Vísir - 28.07.1943, Blaðsíða 1

-------------------------— ■
Ritstjórar:
Kristján Guðlaugsson
Hersteinn Pálsson
Skrifstofur:
Félagsprentsmiðjan (3. hæð)
33. ár.
Reykjavík, miðvikudaginn 28. júlí 1943.
Ritstjórar | Blaðamenn Slml:
Auglýsingar * 1 1660
Gjaldkeri 5 llnur
Afgreiðsla
169. tbl.
Eisenhower fær fulit vald til þess að semja við Itali
Badogflio hefir ekki
tekizt að friða Italín
Kröfugöngur og fjöldafundir, þrátt fyrir herlög
TjÆR FRÉTTIR SEM BERAST FRÁ fTALfU
■*^benda ekki til að Badoglio hafi á nokkurn hátt
tekizt að ráða við ólguna. Þrátt fyrir skeytaeftirlit, ber-
ast stöðugt fréttir um uppþot, kröfugöngur, múgsam-
komur og mótmæli gegn stríðinu.
Múgurinn rífur fasistamerki af opinberum bygging-
um og minnisvörðum og hefir að engu áskoranir kon-
ungs um að leita ekki hefnda.
„Daily 3Mail“ upplýsir í
morgun, að Eisenhower hers-
höfðinja hafi Verið falið að
standa fyrir friðarsamning-
um við ítali, ef til komi, og
að Murphy Macmillan hafi
verið falið að aðstoða hann.
Ef þessi fregn er rétt,
bendir það til þess að banda-
menn sjái ekki ástæðu til
neinna pólitískra viðræðna,
því að ólíklegt er að sigursæll
hershöfðingi semji um annað
en skilyrðislausa uppgjöf.
Forstjóri Stefani fréttastof-
unnar er látinn, segir í fregn frá
Italíu. Sjálfsmorð, segja Stokk-
hólmsblöðin. Nafni blaðsins
„Lavoro Fascista“ (Fasista-
verkalýður) hefir verið breytt í
„Lavoro Italiano“.
Það þykir nú upplýst, að
Mussolini hafi að undirlagi Hitl-
ers lagt til við stórráðið á fundi
þess aðfaranótt sunnudags að
leitazt yrði við að verja Ítalíu
sunnan Pódalsins en banda-
mönnum látinn eftir allurítaliu-
skagi. Stórráðið felldi þessa til-
lögu með 19 atkv. gegn 6, og
baðst Mussolini þá lausnar.
í útvarpi á ensku frá Róm er
því aftur og aftur haldið fram
að ítalia hafi sagt skilið við fas-
ismann, og er illa um fasista
talað, þeim kennt um allt, sem
aflaga fer.
Það er ekki nóg með að Italir
afneiti nú Mussolini liver um
annan þveran. Útvarpið i páfa-
garði flutti í gær erindi, þar
sem fasisminn er liarðlega for-
dæmdur og einkum það að heil
þjóð skuli setja ofurtraust á
einn mann.
Þær fregnir verða æ liávær-
ari, þótt óstaðfestar sé, að Italir
hafi gert út nefnd manna til að
semja frið.
Ræða Churchills í brezka
þinginu i gær liefir vakið heims-
athygli, einkum það sem hann
sagði um friðarskilmála við
ítali: „Ítalía verður að gefast
upp í einu lagi, ekki smátt og
smátt.“
Morgunblöðin í London ljúka
yfirleitt lofsorði á ræðu Ghur-
cliills. En „News Chronicle“
segir þó, að óviðkunnanlegt sé
að tala um friðarskilmála við
Itali, nema spyrja þingið fyrst
ráða.
Flugmálafréttaritari brezka
útvarpsins hefir látið svo um
mælt, að þótt Ítalía gefist upp,
þurfi ítalir ekki að óttast loft-
árásir af hálfu Þjóðverja, því
að til þess hafi þeir ekki nægan
styrk, nema með því að taka
flugvélar frá vigstöðvunum í
Rússlandi.
Kröfugöngur og uppþot hafa
átt sér stað í Mílanó og Como. I
Eisenhower
— selur slrilmálana ....
Mílanó réðist mannfjöldi að rit-
stjórnarskrifstofum „Popolo d’
Italia“.
Gestapo-menn og japanskir
erindrekar reyna unnvörpum að
flýja land.
Benito finito.
Fréttaritari brezka útvarpsins
símar, að almenningur á Sikiley
fagni mjög endalokum Musso-
linis, og að það sé algengt að
heyra ítali hrópa eða tauta fyr-
ir munni sér með mikilli ánægju
„Benito finito“. (Úti um Beni-
to).
Corso Vittorio Emanuele,
götu sem kennd er við Ítalíu-
konung, hefir múgurinn skírt
upp og nefnt Corso Matteotti
eftir ítalska verkalýðsleiðtogan-
um, sem Mussolini lét drepa
1924.
8 russneskir tierir
sækja að Qrel.
Rússar sóttu enn fram í gær
úr öllum áttum til Orel og tóku
50 bæi og þorp, þar á meðal
járnbrautarstöðvar. Álta rúss-
neskir herir sækja nú til borg-
arinnar úr öllum áttum nema
vestri, eftir 3 járnbrautarlínum
og tveim þjóðvegum. Mótspyrna
Þjóðverja hefir ekki, liarðnað að
sama skapi sem hringurinn
þrengist.
Þjóðverjar halda nú aðeins
tveim járnbrautarstöðvum ' á
Kursk—Orel járnbrautarlínu-
unni. Rússar hafa tekið Evkina,
25 km. fyrir sunnan Orel.
Rússar hafa nú loks getið um
sókn sína við Leningrad. í her-
stjórnartilkynningunni i gær-
kveldi gátu þeir um sigur rauða
hersins i oruslum suður af Len-
ingrad og hefði herinn tekið
bæinn Mga, 20 km. suður af
Ladogavatni. ,
y R. «. H £ fil 4 ^
;.V>
■
Kortið sýnir vígstöðuna á Sikiley fyrir síðustu lielgi. — Nú
liggur víglínan í þvi sem næst beina linu milli Catania og Cefalu,
og sýnir neðsta öriii sókn 8. hers Breta, miðörin sókn Kanada-
hersins, en hin efsta, sem ætti að vera við Cefalu, sókn 7. hers
Bandaríkjanna.
Kvislingar Balkanland-
anna óttast um sig.
Horthy, Boris og Antonescu slaka til.
FREGNIN UM FALL MUSSOLINI hefir aukið ugg þann,
sem gripið hefir un\ sig meðal foryslumanna Balkanlanda.
í Ungverjalandi, Búlgariu og Rúmeníu höfðu stjórnarvöldin
fyrir löngu tekið upp hógværari stjórnarstefnu, og olli þvi fvrst
og fremst ótti þeirra um sigur bandamanna í stríðinu, enda fór
ýmissa ráðstafana þeirra verða vart um það leyti, sem byrjað
var að búast við því að sumarsókn Þjóðverja myndi mistakast
og að bandamönnum mvndi takast að setja lið á land i Evrópu.
Einkaskeyti frá Dana
Adams Schmidt, frétta-
ritará United Press i Kairó.
Kaíró í gær.
Fregnum frá Balkanlöndum
ber saman um það, að kvisling-
ar þeir, sem stjórnað liafa fyrir
nasista, sé nú farnir að óftast
um afdrif sín og farnir að taka
upp „léttara hjal“. Það eru
einkum tvær staðreyndir, sem
liafa valdið þeim hughvarfi:
Ófarir Þjóðverja á austurvíg-
íStöðvunum, þegar sumarsókn
þeirra bilaði í fyrsta skipti fyrir
alvöru, og innrás bandamanna
á Sikiley, sem opnar banda-
mönnum leið til Balkanskaga, ef
hernaðaráætlun þeirra skyldi
beint í þá átt.
Samkvæmt beztu fáanlegu
upplýsingum hjá heimildar-
mönnum, s.em bæði hafa kynnt
sér blaðakost Mið- og Suður-
evrópuríkjanna og eiga ))ess ut-
an aðgang að upplýsingum ut:
anríkisþjónustunnar, er þvi
haldið fram, að þrír aðal-fram-
kvæmdastjróar möndulsins . i
sambandslöndum Þýzkalands,
Horthy ríkisstjóri Ungverja-
Jands, Antonescu forsætisráð-
lierra Rúmena og Boris Búlgar-
íukonungur, hafi nú allir byrj-
að að reyna að pota sér út úr
ábyrgðum sínum gagnvart
Þýzkalandi.
Fyrir ári unnu þessir menn
,af öllum mætti fyrir nasista, en
nú eru þeir leknir að reyna að
láta Jíta svo út sem þeir hafi
neyðst til að hegða sér eins og
þeir gerðu og að þeir hafi ekki
átt annars úrkosta.
Ungverska stjórnin varð fyrst
lil að reyna að skjóta sér undan
skuldbindingum sinum, þegar
hún leysti upp og kalláði heim
2. ungverska herinn, sem i voru
næstum því allar hersvekir þær,
sem Ungverjar höfðu sent til
Rússlands. Að nokkuru leyti
má vera að tilgangurinn hafi
verið sá að liafa her þennan til
taks, ef til landamæradeilna
leiddi við nábúana, eins og til
dæmis Rúmeníu. En staðreynd
er, að Ungvex-jaland hefir um
skeið dregið sig i hlé og tekur
nú læplega virkari þátt í ó-
friðnum heldur en t. d. Dan-
rnörk, þótl Ungverjaland sé enn
að nafninu til bandamaður
möndulsins og þess vegna í
stríði við Breta, Bandai-íkja-
menn og Rússa.
Um nokkurt skeið hefir ung-
verska stjórnin séð sig til-
neydda að sætta sig við stai’f-
serni svonefndrat- „alþýðufylk-
ingar“ lýðræðissinna og sósíal-
isla, og má nærri geta að slikt
er ekki gert með glöðu geði eða
velþóknun Þýzkara, þvi að í
fyrra var öll slík starfsemi
hai’ðlega bönnuð. Ungverjar
liafa jafnvel slakað til á and-
kommúnistalögunum. Nú leggja
þeir tiltölulega milda dóma við
kommúnistastarfsemi, þetta
tvö til fjögur ár, en i fvrra lá
ílauðarefsing við.
Þá hefir ungverska stjórnin
senf út sæg af erindrekum í all-
ar áttir undir því yfirskini að 1
þeir sé kaupsýslumenn eða
menningarfrömuðir. Þessir
menn hálda sig aðallega í Sví-
þjóð og Tyrklandi og hafa það
hlutverk á hendi að leita hóf-
anna unx afstöðu bandamanna-
stjórna. Rúmenar og Búlgarar
senda sina menn aðallega til
Tyrklands.
Þá hafa öll Balkanlönd slakað
nokkuð til á eftirliti með blöð-
um og fréttum. Síðan er banda-
menn lentu liði sínu í Dakar,
hefir ungverskum blöðum ver-
Framh. á 2. siðu.
Þjóðverjar auka enn
liðsafla sinn á Sikiley
Víglínan liggur nú milli Cataníu og Cefalu
gJÖTTI HER BANDARÍKJANNA hefir tekið
Cefalu á norðurstrond Sikileyjar og nálgast nú
óðum varnarlínu Þ jóðverja. Þjóðverjar senda enn auk-
ið herlið suður til eyjarinnar, enda virðast þeir nú vera
orðnir einir til varnar, því að ítölum hafa algerlega fall-
izt liendur.
Bretar lxafa hert rnjög flotasóknina á Miðjai’ðarhafi. Brezkir
kafbátar hafa undanfarið sökkt 23 möndulskipum og skotið á
londvirki.
Við Cataniu miðar 8. hernum
mjög liægl áfram, enda er nú
verið að vinna að því að undir-
búa allshei’jarsókn á allri víg-
línunni, en hún liggur nú.frá
Cataniu norður til staðar á norð-
ui’sti’öndinni, skammt austan
við Cefalu. Er talið að sókn
þarna verði liagað líkt og sókn
8. lxersins i Egiptalandi, ákveð-
inn staður þar sem varnai’lína
óvinanna verði rofin og siðan
gerðar sóknir á víð og dreif til
að riigla vai’narliðið og koma
þvi að óvörum.
Flugher bandamanna skaut i
gær niður 21 Junkers-flutninga-
flugvélar og 5 orustuflugvélar
yfir Messínasundi. 3 orustuflug-
vélar voru eyðilagðar annars-
staðar.
Frá Svlþjóö:
Svíar rísa gegn
Þjóðverjum.
Vilja afnema leyfisferðir
þýzkra hermanna og neita
Þjóðverjum um lán.
Per Albin Hansson forsætis-
i’áðherra hélt á sunnudag ræðu,
sem mikla athygli vakti í Sví-
þjóð.
Ivvað hann stríðið liafa færzt
nær Svíþjóð og bað menn að
vera vel á vei’ði. Sænsk blöð
leggja þann skilning i ræðuna,
að sakir bi’eyttra aðstæðna i
striðinu, muni sænska stjórnin
hugsa til að segja upp samningi
sínum við Þjóðvei’ja um leyfis-
flutninga þýzkra hermanna um
sænskt land.
Þjóðverjuxn hefir verið neitað
um lánsvei-zlun við Svíþjóð það
sem eftir er af árinu 1943, og er
þetta samkvæmt samningum,
senx nýlega liafa verið gerðir á
milli landanna. Samningxirinn,
sem náði yfir fyrstu 6 nxánuð-
ina er látin vera í gildi það sem
eftir er af árinu, en enginn nýr
samningur hefir verið undii’rit-
aðui’.
Samkvæmt samningnum fyr-
ir fyrra missirið, gengust Þjóð-
verjar inn á að senda til Sví-
þjóðar 5 milljónir tonna af kol-
um og koksi. 30. júní voi-u þeir
búnh’ að senda Svíuin 2.100.00
tonn. Þar á móti höfðu Svíar
sent umsamið magn af járn-
máhni, timbri og öðru til Þýzlca-
lands.
Eldur.
1 morguii kviknaði eldur í mið-
stöðvarkjallara í nýbyggingu verka-
mannabústaðanna við Stórholt. —
Hafði kviknað í spónahxúgu, en
tókst fljótlega að kæfa eldinn.
Maiski aðstoðarutan-
ríkisráðherra Rússa
Ivan Maiski, sem um margra
ára skeið hefir verið sendiherra
Sovétríkjanna í London hefir
verið kvaddur til að taka við
embætti aðstoðarutanríkisráð-
herra Sovétríkjanna.
Maiski tók við sendiherra-
embættinu í London, þegar Lit-
vinoff gex-ðist utanrikisx’áð-
herra, en hann er nú sendiherra
i Washington. Maiski nýtur á-
kaflega mikilla persónulegra
vinsælda í Bretlandi, og var
liann vel látinn í London, jafn-
vel þegar almenningur var sem
fráhverfastur Rússunx í Finna-
stríðinu. Hann er og mikill
Bretavinur.
Maiski er sem stendur i
Moskva. Var kvaddur þangað
fyi’ir skömmu.
Harðar loftárásir
á Kiska
Amerísk loftárás á Wake-eyju.
Knox flotamálaráðherra
skýrði frá því í gær, að flugher
Bandaríkjanna hefði gert harða
árás á Wake-eyju, sem Japanir
ráða, og valdið töluvei-ðu tjóni.
Amerískar flugvélar gerðu 11
árásir á Kiska á tveim sólar-
lxringum, sunnudag og mánu-
dag.
Fréttir frá Tokio hermdu i
gær að 20 ameHskar sprengju-
flugvélar hefði gert árás á stöðv-
ar Japana við Hankow.
Flugher Bandaríkjanna hefir
gert harða árás á Salamaua í
Nýju-Gineu.
Japanir gera árangurslausar
tih’aunir til að rjúfa hringinn
um Mixnda.
Roosevelt útvarpar
í nótt
Roosevelt forseti ætlar að
lialda hálftimá ræðu i útvarp
í nótt. Hann hefir ekki sagt
um hvað liann ætlar að tala.
Ræðan verður i flokki „ai’in-
i-æðna“ hans, en talið er lik-
legt að liann víki eitthvað að
viðburðum síðustu daga. —
Hann talar kl. 21.30 eftir
austurtima Bandarikjanna,
eða kl. 1.30 eftir miðnætti,
ísl. sumartími.
Moskitoflugvélar gerðu i gær
fímmtu ái-ásina á Hamborg.