Tíminn - 15.04.1944, Blaðsíða 1
' RITSTJÓRI: j
\ ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON. j
1 ÚTGEPANDI: |
I FRAMSÓKNARFLOKKURINN. |
j PRENTSMIÐJAN EDDA h.f. '
j: Símar 3948 og 3720. j
RITSTJÓR ASKRIFSTOFDR:
EDDUEUSI, Lindargötu 9 A.
Simar 2353 Og 4372
AFGREIÐSLA, INNHEIMT.
OG AUGLÝSINGASKR—I OFA:
EDDUIIUSI, I indargötu 9 A.
Sími' 2323.
28. árg.
Rcykjavík, laugardagiuu 15. apríl 1944
38. Mað
Erlcnt yfirllt:
Stjórnardeíl-
an í Algíer
Deilum frönsku herforingj-
anna Giraud og de Gaulle um
yfirstjórn frjálsra Prakka er nú
lokið með fullum sigri hins síð-
ar nefnda. De Gaulle hefir nú
aftur náð þeim völdum, sem
hann tapaði um skeið eftir inn-
rás Bandamanna í Norður-Af-
ríku, að vera bæði stjórnmála-
legur og hernaðarlegur leiðtogi
frjálsra Frakka.
Þegar Bandamenn gerðu inn-
1942, var de Gaulle og hreyfing
hans sniðgengin að mestu, en
de Gaulle stofnaði hana strax
eftir hrun Frakklands 1940,
og tókst skjótlega að ná
nokkrum frönskum nýlend-
um undir stjórn sína. Banda-
ríkjamenn báru þó ekki fullt
traust til hans. í stað þess að
leita eftir aðstoð hans, gerðu
þeir erindreka á fund Giraud,
er nýlega var sloppinn úr haldi
hjá Þjóðverjum, og fengu hann
til liðs við sig. Síðar náðu þeir
samningum við Darlan og fleiri
gamla Vichymenn. Var þá
stofnuð ný frönsk stjórnarnefnd
í Algier undir forsæti Darlans,
en Giraud fékk herstjórnina.
.Þegar Darlan var myrtur, varð
Giraud stj órnarleiðtogi.
Það var auðséð á þessum tíma,
að fyrirætlun Bandaríkjamanna
var að kveða niður hreyfingu de
Gaulle og koma öllum frjálsum
Frökkum undir stjórn Girauds.
En þetta reyndist ekki eins auð-
velt og ætla mátti. Meðal frjáls-
lyndra manna um allan heim
naut stjórn Girauds fyllstu ó-
vinsælda, þar sem hún var aðal-
lega skipuð gömlum Vichy-
mönnum. Brezkir valdamenn,
einkum þó Anthony Eden,
studdu de Gaulle. Þaö reið þó
baggamuninn, að mikill þorri
óbreyttra hermanna í franska
nýlenduhernum var fylgj andi
de Gaulle, og öll leynileg
samtök frelsisvina heima í
Frakklandi studdu hann, en
vildu hvorki heyra eða sjá Gir-
audstjórnina.
Þetta leiddi að lokum til þess,
að hafnir voru samningar milli
de Gaulle og Giraud um sam-
vinnu og sameiginlega stjórn.
Tókust samningar eftir alllang-
an tíma á þeim grundvelli, að
báðir skyldu vera jafn réttháir
formenn nýrrar sameiginlegrar
stjórnarnefndar og liðsafli allra
frjálsra Frakka skyldi samein-
(Framh. u 4. síðu)
Seinustu Srétiir
Sókn Rússa hefir verið mest
á Krímskaga undanfarin dægur.
Hafa þeir tekið meginhluta
skagans og allar helztu borgir
hans, nema Sevastopol. f Rúm-
eníu hafa Rússar einnig unnið
á.
3000 flugvélar Bandamanna
gerðu loftárásir á meginlands-
stöðvar Þjóðverja í fyrradag.
Komu þær bæði frá Bretlandi
og Ítalíu og gerðu árásir á fjölda
marga staði. Magnast nú loft-
sókn Bandamanna óðum.
Willkie hefir lýst yfir því, að
hann muni ekki gefa kost á sér
sem forsetaefni. Hafa prófkosn-
ingar gengið á móti honum.
Victor Emmanúel hefir lýst
yfir því, að hann muni láta Um-
berto krónprins taka við kon-
ungdómi, þegar Bandamenn
hafi tekið Róm. Umberto fiafði
lengi nána samvinnu við fas-
ista.
Kolanámumenn í Bretlandi
hafa fallizt á tillögur frá ríkis-
stjórninni um fast kaupgjald
næstu fjögur árin. Þar með mun
kolanámudeilunum þar lokið.
Bændafundur í Ausl-
ur-Ska!ta!ellssýslu
Margar samþykktir
gcrðar
Frá bændafundi í A.-Skaft. ..
Hinn 27. óg 28. marz s. 1. var
haldinn almennur bændafund-
ur í Hornafirði. Voru þar mættir
fulltrúar úr öllum hreppum
Austur-Skaftafellssýslu. Þar
voru rædd ýmis almenn mál og
framfaramál héraðsins. Fund-
urinn samþykkti meðal annars
lessar ályktanir:
I. ALMENN MÁL.
Sjálfstæðismálið:
1) Fundurinn skorar á Alþingi
að framkvæma stofnun lýðveld-
is á íslandi eigi síðar en 17. júní
næstkomandi.
2) Ennfremur vill fundurinn
beina þeirri áskorun til ung-
mennafélaga, kvenfélaga og
annarra félagssamtaka í sýsl-
unni að vinna ötullega að því,
að þátttaka í atkvæðagreiðslu
um stofnun hins íslenzka lýð-
veldis verði svo mikil sem unnt
er.
Verðlag landbúnaðarvara:
Um leið og fundurinn lýsir
ánægju sinni yfir samkomulagi
vísitölunefndar landbúnaðarins
beinir hann þeirri áskorun til
Alþingis að gera öruggar ráð-
stafanir til þess að verðlag
landbúnaðarafurða verði fram-
vegis reiknað eftir vísitölu og
skapi bændum tekjur í sam-
ræmi við tekjur annarra vinnu-
stétta þjóðíélagsins.
Ræktunarmál.
1) Fundurinn lýsir yfir fylgi
sínu við þá stefnu, sem fram
kom í frumvarpi til breytinga á
jarðræktarlögunum og flutt var
á Alþingi 1943, og leggur ríka
áherzlu á, að jarðræktarfram-
kvæmdum sé hraðað sem mest,
svo að hvert býli eignist minnst
500 hesta véltækt land á næstu
tíu árum.
2) Fundurinn skorar á Al-
þingi að hækka styrk til fram-
ræslu, sem framkvæmd verður
samkvæmt þeim sérstöku á-
kvæðum, er í frumvarpinu
greinir, um helming frá því, sem
ákveðið er í II. kafla jarðrækt-
'arlaganna.
3) Fundurinn skorar á Alþingi
og rlkisstjórn að hlutast til um,
að búnaðarsamböndin eigi jafn-
an kost á að fá til afnota skurð-
gröfur og aðrar stórvirkar jarð-
vinnsluvélar.
Skipulagsmál framleiðslunnar.
Fundurinn telur stóraukið
skipulag á framleiðslu landbún-
aðarvara mjög aðkallandi nauð-
synjamál, þannig, að hinar ein-
stöku greinar landbúnaðar-
vara séu framleiddar þar á
landinu, sem skilyrði fyrir þær
eru bezt, svo sem mjólkurafurð-
ir, garðmatur og sauðfjáraf-
urðir. Skorar fundurinn á stjórn
Búnaðarfélags íslands og bún-
aðarþing að taka þeta mál til
úrlausnar hið bráðasta.
Búreikningar.
Fundurinn telur nauðsynlegt
(Framh. á 4. síðu)
Innlán í bonkum
539,3 milj. kr.
Innlán í bankana jukust í
febrúarmánuði um 2.2 milj.
króna, en þau námu samtals
539.308 milj. kr. — Útlán námu
191.979 milj. króna. Höfðu þau
aukizt um 1.4 milj. kr.
Á sama tima í fyrra námu
innlögin 363. 806 milj. kr. og út-
lánin 174.840 milj. króna.
Innlán í sparisjóðum eru hér
ekki meðtalin.
290 íulltrúar á flokksþingi
F ramsóknarmanna
Sjöuii«la flokks|iing Framsóknarmanna var
sctt ati Hótcl Borg síðastl. miðvikudag kl. 4 e.
h. Voru |íá komnir til Þiugsins um 250 fulltrú-
ar, cn um 40 fulltrúar af Vcsturlancli og Aust-
ijörðum voru ókomnir. Mættu þeir fyrst á
ítniifum l»ingsins í gær og cru fulltmiamiir nú
mimlega 290. Er fsctta því langf jölmeimasta
flokkshing, scm haldiö hcfir verið. Er um 20
fulltriium flcira mi cn á flokkshinginu 1941.
Auk þess sækja þingið margir gestir utan af
landi.
Fyrsti fundur flokksþingsins
hófst með því, að formaður
Framsóknarflokksins, Jónas
Jónsson, flutti stutta setningar-
ræðu. Bauð hann fulltrúana og
gesti velkomna, en gat þes síð-
an, að yfirlitsræðum hans og rit-
ara, Eysteins Jónssonar, yrði
frestað þar til síðar á þinginu,
er allir fulltrúar væru mættir.
Einar Árnason á Eyrarlandi
var síðan skipaður fundarstjóri
aessa fundar, en fastir fundar-
ritarar fyrir allt þingið voru
kjörnir Baldur Baldvinsson, Ó-
feigsstöðum, Emil Ásgeirsson,
Gröf, Halldór Kristjánsson,
Kirkjubóli og Sigurður Björns-
son, Grjótnesi.
í dagskrárnefnd þingsins voru
kjörnir Guðbrandur Magnússon,
Reykjavík, Jens Hólmgeirsson,
Reykjavík og Karl Kristjánsson,
Húsavik.
Þá fóru fram kosningar í
nefndir. Kosnar voru þessar
nefndir: Stjórnmálanefnd (for-
maður Jónas Jónsson), Lýðveld-
isnefnd (formaður Einar Árna-
son), Skipulagsnefnd (formaður
Helgi Jónasson), Landbúnaðar-
nefnd (formaður Bjarni Ás-
geirsson), Sjávarútvegsnefnd
(formaður Skúli Guðmundsson),
Iðnaðarnefnd (formaður Jakob
Frímansson), Menntamálanefnd
(formaður Pálmi Hannesson),
Fjárhags- og verzlunarmála-
nefnd (formaður Bernharð
Stefánsson), Allsherjarnefnd
(formaður Jörundur Brynjólfs-
son), Blaðnefnd (formaður Vig-
fús Guðmundsson), Fjárhags-
nefnd flokksins (formaður Jens
Hólmgeirsson).
Fleira var ekki gert á þessum
fundi, en síðar um kvöldið voru
fundir í flestum nefndunum.
Annar fundur flokksþingsins
hófst á fimmtudaginn. Fundar-
stjóri þess fundar var Skúli Guð-
mundsson kaupfélagsstjóri. Á
þessum fundi flutti Ólafur Jó-
hannesson lögfræðingur ýtarlegt
yfirlitserindi um lýðveldis- og
stjórnarskrármálið, aðallega þó
með tilliti til setningar nýrrar
stjórnarskrár. Að loknu erindi
hans fluttu ræður Eystein Jóns-
son, Jón Árnason, framkvæmda-
stjóri og Vigfús Guðmundsson
gestgjafi.
Fleiri flokksþingsfundir voru
ekki haldnir þann d’ag, en
nefndir sátu að störfum allan
daginn.
Þriðji fundur flokksþingsins
hófst kl. 9y2 á föstudagsmorgun.
Jörundur Brynjólfsson alþm.
var þá fundarstjóri. Fluttu þá
yfirlitsræður sínar formaður og
ritari flokksins og töluðu um
tvær klst. hvor. Síðan hófust
almennar umræður og tók Her-
mann Jónasson fyrstur til máls.
Að lokinni ræðu hans var um-
ræðum frestað, því að húsrúm
fékkst ekki lengur þann dag.
Umræður þessar halda áfram á
fundinum, sem hófst kl. 9 y2 í
Danskur blaðamað°
ur í heimsókn
morgun.
í gærkvöldi héldu allmargars'ende“ og „Nationaltidende".
nefndir fundi, en nokkrar höfðu
þó lokið störfum í fyrrakvöld.
Ole Kiilerích.
Merkur, danskur blaðamaður,
Ole Kiilerich að nafni, er ný-
kominn hingað til lands frá
London. Hann var einn ötulasti
baráttuleiðtogi þjóðar sinnar frá
því að Danmörk var hernumin
9. apríl 1940 og þangað til hann
varð að flýja til Svíþjóðar í
febrúar 1943. Var hann fyrsti
ritstjóri útbreiddasta leyni-
blaðsins í Danmörku, „Frit Dan-
mark“ (en blað með sama nafni
gefa Frjálsir Danir út í London).
Munu fáir jafnkunnugir bar-
áttu og þrengingum dönsku
þjóðarinnar á hernámsárunum
og Ole Kiilerich. Á hinn bóginn
varð nazistum kunnugt um
hlutdeild hans í hinni öflugu og
þaulskipulögðu leynistarfsemi í
Danmörku, og fór hann því
huldu höfði í tvo mánuði, áður
en hann fékk borgið sér úr
landi.
Ole Kiilerich er. 37 ára gamall.
Hefir hann stundað blaða-
mennsku um 20 ára skeið, lengst
við stórblöðin „Berlingske Tid-
Ameríska lísfsýningín
Undírbúníngur lýð-
veldískosninganna
Landsnefnd og héraðs-
nefndir skipaðar
Ríkisstjórnin hefir fyrir
skömmu skipað 5 manna nefnd
til þess að hafa með höndum
yfirstjórn undirbúnings þjóðar-
atkvæðagreiðslunnar, sem fram
á að fara 20.—23. maí næstkom-
andi, um sambandsslitin við
Danmörku og hina nýju lýð-
veldisstj órnarskrá.
Samkvæmt tilnefningu þing-
flokkanna eiga sæti í nefndinni:
Arngrímur Kristjánsson skóla-
stjóri (Alþ.fl.), Eyjólfur Jó-
hannsson framkv.stj. (Sjálf-
st.fl.), Halldór Jakobsson skrif-
stofum. (Sós.fl.), og Hilmar
Stefánsson bankastjóri (Fram-
s.fl.). Fimmti nefndarmaðurinn,
af hálfu ríkisstjórnarinnar, er
Sigurður Ólason hæstaréttar-
lögmaður. — Formaður nefnd-
arinnar er E. Jóh., ritari H. Jak.
og gjaldkeri H. St.
Nefndin er þegar tekin til
starfa og hefir opnað skrifstofu
í Alþingishúsinu. Símanúmer
skrifstofunnar er 1130.
Svohljóðandi orðsending hef-
ir blaðinu borizt frá nefndinni:
„Landsnefnd lýðveldiskosn-
(Framh. á 4. síðu)
Lístasafn ríkísíns iær merkílega gjði
„Verðirnir“ ejtir Alexander Brook.
Upplýsingaskrifstofa Banda-
ríkjastjórnar hefir efnt til list-
sýningar, sem opnuð var í
Listamannaskálanum í Reykja-
vík á miðvikudaginn var. Var
opnunarathöfnin með meiri við-
hafnarbrag en hér hefir áður
tíðkazt við slík teekifæri. Margt
stórmenni var samankomið:
ríkisstjóri íslands og frú hans
ásamt ríkisstjórninni, sendi-
herra Bandaríkjanna og full-
trúar annarra erlendra ríkja,
formenn stjórnmálaflokkanna
og embættismenn ýmsir, lista-
menn, fréttaritarar og fleiri. Þá
var þár og Mr. William S. Key,
yfirhershöfðingi, og í fylgd með
honum háttsettir foringjar úr
(Framh. á 4. síðu)
A víðavangi
Þ AN GBR AND ARVEIZL AN.
Meðal svokallaðra heldri
kvenna í Reykjavík er nú um
fátt meira rætt en veizlu nokkra,
sem haldin var nýlega af einum
iðjuhöldi Reykjavíkurbæjar.
Þykir frúnum að iðjuhöldurinn,
sem síðan er almennt kallaður
Þangbrandur í Fiskhöllinni,
hafi sýnt mikla hugkvæmni og
liggi nú mikið við að fara fram
úr metl hans í eyðslusemi og í-
burði.
Blaðið „Þjóðviljinn“ hefir ný-
lega lýst veizlu Þangbrandar á
pessa leið og mun þar ekki hall-
að réttu máli, samkvæmt heim-
ildum, sem Tíminn hefir annars
staðar frá:
„Það er auðvitað óhugsandi
fyrir slíkan heldri mann að hafa
bara blátt áfram kaffiboð, til
iess að geta spjallað við kunn-
ingja sína. Nei, nú skal sýna
„pakkinu“ hvernig „fínt fólk“
heldur veizlu. Nú skal skara
fram úr öllu því, sem hinir
heldri mennirnir geta gert.
Samkeppnin lifi!
Kjallarinn í skrauthýsi hins
heldri manns er umskapaður í
viðbótarveizlusal með sérstökum
hætti. Hann er útbúinn sem
væri þetta neðansjávar. Æfður
leiktjaldameistari er látinn
vinna heila viku að því að út-
búa þetta leiksvið, til þess að
veita veizluþreyttu heldra fólki
tilbreytingu. Dögum saman er
safnað þangi, skeljum og öðrum
nauösynlegum hlutum til þess
að leiksviðið verði sem bezt.
Nærri má geta hvort veizlan
hefir ekki verið í samræmi við
hið vota umhverfi, þó veizlu-
gestirnir hafi að vísu ekki verið
klæddir í fiska- eða hafmeyja-
búninga. — Ekki er vitað hvort
hófi þessu var nafn gefið, — t.
d. „Allt í grænum sjó“, eða eitt-
hvað þess háttar. En kunnugir
segja, að kostað hafi veizlan um
40,000 krónur.
Hinn fíni heldri maður, er
veizluna hélt, gengur síðan í
bænum undir nafninu „Þang-
brandur" og sumir bæta við í
„Fiskhöllinni“, án þess að meina
samt Jón og Steingrím.“
Eitt leiðinlegt óhapp er sagt
að hafi komið fyrir í veizlu þess-
ari. Boðsgestirnir voru látnir
draga um allskonar fiskanöfn
og lenti það í hlut hjöna einna
að nefnast marhnútur og grá-
sleppa! Segir sagan, að þeim
hafi líkað það svo illa, að þau
hafi stórlega móðgazt! Sann-
ast hér hið fornkveðna, að öllu
gamni fylgir nokkur alvara.
Sagt er að þegar sé hafinn
nokkur undirbúningur hjá ýms-
um stórgróðamönnum bæjarins
um að skáka Þangbrandarveizl-
unni. Samkeppnin lifir!
VÍSIR UM ÞANGBRAND.
Vísir hefir talið sig ekki geta
komizt hjá því að afsaka Þang-
brand vin sinn, vegna framan-
greindrar frásagnar Þjóðviljans
um veizlu hans. Fer hér á eftir ■
sýnishorn af vörn Vísis:
„Hjón héldu vinum sínum
veizlu, og til hátíðabrigða efndu
þau til vandaðrar skreytingu á
kjallarastofu. Var stofan öll
skreytt á þá leið, að á veggi var
strengdur pappi, og á hann mál-
aðir fiskar, hafmeyjar og sæ-
skrímsli, og leit út sem á hafs-
botni væri. Þarna var lagt á
borð og meðal borðskrauts voru
fallegar skeljar, þörungar og
njarðarvettir, sem börnin höfðu
tínt í fjöru. Varð af þessu hin
bezta skemmtun, og þótti gest-
unum skreytingin hafa vel tek-
izt og smekklega, og dáðust
mjög af frumleik húsráðanda.
En þótt skreytingin væri svona
gagnger, reyndist hún furðu ó-
dýr og miklu kostnaðarminni en
ef keypt hefði verið útlent gling-
ur og glys til að hengja upp“ ..
„Til matar voru tveir réttir,
(Framh. á 4. síðu)