Tíminn - 17.02.1944, Qupperneq 4
TÍJHIXiX, fimmtmlagiim 17. febr. 1944
72
18. Iilað
IJR BÆI\UM
Skemmtun
Framsóknarmanna í Listsvningar-
skálanum byrjar kl. 8% í kvöld. Fyrst
veröur spiluð Framsóknarvist, að henni
lokinni verðm' verðlaunum úthlutað
til sigurvegaranna. Síðan flytur Her-
mann Jónasson stutta ræðu, hópur
stúdenta syngur nokkur lög, og loks
verður almennur söngur og dans undir
dillandi tónum hljómsveitar Bjarna
Böðvarssonar, eitthvað fram á nóttina.
Pantaðir aðgöngumiðar sækist fyrir
kl. 3 í dag. Aðeins örfáir miðar voru
ólofaðir í gærkveldi, og ganga fyrir
þeim félagsbundnir Framsóknarmenn,
meðan þeir endast.
Oddrún Bergsteinsdóttir
frá Torfastöðum í Fljótshlíð, nú til
heimilis á Njálsgötu 84, á áttræðisaf-
mæli í dag.
Áheit á Strandarkirkju
afhent afgreiðslu Tímans: Frá konu
kr. 15,00, frá N. N. kr. 10,00, frá Þ. Þ.
kr. 5,00
Fimintán iiieiin.
(Framh. af 1. siðu)
„Óðinn“ frá Gerðum var 22
smálestir, smíðaður í Dan-
mörku 1930, eign dánarbús
Guðmundar Þórðarsonar í Gerð-
um. Á honum voru þessir
menn:
Geirmundur Þorbergsson að
Bræðraborg í Garði, skipstjóri,
fæddur 9. september 1910.
Kvæntur, lætur eftir sig þrjú
börn.
Þorsteinn Pálsson, vélstjóri,
Garði, fæddur 8. júní 1909.
Kvæntur, lætur eftir sig fjögur
börn.
Þórður Óskarsson, háseti,
Gerðum, fæddur 16. september
1925. Ókvæntur.
Tómas Árnason, háseti, Flat-
ey á Skjálfanda, fæddur 28.
september 1925. Ókvæntur.
Sigurður Jónasson, háseti,
Súðavík, fæddur 4. nóvember
1923. Ókvæntur.
Fimmtándi maðurinn, sem
drukknaði í þessu mannskaða-
veðri, var Sigurður Björnsson
frá Geirlandi í Sandgerði, er
drukknaði af vélbátnum ,,Ægi“,
er honum hvolfdi í Garðsjó á
laugardagsmorguninn.
„Ægir“, sem skipverjar yfir-
gáfu eftir áfallið það, er hann
fékk, og flestir hugðu, að hefði
bráðlega sokkið, rak á land
undir Melabökkum í Melasveit.
Situr hann þar á sandi, ofar-
lega í flæðarmálinu. Er bolur
bátsins heill að öllu leyti og
allar líkur til þess, að honum
megi ná á flot aftur. Þykir það
furðulegt, að bátinn skyldi reka
gegnum skerjagarðinn, sem er
framundan Melasveitinni, án
þess að brotna í spón.
Samkomtilag um
skilnaðarmálíð
(Fravih. af 1. síðu)
kvæðagreiðslan færi fram fyrir
20. maí.
Þótt ekki væri gengiö inn á
þetta sjónarmið þeirra, var fall-
izt á að fresta atkvæðagreiðsl-
unni fram yfir 20. maí. Við nán-
ari athugun þótti líka vart faert,
vegna sveitanna, að hafa at-
kvæðagreiðsluna fyrr, og auk
þess tryggði þessi frestur aukna
einingu um málið.
2. Gildistökudagurinn 17. júní
1944 yrði tekinn úr sjálfu stjórn-
arskrárfrv., en sett í hans stað,
að stjórnarskráin skyldi öðlast
gildi, þegar Alþingi ákvæði það.
Jafnaðarmenn lögðu áherzlu
á þetta með tilliti til þess, að
konungi ynnist með þessu nokk-
ur frestur til að segja af sér eða
frá atkvæðagreiðsludegi og þar
til þingið kæmi saman til að
ákveða gildistökuna. Hafa þeir
jafnan talið æskilegt, að kon-
ungi yrði ekki vikið frá völdum
fyrr en búið væri að sýna hon-
um vilja þjóðarinnar og gefa
honum nokkurn frest til af-
sagnar.
Af meirihluta þingmanna var
á þetta fallizt, en það þó skýrt
tekið fram, að þetta breytti ekki
þeirri ákvörðun, að lýðveldið
yrði stofnað 17. júní. Alþingi
er ætlað að koma saman aftur
um miðjan júní til að leggja
fullnaðarsamþykkt á skilnaðar-
tliöguna, og var tekið fram, að
þá yrði lýðveldisstjórnarskráin
líka endanlega samþykkt með
gildistöku 17. júní.
Af hálfu þeirra meirahluta-
Frækileg sigiíng Esju
stýrislaust í oisaveðri irá Vestijörðum til
332
Reykjavíkur
Þegar „Esja“ fór frá bryggju
á Bíldudalshöfn hinn 9. þ. m.,
vildi það óhapp til, að stýri
skipsins rakst í marbakkann
við bryggjuna og brotnaði af.
Var þá varðskipið „Ægir“
þegar sent vestur til þess að
veita „Esju“ aðstoð og draga
hana eða stýra með dráttar-
taugum til Reykjavíkur. Lögðu
skipin af stað hinn 10. febrúar.
Veður, sem hafði verið mjög
gott, tók þá heldur að spillast,
og fóru þá skipin inn á Pat-
reksfjörð, með því,að ekki þótti
öruggt að láta „Esju“ halda
þannig áfram með á annað
hundrað farþega innan borðs.
Var „Súðin“ þá þegar send eft-
ir farþegunum og jafnframt
fenginn dráttarbátur hjá
brezka flotanum hér, til þess að
fara vestur og draga „Esju“
suður, því „Ægir“ er ekki byggð
ur sem dráttarskip, hefir t. d.
of viðspyrnulitla skrúfu til þess,
og var því vitað, að hann myndi
eiga erfitt með að ráða við
„Esju“, ef nokkuð væri að veðri.
Klukkan 10 að kvöldi þess 11.
febrúar fór Ægir frá Patreks-
firði til aðstoðar báti, sem var
vélbilaður sunnan við Látra-
manna, er vilja sem jákvæð-
astan árangur atkvæðagreiðsl-
unnar, var þessi tilslökun að
ýmsu leyti ekki óaðgengileg.
Allir hafa lýst sig fylgjandi lýð-
veldisstofnun, en ágreiningur
verið um gildistökudaginn. Með
því að taka gildistökudaginn úr
stjórnarskránni, var tryggt, að
það ágreiningsatriði torveldaði
ekki jákvæðan árangur at-
kvæðagreiðslunnar um hana.
Að framangreindum sam-
komulagsatriðum standa Alþ.-
flokkurinn, Framsóknarflokkur-
inn og Sjálfstæðisflokkurinn.
Alþýðuflokksmenn hafa lýst
yfir, að þeir myndu vinna ein-
huga að jákvæðum árangri at-
kvæðágreiðslunnar, ef þessum
atriðuum yrði fullnægt. Kom-
múnistar hugðust hins vegar
ætla að leika hina skeleggustu
sjálfstæðismenn með því að
standa gegn þessu samkomu-
lagi og sýndu þar einu sinni/
enn, að þeir meta flokkshags-
muni sína meira en einingu um
málið. Þeir lýstu þó yfir því,
að þeir myndu ekki láta þetta
hafa áhrif á aðstöðu sína til
atkvæðagreiðslunnar.
Síðan samkomulag þetta náð-
ist, hefir það gerzt, að allmarg-
ir þingmanna hafa lagt fram
þingsálýktun um þjóðhátíð 17.
júní n. k. í tilefni af lýðveldis- 1
stofnuninni. Þótt jafnaðarmenn
telji tillöguna ekki neitt brot á
samkomulaginu, þar sem því var
marglýst yfir, að staðið yrði við
ákvörðunina um stofnun lýð-
veldis 17. júní, þá munu þeir
telja hana óheppilega á þessu
stigi málsins, þar sem hún við-
haldi deilunni um gildistöku-
daginn, er æskilegt væri, að
lægi sem mest niðri, a. m. k.
fram yfir atkvæðagreiðsluna.
Það er hins vegar óhugsandi, að
þeir rjúfi það samkomulag, sem
orðið er.
Það, sem nú skiptir öllu máli
er að skapa sem mesta þjóðar^-
einingu í atkvæðagreiðslunni,
Til þess að skapa slíka þjóðar-
einingu, verða menn að vinna
það til að láta ýms sérsjónarmið
víkja. Það er jafn skaðlegt að
vinna gegn slíkri þjóðareiningu,
hvort heldur það er gert af
undanhaldsástæðum eða því, að
menn ætla að reyna að auglýsa
sig sem framúrskarandi sjálf-
stæðiskempur.
bjarg. En með því að veður var
gott þá um miðnættið, fór hinn
brezki dráttarbátur af stað með
„Esju“ í eftirdragi suður á leið.
Gekk ferðin vel suður fyrir
Bjargtanga, en þá tók að hvessa
af suðri og síðar suðvestri, og
um hádegisbil var komið af-
spyrnurok, vindhraði 12 stig.
Klukkan 12,45 slitnaði „Esja“
aftan úr dráttarbátnum, þá um
20 sjómílur suður af Bjargtanga,
og rak skipið þá fyrir sjó og
vindi í 35 mínútur, því að ekki
mátti hreyfa skrúfurnar með-
an vérið var að draga inn
dráttarvíra og keðju. En að því
búnu voru vélar settar í gang
og skipinu siglt áfram, aðallega
með annarri skrúfunni í senn,
en hin notuð til að stýra með.
Veðurofsinn hélzt til klukkan
3 síðdegis, en þá fór að smá-
lægja, og þegar komið var inn
í Faxaflóa, var vindhraðinn
kominn niður í 6 vindstig.
Lagðist „Esja“ á ytri höfnina í
Reykjavík klukkan 2,48 árdegis
á sunnudaginn 13. febrúar.
Hinn brezki dráttarbátur
hafði fengið dráttartaug í skrúf-
una eftir að „Esja“ slitnaði aft-
an úr honum og tafðist við það,
enda sáu skipverjar á „Esju“
hann ekki nema skamma stund
á eftir, og hann og „Ægir“
komu ekki til Reykjavíkur fyrr
en um níu leytið á sunnudags-
morguninn. Frá því laust eftir
hádegi á laugardag og til ferð-
arloka, sigldi því „Esja“ sína
leið án hjálpar annara skipa,
enda þótt hún væri stýrislaus,
þrátt fyrir það mannskaðaveð-
ur, sem var á laugardaginn.
Þetta er glöggt dæmi um það,
hvílíkt öryggi er í því fólgið að
hafa tvær gangvélar og tvær
skrúfur á skipi. Og virðist ein-
sætt að leggja beri áherzlu á
það í framtíðinni, þegar skip
eru keypt eða byggð til siglinga
á hættulegum leiðum, svo sem
til ’strandferða og landhelgis-
gæzlu hér við land, að hafa þau
með þeim útbúnaði.
Gert er ráð fyrir, að viðgerð
á stýri Esju verði lokið um miðja
næstu viku.
Raimagnsólagíð
í Reykjavík
Rafmagnið í Reykjavík hefir
verið í hinu mesta ólagi í vet-
ur. Spennan er oft svo lág, að
ekki eru hálf not af rafmagn-
inu. Húsmæður eiga í hinu
mesta stríði með matsuðu. Vél-
ar, sem ganga fyrir rafmagni,
stanza oft langa tíma dagsins
og stöðvast við það verksmiðj-
ur og verður af mikið vinnu-
tjón. Einnig eyðileggjast vélar,
þannig, að þær brenna í sundur
í hinni breytilegu spennulægð.
En ofan á allt þetta hækka
svo bæjarvöldin rafmagnsverð-
ið um 100%. Þetta myndi
þykja okur hjá einstaklingum,
þegar svo að segja er um lífs-
nauðsynjar að ræða. En hverju
má búast við, þar sem íhaldið
og kommúnistar hafa aðal ráðs-
mennskuna,
Hörgfull á fiski
Blaðið átti í gær tal við hina
þekktu fisksala í Reykjavík,Jón
og Steingrím. Kváðu þeir erfitt
að fá nógan fisk til neyzlu.
Ógæftir hafa verið svo miklar
síðan á nýári,að fiskafli er yfir-
leitt fremur lítill. En mikill
fiskur virðist vera kominn á
miðin.
Læknislausu héruðin.
(Framh. af 2. síðu)
hætta stafar af smitandi eða
arfgengum sjúkdómum (berkl-
ar, lús, geitur, kláði, geðveiki
& cet.) — Og hann segir öllum
þeim ófagnaði, sem kemur í
leitirnar, stríð á hendur, þótt
venjulega verði að leggja alla
áherzluna á eitt í senn. Þá gild-
ir um að vera hygginn herfor-
ingi, og að hafa tryggt sér að-
stoð og fylgi beztu manna, því
læknirinn þarf helzt að vinna
sigur í hverri orustu.
Samvizkusamleg rannsókn á
einu læknishéraði væri ærið
efni í doktorsritgerð, og barátt-
an fyrir endurbótum væri nægi-
legt’ ævistarf fyrir hvern lækni
eftir annan.
Það er viðbúið, aö vinnan yrði
meiri með þessum hætti, og
margt yrði unnið ókeypis. En
gleðin yrði líka ósvikul, þegar
vel gengi, og lífið margfalt auð-
ugra.
Að ýmsu leyti er aðstaða hér-
aðslækpis betri og virðulegri en
flestra borgarlækna. Hann er
„héraðslæknirinn", sem allir
þekkja, og ekki einn af mörg-
um. Og standi hann vel í stöðu
sinni, fer ekki hjá því, að hann
eignist fljótlega marga vini og
samherja.
Það var einu sinni sú tíðin,
að læknar hikuðu ekki við að
sækja um héruð, þótt erfið væru,
því að þá gátu þeir búizt við
betra héraði síðar, svo framar-
lega sem þeir stæðu vel í stöðu
sínni. Það myndi til bóta, ef
þessari reglu væri enn fylgt,
þótt tíð læknaskipti séu ekki
allskostar heppileg fyrir hér-
uðin.
Þá vil ég að lokum leggja það
til, að aðgangur að læknadeild
háskólans sé því skilyrði bund-
inn, að nemendur skuldbindi
sig til þess að starfa eitt ár í
sveitahéraði, að loknu námi, ef
heilbrigðisstjórnin gerir kröfu
til þess, annað hvort sem settir
héraðslæknar eða staðgöngu-
menn.
Þá kæmi það aldrei fyrir, að
héruð stæðu læknislaus.
Og það mun engan lækni iðra
þess, að hafa litið upp úr skræð-
unum eitt ár og séð sjálft lífið
og þess þarfir.
Erlent yfirlit.
(Framh. af 1. síðu)
vonir um, að Bandaríkjamenn
muni miðla málum til hagsbóta
fyrir Finna. Það er líka bersýni-
legt, að aukinn skriður hefir
komizt á friðarumleitanir Finna
síðan Cordell Hull tók að að-
vara þá um að halda ekki styrj-
öldinni áfram.
Þá telja Finnar einnig full-
kominn mun á afstöðu sinni og
ítala. ítalir réðust á Bandamenn
í ávinningsskyni og á hinn ó-
drengilegasta hátt. Hins vegar
voru það Rússar, er réðust á
Finna að fyrrabragði og hindr-
uðu síðan hernaðarbandalag
Norðurlandaþjóðanna, svo að
Finnar neyddust til að leita
verndar Þjóðverja. Þrátt fyrir
þetta hófu Finnar ekki þátttöku
í þýzk-rússneska stríðinu fyrr
en þeir höfðu orðið fyrir árás
Rússa.
Jafnframt benda Finnar á, að
þeir hafi aðeins haldið uppi
sókn gegn Rússum meðan þeir
voru að ná því landi, er Rússar
tóku aftur 1940. Síðan hafa
Finnar aðeins háð varnarstyrj-
öid. Finnland hefir því raun-
verulega ekki verið notað til
sóknar eða árása gegn Rússum.
Um allan hinn siðmenntaða
heim er þess beðið með mikilli
eftirvæntingu, hvernig þessum
málum Finna lýkur. En vissu-
lega mun mörgum finnast, að
til lítils heyji Bandamenn styrj-
öldina fyrir frelsi smáþjóðanna,
ef sú þeirra, sem er einna fremst
og gagnmerkust, verður beitt
þrælatökum og ofbeldi.
Péíur I Hjjörsey.
(Framh. af 1. síðu)
og velviljaður. Hann hefir því
jafnan átt miklum vinsældum
að fagna meðal samferðamanna
sinna. Óska þeir honum alls
góðs og þakka fyrir samveruna
og samstarfið, nú þegar hinn
áttræði heiðursmaður heldur
yfir á níunda áratuginn.
GAMLA
Frú Míníver
(Mrs. Miniver).
Stórmynd tekin af Metro
Goldwyn Mayer.
Aðalhlutverkin leika:
GREER GARSON.
WALTER PIDGEON.
TERESA WRIGHT.
Sýnd kl, 6V2 og 9.
BARÁTTAN UM OLÍUNA
(Wildcat).
RICHARD ARLEN,
ARLINE JUDGE.
Sýnd kl. 4.
• NÝJA BÍÓ.
Með íióðínii
(Moontide).
JEAN GABIN,
IDA LUPINI og
CLAUDE RAINS.
Sýnd kl. 5, 7 og 9.
Sýning kl. 5:
ÆFINTÝRIÐ í
RAUÐARÁRDALNUM
(Red River Vally).
„Cowboy“ söngvamynd
með
ROY ROGERS.
Lellcfélag Reykjjavlkur
„Vopn gnðannaM
Sýning í kvöld kl. 8.
Aðgöngumiðar seldir frá kl. 2 í dag.
iveðnsprof
verða haldin hér í Reykjavík fyrri hluta marzmánaðar n. k.
Umsóknir um próftöku skulu sendar formanni prófnefndar í
viðkomandi iðngrein fyrir 1. marz n. k.
Lögreglustjórinn í Reykjavík, 14. febrúar 1944.
ACÍÁAil BOFOEP-HAMSEN.
Rennilásar
fyrirliggjandi.
Líisfykkj abúðín h.f.
Hafnarstræti 11. Sími 4473.
Miiming Sveins
Steimlóessouas*.
(Fravih. af 2. síðu)
landi. Fórst honum það starf
vel úr hendi, því að hann var
maður bæði hagsýnn og verk- !
laginn. Árið 1941 kvæntist;
Sveinn Ástrúnu Jónsdóttur, frá !
Sauðárkróki, og re.isti sér síðan
lítið hús fyrir ofan Hveragerði.
Síðasta ár rak hann garðyrkju-
stöð í Reykjakoti, er hann hafði
á leigu, og nú í vetur reisti hann
sér allmikla gróðurskála hjá bæ
sínum, sem hann stækkaði jafn-
framt, en hvorttveggja hitaði
hann með gufu, er hann fékk
með borun úr gróðurlausum mel
skammt frá. Nokkru fyrir ára-
mót hóf hann borun eftir hita í
Reykjakoti. Það var hans síð-
asta borun og allsöguleg. Gufa
kom upp svo mikil, að ekki virt-
ist tiltök að virkja hana, heldur
horfði svo um hríð sem yrði hún
aðeins til stórtjóns. En með
hugvití, áræði og dugnaði tókst
Sveini að sigrast á þessu foraði
og leiða það til fullrar hlýðni.
Þegar hér var komið virtist
framtíðin brosa við Sveini, eftir
harða baráttu æskuáranna.
Hann stóð á þrítugu og ætlað-
ist mikið fyrir, þó að hann bær-
ist ekki mikið á og miklar vonir
stóðu til hans. „En fram eru
feigs götur“. Nú um mánaða-
mótin þurfti hann að bregða
sér hingað til Reykjavíkur
vegna framkvæmda sinna, og
hér lét hann lífið, sem kunnugt
er, aðfaranótt hins 3. þessa
mánaðar, í hinum mikia eldi, er
Hótel ísland brann.
Á þessum tíma harðviðra og
hörmunga berast mörg ótíðindi
að eyrum manna. Þó held ég, að
flestum hafi runið til rifja hin
hryggilegu afdrif Sveins Stein-
dórssonar. Og víst er það, að
vinum sínum varð hann harm-
dauði, enda hygg ég, að hann
muni gleymast þeim furðu seint.
Sveinn var þannig skapi far-
inn, sem flestir mundu kjósa
sér: glaður við hóf, en gáska-
og græskulaus, mælti aldrei
hnjóðsyrði um aðra, en hafði
ætíð á hraðbergi góð orð og
gleðimál, enda var það eðli hans,
að geta komið öðrum í gott skap.
Þetta vissu allir, sem nokkur
kynni höfðu af Sveini. Hitt vissu
færri, að hann var óvenjulegur
mannkostamaður um aðra hluti,
barnavinur og dýra, svo að
sjaldgæft 'var, en slíkt tel ég
góðs manns aðal. Langfæstir
vissu þó um hæfileika Sveins til
hlítar, en hann var maður ó-
venjulega mikilhæfur á marga
grein, gáfaður í bezta lagi,
glöggskyggn á menn og málefni,
og sá jafnan fremur kosti en
galla á hvoru tveggja. Skáld-
mæltur var hann bæði á bundið
mál og óbundið, þó að fáir vissu
af, og unni kveðskap um flesta
hiuti fram. — Húsið sitt nefndi
hann Álfafell. Sjálfur gerði
hann oft gamari að nafninu, en
þó var það öðrum þræði ávöxtur
af skáldhneigð hans. Hann þótt-
ist ekki geta gefið sig að ljóða-
gerð né sagnaaritun, en þó vildi
hann gæða sitt daglega líf skap-
andi orku og fegurð. Hann fann
skáldskap í því að leiða yl úr
skauti jarðar til manna og mál-
leysingja. En um fram allt vildi
hann þó yrkj-a sín óskráðu ljóð
í moldii' landsins, láta þau lifna
af skauti jarðarinnar, sem lit-
fögur, angandi blóm.
Þó að þrítugur maður falli í
valinn,verður ekki héraðsbrest-
ur né þjóðarsorg. Furðu margir
munu þó kveðja Svein Stein-
dórsson klökkir í huga og geyma
minningu hans lengi „í engla-
röðum glaðværðar og góðs“. Og
vissuiega er einum, góðum og
mikilhæfum manni færra eftir
fráfall hans.
Pálmi Hannesson.
Tvöfaldar kápur
og hvítar
BARNAKJUSUR
komnar aftur.
4
H. TOFT
Skólavörðustíg 5. Sími 1035.
Kvenregnfrakkar
Karlmannaregnfrakkar
Unglingaregnfrakkar
Tvöfaldar kápur.
H. Toft
Skólavörðustíg. 5. Sími 1035.