Tíminn - 01.02.1944, Blaðsíða 2

42
Reykjavík, þrifSjiiðagiim 1. ielir. 1944
11. blað
Prtðjudagur 1. febr.
„Flýtur á meðan
ekki sekkur”
Gamli málshátturinn, að á-
girnd vaxi með eyri hverjum,
hefir nýlega hlotið athyglis-
verða, en ekki að sama skapi
ánægjulega, staðfestingu.
Meðan fiskverðið var lágt, var
því ekkert hreyft af útgerðar-
mönnum eða skipstjórnarmönn-
um að auka þyrfti burðarmagn
stærri fiskiskipanna. Hleðslu
þeirra var þá háttað á þann
veg, sem upphaflega hafði verið
talin samrímast bezt byggingu
þeirra og sjóhæfni. Hefðu út-
gerðarmenn þá verið ásakaðir
fyrir að nota ekki betur burð-
argetu skipanna, myndi hafa
verið hafið mikið heróp í blöð-
um þeirra og sagt, að þeir, sem
þessar kröfur gerðu, vildu draga
úr öryggi sjómanna og eyði-
leggja fiskmarkaðinn með lé-
legri vöru. Þeir menn, sem slík-
ar kröfur hefðu gert þá, hefðu
verið kallaðir féndur sjómanna
og útgerðarinnar.
En svo kemur háa fiskverðið
til sögunnar. Stórútgerðin losn-
ar við allar skuldir sínar og fer
að safna gildum sjóðum. Sjóð-
irnir gildna dag frá degi, og
hefði nú mátt ætla, að stórút-
gerðarmenn væru ánægðir með
sinn hlut. En því fer fjarri.
Því meiri, sem gróðinn varð, því
erfiðara reyndist að fullnægja
gróðafíkninni. Eftir miklar
bollaleggingar, er loksins kom-
ið auga á snjallræðið: Flýtur á
meðan ekki sekkur. Fisklest-
irnar eru stækkaðar og rýnft til
í þeim á allan hátt. Skipin taka
miklu meiri fisk en áður og
fljó'ta samt. „Sérfræðingar“ út-
gerðarmanna komast jafnframt
að þeirri niðurstöðu, að skipin
séu miklu betri sjóskip eftir en
áður! Sjóðirnir vaxa enn hrað-
ara en áður. Þetta er allt í stak-
asta lagi. Flýtur á meðan ekki
sekkur.
En svo fara sjóslysin að verða
tíðari en áður. Út í blindhríð og
ofsaveðrum heyja sjómenn sein-
ustu baráttuna fyrir lífi sínu
á drekkhlöðnum skipum, á veik-
byggðum skipum með allt of
sterkum vélum, á skipum, sem
gerðar höfðu verið á ýmsar
vafasamar breytingar. Enginn
er að sönnu til frásagnar um,
hver hafi verið hin raunveru-
lega orsök slyssins, en hinum ó-
hugnanlega grun verður ekki
útrýmt, þrátt fyrir yfirlýsingar
frá einhverjum „sérfræðing-
um“ útgerðarmanna og hin
venjulegu skipaeftirmæli blað-
anna, „að skipið hafi verið
traust og nýlega endurbyggt.“
Annað gerist líka jafnhliða.
Það fer að bera undarlega mik-
ið á skemmdum á fiskinum,
þegar hann kemur á markaðs-
staðinn. Hann er stundum far-
inn að stórskemmast. Það
verður stundum að fleygja
miklu af farminum. Einhver
sendimaður út í London lýsir
því að vísu yfir, að þetta sé allt
í stakasta lagi og fiskkaupend-
urnir séu prýðilega ánægðir yf-
ir þessu! En íslenzkum sjó-
mönnum kemur hins vegar
saman um, að viðmót Breta sé
stórum breytt og þeir taki þeim
miklu fálegar en áður.
Stórútgerðarmenn hafa svar-
að þeim mönnum, sem fyrstir
hafa orðið til að segja frá stað-
reyndum í þessu máli, með mikl-
um ofstopa og offorsi. Einn
þeirra á að draga fyrir sjódóm,
en höfða sakamál gegn öðrum.
Það á bersýnilega að heyja
harða baráttu fyrir reglunni:
Flýtur á meðan ekki sekkur.
Alla gagnrýni á henni skal
þagga niður með ógnunum og
ofbeldi.
Fyrir allan almenning í land-
inu er þetta vissulega merkilegt
mál. Stórgróðavaldið sýnir hér
stefnu sína í hinu rétta Ijósi.
Það vill ekki aðeins haga út-
gerð fiskiskipanna samkvæmt
reglunni: Flýtur á meðan ekki
sekkur. Það vill líka haga út-
gerð þjóðarskútunnar á þann
hátt. Það skal aðeins skeytt um
það eitt, að hún geti verið
á floti meðan stórgróðamenn-
irnir geta grætt á því, en síðan
Bjarni Ásgeirsson, alþingísm.:
„Upplvsinga‘1 -starfsemi lóns Pálmasonar
Nokkru fyrir áramótin birtist |
í Morgunblaðinu grein eftir Jón I
Sigurðsson alþingismann á |
Reynistað, þar sem hann gefur
yfirlit frá sínum bæjardyrum
um stjórnmálaviðhorfið í land-
inu í sambandi við starfshætti
síðustu þinga.
í lok greinarinnar lætur hann
uppi þá skoðun sína, að eina
leiðin til þess að koma á skipu-
legu og viðunanlegu stjórnmála-
starfi í landinu, eins og nú sé
högum háttað, væri að samstarf
hæfist á milli Sjálfstæðis-
flokksins og Framsóknarflokks-
ins um þingstörf og ríkisstjórn.
Ekki dylst honum þó, að ýmsir
örðugleikar muni vera á þeirri
leið. í því sambandi getur hann
þess, að sumir af flokksmönn-
um sínum „umhverfist", er þeir
heyri Framsóknarflokkinn
nefndan.
Eftir áramótin kom svo annar
þingmaður flokksins fram á
sjónarsviðið í Morgunblaðinu
með sínar stjórnmálahugleið-
ingar. Var það Jón Pálmason á
Akri, sem flytur langloku mikla
í þrem blöðum um það, sem síð-
asta þing afrekaði. Ekki er nú
rétt að segja það, að Jón Pálma-
son „umhverfist", þar sem
hann minnist á Framsóknar-
flokkinn í greinum þessum, og
hefir hann sennilega tekið all-
mjög á stillingu sinni til að láta
það ekki ásannast. En engum
ætti að dyljast það eftir lestur
þessara greina hans, í hvorum
hóp flokksins hann er. í hvert
skipti, er hann getur Framsókn-
armanna í sambandi við af-
greiðslu mála, umhverfir hann
öllum staðreyndum með hálf-
yrðum, rangfærslum og beinum
ósannindum. Hins vegar lætur
hann aðra andstöðuflokka njóta
fullkomins hlutleysis og vel-
vilja og stígur fislétt yfir allar
þeirra misgerðir. Verður það
ljóst, að honum hefir mikils
þótt við þurfa, til að vega á móti
áliti og tillögum nafna síns,
enda kemur hann á einum stað
í greininni með þá smekklegu
lýsingu á Framsóknarflokknum,
að líkja honum við mæðiveika
rollu, sem þurfi að lóga sem
fyrst. Ég hefi ekki lagt það í
vana minn að hlaupa. upp til
handa og fóta til andsvara, þótt
ýmsum óhróðri hafi verið að
mér beint eða flokki mínum í
blöðum andstæðinganna. En
þegar að réttu máli er hallað
jafn herfilega og víða kemur
fram í þessum greinum, og það
af samþings- og samstarfs-
manni og í málum, sem við höf-
um báðir átt hlut að, þá tel ég
með öllu óverjandi annað en að
leiðrétta það opinberlega. Ég
mun þó aðeins minnast á fátt
eitt í þessum fréttatlningi, sem
þó ástæðu gæfi til athuga-
semda, og taka aðeins helztu
firrurnar til meðferðar.
Skal ég þá fyrst snúa mér að
kaflanum, sem hann nefnir
landbúnaðarmál.
1. Afnám 17. gr. jarðræktar-
laganna.
Um það segir J. P.: Frumvarp
þetta var flutt af Ingólfi Jóns-
syni, Jóni Pálmasyni og Gunn-
ari Thoroddsen. Frumvarp þetta
var drepið svo sem fyr af Fram-
sóknarmönnum og sósíalista-
flokkunum. Hafði formaður
Búnaðarfélags íslands forustu
fyrir því að bjarga þessari frægu
grein einu sinni enn, o. s. frv.
Þetta tel ég, að þurfi nokkurra
skýringa við.
varðar þá engu, þótt hún sökkvi,
þegar sjóðir þeirra eru orðnir
nógu stórir og búið er að koma
þeim þannig undan, að þeir far-
ast ekki með. Þetta er raunveru-
lega fjármálastefnan, sem stór-
gróðavaldið hefir fengið fram-
gegnt, að fylgt hefir verið hér
á undanförnum árum. Þetta er
öryggið, sem það býður alþýð-
unni hvarvetna í þjóðfélaginu.
Enginn framsýni, ekkert öryggi,
aðeins að strita og starfa fyr#
gróðamennina, samkvæmt þeirri
grundvallarreglu, að flýtur á
meðan ekki sekkur. Þ. Þ.
Á síðasta vetrarþingi var frv. |
um sama efni borið fram í efri
deild Alþingis af Þorsteini Þor- |
steinssyni. Það var þá sent til
umsagnar og meðferðar Búnað-
arþings, og Búnaðarþing sam-
þykkti einróma að visa því til
athugunar í milliþinganefnd, er
Búnaðarþingið skipaði til at-
hugunar ýmsum vandasömum
landbúnaðarmálum, til þess að
reyna til þrautar, hvort ekki
fyndist leið í því mikla vanda-
og ágreiningsmáli, sem greinin
fjallar um, svo og önnúr hlið-
stæð lagaákvæði, helzt svo, að
allt búnaðarþingið og flestallir
bændur gætu sameinazt um. Að
þessari meðferð málsins stóðu
m. a. þrír af alþingismönnum
Sjálfstæðisflokksins, er sæti
áttu á búnaðarþingi, þeir Jón
Sigurðsson, Péttur Ottesen og
Þorsteinn Þorsteinsson, sem var
flutningsmaður málsins á Al-
þingi, einmitt þeir mennirnir, er
jafnan hafa sýnt einlægastan
stuðning við málefni landbún-
aðarins á Alþingi, allra þing-
manna Sjálfstæðisflokksins.
„Formaður Búnaðarfélags ís-
lands“ beitti sér fyrir því, að
milliþinganefndinni og búnað-
arþingi gæfist starfsfriður til að
vinna að þessari lausn málsins
áður en að tekin væri um það
frambúðarákvörðun á Alþingi,
og lagði til að því væri vísað
frá að þessu sinni með skírskot-
un til meðferðar þess á búnað-
arþingi. Á þetta féllst meiri
hluti landbúnaðarnefndar neðri
deildarinnar og afgreiddi málið
með rökstuddri dagskrá, þar sem
bent var á, að 17. grein jarð-
ræktarlaganna og önnur sams
konar lagaákvæði væri til með-
ferðar hjá búnaðarþingi.
Ég hefi minnzt hér á „önnur
sams konar lagaákvæði“, og skal
nú skýra það nokkru nánar. Því
er nú svo einkennilega háttað
um Sjálfstæðisflokkinn, að eftir
allan storminn, sem hann kom
af stað gegn 17. gr. jarðræktar-
laganna, hefir hann staðið að
því að samþykkja tvenn sams
konar ákvæði í öðrum lögum,
þ. e. nýbýlalögunum og lögun-
um um endurbyggingastyrki til
sveitabýla. Og ekki aðeins sams
konar ákvæði, heldur stórum
strangari. Því er sem sé svo
háttað í lögum þessum og fram-
kvæmd þeirra, að hverjar 1000
krónur í jarðræktarstyrk mynda
að jafnaði ekki nema 500 krón-
ur í fylgifé býlisins, en 1000
krónur í nýbýla- og endurbygg-
ingarstyrk mynda 1000 krónur í
fylgifé. Á þetta minnast sjálf-
stæðismenn aldrei og láta sem
þeir sjái ekki fylgiféð sem leiðir
af nýbýlalöggjöfinni og endur-
byggingastyrkjunum, af því að
þeir hafa sjálfir staðið að þeirri
löggjöf, en flytja frumvarp í
tíma og ótíma um afnám 17.
gr. jarðræktarlaganna án þess
að hrófla við hinu. Þetta sýnir
að þeir hugsa fyrst og fremst
um málið sem pólitískt áróðurs-
mál. Þeir, sem hins vegar vilja
taka mál þessi raunhæfum tök-
um, halda því fram að öll þessi
ákvæði eigi að samræma, og ef
rétt teldist að afnema eitt
þeirra eigi að afnema þau öll.
Því sé rangt að taka eitt út úr,
og þá það sem vægast er, en
skilja hin eftir. Og ennfremur
að ef sú yrði niðurstaðan við
óhlutdræga athugun að ákvæði
þessi nái ekki tilgangi sínum,
hvaða leiðir geta komið til
greina til hindrunar óeðlilegu
verðlagi á jörðum — en í því
skyni hafa öll þessi ákvæði
verið sett. Það er þetta allt, seln
milliþinganefndinni og búnað-
arþinginu er ætlað að rann-
saka.
Afstöðu minni til þessa máls
frá upphafi get ég bezt lýst með
því að birta hér kafla úr ræðu
er ég flutti á Alþingi þegar á-
kvæði 17. greinarinnar var lög-
tekið. Þar segi ég um þetta á-
ákvæði:
„Ég skal játa, að það er ekki
nema eðlilegt að mönnum komi
til hugar að sú skipan þurfi að
verða á, að jarðræktarstyrkur-
inn verði ekki eign. einstakra
manna, er síðan geti selt hann,
og að hann verði þannig til að
hækka jarðarverðið, heldur ætti
þessi styrkur að verða til þess,
að bæta afkomumöguleika allra
þeirra bænda, er búa á jörðinni
í framtíðinni, og yrði hann þá
sem gjafahluti ríkisins til ábú-
andans á jörðinni. En ég tel
mjög mikið vafamál að þetta
takist fyllilega, og að þetta á-
kvæði nái tilgangi sínum, en það
er tilraun í rétta átt, og mun
ég fylgja því ef brt. nefndar-
innar verður samþykkt. (í þess-
ari brt. var það m. a. ákveðið, að
fylgiféð skyldi nota í samræmi
við mat jarðabótarinnar). Sjá
B-deild Alþ.tíð. 1936, bls. 1157
og 1158.
Ég hefi lengi haft þá skoðun,
og hún hefir grundvallazt í
huga mér því meir sem ég hefi
hugsað það mál lengur, að höf-
uðátumein bændanna og land-
búnaðarins í heild, sé óheft
verðhækkun á bújörðunum. Á
meðan svo er, verða allar fram-
kvæmdir og umbætur í sveit-
um alls ómegnugar þess að
bæta lífskjör sveitafólksins til
frambúðar. Síhækkað jarðaverð
leggst jafnóðum með auknum
þunga á herðar hverjum nýjum
bónda og þrykkir honum niður
í sömu fjárhagsörðugleika og
giímt var við áður en umbótin
hófst. Ótakmörkuð verðhækk-
un jarða verður í gegnum hina
,frjálsu sölu“ sogpípa, sem dreg-
ur úr höndum sveitafólksins,
kynslóð fram af kynslóð, megin-
hlutann af þeim arði, sem þeim
átti að hlotnast fyrir umbætur
á jörðunum og almennar fram-
kvæmdir. Allan þann arð inn-
heimta þeir, sem jarðirnar selja
— og flytja hann venjulegast
burt úr sveitunum með ýmsu
móti. Það er því undirstaðan
undir fjárhagslegri velmegun í
sveitum landsins, framförum og
vellíðan þeirra, sem þar búa,
að senj mestur hluti af því, er
þeir framleiða, verði vinnulaun
þeirra, er þeir geti varið til lífs-
nauðsynja, umbóta og menn-
ingar, en þurfi ekki að verja
nema sem minnstu af því 1
leigu fyrir landið, hvort heldur
er sem jarðarafgjald eða vextir
og afborgun af kaupverði lands-
ins.
Það var þessi skilningur og
þessi hugsun, sem vakti fyrir
þeim, er útbjuggu ákvæði 17.
gr. jarðræktarlaganna á sínum
tíma og stóðu að lögfestingu
hennar. Þessari skoðun þeirra
var ég samþykkur, og áleit ekki
rétt að leggjast gegn því, að til-
raun sú, er í 17. greininni fólst,
væri gerð, enda þótt ég væri í
nokkrum vafa um að hún tæk-
ist.
Nú verð ég þó að viðurkenna,
að þessi skoðun mín hefif reynst
rétt. Sú reynsla er af 17. grein-
inni er fengin, sýnir að hún hef-
ir ekki megnað að standa á móti
síhækkandi jarðaverði við
jarðasölu undanfarandi verð-
bólguára. En hún hefir orðið að
nokkru gagni á annan hátt.
Vegna hinna miklu umræðna,
sem um hana hafa orðið, hefir
æ fleiri og fleiri mönnum opn-
ast skilningur á mikilvægi þess
máls, sem ætlað var að ná með
henni. Og fyrir þann skilning
ætti að vera auðveldara að fá
viðunandi lausn á því vanda-
máli áður en langir tímar líða.
í því sambandi er rétt að minn-
ast á mikilsvarðandi löggjafar-
atriði, sem komið hefir verið á
á undanfarandi árum og stefna
að þessu marki. Má þar fyrst
nefna lögin um óðalsrétt og
erfðaábúð á opinberum jörð-
um, svo og um ættarjarðir, sem
allt eru stórsigrar í þessu máli.
Með þeim er það tryggt, að allar
þær jarðir, sem undir þau á-
kvæði falla, eru svo lengi sem
lög þessi eru í gildi, komnar út
úr söluhringiðunni og ábúend-
um þeirra um ókomna tíma
tryggð hin hagkvæmasta ábúð-
araðstaða, hvort sem þeir búa
þar í sjálfseign eða sem leigu-
liðar. Þá má og nefna lögin um
jarðakaup ríkisins, sem einnig
hafa komið mörgum jörðum á
þennan sama grundvöll. En
margar jarðir eru enn braski og
|verðhækkun ofurseldar, svo að
I enn er mikil þörf raunhæfra
laðgerða. Er það mál, sem m. a.
bíður áðurnefndrár milliþinga-
nefndar og búnaðarþings til at-
hugunar.
En samfara því að ákvæði 17.
gr. jarðræktarlaganna hefir
ekki reynst megnugt að vinna
gegn verðhæk.kun jarðanna,
hefir reynslan sýnt hitt, að
kenningin um „jarðránsákvæð-
ið“ er aðeins slagorð út í blá-
inn. Ég held, að það hafi
enginn þurft að kvarta og
enginn kvartað um það,
þeirra manna er selt hafa
jarðir sínar á undanförnum ár-
um, að þeir hafi ekki fengið
fyrir þær fyllilega það, sem
þeir töldu sér bera, þrátt fyrir
ákvæði 17. greinarinnar. Kenn-
ingin um „jarðránið“ er pólit-
iskur uppspuni og ekkert ann-
að.
Þegar allt þetta er athugað,
verður næsta broslegt allt það
brauk og braml, sem sumir með-
al Sjálfstæðismanna viðhafa
sýknt og heilagt um 17. grein
jarðræktarlaganna. Kosningar
eftir kosningar og þing eftir
þing gera þeir afnám hennar
aðalatriðið í viðreisn Jandbún-
aðarins. Þetta sýnir betur en
nokkuð annað hve fátæktin er
góður skóli í að kenna mönn-
um að lifa á litlum efnum. Læt
ég svo útrætt um það að sinni.
2. Önnur breyting á jarð-
* ræktarlögunum.
Frumvarp þetta var flutt af
Framsóknarmönnum í efri
deild. Efni þess segir J. P. hafa
verið það, „að heimila búnaðar-
samböndum að setja sér rækt-
unarsamþykktir." „Hugmynd-
in“ „allrar virðingar verð“, enda
„frá Búnaðarsambandi Skaga-
fjarðar“, og þá sennilega frá
Sjálfstæðismönnunum í sam-
bandinu, þótt þess sé ekki get-
ið enn sem komið er. Málinu
vísað frá „vegna ónógs undir-
búnings", o. s. frv.
Nei, Jón Pálmason. Kjarni
frumvarpsins var ekki það, að
heimila búnaðarsamböndunum
að setja sér ræktunarsamþykkt-
ir, af þeirri einföldu ástæðu, að
þá heimild hafa þau alltaf haft,
— bæði Búnaðarsamband
Skagafjarðar og önnur sam-
bönd. En frumvarpið hafði inni
að halda ákvæði um sérstök
hlunnindi til handa þeim bún-
aðarsamböndum eða búnaðar-
félögum, er settu sér slíkar
ræktunarsamþykktir og tækju
að sér ræktunarframkvæmdir,
sem stefndu að því að hvert býli
á sambands- eða félagssvæðinu
gæti í síðasta lagi að 10 árum
liðnum aflað alls heyfengs síns
á véltæku landi — og að lág-
markið væri 500 heyhestar á
býli. Og hlunnindin, sem ætlazt
var til að ríkið legði fram, væru
þessi:
1. Aðstoð við landmælingar og
kortagerð.
2. Þriðjungs framlag af hálfu
ríkisins til kaupa á stórvirkum
vélum, sem hentuðu til fram-
kvæmdanna og aðstoð við út-
vegun þeirra.
3. Búnaðarfélagi íslands var
ætlað að undirbúa menn til að
fara með vélar þessar.
4. Stórhækkaður jarðræktar-
styrkur til framkvæmdanna.
Máli þessu var í efri deild
drepið á dreif með samtökum
allra andstöðuflokka Fram-
sóknarmanna, að tveim þing
mönnum undanskildum, þeim
Þorst. Þorsteinssyni og Gísla
Jónssyni. Til þess svo að beina
athygli almennings frá þessari
málsmeðferð hlaupa nokkrir
þingmenn Sjálfstæðisflokksins
í neðri deild út með þvaðrið um
17. grein og reyna að blása það
út sem mest í þeirri von, að það
geti skyggt á hitt málið.
Mál þetta er hægt að tefja
um stund, en ekki að eyðileggja.
Það er hægt að fela innihald
þess fyrir einstaka lítilsigldum
mönnum, sem láta sér nægja
„upplýsingar“ Jóns Pálmasonar
um landsmál. En það verður
ekki til lengdar falið fyrir
nokkrum hugsandi og vakandi
manni, hvar í flokki sem hann er
staddur. Ég veit ekki hvaðan J.
P. hefir það, að hugmyndir þær,
sem í frv. felast, séu frá „Bún-
aðarsambandi Skagfirðinga“
sérstaklega. Hitt mun sanni
nær, að frumvarpið sé tilraun
til að framkvæma „hugmynd-
ir“ allra þeirra bænda á land-
inu, sem nokkuð megna, og
annarra, er láta sig landbúnað
varða, um það, að nú og það
sem fyrst, verði að gera úrslita-
átök til að koma rekstri land-
búnaðarins á það stig, að hann
verði fær um að tileinka sér
alla þá tækni í vinnubrögðum,
er þessi vélaöld hefir upp á að
bjóða, ef hann á að geta verið
hér eftir sem hingað til, annar
aðalatvinnuvegur þjóðarinnar.
Þess vegna verður mál þetta
ekki stöðvað, þó að J. P. og hans
líkar leggist á eitt um að gera
sem minnst úr því.
3. Breytingar á mjólkur-
lögunum.
í kafla undir þessari fyrirsögn
getur J. P. tveggja frumvarpa,
sem um það efni voru flutt.
Annað er hið fræga frumvarp
sósíalista um eignarnám og
bæjarrekstur mjólkurstöðvanna..
Um það segir Jón: „fylgi hafði
það ekkert utan þess flokks".
Hvaðan kemur honum sú vitn-
eskja? Við þá einu atkvæða-
greiðslu, sem fram fór um mál-
ið, um að vísa því til 2. umr.
greiddu því atkvæði, auk sósíal-
ista, allir Alþýðuflokksmenn og
meirihluti Sjálfstæðismanna í
deildinni og meðal þeirra Jón
Pálmason sjálfur. Hitt er annað
mál að eftir að rigna fór yfir
þingið mótmælum gegn frum-
varpinu frá bændum hvaðan-
æfa af landinu, var Jóni mjög
umhugað um að afgreiða málið
frá nefndinni svo að hann gæti
hreinsað sig af því. En flestir
nefndarmenn litu svo á, að eins
og þá var komið, væri málinu
beztur samastaður í nefndinni,
enda þá svo áliðið þings að lítil
líkindi væru fyrir að unnt væri
að afgreiða það þótt fylgi kynni
að vera fyrir því. En á það
reyndi ekki til fulls á þinginu.
Hitt málið, sem Jón gerir að um-
talsefni, er frv. hans og Gunnars
Thoroddsen, um að taka til við-
bótar inn á verðjöfnunarsvæði
Reykjavíkur og Hafnarfjarðar
Snæfells- og Hnappadalssýslu,
Dalasýslu og Húnavatnssýslu og
Bæjarhrepp í Strandasýslu, og
inn á Eyjafjarðarsvæðið Skaga-
fjarðarsýslu og Þingeyjarsýslu.
Mál þetta segir hann að hafi
átt að mæta „harðri andstöðu
frá fulltrúum þeirra héraða, sem
nú njóta einkasöluaðstöðu á
þessu sviði“. Það má nú segja
um óvildarmenn mjólkurskipu-
lagsins, að þeir séu ekki við
eina fjölina felldir í ádeilum
sínum. Löngum hefir það verið
ein höfuðárásin á skipulagið að
verðjöfnunarsvæðið væri þanið
út úr hófi fram, svo að enginn
kostur væri þess að tryggja
neytendunum sæmilega vöru.
Og seinast á þinginu í vetur
þegar Gunnar Thoroddsen flutti
sína frægu rannsóknartillögu,
sem J. P. af einhverjum ástæð-
um gleymdi að minnast á, þá
var þetta eitt af árásarefnum
hans á stjórn samsölunnar. En
svo fáum dögum síðar er blað-
inu snúið við og frumvarp það,
sem að framan greinir um lög-
skipaða útfærlsu verðjöfnunar-
svæðanna borið fram. Það er
sýnilegt, að þessir menn gjöra
sér enga grein fyrir hinni eðli-
legu myndun mjólkurverðjöfn-
unarsvæðanna. Verðjöfnunar-
svæðin hafa ætíð verið byggð á
starfsemi fullkominna mjólkur-
vinnslustöðva og án þeirra verð-
ur mjólkurskipulaginu ekki
haldið uppi. Þegar að mjólkur-
vinnslustöð hefir verið komið
upp á þeim stað, að hún geti
að staðaldri komið nýrri mjólk
og mjólkurvörum á aðalmark-
aðsstaðinn hefir ætíð þótt sjálf-
sagt að taka hana inn á það
sölusvæði.enda er það bæði eðli-
legt og sjálfsagt. Þeir bændur,
er hafa aðstöðu til að flytja
daglega óskemmda mjólk til
mjólkurvinnslustöðvarinnar, eru
síðan teknir inn í sölusamtök-
in, og myndast verðjöfnunar-
svæðin þannig svo að segja af
sjálfu sér á eðlilegan hátt. Að
vísu eru verðjöfnunarsvæðin á-
kveðin á hverjum tíma af þeim,
sem til þess eru kjörnir, og get-
ur jafnan verið nokkurt álita-
(Framh. á 3. síðu)