Tíminn - 21.03.1944, Blaðsíða 1

| RITSTJÓRI:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON.
ÚTGEFANDI:
ÍFRAMSÓKNARFLOKKURINN.
PRENTSMIÐJAN EDDA h.f.
Símar 3948 og 3720.
28. árg.
Reykjavík, þriðjudagiim 21. rnarz 1944
RITST JÓRASKRIFSTOFUR:
EDDUEUSI, Llndargötu 9A.
Símar 2353 og 4372
AFGREIÐSLA, INNHEIMT.
OG AUGLÝSINGASKI---- DFA:
5DDUEUSI, ' indargötu 9A.
Sími 2323.
30. blað
Erlent yfírlit:
Finnar haína
iríðarskil-
málum
Seinustu vikurnar hafa
heimsblöðin látið sér tíðrætt um
samningaumleitanir milli Finna
og Rússa. Eins og kunnugt er,
hófust þessar umleitanir fyrir
atbeina Finna. Hinn reyndi
samningamaður þeirra, Paasi-
kivi, fór til fundar við sendi-
herra Rússa í Stokkhólmi, frú
Kollentaj og skýrði hún honum
frá friðarskilmálum Rússa.
Finnska þingið ræddi síðan skil-
málana og bar fram óskir um
vissar breytingar, að tillögum
ríkisstjórnarinnar. Rússar höfn-
uðu þeim og sögðu Finna ann-
aðhvort verða að samþykkja
fyrstu skilmála sína eða styrj-
öldin héldi áfram. Finnska
þingið samþykkti þá með 160:40
atkvæðum að taka ekki málið
frekar á dagskrá, en það þýddi
að friðarskilmálum Rússa yrði
ekki frekara sinnt.
Friðarskilmálar Rússa voru í
aðalatriðum þessir: Landamæri
milli ríkjanna yrðu hin sömu og
umsamdist milli landanna eftir
finsk-rússnesku styrjöldina 1939
—1940. Síðar yrði samið á ráð-
stefnu í Moskvu um afvopnun
finnska hersins og skaðabóta-
greiðslur af hálfu Finna. Finnar
afvopnuðu þýzka herinn, sem
er í Finnlandi, en gætu þeir það
ekki af eigin ramleik, skyldu
Rússar veita þeim hjálp til þess.
Finnum mun vafalauSt hafa
þótt þetta harðir kostir, því að
með landamærasamningum frá
1940 urðu þeir að afhenda
borgina Viborg, nokkur héruð
á þremur stöðum í landinu og
leigja Hangöskagann til margra
ára. Þó munu Finnar ekki fyrst
og fremst hafa hafnað skilmál-
unum, vegna þessa ákvæðis eða
vegna afvopnunar- ogf skaða-
bótaákvæðanna, heldur vegna
ákvæðisins um afvopnun þýzka
hersins. Finnar munu vart hafa
treyst sér til að framkvæma af-
vopnunina og eins talið ósæm-
andi að snúast þannig gegn
fyrri bandamönnum. Hefði
komið til slíkrar afvopnunar,
mátti vel búast við, að þeir
Finnar, sem voru óánægðastir
við friðarskilmálana, myndu
veita Þjóðverjum lið, og alveg
víst mátti það teljast, ef rúss-
neskur her hefði verið kvaddur
til aðstoðar. Undir slíkum kring-
umstæðum munu Finnar og
hafa óttazt, að Rússar færu eigi
aftur.
Þótt friðarskilmálar Rússa
verði að teljast harðir, munu
flestir hafa vænst harðari kosta
af hálfu þeirra. Þannig settu t.
d. Bandamenn ítölum miklu
strangari kosti. Má telja vafa-
laust, að Bandamenn hafi mjög
reynt að hafa áhrif á Rússa í
þessu máli, þar sem þeir hafa
jafnan talið Finna hafa sér-
stöðu, og hafi því friðarskilmál-
arnir orðið mildari en ella. Ef
til vill hafa Rússar líka talið
hyggilegra að ná Finnlandi
undir sig í áföngum, ef þeir
hafa þau áform í huga. Óneit-
anlega bendir margt til þess,
að Rússar vilji ná a. m. k. öll-
um þeim löndum, sem áður lutu
rússneska keisaradæminu. Tor-
tryggni Finna í þeim efnum hef-
(Framh. á 4. slðu)
Seinnslii fréttir
Sókn Rússa í Suður-Úkrainu
hefir aldrei verið jafnhörð og
seinustu dægur. Þeir brutust yf-
ir Bugfljót á 100 km. breiðu
svæði í Vinnitsahéraði fyrir
nokkrum dögum og hafa nú
Ógnaröldin magn
ast í Danmörku
Nokkrar seínustu
fréttir þaðan
Fregnir, sem berast frá Dan-
mörku, benda mjög til þess, að
óöld og stjórnleysi fari þar vax-
andi, einkum af völdum naz-
ista. Fara hér á eftir nokkrar
slíkar fregnir, sem teknar eru
úr þeim blöðum frjálsra Dana,
er seinast hafa borizt hingað:
Þýzku • hernaðaryfirvöldin í
Danmörku hafa látið flytja
1330 danska ríkisborgara til
Þýzkalands og eru þeir hafðir
þar í haldi. Um 1000 þeirra eru
Gyðingar.
Þann 3. febr. síðastl. tókst
þýzku leynilögreglunni að ná
forvígismönnum félagsskapar-
ins, er skipulagði flóttamanna-
flutningana til Svíþjóðar. Að-
stoðarforinginn, Hans J. H. Jör-
gensen, féll í viðureigninni við
lögregluna, en aðalforinginn,
Fritz Johann Blichfeldt Möller,
særðist hættulega og lézt dag-
inn eftir. Blichfeldt Möller var
orðinn frægur um alla Dan-
mörku fyrir aðstoð sína við
flóttamennina og gekk orðið
undir viðurnefninu Danmarks
Röde Pempernel.
Á síðastl. ári voru framin 93
morð í Danmörku, en frá 33
þeirra hefir ekki verið sagt op-
inberlega. Af þeim voru 20 fram-
in af þýzkum hermönnum, en
11 af dönskum föðurlandsvin-
um, sem höfðu líf sitt að verja.
Hinn þekkti málaflutnings-
maður, Holger Christensen í
Aarhus, var nýlega skotinn til
bana, er hann var að koma
heim til sín. Hann tók ekki þátt
í stjórnmálum, en hafði varið
mál margra danskra föður-
landsvina.
Þann 1. febrúar vár skotið úr
vélbyssu á Kjeld Brochenhuus-
Scack liðsforingja, sem er að-
stoðarmaður Friðriks krónprins.
Var skotið á hann fimmtíu skot-
um, en aðeins tvö hittu hann.
Hann særðist þó ekki hættulega.
Talið er, að nazistar hafi setl-
að að drepa liðsforingjann og
hafi þetta verið einn þátturinn
í að skapa sem mesta ógnaröld
í Danmörku í þeirri von, að
Þjóðverjar víki dönsku lögregl-
unni alveg til hliðar, en feli naz-
istum stjórn innanlandsmál-
anna.
Þjóðverjar eru farnir að
stunda njósnarstarfsemi með
þeim hætti, að þeir láta fallhlif-
armenn i enskum flugmanna-
búningum lenda á þeim stöðum,
þar sem þeir telja íbúana tor-
tryggilegasta. Flugmennirnir
reyna síðan að fá íbúana sér til
(Framh. á 4. síöu)
brotizt fram á allbreiðu svæði
við Dnestrfljót, sem skilur Rúss-
land og Bessarabíu, og tekið all-
marga bæi í Bessarabíu. Þetta
eru einhverjir mestu sigrar
Rússa, því að búizt var við öfl-
ugri mótspyrnu Þjóðv. við þessi
fljót. í Suður-Póllandi hafa
Rússar líka unnið.
Bandamenn eru nú komnir í
sókn á Ítalíu og hafa nú þegar
náð Cassinobæ nær öllum á
vald sitt.
í Algier hófust nýlega mála-
ferli gegn allmörgum mönnum,
sem fylgt hafa Vichystjórninni
að málum. Einn þeirra, Puchieu,
sem var innanríkisráðherra í
Vichy um skeið, hefir verið
dæmdur til dauða og dóminum
framfylgt.
Loftárásir Bandamanna á
þýzkar borgir fara enn harðn-
andi, einkum dagárásir Banda-
ríkj amanna.
Seínasta Alþingi afgreiddi
22 þingsályktunartillögur
- Aðalefni tillagnanna rakid -
Á Alþingi því, sem nýlega var frestað, voru samþykktar 22
þingsályktunartillögur. Merkust þeirra er vitanlega tillagan um
niðurfelling dansk-íslenzka sambandslagasáttmálans og þar næst
tillagan um þátttöku íslands í norrænni samvinnu. Er óþarft að
rekja efni þeirra hér, því að það hefir áður verið gert. Ýmsar
aðrar tillögur, sem samþykktar voru, eru einnig hinar merkustu,
og verður aðalefni þeirra rakið hér á eftir.
Þingsályktun um aukna f jár-
veitingu til Krýsuvíkurvegar.
Samkvæmt henni er veitt 500
þús. kr. aukaframlag á þessu
ári til vegarins og fæfist sú
upphæð á fjárlög 1945. Þing-
menn úr Framsóknarflokknum,
Alþýðuflokknum og Sósíalista-
flokknum stóðu að flutningi
þessarar tillögu, en Sveinbjörn
Högnason var aðalflutnings-
maður hennar.
Þingsályktun um nýjar hey-
þurrkunaraðferðir. Samkvæmt
henni er ríkisstjórninni heimil-
uð fjárveiting til að láta gera
tilraunir með vélþurrkun á heyi.
í greinargerð tillögunnar var
sérstaklega minnst á vélþurrk-
un þá, er Jóhannes Bjarnason
vélaverkfræðingur hefir sagt frá
hér í blaðinu. Tillagan var flutt
af þingmönnum úr öllum flokk-
um, en Hermann Jónasson var
aðalflutningsmaður.
Þingsályktun um framltvæmd-
ir á Rafnseyri við Arnarfjörð.
Samkvæmt henni er lýðveldis-
hátíðarnefndinni falið að gera
tillögur um nauðsynlegar
framkvæmdir á fæðingarstað
Jóns Sigurðssonar forseta. Til-
lagan var flutt af þingmönnum
úr öllum flokkum, en Ásgeir Ás-
geirsson var aðalflutningsmað-
ur.
Þingsályktun um notkun ís-
lenzka fánans. Samkvæmt henni
er ríkisstjórninni falið að leggja
fánalög fyrir næsta þing og
vinna að aukinni helgi fánans
á annan hátt. Tillagan var flutt
af nokkrum Sjálfstæðismönn-
um.
Þingsályktun um sérstaka tal-
símaþjónustu í verstöðvum
landsins vegna slysavarna. Sam-
kvæmt tillögunni skal hlust-
varzla aukin við helztu tal-
stöðvar í landinu og í varðskip-
um og gæzlubátum. Jóhann
Jósefsson og Eysteinn Jónsson
fluttu tillöguna.
Þingsályktun um framlag úr
ríkissjóði til fjárskipta í Suður-
Þingeyjarsýslu. Samkvæmt til-
lögunni heimilast ríkisstjórn-
inni 600 þús. kr. fjárveiting í
þessu skyni. Jónas Jónsson
flutti tillöguna.
Þingsályktun um ákvörðun og
framkvæmd gagngerðra sam-
göngubóta frá Reykjavík austur
í Ölfus. Samkvæmt henni er
fimm manna nefnd falin athug-
un á því, hvernig bezt verði
tryggðar góðar samgöngur á
þessari leið. Eiríkur Einarsson
flutti þessa tillögu upphaflega í
þeim tilgangi að spilla fyrir
aukafjárveitingu til Krýsuvíkúr-
vegarins, en fjárveitinganefnd
endurbætti hana þannig, að
felldur var úr henni þessi upp-
runalegi tilgangur Eiríks.
Þingsályktun um endurskoð-
un á lögum um eftirlit með skip-
um og um athugun á fram-
kvæmd skipaskoðunar. Samkv.
tillögunni skal fimm manna
nefnd annast þessa endurskoð-
un og athugun og hefir hún þeg-
ar verið skipuð. Starfi nefndar-
innar skal lokið fyrir 1. sept.
þessa árs. Alþýðuflokksmenn
fluttu þessa tillögu.
Þingsályktun um veðurfrétt-
ir. Samkvæmt tillögunni er rík-
isstjórninni falið að reyna að
koma því til vegar, að lands-
mönnum verði almennt birtar
veðurfregnir. Pétur Ottesen
flutti þessa tillögu.
Þingsályktun um rannsókn á
nauðsynlegri fyrirgreiðslu vegna
vélskipasmíða innan lands.Sam-
kvæmt tillögunni skal ríkis-
stjórnin rannsaka i samráði
við milliþinganefndina í sjáv-
arútvegsmálum, hvers vegna
skipasmíðar eru hér dýrari en
(Framh. á 4. síðu)
Lög samþykkt á
seínasta þíngi
í seinasta blaði var sagt frá
helztu lögunum, sem afgreidd
voru frá þinginu, sem nýlega var
frestað. Hér á eftir er getið
þeirra laga, sem ekki var sagt
frá þar:
Lög um breyting á lögum um
dýrtíðarráðstafanir frá 1943.
Lög þessi aðeins skýra eldri á-
kvæði laganna, en fjalla ekki
um raunverulega breytingu.
Landbúnaðarnefnd neðri deild-
ar flutti þetta mál inn í þingið.
Lög um breyting á lögum frá
1941, um heimild fyrir ríkis-
stjórnina til ráðstafana og
tekjuöflunar vegna dýrtíðar og
erfiðleika atvinnuveganna. Hér
er aðeins að ræða um framleng-
ingu lagaákvæða til að lækka
toll á kornvörum en hækka á-
lagningu á tóbaki og áfengi.
Ríkisstjórnin flutti þetta mál.
Lög um breyting á lögum um
sparisjóði. Hér er um strangari
reglur að ræða í sambandi við
gjaldþrot eða niðurlagningu
sparisjóða. Ríkisstjórnin flutti
þetta mál.
Lög um heimild fyrir ríkis-
stjórnina til að innheimta
skemmtanaskatt með viðauka
árið 1944. Hér er aðeins um
framlengingu að ræða. Ríkis-
stjórnin flutti málið.
.Lög um breyting á lögum um
vátryggingarfélög fyrir vélbáta.
Hér er aðeins um framlengingu
að ræða.
Lög um breyting á lögum um
Menntaskóla á Akureyri. Sam-
kvæmt þeim skal reglugerð
Menntaskóla Reykjavíkur gilda
við menntaskólann á Akureyri
viðkomandi kennslustunda-
fjölda skólameistara og kenn-
ara.
Lög um breyting á lögum um
meðferð einkamála í héraði.
Samkvæmt þessum lögum fá
fleiri lögfræðingar en áður rétt
til sýslumannsembætta, ef þeir
hafa gegnt tilteknum lögfræði-
störfum í þrjú ár.
Lög um breyting á lögum um
varnir gegn útbreiðslu næmra
sjúkdóma og heimild til sam-
þykkta um fjárskipti. Samkv.
þeim fá þæir atkvæðisrétt um
samþykkt til fjárskipta, er áttu
25 kindur, þegar veikinnar varð
fyrst vart, en samkvæmt eldri
lagaákvæðum þurftu þeir að
eiga 25 kindur, þegar atkvæða-
greiðslan fór fram. Þingmaður
Suður-Þingeyinga flutti þetta
mál eftir beiðni kjósenda sinna.
Stórbruni í Rangárvallasýshi
Frystihás og vörugeymsluhás Kaupfélags
Hallgeirseyjar brenna
Um tíuleytið á sunnudagsmorgun kom upp eldur í frystihúsi
Kaupfélags Hallgeirseyjar á Hvolsvelli í Rangárvallasýslu, og
brann það á skammri stundu, ásamt tveim vörugeymsluhúsum,
sem voru áföst við það. Er tjónið mjög mikið, því að auk hús-
anna ónýttust miklar kjötbirgðir í frystihúsinu og hundruð smá-
lesta af matvörum og fóðurvörum, sem geymdar voru í vöru-
geymsluhúsunum.
Jafnskjótt og eldsins varð
vart voru boð gerð um byggðina,
og dreif þegar að fólk til þess
að berjast við eldinn. Kom með-
al annars á vettvang slökkvilið
úr herbúðum amerísks liðs, er
hafðist við þar i námunda. En
aðstaða til slökkvistarfs var hin
erfiðasta, því að hvergi náðist
vatn til þess að ausa eða dæla
á eldinn. Kom því öll slík við-
leitni fyrir ekki. Var þá bráður
bugur undinn að því að bjarga
vörur úr geymsluhúsunum, en
svo skjótt magnaðist eldurinn,
að aðeins litlu einu var varð
bjargað af kornvörum, þótt
vasklega væri að því starfi
gengið svo lengi sem nokkur tök
voru á. Eftir tvær klukkustund-
ir frá því eldsins varð fyrst vart
voru húsin hálffallin.
Um skeið var ekki annað
sýnna en eldurinn myndi einnig
læsa sig í verzlunarhús kaupfé-
lagsins. Var þá byrjað að bera
varning út úr búðinni. Varð
hann eins og gefur að skilja
fyrir ýmsu hnjaski og skemmd-
ist sumt nokkuð.
Vörutjónið, sem af eldinum
hlauzt, er mjög tilfinnanlegt.
Voru þarna geymdar allar mjöl-
pg fóðurvörur þær, sem ætlaðar
voru til notkunar á verzlunar-
svæði kaupfélagsins í vetur og
vor. Kemur þetta ekki sízt illa
við sökum þess, að vöruflutn-
ingar austur í Rangárvallasýslu
eru nú mjög torveldir eða.jafn-
vol óframkvæmanlegir vegna
snjóalaga á Hellisheiði.
Kjötbirgðir í frystihúsinu átti
Sláturfélag Suðurlands að meg-
inhluta.
Annað vörugeymsluhúsið, sem
brann, var nýbyggt og frysti-
húsið nýlegt.
Upptök eldsins eru eigi enn
fullkunn, en þó er talið, að
kviknað hafi í olíubrák út frá
gaslampa, er notaður var til
þess að þíða rör í frystihúsinu
Vörur kaupfélagsins voru vá-
tryggðar hjá Sjóvátryggingafé-
lagi íslands, en húsin hjá
Brunabótafélagi íslands.
A vtðavangi
UNDIR FÖLSKU FLAGGI.
í seinasta blaði Bóndans er í
forustugrein ráðizt harkalega á
Eystein Jónsson. M. a. segir þar,
að „afstaða hans til þjóðmála
hafi jafn neikvæða þýðingu og
skotgrafir þessa árs“, hann
„skilji ekki þær þjóðlífsbreyt-
ingar, sem orðið hafi seinustu
árin“ og hann sé orðinn „trén-
aður njóli“.
Tilefni þessara árása er það,
að Eysteinn Jónsson hefir hér í
blaðinu gert manna bezt grein
fyrir samvinnu- og umbóta-
stefnu Framsóknarflokksins,
sýnt fram á árangurinn af starfi
flokksins á undanförnum árum,
bent á vaxandi fylgi bænda og
annara smáframleiðenda við
flokkinn, og fært óhrekjanleg
rök að því, að málum vinnandi
framleiðenda verði þannig bezt
skipað, að þeir sameinist enn
betur undir merkjum flokksins
um samvinnu og umbótastefnu
hans.
Þetta hefir farið í taugarnar
á útgefendiim Bóndans. Rit-
stjóri blaðsins, sem kallar
sig Framsóknarmann þessa
stundina, þótt hann hafi ekki
talið sig það áður, er því
sendur út af örkinni til að
svívirða Eystein Jónsson.
Einlægni Bóndaritstjórans við
málstað Framsóknarflokksins,
sem hann þykist nú fylgja, sést
bezt á svívirðingarorðum hans
um E. J., sem raunverulega bein-
ast að flokksstefnunni. Og ein-
lægni forráðamanna Bóndans
um það að bæta sambúð borg-
aralegra manna í landinu, sést
bezt á hinum stöðugu svívirð-
ingum blaðsins um helztu for-
ráðamenn Framsóknarflokksins
og stefnu hans.
Þeir, sem ekki hafa séð það
áður, þurfa áreiðanlega ekki
meira til að sannfærast um það,
að hér er siglt undir fölsku
flaggi.
TVEIR STARFS-
GRUNDVELLIR.
í grein, sem Jón á Reynistað
skrifar nýlega, telur hann það *
nóg tii að draga úr vexti komm-
únista, að borgaralegir menn
vinni saman að stjórn landsins.
uetta er mesti misskilningur.
Ef slíkt samstarf yrði fyrst og
fremst í þágu stríðsgróðavalds-
ins, myndi ekkert verða komm-
únismanum meir til eflingar.
Væri hinsvegar unnið að um-
bótum og framförum, væri
kommúnisminn gerður hættu-
iaus. Þess vegna m. a. munu
Framsóknarmenn ekki ganga til
samstarfs við neinn aðila, nema
unnið sé á síðar greinda grund-
vellinum.
TVÆR BÓNORÐSFERÐIR.
í seinasta blaði Bóndans er
.Jón á Reynistað látinn fara í
bónorðsferð til Framsóknar-
flokksins. Tveimum dögum síð-
ar (19. þ. m.) er hafin önnur
bónorðsferð í forustugrein Morg-
unblaðsins. Þar segir svo:
„Stærsta ógæfan í okkar
stj órnmálalífi að undanförnu
hefir verið það, að skort hefir
víðtækt samstarf flokka á Al-
bingi. Það samstarf þyrfti, svo
vel væri, einnig að ná yfir í
raðir verkalýðsflokkanna".
Þetta mætti Egill Thoraren-
sen og aðrir þeir athuga, sem
ólmastir eru í hjónasæng með
Sj álf stæðismönnum.
HVELLUR ÚT AF
PRENTVILLU.
Vísir og Morgunblaðið hafa
gert ótrúlega mikinn hvell út af
prentvillu, sem nýlega var í
Tímanum. írafárið í Vísismönn-
um var meira að segja svo mik-
ið, að frásögnin um prentvillu
Tímans var sett efst á fyrstu
síðu, þar sem blaðið birtir
venjulega stærstu fréttir dags-
ins!
Prentvilla Tímans var í grein-
(Framh. á 4. síðu)