Tíminn - 08.01.1944, Qupperneq 1

Tíminn - 08.01.1944, Qupperneq 1
RITSTJÓRI: ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON. ÚTGEPANDI: FRAMSÓKNARFLOKKURINN. PRENTSMIÐJAN EDDA h.f. Símar 3948 og 3720. RITST JÓR ASKRIFSTOFUR: EDDUHÚSI, Lindargötu 9A. Símar 2353 og 4373. AFGREIÐSLA, INNHEIMTA OG AUGLÝSINGASKRirCTOFA: EDDUHÚSI, Lindargötu 9A. Sími 2323. 28. árg. Rcykjavík, laugartlngiim 8. jan. 1944 2. blað Erlent yfirllt: Aístaða Þjóð- ver ja í stríðínu í stríðsyfirliti, sem dr. Arne Ording birti nýlega í „Norsk Tidend“, er vikið að túlkun Þjóðverja á aðstöðu þeirra í styrjöldinni, hótunum þeirra um leynivopnið og loftárásum á Þýzkaland. Yfirlit þetta fer hér á eftir í styttri þýðingu: — Aðstaða Þjóðverja er von- laus í því tilliti, að sigur getur ekki hér eftir fallið þeim í skaut. Þeir geta ekki eyðilagt rauða herinn eða hindrað sívaxandi flutninga á amerískum her- mönnum og hergögnum til Ev- rópu. Þetta er forráðamönnum þeirra líka orðið ljóst. Öll við- leitni þeirra beinist nú eingöngu að því að komast hjá algerum ósigri. Einfaldasta hjálpin í þeim efnum væri pólitískt sundurlyndi meðal Banda- manna. Þjóðverjar reyna líka að stuðla að því eftir megni með hvers konar áróðri. Ráðstefnur þær, sem leiðtogar Bandamenn hafa haldið síðustu mánuðina, kollvarpa öllum draumum Þjóð- verja um slíka björgun. Eini vonarneisti þýzku her- stjórnarinnar byggist nú orðið á því, að henni auðnist að draga styrjöldina svo lengi á langinn, að Bandamenn þreytist og láti sér nægja að semja frið, þótt Þjóðverjar hafi áfram her og hergagnaiðnað. Þess vegna reyna áróðursmenn þýzku vald- hafanna að telja þjóðinni trú um, að tíminn sé hliðhollur Þýzkalandi. Aðstaða Þjóðverja sé nú allt önnur en 1918. Þjóð- verjar ráði nú yfir langtum við- áttumeira landi, er sé efnalega sjálfbjarga. Bæði í austri og suðri séu vígstöðvarnar langt frá Þýzkalandi og þeir munu halda þar velli eins lengi og fært sé, en neyðist þeir til að hörfa, muni þeir eyðileggja mannvirki og samgönguleiðir hins yfirgefna lands. Það tor- veldi sókn Bandamanna, en vörn Þjóðverja verði aftur á móti auðveldari, þar sem flutn- ingaleiðirnar styttist og víglín- an dragist saman. Þeir segja, og, að strönd Atlantshafsins sé öruggari varnarlína en skot- grafirnar í Frakklandi 1918. Þetta er að ýmsu leyti rökrétt, en vantar þó fullnægjandi for- sendur. Á austurvígstöðvunum hefir Þjóðverjum að vísu auðn- ast að komast hjá stórkostleg- um hernaðarlegum áföllum, en þeim hefir ekki tekizt að stöðva sókn Rússa. Þjóðverjar hafa aldrei fengið tíma til að mynda þar fasta varnarlínu og víg- stöðvarnar lengjast stöðugt. Á Ítalíu hafa þeir ekki heldur get- að haldifc fastri víglínu, þótt sókn Bandamanna sé hæg, og þeir verða að senda meira og meira lið þangað. (Framh. á 4. síðu) Selnustu iréttir Rússar hafa tekið Berdishev, sem var síðasta vígi Þjóðverja á Kievsvæðinu. Sókn þeirra inn í Pólland heldur áfram og hafa þeir tekið bæinn Rokitno, sem er 15 km. innan landamæranna. Þá hafa Rússar hafið mikla sókn gegn Þjóðverjum í Dnjepr- bugðunni, einkum hjá Krivoi Rog og Kirovograd. Oliver Leese hershöfðingi hefir tekið við stjórn áttunda brezka hersins. Hann var einn af nánustu aðstoðarmönnum Montgomery. Stettin og Köln hafa orðið fyrir hörðustu loftárásum Bandamanna seinustu dægur. Á Ítalíu hafa Bandamenn heldur unnið á seinustu dægur. San Vittore er nú á valdi þeirra. Frá stofnþingí Hjálpar- og víð- reisnarstofnunar- mnar Sömu hlutföll mílli verðlags og kaupgjalds nú og 1939 Merkilegir útreíkningar hagstoíustjóra Á seinasta Alþingi var ákveðið að fela ríkisstjórninni að láta reikna út verðlag það, sem hefði átt að vera á landbúnaðarvörum undanfarin ár, ef byggt hefði verið á grundvelli þeim, sem fundinn var af landbúnaðarvísi- tölunefndinni á síðastl. sumri. Ríkisstjórnin fól hagstofu- stjóra þennan útreikning, og hefir hann lokið honum fyr- ir skemmstu. Merkilegasta niðurstaða þeirra útreikninga er sú, að verð það, sem bændur hefðu átt að fá 1939, ef grundvelli vísitölunefndar hefði verið fylgt, er næstum það sama og bændur fengu þá. Er þetta einkum athyglisverð stað- reynd fyrir þá menn, er fylgt hafa þeirri stefnu, að sama hlutfall ætti að vera milli verðlags landbúnaðarvara og tekna verkafólks, og var 1939. Þessu marki er einmitt náð með grundvelli vísitölunefndarinnar. Ef afuröaverðið árið 1939 hefði verið byggt á grundvelli vísitölunefndarinnar, hefði bændur átt að fá kr. 0,27 fyrir mjólkurltr., kr. 1,27 fyrir kjöt- kílóið, kr. 1,60 fyrir gærukg. og kr. 2,50 fyrir ullarkg. Verðið, sem bændur fengu fyrir mjólkina 1939 var um kr. í nóvevioermánuði síðastliðnum var haldið í Hvíta húsinu í Washington stofnþihg Hjálpar- og viöreisnarstofnunarinnar, sem hefirf það hlutverk, að vinna að hjálparstarfsemi og endurreisn í löndum þeim, sem Þjóðverjar og Japanir hafa hernumið. Einnig verður Þjóðverjum og Japönum veitt hjálp, ej hún er talin jafnhliðu í þágu Bandamannaþjóðanna. Fjörutíu og átta ríki gerðust strax aðilar stofnunarinnar og áttu fulltrúa á stofnþinginu. Þrjátíu og þrjú þessara ríkja eíga í styrjöld, annaðhvort við Þjóðverja eða Japani, _ __ , . (n ellefu þeirra eru fylgjandi Bandamönnum, án þess að vera stríðsaðilar, og ( vestan heiðar og kr. 0,23,5 er fsland eitt þeirra. — Samkomulag á þessu þingi, er sagt hafa verið hið bezta, ; austan heiðar. Hefir mjólkur- og er tekið sérsttúclega fram, að stórveldin liafi í iwívetna unnað smáríkjunum fyllsta jafnréttis. Þó bera þau, einkum Bandarikin og brezka samveldið, megin- hluta kostnaðarins, sem verður af þessari starfsemi. Til marks um samkomu- lagið, er þess getið, að þingið stóð viku skemur en œtlað var, og voru þar þó ákveðin helztu framkvœmdaatriðin. Magnús' Sigurðsson, bankastjóri, var fulltrúi íslands á þingi þessu. For- stöðumaður Hjálparstofnunarinnar verður Lehmann, fyrrv. landstjóri í New- Yorkríki, en formaður Evrópuríkjadeildarinhar er enskur. Annar varaformað- ur hennar er rússneskur, en hinn norskur, og má á því marka álit Norðmanna meðal Bandamannaþjóða. — Myndin var tekin, þegar fulltrúarnir undir- rituðu yfirlýsingu þess efnis, að þjóðir þeirra gerðust aðilar að Hjálpar- stofnuninni. Góðtemplarareglan 60 ára Góðtemplarareglan á íslandi á 60 ára afmæli 10. janúar næstkomandi. Þann dag árið 1884 var stúkan „ísafold“ stofn- uð á Akureyri í húsi Friðbjarnar Steinssonar bóksala, og eru norskur skósmiður, Ole Lied, og Ásgeir Sigurðsson, síðar ræðis- maður, taldir hafa verið aðal- hvatamenn þess. AUs voru stofn- endur þessarar stúku tólf. Næstu tvö ár voru stofnaðar ellefu stúkur víðsvegar um land fyrir forgöngu ísáfoldarmanna. í kjölfar þeirra komu svo aðrar fleiri. Loks var Stórstúka íslands stofnuð í Alþingishúsinu 24. maí 1886. Voru þá um 20 stúkur til í landinu og félagatala þeirra um 800. Nú munu stúkumeðlimir vera á 10. þúsundi. Góðtemplarareglan hefir orð- ið mjög áhrifarík hér á landi, enda er hún tiltölulega fjöl- mennari hér en víðast annars- staðar og hefir jafnan haft mörgum mætum mönnum á að skipa. Hún hefir látið margvís- leg mál til sín taka, þau er til gagnsemdar og aukinnar menn- ingar horfðu. Eiga ýms merk fé- lög og stofnanir rót sína að rekja til Góðtemplarareglunnar, og mörg menningarfyrirtæki hafa stúkurnar sjálfar rekið, ýmist um stundarsakir eða til langframa. Núverandi stórtemplar er Kristinn Stefánsson. Templarar í Reykjavík munu minnast þessa afmælis Regl- unnar með veglegum hátíða- höldum næstkomandi sunnu- dag og mánudag. Þessa afmælis mun og vafalaust minnzt víðar um land. Kaj Munk Sá hörmulegi atburður gerðist í Danmörku fyrir fám dögum, að Kaj Munk, frægasti núlif- andi kennimaður og leikrita- höfundur Dana, fannst myrtur skammt frá heimili sínu. Höfðu fjórir ókunnugir menn skömmu áður komið heim til hans og tekið hann með sér. Kaj Munk var einna djarf- mæltastur þeirra manna, sem gagnrýndu framferði Þjóðverja í Danmörku. Leikrit hans, Niels Ebbesen, er einkum kunnugt í þeim efnum. Kaj Munk hefir nú orðið að láta lífið fyrir þessa baráttu sína, en með því hefir hann jafnframt gefið þjóð sinni ógleymanlega fyrirmynd. Um allan heim hefir morö Kaj Munks orðið til þess að auka stórum andstyggð á ofbeldi og kúgunaraðförum nazista, en enginn vafi leikur á því, að þeir séu valdir að þessu verki. verðið því verið heldur lægra 1939 en það hefði orðið sam- kvæmt núgildandi landbúnað- arvísitölu. Verðið, sem bændur fengu fyrir kjötið 1939 var kr. 1,16 eða 11 aurum lægra en það hefði orðið samkvæmt grundvelli visitölunefndar. Hins vegar fengu bændur talsvert meira fyrir gærurnar, vegna óvenju- lega hagstæðrar sölu í Þýzka- landi, eða kr. 3,14. Dilksverðið hefir því orðið aðeins hærra 1939 en það hefði orðið samkv. vísi- töluverðinu, vegna þess að gæruverðið hefir meira en bætt upp það, sem vantaði á kjöt- verðið. Ullarverðið var einnig talsvert hærra en það hefði verið samkvæmt grundvelli vísitölunefndar eða kr. 4,76. Séu reiknaðar út heildartekj- ur meðalbús samkvæmt því verði,' sem var 1939, mun það koma í ljós, að þær eru næstum þær sömu og þær hefðu orðið, ef fylgt hefðu verið núgildandi vísitöluútreikningi. Útreikningur hagstofustjóra sýnir einnig þá merkilegu stað- reynd, að mjólkurverðið öll stríðsárin hefir verið mjög svip- að því og það hefði orðið, ef byggt hefði verið á grundvelli vísitölunefndar. Árið 1940 hefð mjólkurverðið til bænda átt að vera kr. 0,32 líterinn, ef fylgt hefði verið Herstjórn Bandaríkjamanna bauð blaðamonnum í flugferð YSirmadur flughersins stjórnaði flugvélinni Á fimmtudaginn var bauð Valdimar Björnsson liðsforingi, í umboði amerísku herstjórnar- innar hér, blaðamönnum í Reykjavík að fljúga yfir Suð- vésturlandið. Var farið í tveim hópum, og var Key yfirhers- höfðingi með í fyrri förinni, en Tourtellot hershöfðingi, yfir- maður ameríska flughersins hér, stjórnaði flugvélinni í bæði skiptin. Fjórar orrustuflugvél- ar voru hafðar til fylgdar. Það var fagurt til fjalla þenna dag. Sólin sindraði um jökla og snævi þakin öræfi, en á lág- lendi gránaði fyrir hverjum hól og kletti. Árnar liðuðust auðar milli skara með jakaburði, og brimið svarraði við suðurströnd- ina. Hús og bæir voru eins og smádeplar, séð ofan úr fjarska loftsins. Kubbaborgina kallaöi einn blaðamaðurinn Reykjavík eftir þessa flugferð, og felst glögg og sönn lýsing í þeirri nafngift. Ferðin var hafin af flugvell- inum í Reykjavík og-fyrst flogið um hríð 'yfir bæinn, en síöan haldið suður yfir Reykjanes- (Framh. á 4. slðu) landbúnaðarvísitölunni. Þá fengu bændur vestan heiðar kr. 0,32,4, austan heiðar kr. 0,31,4, í Borgarfirði kr. 0,27 og í Eyja- firði kr. 0,25. Árið 1941 hefði mjólkurverð- ið til bænda átt að vera kr. 0,48, ef fylgt hefði verið landbúnað- arvísitölunni. Þá fengu bændur vestan heiðar kr. 0,55,1, austan heiðar kr. 0,53,3, í Borgarfirði kr. 0,50 og í Eyjafirði kr. 0,46. Árið 1942 hefði mjólkurverðið til bænda átt að vera kr. 0,75, ef fylgt hefði verið landbúnað- arvísitölunni. Þá fengu bænd- ur vestan heiðar kr. 0,92,6, aust- an heiðar kr. 87,3, í Borgarfirði kr. 0,83 og í Eyjafirði kr. 0,77. Framgreindur samanburður sýnir, að bændur hafa árin 1939 og 1940 fengið nokkru lægra verð fyrir mjólkina en þeir hefðu fengið samkv. landbún- aðarvísitölunni. Hins vegar fá þeir nokkru hærra verð 1941 og 1942. Samkvæmt útreikningum hagstofustjóra hafa bændur fengið talsvert hærra verð fyrir sauðfjárafurðir en þeir hefðu fengið, ef fylgt hefði verið nú- gildandi landbúnaðarvísitölu. Þessi munur verður einkum verulegur á síðastl. ári, ekki sízt á gæruverðinu. Valdimar Long sextugur Valdimar S. Long, kaupmað- |Ur í Hafnarfirði, verður sex- tugur á morgun, sunnudaginn 9. janúar. Hann er Austfirðingur að ætt, en hefir dvalið í Hafnar- firði langa tíð og er einn af þekktustu og merkustu borgur- um þess bæjar. Verður Valdimars síðar getið hér í blaðinu af tilefni þessara tímamóta í ævi hans. Á víðavétngi KOMMÚNISTAR FÁ SYNDAKVITTUN. Morgunblaðið kann því illa, að Jón á Reynistað og aðrir Sjálf- stæðismenn, sem svipað hugsa, séu að kenna kommúnistum um glundroðann á Alþingi. Mbl. hefir því þótt rétt að reka ámæl- ið af kommúnistum og gefa þeim syndakvittun. Segir svo í forustugrein þess í gær: „Það er vonlaust verk fyrir foringja Framsóknarflokksins að ætla að þvo sig hreina með því að kasta allri sökinni á kommúnista. Allir vita, að kommúnistar eru ekki nema fimmti partur af þinginu. Einir geta þeir því engu ráðið. En meðan svo er, að fjölmennur borgaraflokkur er í þinginu, sem hefir ekki annað sjónarmið én að reka ábyrgðarlausa hefnd- arpólitík og skapa sem mesta upplausn í þjóðfélaginu, ætti það að vera auðskilið mál, að kommúnistar kunna að notfæra sér þetta ástand“. Enn segir Mo^gi: „Framsóknarflokkurinn hefir síðan kjördæmaskipuninni var breytt, rekið hreina hefndarpóli- tík. Þetta er hið sanna í málinu. Og einmitt þetta er frumorsök glundroðans og öngþveitisins, sem nú ríkir á Alþingi“. Þarna geta Jón á Reynistað og skoðanabræður hans séð, að kommúnistarnir eru ekkert slæmir. Það er bölvaður Fram- sóknarflokkurinn, sem öllum grundroðanum veldur og span- ar kommúnistana upp. Annars gætu þeir ekkert gert og myndu sennilega ekkert gera. Brynjólfur getur vissulega verið ánægður með þessa synda- kvittun Moggans upp á vasann. „HEFNDARPÓLITÍKIN". En kryfjum nú syndakvittun- ina til mergjar. Kjarni hennar er „hefndarpólitík“ Framsókn- arflokksins. í hverju hefir þessi „hefndarpólitík“ Framsóknar- manna verið fólgin? Þeir hafa setið mánuðum saman á fund- um með flokkunum, sem stóðu að kjördæmabreytingunni, stundum öllum og stundum færri og rætt við þá um stjórn- armyndun. Öllum, sem fylgjast nokkuð með, er vel ljóst, að hvorki þjóðstjórnin eða um- bótastjórnin, sem reynt var að mynda, strandaði á „hefndar- pólitík" Framsóknarflokksins. Framsóknarmenn hafa gert meira. Þegar fullreynt var, að þingræðisstjórn var ekki hægt að mynda, hafa þeir gert sitt bezta til, að núv. stjórn gæti haft taumhald á dýrtíðinni. En hvað hafa Sjálfstæðismenn gert? Hrakyrt ríkisstjórnina fyrir velmeinta viðleitni hennar og reynt að torvelda störf henn- ar eftir megni. Hverjir hafa þar rekið „hefndarpólitík“? Þá hafa Framsóknarmenn jafnan verið reiðubúnir til að vinna að lausn góðra mála með hverjum, sem er. Framsóknar- menn hafa viljað auka fjárráð raforkusjóðs og flutt um það frv. með nokkrum Sjálfstæðis- mönnum. Aðrir Sjálfstæðis- menn snerust á móti, ásamt kommúnistum, og stöðvuðu það. Var „hefndarpólitík" Framsókn- armanna þar að verki? Fram- sóknarmenn hafa viljað endur- bæta jarðræktarlögin og flutt frv. um það. Nokkrir Sjálfstæð- ismenn voru með því, en aðrir hjálpuðu kommúnistum til að fella það. Var „hefndarpólitík" Framsóknarmanna þarna að verki? Þannig mætti nefna ótal dæmi. Morgunblaðinu mun ekki kleift að nefna eitt einasta at- riði því til sönnunar, að Fram- sóknarflokkurinn hafi látið „hefndarpólitík" standa í vegi góðra mála eða heilbrigðs sam- komulags milli flokka. Hann er (Framh. á 4. síðu)

x

Tíminn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.