Tíminn - 24.02.1944, Blaðsíða 2

82
TÍMEVN, fimmtiidaglim 24. febr. 1944
21. blað
Svcrrir Gíslason, Hvammis
Tjón bænda ai völdum
mæðiveikinnar
í grein þeirri, sem hér fer á eftir, sýnir höfundurinn fram á
hið mikla tjón, sem hlotnast hefir af völdum mæðiveikinnar.
í þeirri sveit, þar sem hann þekktir bezt til, reiknast honum
tií að fram til ársloka 1942 hafi tjónið numið kr. 348.650,00 eða
kr. 16.600 á bæ. Styrkir þeir, sem ríkið hefir greitt bændum í
þessari sveit, vegna tjónsins af mæðiveikinni, nema kr. 2.201,00
á bæ. Sést bezt á þessu, að næsta ástæðulítið er að telja þessa
styrki eftir.
hluta vetrar og fram á vor.
Enda þótt að úr ánum sé slátr-
að öllu, sem sér á veiki fram-
yfir jól. Ennfremur má benda á
það, að ungt fólk og gamalt í
sveitum, sem hefir dvalið heima
hjá foreldrum sínum eða í vist-
um, hefir átt kindur sér til
gagns og gamans Hefir það
orðið mörgum ungum manni
sterk stoð til undirbúnings bú-
skaps síðar. Þessi viðleitni er
nú stórlömuð vegna sauðfjár-
sjúkdómanna, og á vafalaust
nokkurn þátt í því, hve margir
leita nú atvinnu utan sveit-
anna.
Ég hefi hér að framan í stór-
um dráttum bent á það tjón á
sauðfjárafurðum bænda í
Norðurárdalshreppi, sem mæði-
veikin hefir bakað þeim, en þó
er ótalið, að enn þá vantar 1371
á til þess að ná þeirri tölu, sem
var 1936, er mæðiveikin kom
hér upp. Hvað það kostar að
koma þessum ám upp, er ekki
auðvelt að svara, eins og upp-
eldið gengur nú. En ætti að
kaupa ærnar nú, þá mundu þær
kosta minnst kr. 219.360.00.
Ég hefi nokkuð kynnt mér,
hvernig uppeldið gengur í öðr-
um hreppum hér í héraði, og
birti nokkrar tölur því viðvíkj-
andi.
í Reykholtsdal voru 1934 3904
ær 708 gemlingar. 1939 voru
þar 1413 ær og 562 gemlingar.
Á þessu tímabili eru fluttar inn
í hreppinn 310 kindur. 1942
eru ærnar 2025 og gemlingar
962. Á tímabilinu 1939—1942
hafa verið sett á í Reykholts-
dalshreppi 3128 lömb; viðhald
ánna er um 44%.
í Stafholtstungum voru ærn-
ar 1935 5230, gemlingar 853.
1940 voru ærnar 2105, gemling-
ar 1006. 1942 eru ærnar 2481,
gemlingar 988. Á tímabilinu
1940—1942 hafa verið sett á
2970 lömb. Viðhald ánna er um
41%.
í Andakílshreppi voru ærnar
1937 3325, gemlingar 499. 1940
voru ærnar 1268, gemlingar 637.
1942 eru ærnar 1564, gemlingar
658. Á tímabilinu 1940—1942
hafa verið sett á í Andakílshr.
1823 lömb. Viðhald ánna um
40%.
í þessu yfirliti er Hvanneyr-
arféð ekki tekið með.
Það má öllum vera ljóst,
eins og nú er ástatt með sauð-
fjárræktina hér í héraði, að það
er enganvegin glæsilegt.
Hefir verið og verður mjög
erfitt við þetta að búa, ef ekki
raknar eitthvað úr bráðlega.
Það mætti líka öllum vera ljóst,
að þeir, sem fyrst og fremst bera
fjárhagstjónið, eru fjáreigend-
urnir sjálfir, þótt að sumir ó-
sanngjarnir menn hafi í sam-
bandi við fjárstyrki ríkisins,
vegna sauðfjársjúkdómanna,
talið bændurna vera ölmusu-
lýð.
Eins og áður er sagt, hefir
skólastjórinn á Hvanneyri,
Runólfur Sveinsson, skrifað um
þá lausn á mæðiveikinni, að
flytja inn sauðfé á ný. Ég skal
taka það fram, að ég hefi ekki
haft trú á því, að við mund-
um hafa neinn verulegan hagn-
að af innflutningi sauðfjár. Ég
hefi haldið, að innflutningur
holdafjár til einblendingsrækt-
unar mundi hafa þann kostnað
í för með sér í auknu fóðri ánna
og í afföllum á blendingslömb-
num í hörðum árum, að hagn-
aðurinn ætist upp. Viðkomandi
hinu atriðinu, að við verðum að
flytja inn erlent fé til þess að
bæta byggingu íslenzka fjár-
stofnsins og holdafar, þá efast
ég ekki um, að því mætti ná
með bættri meðferð og kynbót-
um á íslenzka fénu, og mundi
það verða sterkt hjálparmeðal
við að flokka -kjötið til verðs
eftir byggingarlagi og holda-
fari fjárins. Enda er vitað, að
mjög margir bændur hafa náð
miklum árangri í byggingu og
holdgæðum sauðfjár síns. En
það verður hins vegar að líta á,
að nú eru breyttar ástæður og
ef til vill eitt af úrræðunum
gegn því tjóni, sem mæðiveikin
veldur bændum árlega, að gera
nýja tilraun til innflutnings
sauðfjár.
Það verður líka að hafa í
huga, að nú er þegar byrjað að
blanda erlendu sauðfé við ís-
lenzkt fé, sennilega því fé sem
sizt skyldi. Lingerðu, þurftar-
freku láglendisfé ensku og hinu
ljóta og illræmda Karakúlfé.
Framhjá því verður ekki heldur
komizt, að allt bendir til þess,
að blendingarnir þoli mæði-
veikina miklum mun5 betur en
íslenzka féð. Að öllu þessu at-
huguðu, er ég skólastjóranum,
Runólfi Sveinssyni, sammála
um það, að það beri að gera
nýja tilraun til innflutnings
sauðfjár, betur úr garði gerða
en hina fyrri.
Við höfum ágæt skilyrði til
þess að flytja inn sauðfé, án
þess að verði að tjóni. Hér eru
sjálfgirt eylönd og nes, sem auð-
velt væri að girða sauðheldum
girðingum, þar sem hægt værf
að geyma féð og gera þær til-
raunir, sem þyrfti, áður en féð
væri fengið almenningi í hend-
ur, ef raunin yrði sú, að það
yrði gert. Það sauðfé, sem ég
hugsa helzt til að yrði flutt inn,
er Cheviot eða Svarthöfðaféð
eða hvorutveggja. Cheviot fé
ætti að falla vel í Kleifaféð,
ef það er rétt, að það sé upp-
haflerga komið af Cheviot fjár-
kyni. Svo ætti og að vera með
Svarthöfðaféð og Möðrudals-
féð. Hefi ég heyrt þvi haldið
(Framh. á 3. siðu)
Fimtuduyur 24. febr.
Þáttur heiiásaianna
í dýrtíðínni
Samkvæmt skýrslum Hagstof-
unnar voru talsvert yfir 100
einkaheildverzlanir skráðar í
landinu í árslok 1942. Flestar
þessar verzlanir eru mikið skrif-
stofubákn, hafa fleiri eða færri
forstjóra og fjölmennt starfs-
lið. Sumar þeirra hafa skrifstof-
ur í tveimur löndum. Tekjur
flestra forstjóranna nema
margföldum tekjum meðal-
bónda eða verkamanns, oft
hundraðföldum.
Engar áreiðanlegar tölur eru
vitanlega fyrir hendi um það,
hve kostnaðarsamt þetta mikla
verzlunarbákn er fyrir þjóðina.
Eitt er víst, að þangað má rekja
eina meginorsök dýrtíðarinnar.
Það er oft gert mikið úr því, að
verðlag landbúnaðarvara hafi
aukið dýrtíðina. Á árinu 1942
nam sala Mjólkursamsölunnar
á mjólk og mjólkurvörum í
Reykjavík og Hafnarfirði tæp-
um 14 milj. kr. Enginn kunn-
ugur maður dregur í efa, að á
þessu sama ári, hafa hreinar
tekjur heildsalanna í Reykja-
vík fullkomlega numið þeirri
upphæð og riflega það. Hver og
einn getur því vel gert sér í hug-
arlund þann þátt, sem verzlun-
arhættir heildsalanna eiga í
dýrtíðinni.
Þetta þurfa þeir, sem vilja
raunhæfar aðgerðir í dýrtíðar-
málunum að gera sér vel Ijóst.
Innflutningsverzlunin er nú
rekin eins óhaganlega fyrir
þjóðina og framast getur hugs-
ast. Skrifstofumennskan getur
ekki meiri verið, fyrirtækin ekki
fleiri eða starfsmennirnir fleiri.
Samt safna þessi fyrirtæki stór-
felldum gróða. Meðan slíkur
blóðskattur er lagður á verzl-
unina, verður erfitt að knýja
kaupið niður, því að vöruverðið
hlýtur jafnan að ráða miklu um
það.
Meðan stórgróði heildsalanna
er látinn óhaggaður, mun líka
reynast erfitt að finna siðferði-
legar röksemdir fyrir niður-
færslu á launum bænda og
verkafólks. Verkamenn geta þá
jafnan bent á með verulegum
rétti: Hvers vegna lækkið þið
laun mín, en hróflið ekkert við
margfallt meiri tekjum Jóhanns
Ólafssonar, Garðars Gíslasonar
og Björns Ólafssonar? Ég skal
færa mína fórn, en ég geri það
ekki sjálfviljugur, nema þeir,
sem betur eru settir, geri það
líka.
Framhjá slíkum röksemdum
verðum ekki gengið.
Hversu stórlega mætti spara
mannahald, skriffinnsku og ó-
þarfan kostnað við innflutn-
ingsverzlunina, geta menn bezt
séð á því, að tiltölulega fátt
ínanna vinnur við innflutnings-
deild S. í. S., sem annast allstór-
an hlut innflutningsverzlunar-
innar. Þó annast innflutnings-
deild S. í. S. kaup á hverskonar
vörum, sem landsmenn þarfn-
ast, og mun til jafnaðar hafa
náð sízt lakari innkaupum en
heildsalarnir.
Heildsalarnir skilja líka vel
þá hættu, sem þeim er búin, ef
innflutningsverzlun kaupfélag-
anna eykst. Þess vegna hafa
þeir jafnan barizt fyrir hömlum
til að stöðva vöxt hennar, og
þeim forustumanni þeirra, sem
nú ræður viðskiptamálastjórn-
inni, hefir tekizt að fá settar
reglur, sem varna kaupfélögun-
um að fá meiri hlutdeild í inn-
flutningsverzluninni en þau
hafa haft seinustu árin.
En þeirri tilhögun verður vart
hlítt til lengdar. Þegar hafizt
verður handa um lausn dýr-
tíðarmálanna, ber það verkefni
einna hæst að koma betra og
ódýrara fyrirkomulagi á inn-
flutningsverzlunina. Þá mun
ekki spurt um reglur Björns Ól-
afssonar heldur hlustað á hinar
sígildu röksemdir Sigurðar á
Yztafelli og Benedikts á Auðn-
um um það, hvernig innflutn-
ingsverzluninni verði bezt hag-
að. *J>. Þ.
Það má Segja, að það sé að
bera í bakkafullan lækinn að
skrifa um mæðiveikina. Hafa
ýmsir um hana skrifað og nú
nýlega fjórir þingeyskir bænd-
ur. Standa þar tveir gegn
tveimur. Tveir með niðurskurði
og fjárskiptum og tveir á móti.
Þó hygg ég, að það komi betur
og betur í Ijós, að útrýming
veikinnar með niðurskurði og
fjárskiptum hefði verið það
bezta. Með öðru móti verður því
ekki afstýrt, að veikin verði
landlæg og fari um síðir um
allt landið.
Jón Þorbergsson lætur skína
í það, að ekki sé víst, að um
innfluttan sjúkdóm sé að ræða.
Hefði verið æskilegt, að Jón
hefði rætt það nánar, ef hann
hefir nokkuð fyrir sér í því, að
veikin kunni að hafa verið hér
fyrir. Hér í Borgarfirði bland-
ast ekki hugur manna um það,
að sjúkdómurinn sé óþekktur í
mannaminnum og hafi ekki orð-
ið vart fyrr en í sambandi við
karakúlhrútinn í Deildartungu.
Ég ætla, að það hafi verið
haustið 1928, að forystulömb
voru flutt norðan úr Þingeyjar-
sýslu að Deildartungu og Gils-
bakka. Var Gilsbakkalambið
um tíma í Síðumúla. Vorið eftir
kemur upp skæð lungnabólga í
Deildartungu og Síðumúla og
mun hafa orðið vart á Gils-
bakka einnig. Veturinn eftir
er hún á mörgum bæjum í Hvít-
ársíðu og víðar. Það er álit
margra, að lungnabólgan hafi
flutzt hingað í hérað með þess-
um forystulömbum.
Spurningin er þá, hvort hér
sé um þann möguleika að ræða,
að mæðiveikin hafi einnig kom-
ið með lömbunum. Hins vegar
verður ekki varizt þeirri hugs-
un, hvenær hefir veiki þessi þá
verið í Þingeyjarsýslum og
hvernig stendur á því, að hún
geisar svo mjög þar nú. Allt,
; sem ég hefi heyrt um gang þess-
arar þingeysku mæði, bendir
til þess, að hún hagi sér eins
og mæðiveikin gerir nú um
Borgarfjörð, með öðrum orðum
sé eins og síðara stig veikinnar
hér.
Skólastjórinn á Hvanneyri
hefir skrifað um nýjan innflutn-
ing sauðfjár. Hefir grein skóla-
stjórans orðið til þess, að fram-
kvæmdastjóri sauðfjársjúk-
dómanefndar lét til sín heyra.
Ýmsir væntu einhvers af grein
framkvæmdastjórans: Hvað
nefndin ætlaði fyrir sér eða
hefði í bakhöndinni, ef uppeld-
isleiðin lánaðist ekki, eða yrði
svo dýr, að ekki yrði við unað.
Það er þetta, sem að margur
spyr um: Er unnið að nýjum
leiðum, ef uppeldisleiðin reynist
ófær? En framkvæmdastjórinn
vék sér hjá hugleiðingum um
það.
Það hefir lítið verið rætt um
tjón bænda af mæðiveikinni eða
reynt að benda á það í tölum.
Mun ég í þessari grein freista
að gera þeirri hlið málsins
nokkur skil, þó að það verði
engan veginn tæmandi. Mun ég
fyrst og fremst byggja á reynslu
minrti og sveitunga minna. Um
fjárfjölda byggi ég á vorfram-
tölunum. Sumir munu ef til
vill draga í efa réttmæti þeirra.
En ég hygg og veit, að fram-
tölin hin síðari ár eru ekki
mæðiveikinni í óhag. Sauðfé er
talið á bæjum nú árlega og ekki
svo hægt um undandrátt, enda
renna fleiri stoðir undir það, að
menn eru ekki mikið fyrir það
að leyna fjáreign sinni nú. í
eftirfarandi yfirliti um sauð-
fjártölu í Norðurárdalshreppi,
er sleppt einu heimili, Svarta-
gili, af þeim ástæðum, að það
er notað með annarri jörð ut-
anhrepps; eru þar að jafnaði á
fóðri lömb til viðhalds báðum
búunum, og mundi því rugla
allan samanburð.
1936 eru í Norðurárdals-
hreppi 3068 ær og 449 gemling-
ar. 1937 eru ásett 318 gimbrar.
1938 eru ásettar 44 gimbrar.
1939 eru ærnar komnar niður í
1429 og eru þá fæstar:
Ær Gimbrarl.
1939 1429 378
1940 1444 706
1941 1654 594
1942 ■ ’ 1697 756
Afurðatjón það, sem að mæði-
veikin hefir bakað bændum í
Norðurársdalshreppi, nemur kr.
348650,00, eru þá lömbin reikn-
uð með gangverði hvers árs.
Bústofnsskerðingin er ekki
reiknuð hér með. Viðhaldið
hefir verið um 38%, var áður
15—18%. Hefi ég athugað ær-
bækur mínar um 10 ára skeið
fyrir 1936, og sýna þær, að 15%
hafa gert betur en að duga til
viðhalds. Þó kemur á þetta
tímabil vanhaldakafli, vegna
ormaveiki 1932—1933, en þau
komu hér að vísu frekar fram í
afurðarýrnun en fjárdauða.
Aukaviðhald ærstofnsins
vegna mæðiveikinnar nemur
minnst um kr. 10 á hvert sölu-
lamb, miðað við verðlag fyrir
stríð.
Niðurstaðan verður þá þessi,
að mæðiveikin hefir valdið af-
urðatjóni, sem nemur krónum
348.650,00 eða um kr. 16.600 á bæ
að meðaltali.
Ríkið hefir greitt styrki til
þeirra bænda, sem hafa misst
yfir 10% af sauðfénu. Hefir
styrkurinn verið með ýmsu
móti: Vaxtastyrkur, jarðaraf-
gjaldastyrkur, uppeldisstyrk-
ur, aukajarðræktarstyrkur og
vegafé.
Allir þessir styrkir saman-
lagðir gera _ að meðaltali á bæ
kr. 2.201,00, fram til ársloka
1942. Eftir eru þá kr. 14.399,00,
sem er afurðatjón bóndans.
En hér kemur fleira til greina.
í fyrsta lagi árlegt tap í aukn-
um viðhaldskostnaði, sem nem-
ur að minnsta kosti kr. 10 á
hvert sölulamb miðað við verð-
lag fyrir stríð. í öðru lagi er
æði mikill aukafóðurkostnað-
ur vegna óhreysti fjárins. Mun
ekki of ílagt, að 6—10% ánna
sé á sérstöku sjúkrafóðri síðari
un sjúkrasamlaga. Málið liggur
því fyrir til atkvæðagreiðslu og
úrskurðar á þessú ári víðs vegar
í sveitum landsins. Ber því
nauðsyn til, að allir kjósendur
í sveitum geri sér þess glöggva
grein, hvaða réttindi og hags-
bætur sjúkrasamlag veitir, og
hvaða fórnir því fylgja.
Ætlazt er til, að hver hrepp-
ur sé sér um sjúkrasamlag. Frá
því má þó víkja, ef ástæða
þykir til vegna staðhátta. En
öll lúta samlögin yfirstjórn og
eftirliti Tryggingarstofnunar
ríkisins. Stjórn hvers samlags
skipa þrír eða fimm menn. Skip-
ar ráðherra formann en hrepps-
nefnd kýs meðstjórnendur.
Þar sem sjúkrasamlag er
stofnað, hefir sérhver maður,
sem á lögheimili á samlags-
svæðinu og er eldri en 16 ára
og yngri en 67 ára, rétt og
skyldu til að tryggj-a sig í sam-
laginu, nema hann sé haldinn
alvarlegum langvinnum sjúk-
dómi og geti þess vegna notið
stuðnings ríkisins samkvæmt
öðrum lögum. •
Hvert sjúkrasamlag setur sér
samþykkt, þar sem ákveðið er
í smærri atriðum um rétt
manna og _ skyldur gagnvart
samlaginu. í hverri samþykkt
skal ákveða upphæð iðgjalda
til samlagsins. Getur það verið
misjafnt eftir aðstöðu og þörf-
um á hverjum stað og er alger-
lega á valdi hreppsbúa. Ber að
haga upphæð iðgjaldanna eftir
því sem nauðsyn krefur. Má og
gera breytingar á því svo oft
sem þurfa þykir. Ríkissjóður og
hlutaðeigandi sveitarsjóður
greiða hvor um sig 33 */3%
greiddra iðgjalda í sjóð hvers j
samlags. FramlagP' ríkissjóðs
takmarkast þó við tólf króna
grunngjald á ári fyrir hvern
tryggðan mann. Ákveði t. d. eitt
sjúkrasamlag að innheimta
fimmtán króna iðgjald af hverj-
um tryggingarskyldum aðila á
samlagssvæðinu, greiðir rikis-
sjóður fimm krónur og hrepps-
sjóður fimm krónur fyrir hvern
tryggðan mann. í sjóð samlags-
ins ryn'ni þá 25 króna framlag
á ári fyrir hvern aðila.
Allir þefr aðilar, sem tryggðir
eru í samlaginu, eiga síðan kröfu
á hendur því um aðstoð og
hjálp vegna veikinda þeirra.
Samlaginu ber að greiða að fullu
vist í sjúkrahúsi, sem sótt er að
ráði samlagslæknis, almenna
læknishjálp og'lyf í sjúkrahúsi
og hjá samlagslækni (héraðs-
lækni í sveitum), en að þremur
fjórðu hlutum, ef sjúklingurinn
vitjar annars læknis. Þurfi ein-
hver aðili að nota meðöl að
staðaldri heilsu sinnar vegna,
greiðir samlagið þau að fullu,
en lyf, sem fengin eru við og
við og notuð um stundarsakir,
að þremur fjórðu hlutum. Enn-
fremur ber samlaginu að greiða
sængurkonum fæðingarstyrk,
er eigi sé lægri en fjörutíu
krónur, auk verðlagsuppbótar.
Þurfi einhver samlagsmaður að
láta lækna rannsaka heilsufar
sitt með töku röntgenmynda,
greiðir samlagið þriðjung þess
kostnaðar. Þetta eru þær lág-
markskröfur, sem samlögunum j
ber að uppfylla, en heimilt er að j
ákveða í samþykktum þeirra
'víðtækari hjálp en hér er talin,
;þar á meðal fulla læknishjálp,
einnig hjá öðrum en trygging-
arlækni (héraðslækni), tann-
lækningar, styrk upp í útfarar-
kostnað, kostnað við læknisvitj-
un, hjúkrunarkostnað utan
samþykktra sjúkrahúsa o. s. frv.
Ýmsum kann að finnast miklu
fórnað fyrir slíkan félagsskap,
þar sem hver sveit verður raun-
verulega að leggja fram fjórar
krónur af hverjum fimm, sem í
sjóði samlaganna renna. En með
þátttöku hreppssjóðanna er létt
nokkuð á þeim, sem erfiðast
eiga í hverri sveit. Ekki þarf að
greiða iðgjald fyrir börn innan
16 ára aldurs, þótt þau njóti
fullra réttinda. Það ákvæði-
miðar að því að hlífa þeim nokk-
uð, sem eru að ala upp börnin,
er síðar eiga að bera byrðar
þjóðfélagsins.
Vera má, að sumum sýnist ó-
þarft fyrir hraustbyggða menn,
sem sjaldan leita læknis, að
greiða árlegt gjald í öryggis-
skyni vegna þess. Þeim sé nær
að sjá um sig sjálfir, ef þeim
reki nauður til að leita læknis-
hjálpar. En enginn veit sína
ævina fyrr en öll er, og heilsu-
brest getur borið að höndum
hvers einasta manns óðar en
varir. Flestir eyða fé sínu að
mest eða öllu fyrir daglegar
þarfir eða verklegar fram-
kvæmdir. Fæstir hafa aðstöðu
til þess eða fyrirhyggju að
geyma fé svo að um muni til ör-
yggis sér og sínum, er heilsan
j brestur.
j Hvers er sá megnugur, éf
heilsan bilar og starfsþolið
Páll Þorsteinssoii, alþm.:
Njokrasamlóg
Á seinasta Alþingi var ákveðið að hafa á komandi vori
allsherjaratkvæðagreiðslu í þeim sveitum og kauptúnum,
þar sem nú eru ekki sjúkrasamlög, um stofnun sjúkra-
samlaga. Er því fullkomlega tímabært, að farið sé að ræða
þetta mál og skýra það fyrir fólki. í grein þeirri, sem hér
er birt, er þetta mál allrækilega reifað.
Sjúkrasamlög eru tryggingar-
stofnanir, sem hafa það hlut-
verk að tryggja samlagsmönn-
um sjúkrahjálp og uppbót á
fjárhagstjóni, sem veikindi
valda. Nú eru liðin meira en
þrjátíu ár, síðan fyrst voru sam-
in lög um sjúkrasamlög, en á
síðustu árum hefir orðið ör þró-
un í þessum málum í samræmi
við þær margháttuðu breyting-
ar, sem orðið hafa á atvinnu-
háttum þjóðarinnar. Með trygg-
ingarlögunum frá 1936 var gerð
gagngerð - breyting á sjúkra-
tryggingunum, en sá kafli
tryggingarlaganna, sem um þær
fjalla, var aftur tekinn til end-
urskoðunar á síðasta þingi og
þá breytt að mun.
Skylt er að stofna og reka
sjúkrasamlög í öllum kaupstöð-
um landsins. Á hinn bóginn er
íbúum sveitanna það í sjálfs-
vald sett, hvort þeir stofna
sjúkrasamlag eða ekki. Meiri-
hluti atkvæðisbærra manna í
hverju sveitarfélagi á að hafa
úrskurðarvald um það. Sam-
kvæmt ákvæðum laganna, sem
sett voru á síðasta þingi, um
sjúkratryggingar, skal á þessu
ári fara fram atkvæðagreiðsla
í öllum þeim sveitarfélögum,
þar sem eigi hafa verið stofnuð
sjúkrasamlög, um það, hvort
þau skuli stofna.
Stofna skal sjúkrasamlag í
hreppnum, ef meirihluti þeirra,
sem kosningarrétt hafa í mál-
efnum sveitarfélagsins, greiðir
atkvæði með því. Nú næst
meirihluti atkvæða með því að
stofna sjúkrasamlag, án þess þó
að sá meirihluti sé meira en
helmingur atkvæðisbærra
manna í hreppnum, og skal þá
fara fram atkvæðagreiðsla á ný
innan fjögurra vikna. Ræður
þá einfaldur meirihluti at-
kvæða úrslitum. Sé fellt að
stofna sjúkrasamlag, getur at-
kvæðagreiðsla ekki farið fram
á ný, fyr en að ári liðnu. Að
öðru leyti fer um atkvæða-
greiðsluna eins og sveitarstjórn-
arkosningar.
Tiltölulega fáir hreppar hafa
notað þá heimild, sem áður
hefir verið fyrir hendi um stofn-
\