Tíminn - 18.01.1944, Side 3
6. folað
mirv*. ln-igjadagmM 18. jan 1944
23
Sllfnrbrúðkanp
Þórlindur Jóhannsson útvegs-
taóndi, og Guðlaug Magnúsdótt-
ir kona hans, í Hvammi í Fá-
skrúðsfirði áttu 25 ára hjúskap-
arafmæli 5. þ. m.
Þórlindur er enn á bezta aldri.
Hann er fæddur í Hvammi 10.
júní 1896. Faðir hans Jóhann
bjó þar um langt skeið. Hann
var einn af stofnendum Búnað-
arfélags Fáskrúðsfirðinga. Var
hann kjörinn heiðursfélagi, er
40 ára starfsafmælis félagsins
■var minnzt árið 1941. — Þór-
lindur ólst upp hjá foreldrum
sínum. Hann var hraustur og
bráðþroska og 10 ára gamall
byrjaði hann að stunda sjóróðra
sem hálfdrættingur á róðrabát.
En 14 ára var hann talinn hlut-
gengur. Og formaður varð hann
19 ára og hefir verið það síðan.
Kona Þórlindar er Guðlaug
Magnúsdóttir frá Fossárdal við
Berufjörð, hin mesta dugnaðar-
og myndarkona. Eru þau jafn-
aldrar hjónin að heita má, því
Guðlaug er fædd 31. marz 1897.
Var Þórlindur 22 ára, er þau
giftust, en hún tæpu ári yngri.
Byrjuðu nýju hjónin búskap um
vorið á nokkrum hluta jarðar-
innar Hvammi og hafa búið þar
til vorið 1941, að þau fluttu að
Búðum í Fáskrúðsfirði.
Þau ár, sem þau hjónin
bjuggu í Hvammi, stundaði
Þórlindur landbúskap og sjó-
sókn jöfnum höndum og vann
auk þess að bátasmíði. Er slíkt
ekki heiglum hent, að hafa svo
mörg járn í eldi í senn. Oft var
lítið sofið á þeim árum og lang-
ur vinnudagur. Búið var þó
aldrei stórt; mun sjósóknin
hafa gefið meiri arð, enda var
Þórlindur kappsfullur og mun
hlutur hans sjaldan hafa verið
minni en annarra. En oft mun
hann hafa komizt í krappann
dans á sjónum, því skjót eru
veðrabrigðin á Austfjörðum og
víða boðar og blindsker og Aust-
fjarðarþokan hin mesti mein-
vættur. Og Þórlindur var einn
af þeim, sem urðu fyrir árás
þýzkrar flugvélar 1941, svo sem
kunnugt er, og komst þá í hinn
mesta lífsháska.
Þau hjónin bjuggu í Hvammi
23 ár og eignuðust 11 börn, tvö
þeirra dóu ung en 9 eru á lífi,
3 drengir og 6 stúlkur, mann-
vænleg og flest uppkomin. For-
eldrar Þórlindar nutu skjóls hjá
þeim hjónum í 12 ár, er þau
voru orðin aldurhnigin og lítt
fær til vinnu. Heimiliskostnað-
ur var því alltaf mikill. En það
var hin mesta hjálp, að hús-
freyjan var bæði sparsöm og
myndarleg til allra verka.
Saumaði hún t. d. hverja flík
á börnin, auk venjulegrar bú-
sýslu. Og eftir að börnin kom-
ust á legg, vann hún oft að
saumum fyrir nágranna og afl-
aði búinu aukatekna á þann
hátt. Má með sanni segja, að
hún var húsbóndans önnur
hönd.
Gott þótti öllum að koma að
Hvammi, þvi hjónin bæði eru
glaðlynd og gestrisin. Ég heim-
sótti þau eitt sinn fyrir nokkr-
um árum. Og ekki þurfti glöggt
gestsauga til að sjá, að allt bar
vott um hirðusemi og árvekni
húsbændanna, hæði úti og inni.
Þótt húsakynnin væru ekki stór
eða sérstaklega ríkmannleg, þá
leið manni vel þar innanveggja.
Allt var hreint, og öllu smekk-
lega fyrirkomið, kaffið ágætt og
húsbændurnir virtust ekkert
hafa annað aö gera en að
skemmta gestunum sem bezt
með fjörlegum samræðum. Þetta
var þó um mesta annatímann
til sjós og lands. Er þetta að
mínu áliti aðaleinkenni þeirra
heimila, þar sem verkstjórn og
samvinna er góð, að þá virðist
(Framh. á 4. síðu)
Vissulega munu einhverjir í-
haldsmenn reyna að fá fólk til
að trúa því, að við þurfum að-
eins hvíldar við, og þá muni
allt lagast og verða sem fyrr.
Þeir skrifa nú þegar greinar,
þar sem fullyrt er alveg út í
bláinn, að hermennirnir kæri
sig ekki um neitt framtíðar-
ráðabrugg. En sannleikurinn er
sá, að það verður örðugt fyrir
Bretland að taka sér nokkra
hvíld eftir stríðið. Það verður að
halda áfram einbeittu starfi til
þess að rétta við, ella fljóta sof-
andi að feigðarósi getuleysis og
armóðs.
Ég held áreiðanlega, að þeir
menn séu til r vestan hafs, er
halda að við höfum lifað okkar
fegursta: En það eru hinir sömu
sem héldu árið 1940, að úti væri
um okkur. Þeir skilja ekki
brezkar lyndiseinkunnir. Þeir
skilja ekki, hversu frelsið, sem
við höfum notið um aldar raðir,
er runnið okkur í merg og bein,
háum sem lágum, ungum sem
gömlum.
Sannleikurinn er sá, að ill
nauðsyn utan frá og þjóðlegt
hugrekki innan frá knúðu okkur
til stórfelldrar og sigursællar
baráttu í einni svipan. Það er
skoðun mín og trú, að rás við-
burðanna muni á svipaðan hátt
knýja okkur til jafn stórfelldra
friðárafreka, þegar vopnahlé er
komið á.
Við verðum að halda áfram
að skipuleggja framleiðslu okk-
ar eftir þörfum þjóðarinnar. Við
verðum að halda áfram að
skammta sjálfum okkur. Við
verðum að halda áfram að berj-
ast gegn örðugleikum.
Allt mun þetta verða óhjá-
kvæmilegt, ekki aðeins af því,
að hernaðarútgjöld okkar munu
að miklu leyti halda áfram,
heldur verðum við einnig að
veita hjálp hinum þjökuðu
þjóðum Norðurálfunnar. Allur
þorri manna í herteknu lönd-
um býr nú þegar við ógurlegar
þrengingar og um þær mundir,
er nazistum verður komið á kné,
mun neyðin verða ægileg hjá
þessum þjóðum.
Við verðum ásamt Bandaríkj-
unum að láta þeim í té matvæli,
læknislyf, fatnað o. s. frv. Fram-
leiðslan verður þá að halda á-
fram með stríðshraða. Mér segir
því svo hugur um, að ástandið
verði miklu líkara ófriðará-
standi meðan viðreisnin fer
fram, — og hún tekur langan
tíma, en flestir mundu ætla. En
vitanlega mun mörgum kvelj-
andi stríðsráðstöfunum verða af
létt.
Það, að losna við myrkunina
eina saman, mun gera vinnu-
skylduna og ríkiseftirlit með
framleiðslunni léttbært. Við
komumst ekki hjá því að halda
áfram að skipuleggja og halda
áfram opinberu eftirliti með
iðnaðinum, og sennilega verður
ríkið að taka allmargar starfs-
greinar í sínar hendur. Sam-
keppni milli einkafyrirtækja
getur vart orðið leyfileg nema
þá í smáframleiðslu á munað-
arvöru.
Sennilega verðum við að halda
uppi þjóðnýtingu á flestum svið-
um í raun og veru, þótt við hins
Upp frá áþján
FRAMHAED
Að þessu skólaleyfi loknu byrjaði Booker nám að nýju. Ekki
hafði honum græðst mikið fé, svo að hann hélt áfram starfi
sínu sem umsjónarmaður.
Um þessar mundir tók hann að temja sér mælskulist, því að
hæfileika í þá átt hafði snemma gætt hjá honum. Ein kennslu-
konan í Hampton-stöfnunjini, Natalía Lord, sók sér sérstaklega
fyrir hendur að leiðbeina honum og þjálfa hann í þessu efni.
Þakkaði hann henni mjög, hvílíkur ræðusnillingur hann varð.
En auk leiðbeininga Natalíu hlaut hann mikla virka æfingu í
ræðumennsku í Hampton. Á hverju laugardagskvöldi voru
haldnir umræðufundir í skólanum, og í þeim umræðum, sem þá
fóru fram, tók hann jafnan mkinn þátt. En þó setti hann sér
þegar í upphafi þær skorður að ganga alcjrei upp að ræðupallin-
um til þess eins að tala, ef hann hefði ekki eitthvað til málanna
að leggja, sem nokkurs var vert.
En þessi æfing þótti Booker ekki næg. Hann tók sig þvi til
og efndi ásamt tuttugu félögum, til stuttra málfunda dag
hvern eftir að kennslustundum var lokð. Þá var tuttugu mín-
útna hlé fram til kvöldverðaj', sem flestir notuðu til þess að
viðra sig og spjalla við náungann. Booker vildi nota þessar
mínútur betur og setti þá jafnan fund með félögum sínum.
Þegar öðru skólaárinu var lokið, fékk Booker enn fjögurra
mánaða leyfi. Að þessu sinni fór hann heim til sín og naut til
þess styrks frá nokkrum kennara sinna, auk þess sem honum
hafði borizt lítil penngasending frá móður sinni og Jóhanni
bróður sínum.
Eins ög nærri má geta var honum vel fagnað í Molden. Kunn-
ingjar hans og frændur báru hann á höndum sér og hlýddu með
andakt á frásagnir hans af skólalífinu í Hampton. Hann steig
meira að segja í stólinn í þorpskirkjunni, og flutti einnig ræður
í skólahúsinu. En glöðust allra og hrifnust og hreyknust af
þem frama, er Booker hefði hlotið, var þó móðir hans.
Booker vildi ekki sitja auðum höndum meðan hann dvaldi
í Malden, enda var honum brýn nauðsyn á að vinna sér inn
ferðapeninga. En svo stóð á,^að um þessar mundir var verkfall
í saltbrennslustöðvunum í Molden, og verkfallsbrjótur vildi hann
ekki gerast. Hann gerði þá það ráð að leita sér atvinnu í
grannbyggðunum. Lagði hann fótgangandi af stað að heiman
í þessum erindagerðum. En þótt hann leitaði víða fyrir sér, bar
það engan árangur. Þegar dagur var að kvöldi kominn, sneri
hann heim á leið. Hann var bæði þreyttur og hnugginn eftir
árangurslausa vinnuleit. Leiðin heim var löng, svo að hann tók
það ráð að leggjast til hvíldar í auðan kofa, sem var við veg-
inn. Hann sofnaði fljótt og rumskaði ekki fyrr en árla næsta
morgun, að Jóhann bróðir hans snaraðist inn. Hann var dapur
mjög í bragði, enda flutti hann döpur tíðindi: Móðir þeirra
hafði orðið bráðkvödd um nóttina.
Þetta var mikil og óvænt harmafregn. Hann hefði viljað
standa sjálfur við banabeð hennar og kveðja hana í hinzta
sinn. En umfram allt hafði hann dreymt um að búa henni í
ellinni góð kjör á notalegu og þokkalegu heimili. Nú var þess
ekki Tcostur. Hún var horfin úr tölu lifenda — dáin. Booker
drúpti höfði. Hversu litla umbun hafði hún hlotið fyrir alla móð-
urumhyggju sína, ást og blíðu.
Dvölin heima varð honum þannig sorgartími. Þar við bætt-
ist, að atvinna var stopul, enda þótt frú Ruffner, sem ætíð
hélt tryggð við sinn gamla þjón, reyndi að greiða fyrir honum.
Að lokum hvarf hann brott nokkru áður en leyfistíminn var úti.
Þriðja og síðasta skólaárið varði Booker hverri mínútu, þegar
hlé varð á skyldustörfum hans, til lesturs og náms. Þegar hann
tók burtfararpróf í júnímánuði 1875, varð hann einn i hópi þeirra,
er beztu prófi höfðu lokið við skólann. En þó einblíndi Booker
aldrei á prófskírteini sitt. Þegar hann var spurður að því, hvað
hann teldi, að sér hefði orðið til mests gagns og gæfu af því, sem
hann sótti til Hampton, svaraði hann hiklaust:
„Það er þrennt. í fyrsta lagi að hafa komizt í náin kynni við
mikilmenni sem Armstrong hershöfðingja, í öðru lagi að hafa
lært, að enginn er að minni maður, þótt mann vinni hvaða erfið-
isvinnu sem er, og i þriðja lagi, að ég komst að raun um, að sú
hamingjan er mest að hjálpa öðrum“.
Þegar hér er komið sögu, var undirbúningstíma Bookers
Washingtons lokið. Hann hafði hafizt til óvenjulegs andlegs
þroska og var reiðubúinn að hefja frumherjastarf sitt meðal
kynbræðra sinna.
Béndl — Kaapir l>n búiaaðarblaSiíS FRETY?
Sambund ísl, samvinnufélaga.
S AMB ANDSFÉLÖG!
Dragið ekki að senda S. f. S. tölu félagsmanna
yðar í árslok 1943.
ÖPA1
Raestiduft
er fyrir nokkru komið á
markaðinn og hefir þegar
hlotið hið mesta lofsorð, því
vel er til þess vandað á allan
hátt. Opal ræstiduft hefir
alla þá kosti, er ræstiduft
þarf að hafa, — það hreinsar
án þess að rispa, er mjög
drjúgt, og er nothæft á allar
tegundir búsáhalda og eld-
húsáhalda.
Notib
O P A L rœstiduft
------------------
Geíur aukna
eggjaframleiðslu
Fóðurblaiida fyr-
ir varp hænur
Framleiðum ágætis fóðurblöndu fyrir varphænur.
Leiðarvísir fylgir hverjum poka.
Fisliiiu|öl li.f.
Sími 3304. Hafnarstræti 10. Sími 3304
Reykjavík.
4ÚTBREIÐIÐ TIMANN +
vegar verðum að verulegu leyti
efnamannaþjóð, sakir þess, hve
margir hafa eignast fé og safn-
að fé í stríðinu. Þetta mætti að
sönnu virðast firra og öfugmæli,
en það er þjóðareinkenni Breta
að vera undarlegir og órökvísir,
jafnframt því sem þeir leitast
við að ráða fram úr hlutunum
á sklítinn, en þó viðunandi hátt.
Ég gizka ennfremur á, að
hreyfing sú, sem vaknað hefir
í stríðinu og stefnir að fyllra
félagslegu, fjárhagslegu og
stjórnarfarslegu lýðræði, meiri
jöfnuði og réttlæti, muni ekki
hverfa, þótt friður komist á.
Hermennirnir hugsa líka sitt á
vígstöðvunum, og áhrif þeirra,
sem verða mikil, er þeir koma
heim, munu vissulega ekki bein-
ast í þá átt að hindra þróun lýð-
ræðis.
Ég held líka, að konur þær,
sem í miljónatali hafa fórnað
svo miklu vegna stríðsins, muni
ekki þegja með öllu eftir ófrið-
inn. Að vísu hafa störf þau, er
þær hafa haft með höndum,
engan veginn gert þær ókven-
legar, og fjöldinn af þeim þráir
ekkert heitar en að stríðinu
ljúki, svo að þær geti snúið aft-
(Framh. á 4. síðu)