ — „Hvað þvi við-
víkur, herra, get jeg fullvissað yður um,
að ef þjer gefið þeim betur í staupinu og
svo sem hálfa tvíböku og talið svo til
þeirra, munu þeir halda áfram, þó það ætti
að vera i 24 tíma enn þá.“ — „Hafi þetta
þessi áhrif, skal jeg freista þess,“ svaraði
jeg. „En hvort á að koma fyrst?“ — „Æ,
tvíbökurnar, svo groggið og síðast orðin.“
— „Fjelaginn þarna hefur ekki skotið sein-
ustu 5 mínúturnar; má ske hann óski að
geyma það til morguns, en það vil jeg
ekki; komið því með groggið og hafið það
sterkt; jeg ætla sjálfur að fá mjer ofur-
lítinn bita, því að jeg hef ekkert borðaö
í allan dag.“
Eftir tvo daga var Eldflugan ferðbúin,
og skýrði jeg kafteini C. frá því. Sagði
hann mjer að slaga 6 vikur og fara síðan
á fund flotastjórans í Port Royal, nema
ef svo kynni að fara, að mjer þætti ráðlegt
að snúa aftur til eyjarinnar. Herskipabát-
arnir voru látnir róa oss út úr höfninni
og enn þá einu sinni var jeg þá kominn
út á hið viða, bláa haf. Skonnortan hopp-
aði áfram eins og höfrungur.
Vjer slöguðum svo í hálfan mánuð, að
vjer urðum einskis skips varir, nema Nai-
adar. Jeg var hræddur um, að kafteinninn
mundi skipa mjer að vera í fjelagi við hana,
en þar eð hann áleit skip sitt því vaxið,
að mæta brigginni og skonnortunni og
hirti eigi um að vjer tækjum hluta af verð-
laununum, ljet hann mig sjálfráðan og
sagði hlæjandi: „Þeir taka yður eflaust,
ef þeir hitta yður, en vjer munum ná yður
aftur.“ — „Gott, jeg vona, að þjer gleym-
ið ekki loforði yðar, herra,“ svaraði jeg;
„jeg treysti á yður.“
Þá 14 daga, er jeg hafði verið á siglingu,
lagði jeg mig i framkróka með að æfa lið-
ið í því að skjóta fallbyssunum, einkum
stóru fallbyssunni. Jeg hafði látið setja á-
gætt mið á hana, er ekki var á henni, en
með öllu nauðsynlegt. Tvo eða þrjá logn-
daga ljet jeg skjóta eftir marki 3 eða 4
stundir á dag, og sá jeg, að skipsliðar voru
mjög leiknir eftir þessa litlu æfingu og
gátu hitt mjög lítinn hlut eftir að miðið
var sett á fallbyssuna, en bestu skotmenn-
irnir voru stórskytinn og Bob Kross.
Nóttina eftir að vjer skildum við Noiad
hjelt jeg suður á bóginn, þvi að jeg hafði
heyrt kafteininn segja, að skipið Driver
væri norðar en hann var. Næsta dag urðum
vjer einskis varir; vindur var hægur og
sjórinn sljettur; jeg sagði þá við Kross:
„Mun eigi best að taka saman seglin í
nótt? Það er eins gott og að halda á-
fram; vjer getum þá líka sjeð þá, ef þeir
koma á leið vora, en þeir munu ekki sjá
oss.“ — „Það er ágæt uppástunga, herra
Keene. Vjer verðum að hyggja vel að
þeim; það er aðalatriðið.“
Vjer tókum þá saman seglin og ljetum
tvo menn vera á gægjum, ásamt varðoffí-
seranum, en hinir fengu allir að sofa í rúm-
um sínum alla nóttina.
Þegar dagaði voru tveir á gægjum uppi
í siglutoppnum, en seglin voru eigi uppi,
til þess að vjer gætum sjeð hvert skip, er
kæmi, löngu áður en það sæi oss. Því bet-
ur sem jeg hugsaði mig um, þvi sannfærð-
ari varð jeg um haginn við það að fram-
fylgja þessari stefnu. Jeg var á þeim stöðv-
um, er jeg vildi helst vera, og gat því ekk-
ert betra tekið til bragðs, meðan veðrið var
svona gott.
24. kapítuli.
Fjórar nætur og þrjá daga lágum vjer
þannig, og höfðu skipverjar ekkert annað
að gera en æfa sig við fallbyssurnar, og sá
jeg um, að þeir skiftust á um það. Fjórðu
nóttina var vindur nokkuð hvassari, en
sjórinn alveg sljettur. Jeg hafði farið að
hátta um kl. 12 og sofið einn tíma, er Bob
Kross kom og kallaði á mig. — „Hvert er
erindið, Kross?“ sagði jeg. — „Þeir eru
hjerna, herra!“ — „Hverjir! Víkingarnir ?“
— „Já, herra! Briggin og skonnortan koma
báðar beint undan vindinum; þær eru á
kulborða við oss og munu fara fram hjá
oss innan tveggja mílna, ef ekki nær.“
Jeg spratt upp úr rúminu og klæddist
þegar. Síðan fór jeg upp á þiljur með sjón-
pipu mína og miðaði henni á skipin, er
sáust skýrt með berum augum.
„Slökkvið ljósið í leiðarsteinskompunni,
Kross,“ sagði jeg; „þeir kunna að sjá oss.“
Briggin, er var framar, var því nær kom-
in fram hjá, fyrir aftan oss, en skonnortan
var um mílu aftur af henni.
„Vekið alla, Kross; látið alt vera búið
undir orustu og til að vinda upp segl.“ —