Tíminn - 15.01.1944, Page 3

5. Mað
TIMINN, laugardagiim 15. jjan. 1944
19
Sjötíu og fimm ára:
Kristján Sígurðsson
bóndi á Halldórsstöðum
Hinn 19. okt. s. 1. átti Krist-
ján Sigurðsson bóndi að Hall-
dórsstöðum í Kaldakinn 75 ára
afmæli. — Að kveldi þess dags
sóttu hann heim sveitungar
hans, um hundrað manns.
Þegar allir voru komnir á
staðinn, var sezt að kaffi-
drykkju, en að henni lokinni
hófust ræðuhöld og söngur, er
stóð langt .fram á nótt. Að lok-
um var stiginn dans fram und-
ir morgun.
Við þetta tækifæri var Krist-
jáni fært skrautritað ávarp,
þar sem honum voru þökkuð
mörg og dáðrík störf í þágu
sveitar og sýslu. — Ennfremur
voru honum afhentar, — -í til-
efni dagsins — þúsund krónur
í peningum, er leggjast skyldu
í minningarsjóð þriggja látinna
kvenna, en ein þeirra er kona
Kristjáns, sem látin er fyrir
nokkrum árum.
Kristján Sigurðsson er fædd-
ur að Þóroddsstað 19. okt. 1868,
en fluttist ungur með foreldrum
sínum að Halldórsstöðum og
hefir dvalið þar æ síðan.
Kristján hefir aldrei gengið í
neinn skóla um sína daga,
hann er að öllu leyti sjálf-
menntaður. Honum hafa verið
falin mörg störf, sum umfangs-
mikil og ábyrgðarrík. Hefir hann
jafnan leyst þau svo af hendi,
að aldrei hefir þurft upp á að
telja. — Kristján var einn af
stofnendum „Sparisjóðs Kinn-
unga“ og hefir verið formaður
hans í rúm 40 ár. Sjóðurinn hef-
ir aukizt og dafnað í höndum
hans og aldrei tapað syo mik-
ið sem einum eyri. — Kristján
hefir setið í stjórn héraðsskól-
ans að Laugum, allt frá byrjun
og verið féhirðir hans fram á
þennan dag. Það er erfitt verk
að bera ábyrgð á fjárreiðum
héraðsskóla, þar sem verið er að
hrinda í framkvæmd miklum
byggingaraðgerðum af litlum
efnum, en Kristján hefir stað-
izt þá raun prýðilega. Sam-
starfsmenn hans minntust þess
nýlega á viðeigandi.hátt. Fengu
þeir Ríkarð Jónsson til að gera
af honum varanlega mynd og
gáfu Laugaskóla til minningar
um mann, sem mikið hafði á
sig lagt fyrir starf og stefnumál
héraðsskólanna.
í hreppsnefnd Ljósavatns-
hrepps sat hann samfleytt í 31
ár. Hin síðustu ár hefir hann átt
sæti í stjórn Kaupfélags Sval-
barðseyrar og verið formaður
félagsstjórnar. — Um mörg ár
var hann söngkennari og for-
göngumaður söngmála í sveit
sinni. í 50 ár var hann organ-
leikari í sóknarkirkju sinni, að
Ljósavatni.
Þannig mætti lengur telja
ýmis störf er Kristjáni hafa
verið falin, en rúmsins vegna
verður því sleppt.
Alls staðar þar sem Kristján
unnar. Það væri ekki lítill bú-
hnykkur fyrir þær, ef hér risi
upp síldarbræðslustöð, fiski-
mjölsverksmiðja o. fl. og þar
gætu þeir þá fengið allan þann
fóðurbæti, sem þeir verða nú
að sækja til fjarliggjandi staða,
og fá oft ekki, þegar hans er
mest þörf. Þá ætti hér að geta
blómgast saman mikill sjávar-
útvegur og gagnsamur landbún-
aður. Þá er enn ein atvinnu-
grein, sem mætti stunda hér
á Skagaströnd, og sú, sem ekk-
ert hefir verið gert að hingað
til. í Skagaheiði, sem liggur
austan við Skagastrandarfjöll
er, eins og áður er sagt, mikið
af vötnum, smáum og stórum.
í hverju vatni er silungur bæði
stór og fallegur. Sumt er sjáv-
arsilungur, en mest er af vatna-
silungi bæði bleikju og urriða.
Er ekki þarna falið verkefni
fyrir kaupstaðafólkið, Reykja-
víkurfólkið, til að stunda, þegar
það fer í orlofsferðir sínar á
sumrum? Væri það ekki hyggi-
legt og gott fyrir það að fara
með tjald sitt austur í Skaga-
heiði, eins og við segjum, og
veiða þar silung, bæði í ám og
vötnum. Það mun margur fyll-
ast vantrú og ekki taka undir,
þegar ég segi, að silungurinn
er svo auðveiddur, síðari hluta
hefir komið fram, hefir hann
vakið á sér álit og traust og
það sem mestu skiptir, að hann
hefir aldrei brugðizt trausti
annarra. Má með sanni segja að
sæti hans hafi jafnan reynzt
vel skipað. Fer svq ætíð þar sem
fullur drengskapur ræður gerð-
um manna.
Þótt Kristjáni hafi verið fal-
inn margháttuð störf, utan
sveitar og innan, sem krafizt
hafa fjarvista og tafa frá
heimastörfum, hefir hann þó
jafnan búnast vel og verið ým-
ist hæstur eða með hæstu
gjaldendum til sveitarsjóðs í
hreppi sínum.
Kristján var kvæntur frænd-
konu sinni, Guðrúnu Sigurðar-
dóttur frá Draflastöðum, hinni
ágætustu konu. Er hún látin
fyrir nokkrum árum. Varð þeim
hjónum 5 barna auðið, eru 4
þeirra á lífi, en einn son, upp-
kominn, misstu þau árið 1928,
hið álitlegasta mannsefni. Auk
þess ólu þau hjón upp 3 fóst-
urbörn.
Þau Halldórsstaðahjón áttu
því láni að fagna að byggja
upp og eignast hið ánægjuleg-
asta heimili, þar sem jafnan
hefir ríkt innbyrðis friður, ein-
ing og reglusemi, enda hefir
Halldórsstaða-heimili um langt
skeið verið rómað fyrir risnu og
myndarskap.
Kristján á Halldórsstöðum er
einn hinna traustu íslenzku
stofna, sem vaxið hafa og þrosk-
azt í jarðvegi sveitanna. Hann
hefir tileinkað sér hið bezta og
hagnýtasta, sem hann hefir séð
og heyrt í skóla lífsins og
reynslunnar. Slíkur skóli hefir
verið hans menntaskóli. Þar
hefir hann þjálfazt og þroskazt
í hug og hjarta, svo hann hefir
reynzt hinn nýtasti maður og
unnið hvert sitt starf af þreki
og manndómi hins forsjála
manns. Og þess vegna er það
að vinir hans fjær og nær
minnast hans nú, á þessum
tímamótum ævi hans og óska
honum allra heilla nú og i
framtíð.
Baldvin Baldvinsson.
sumars í ánum í heiðinni, þar
sem hann er í hrygningar-
stöðvunum, að það má raka
honum á land með venjulegri
járntindahrífu. Mér hefir verið
sagt, að hér áður hafi það verið
venjuleg veiðiaöferð hjá fólki,
sem síðast bjó í Hofsseli, (býli,
sem síðast var í byggð af mörg-
um seljum í heiðinni), að þá
var silungurinn veiddur í poka.
Mjög stór strigapoki var lagð-
ur í ána og víðitág hélt opinu
sundur, snærisstrengur var
festur í op pokans og í árbakk-
ann beggja vegna. Þegar vitjað
var um, var byrjað á því að
draga pokaopið saman pg upp
úr vatninu; þar með var silung-
urinn lokaður inni.
Til þess að koma því í fram-
kvæmd, að skemmtiferðafólk
geti stundað þarna veiði sér til
gamans, þarf að byggja
sumargistihús á Skagaströnd,
eöa úti í sveitinni skammt utan
við Skagaströnd, og taka þar
á móti sumargestum. Bændur
þyrftu að geta lánað hesta og
veitt ferðamönnum fylgd til
veiðivatnanna. Á gistihúsinu
ættu þessir gestir að hvíla sig,
en fara veiðiferðir með veiði-
stöng, vatnapramma og tjald,
austur í heiði og stunda „sport“.
Þetta væri ólíkt hollara og betra
Upp frá áþján
FRAMHALD
Þannig komst Booker í skólann í Hampton. En ekki voru þar
meö allar þrautir á enda. Hann var örsnauður, og honum reið því
á að fá að vinna sem mest fyrir uppihaldi sínu. Hann bar óskir
sínar upp við forstöðukonuna, Maríu Mackie. Hún tók mála-
leitan hans vel, því að hún hafði þegar komizt að raun um
samvizkusemi hans og einlægan vilja til þess að mannast og
brjótast áfram í lífinu. Hún gerði honum því þegar kost á að
hafa umsjón með nokkru af húsum stofnunarinnar. Þetta þáði
Booker meö þökkum.
Starf hans var falið í því að halda allmörgum stofum hrein-
um og kveikja upp í ofnunum á morgnana. En auk þessa átti
hann að stunda námið. Vissulega var þetta erfitt og ekki um
annað að velja fyrir drenginn heldur en að fara á fætur klukkan
fjögur á nóttunni, ef hann átti að halda til jafns við skólasyst-
kini sín, er betur voru sett. En hann stóðst þessa raun, af því að
hann vildi sigra.
Dvalarkostnaðurinn í skólanum var tíu dalir á mánuði, auk
70 dala kennslugjald sá ári. Stóðust á vinnulaun Bookers og
dvalarkostnaðurinn. En þá var eftir að öngla saman fyrir
kennslugjaldinu. Eins og áður er sagt var hann sjálfur ger-
samlega févana. Einu fjárráð hans var dálitil peningasending,
sem honum barst frá Jóhanni bróður sínum, nokkru eftir kom-
una til Hampton. En frá honum var ekki mikils styrks að
vænta, því að hann var jafn snauður og Booker sjálfur. Hér
þurfti því meira við. Og nú var það Samúel Chapman Armstrong
hefshöfðingi sjálfur, stofnandi skólans og upphafsmaður þess-
arar skólahugmyndar, sem skarst í leikinn. Hann útvegaði Booker
nauðsynlegan styrk til þess að greiða kostnað við fullnaðarnám
1 Hampton frá manni einum í Massachusetts, er þótti fé sínu
á engan annan-hátt betur varið en að styrkja fátæka unglinga,
sem líklegir voru til frama, til nytsams náms. Þar með var ráðið
fram úr þessum kröggum.
Nú var aðeins sá vandinn einn óleystur að afla peninga
fyrir föt og bækur. Eins og gefur að skilja, var Booker ekki ríkur
að fötum, er hann kom í skólann, en á hinn bóginn var mjög
rík áherzla lögð á það, að allir væru þokkalega til fara. Arm-
strong hershöfðingi leit sjálfur eftir þvi á hverjum morgni, að
skór nemendanna væru vel burstaðir, fötin hrein og heil og
hvergi vantaði hnapp. Hér stóð Booker að vonum illa að vígi, í
snjáðum og margþvældum fötum, sem á hverjum degi mátti
vænta, að ný göt dyttu á. Hann hafði varla við að stagla þau og
bæta og sá engin ráð til þess að eignast ný föt. En enn var
heppnin með honum, og þó var það ekki heppni eingöngu, því að
mestu réði það traust, er hann hafði sjálfur áunnið sér í skól-
anum með framgöngu sinni. Skólinn fékk fatasendingu mikla
frá stofnun einni í Norðurrikjunum og skyldi henni skipt milli
þurfandi og verðugra nemenda í Hampton. Kennararnir höfðu
bæði tekið eftir fátækt Bookers, námfýsi, gáfum og trúmennsku.
Hann hlaut því rífan skerf af þessari fatasendingu. Þóttist
hann eftir það fær í flestan sjó og engu þurfa að kvíða. Flest
það, sem orðið gat honum til trafala í skólanum, hafði leyszt á
bezta veg.
Dvölin í Hamptonskóla varð Booker til mikilla heilla. Þar
fékk hann fyrst að njóta þeirra lífshátta, sem siðmenntuðu fólki
þykir sæma. Þar settust allir að dúkuðum borðum á vissum tim-
um dags og snæddu matinn með fullri háttprýði. Þar baðaði
fólk sig að loknu dagsverki, og þar burstuðu allir tennur sínar
og skoluðu munninn kvölds og morgna. Og þegar lagzt var til
hvíldar,- var háttað í rúm með góðum sængurbúnaði og hvítum
verum og lökum. Þrifnaður og reglusemi ríkti um aíla hluti,
og slíkt stefndi ekki aðeins að því að varðveita hreysti líkam-
ans og auka, heldur voru hin sálrænu áhrif miklu þýðingar-
meiri. Þetta nýja líf jók sjálfsvirðingu nemendanna og gerði þá
að betri, meiri og sannari mönnum. Skólavistin markaði alg.er
tímamót í lífi sumra, og mjög margir báru þessa uppeldis óræk
merki til æviloka.
Margt mætra manna starfaði við skólann í Hampton, en af
ollum, sem Booker Washington kynntist, hafði þó Armstrong
hershöfðingi mest og dýpst áhrif á hann. Um hann komst
Booker síðar svo að orði, að hann hefði aldrei á lífsleiðinni fyrir-
hitt mann, er verið hefði andlegt stórmenni á borð við hann.
Kynnin af honum hefðu ein verið ómetanleg næmum unglingi
til andlegs vaxtar og þroska.
Þessi maður varð síðan nánasti vinur Bookers í heilan manns-
aldur og dvaldi að lokum síðustu sex mánuðina, er hann lifði,
á heimili hans i Tuskegee. Var hann þá svo þrotinn að líkams-
þreki, að hann gat ekki gengið og mátti vart mæla. En þrátt
fyrir allar þjáningar var hugur hans allur við þau málefni, sem
hann hafði helgað líf sitt.
Á þeim árum, er Booker var í skólanum, voru nemendur að
jafnaði 300—400. Voru þeir á ýmsum aldri, þar á meðal fáeinir,
sem orðnir voru fertugir. Booker var meðal hinna yngstu. En
allt þetta fólk hafði eitt sámeiginlegt áhugamál, er gegnsýrði
sérhverja hugsun þess: að búa sig undir að verða kennarar og
menningarfrumherjar meðal hins svarta kynstofns í Vestur-
heimi. Það var veglegt hlutskipti, og engum duldist vandinn,
sem þeirri vegsemd fylgdi. Námið var því sótt af einlægu kappi,
jafnt bóklegt sem verklegt.
Eftir eins árs skólavist fengu allir nemendur fjögurra mán-
aða leyfi. Það notuðu þeir til þess að vinna sér inn fé til áfram-
haldandi náms. Leituðu þó margir jafnframt heim í skólaleyfinu,
en aðrir sættu þeirri vinnu, sem þeir fengu bezt borgaða, hvar
sem hana var að fá. Nær allir nemendurnir voru öreigar. Þeim
veitti því ekki af að afla sér sem mestra tekna.
Booker langaði mjög til þess að sjá ættingja sína, en féleysi
bannaði löng og dýr ferðalög. Hann ákvað þess vegna að vinna
í Hamptonþorpi í sumarleyfi sínu. Að vísu var kaup þar lágt,
en hins vegar var ekki auðhlaupið að hálaunuðu starfi, þótt
lengra væri leitað.
en f-ara eins og nú er oft að
eins farið út í sveitina og liggja
þar á túni og móka í sól-
skininu í leti og iðjuleysi. Menn
eru miklu glaðari og ánægðari
eftir eina slíka veiðiferð, sem
vel hefir heppnast, en eftir
marga „fylliriistúra“, sem sumt
„orlofsfólk" lætur sér sæma að
fara, til mikils álitshnekkis
fyrir þjóðina og sveitina, eða
kaupstaðina, sem þetta fólk er
frá. Ég hefi hér bent á nokk-
ur af þeim framtíðarviðhorfum,
sem eru til athugunar og í hug-
um umbótamannanna, þau
sjónarmið, sem að ber að keppa.
Engan atvinnuveg má leggja
niður, heldur skipuleggja og
vinna markvist að þeim um-
bótum, sem geta orðið til heilla
fyrir þjóðarheildina.
Samband ísl. samvinnufélaga.
SAMBANDSFÉLÖG!
Dragið ekki að senda S. í. S. tölu félagsmanna
yðar í árslok 1943.
Allt á sama stað
Bílafjaðrir, fram og aftur í Rullulegur „Timken“.
Studebaker, Ford, Chevrolet Rafkerti, Pakkningar.
o. fl. teg.
Bremsuvökvi, bremsuborðar
í „settum‘“ og metratali.
Bílabón, Bónklútar.
Brettamillilegg, Bílaperur.
Blöndungar, Boddyskrúfur.
Boltar, rær og skífur.
Framfjaðraklemmur.
Fram- og afturluktir.
Frostlögur „Preston".
Hraðamælisleiðslur.
Hurðarlamir.
Hurðarhúnar.
Kúlulegur, „Fafnir“.
Ávalt mest úrval á íslandi
af öllu til bifreiða
Seudnm gcgn póstkröfu livert á land sem er.
H.f. Egíll Vílhjálmsson
Laugaveg 118, Reykjavík.
Koplingsdiskar og borðar.
Rúðuvindur.
Rafmagns-benzíndælur.
Rafgeymar. rafleiðslur.
Sagarborar, sagarblöð.
Skrúfjárn, smá og stór.
Stimplar og stimpilhringar
margar tegundir.
Skrár og tangir.
Vökvabremsuhlutar.
Miðstöðvar.
Viftureimar.
Þéttikantur.
Þakrennur,
og margt fleira til bifreiða.
Notib
O P A L rœstiduft
er fyrir nokkru komið á
markaðinn og hefir þegar
hlotið hið mesta lofsorð, því
vel er til þess vandað á allan
hátt. Opal ræstiduft heflr
alla þá kosti, er ræstiduft
þarf að hafa, — það hreinsar
án þess að rispa, er mjög
drjúgt, og er nothæft á allar
tegundir búsáhalda og eld-
húsáhalda.
P A L
Rœstiduft —
Gefur aukna
eggjaframleiðslu
FóOurblaiida fyr-
ir varphænur
Framleiðum ágætis fóðurblöndu fyrir varphænur.
Leiðarvísir fylgir hverjum poka.
Fiskimlöl h.f.
Sími 3304. Hafnarstræti 10. Sími .3304
Reykjavík.