Tíminn - 22.04.1944, Page 1
RITSTJÓRI:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON.
ÚTGEPANDI:
FRAMSÓKNARFLOKKURINN.
PRENTSMIÐJAN EDDA h.f.
Símar 3948 og 3720.
RITST JÓRASKRIFSTOFUR:
EDDUHÚSI, Llndargötu 9A.
Símar 2353 og 437:
AFGREIÐSLA, INNHEIMT.
OG AUGLÝSINGASKE— V . DFA:
EDDUHUSI, ’ indargötu 9 A.
Sími 2323.
28. árg.
Reykjavík, laugardag'iim 22. apríl 1944
40. blað
Yfirlýsíngar sjöunda ftokksþings Framsóknarmannaum
stjóramálaafstöðn og atvinnumáfastefnu Framsóknarfl.
Formaður FmnsrtnartlokkslDSFlokksþiniið
Flokksþingið:
Kosoíng trúnaðar-
manna
Ályktanir uni sanin-
ingana við sósialista
og uin Róndann.
Flokksþingi Framsóknar-
manna lauk síðastl. þriðjudags-
kvöld. Hafði það þá verið sjö
daga að störfum.
Eins og frá var skýrt í sein-
asta blaði, hófust framhalds-
umræður um stjórnmálaviðhorf
og tillögur stjórnmálanefndar á
mánudagskvöldið og lauk þeim
ekki fyrr en kl. 3 um nóttina.
Fundur hófst aftur klukkan
10i/2 á þriðjudagsmorgun og var
Bjarni Ásgeirsson þá fundar-
stjóri. Var fyrst gengið til at-
kvæða um tillögur stjórnmála-
nefndar og þær samþykktar, án
mótatkvæða. Síðan var gengið
til atkvæða um svohljóðandi
tillögu, er Hannes Pálsson og
fleiri höfðu flutt:
Flokksþing Framsóknar-
manna telur að þingflokkur og
miðstjórn hafi haldið rétt á
málum, með því að eiga þátt í
þeim samningaumleitunum um
myndun þjóðstjórnar, og mynd-
unar stjórnar með verkamanna-
flokkunum tveimur, sem fram
fóru eftir kosningarnar 1942.
Álítur flokksþingið að þessar til-
raunir til stjórnarmyndunar
hafi verið nauðsynlegar og að
samningaumleitanir þessar hafi
skýrt mjög stjórnmálaviðhorfið
í landinu.
Tillagan var samþykkt með
öllum greiddum atkvæðum.
Þá var gengið til atkvæða um
svohljóðandi tillögu, sem var
flutt af tæplega 40 bændum og
kaupfélagsstjórum víða um
land:
Að gefnu tilefni ályktar 7.
flokksþing Framsóknarmanna
að lýsa yfir því, að blaðið Bónd-
inn er Framsóknarflokknum
með öllu óviðkomandi.
Jafnframt lítur flokksþingið
svo á, að blaðið vinni gegn því
markmiði flokksins að sameina
vinnandi framleiðendur til lands
og sjávar um umbótastefnu
Framsóknarflokksins.
Tillagan var samþykkt af
meginþorra allra fundarmanna
gegn tíu.
282 fulltrúar voru á fundi
þegar þessar aðaldeilutillögur
voru bornar undir atkvæði. Var
atkvæðagreiðslan mjög almenn.
Þá var samþykkt svohljóðandi
tillaga í einu hljóði:
Flokksþingið skorar á bændur
landsins til sjávar og sveita að
standa vel saman um félags-
samtök sín, Búnaðarfélag ís-
lands og Fiskifélag íslands, og
fylkja sér um samvinnustefnuna
og umbótastefnu Framsóknar-
flokksins.
Þessu næst fór fram kosning
á miðstjórnarmönnum í Reykja-
vík og grennd og í héröðum
út um land. Kosningin féll
þannig, að í Reykjavík og
grennd voru kosnir:
Bjarni Ásgeirsson, Eysteinn
Jónsson, Gísli Guðmundsson,
Guðbrandur Magnússon, Her-
mann Jónasson, Jón Árnason,
Jónas Jónsson, Pálí Zóphónías-
son, Pálmi Hannesson, Sigurður
Kristinsson, Steingrímur Stein-
þórsson, Sveinbjörn Högnason,
Vigfús Guðmundsson, Vilhjálm-
(Framh. á 4. síðu)
Sftjórnmálayfírlýsmgiii
Samkvæmt stefnuskrá sinni og starfsemi, er Framsóknarflokk-
urinn fyrst og fremst flokkur land- og sjávarbænda, fiskimanna
og annarra vinnandi framleiðenda til sjávar og sveita, og allra
þeirra, sem viðurkenna gildi og nauðsyn samvinnunnar, en jafn-
framt frjálslyndur miðflokkur, er starfar að alhliða þjóðfélags-
umbótum og hvers konar framförum í menningu og lífskjörum
þjóðarinnar.
Flokkurinn er mótfallinn því, að auður og yfirráð atvinnufyrir-
tækja safnist á hendur fárra einstaklinga, og því fylgjandi fé-
lagsrekstri stóratvinnufyrirtækja á samvinnu- og hlutaskipta-
grundvelli, og opinberum rekstri (t. d. stærri rafveitum, áburðar-
verksmiðju og síldariðnað þar sem þörf krefur).
Flokkurinn vill vinna að aukningu og skipulagningu atvinnu-
veganna, með það fyrir augum, að auðlindir og framleiðslumögu-
leikar landsins notist sem bezt, og bæti þannig lífskjör lands-
manna. Um' þetta vill flokkurinn hafa samstarf við samtök vinn-
andi framleiðenda og verkamanna.
Flokkurinn telur, að haga beri fjármálastefnu ríkisins og starf-
semi bankanna í samræmi við þessa stefnu í atvinnumálum.
Framsóknarflokkurinn álítur þjóðarnauðsyn, að komið verði á,
svo fljótt sem verða má, stjórnmálasamstarfi þeirra flokka og ein-
staklinga í landinu, sem vilja vinna að alhliða þjóðfélagsumbót-
um og öðrum framförum í þágu almennings. Telur flokkurinn
að slíkt samstarf verði að byggjast á því, að vaxandi fjársöfnun
þjóðarinnar og sérstaklega stríðsgróði sá, er ýmsum hefir fallið í
skaut, verði notaður til að auka framleiðslu landsmanna og fé-
lagslegt öryggi allrar þjóðarinnar. Flokkurinn telur það skyldu
umbótamanna I landinu, að vinna að því með þessum hætti, að
ekki skapist öngþveiti, er leitt geti til byltingar, og gegn því,
að einstökum mönnum haldist uppi að standa á móti eðlilegum
þjóðfélagsumbótum til verndar stríðsgróða sínum og sérhags-
munaaðstöðu. Hvort tveggja myndi reynast hættulegt frelsi og
lýðræði í landinu og svipta þjóðina þeim möguleikum til fram-
i'ara, sem hún hefir nú i óvenjulega ríkum mæli, ef skynsam-
lega og sanngjarnlega er á málum haldið.
Framsóknarflokkurinn beitir sér eindregið gegn öfga- og of-
beldisstefnum frá hægri og vinstri og telur það eitt höfuðverk- '
efni sitt að koma í veg fyrir, að þjóðin skiptist í tvær öfgafylk- í
ingar, er beiti hvor aðra ofbeldi, er leiða myndi ófrið og ófrelsi yfir !
þjóðina.Ennfremur vill flokkurinn vinna gegn hvers konar erlendri
áróðursstarfsemi, sem rekin kynni að verða hér á landi, í þeim
tilgangi að hafa áhrif á íslenzk stjórnmál og atvinnulíf. Fram-
sóknarflokkurinn hafnar öllu samstarfi, sem ekki er byggt á lýð-
ræðis- og umbótagrundvelli, en getur sem frjálslyndur miðflokk-
ur átt meira eða minna samstarf við hvern þann stjórnmála-
flokk eða fulltrúa, sem þjóðin hefir falið umboð sitt á löglegan
hátt, og þá einnig samstarf við alla stjórnmálaflokka og þjóðar-
fulltrúa um sameiginleg áhugamál alþjóðar, en það fer eftir
málefnum og framkvæmdamöguleikum, hvaða samstarf er valið
i hvert sinn.
Það er skoðun flokksins, að lýðræðinu stafi hætta af fjölgun
stjórnmálaflokka í landinu, og vill eindregið vinna þar í gegn.
Hins vegar skorar flokkurinn á vinnandi framleiðendur til
sjávar og sveita, að sameinast um þjóðmálastefnu Framsóknar-
flokksins og telur, að þeir hafi manna bezt skilyrði til þess að
skiija af eigin reynslu, að samvinna og samhjálp verði að vera
grundvöllur þeirra þjóðfélagsumbóta, sem nauðsyn ber til að
koma í framkvæmd. Vill flokkurinn sérstaklega benda á, að nú
sé óvenjulegt tækifæri til að setja svipmót samvinnunnar á þjóð-
íélagsumbætur þær og framfarir, sem vænta má á næstu árum.
Treystir flokkurinn því, að fulltrúar hans, og aðrir flokksmenn
um land allt, standi fast saman um eflingu flokksins og fram-
kvæmd þeirra ákvarðana, sem gerðar eru á þessu flokksþingi
og af miðstjórn og þingflokki Framsóknarmanna.
AftvinnumálaySírlýsingiii
A.
Flokksþingið telur, að landið ráði yfir nægum auðlindum til
þess að veita öllum þeim, er það byggja, fullnægjandi lífsnauð-
synjar og lífsþægindi, enda séu gerðar ráðstafanir til þess, að
vinnufærir menn, sem ekki skapa sér sjálfir störf, vinni að þeim
verkefnum, sem hagnýtust eru þjóðinni og endurgjald fyrir vinnu
sé miðað við þau verðmæti, sem framleidd eru í landinu.
Flokksþingið lítur svo á, að stefnunni í atvinnumálum beri að
haga þannig, að atvinnuleysi verði fyrirbyggt. Flokksþingið telur,
að þessu marki beri að ná m. a. með því að:
1. Styðja og skipuleggja framleiðslustarfsemi þjóðarinnar, til
þess að sem allra flestir fái lífvænlega atvinnu við framleiðslu-
störf og koma á eftirliti með og íhlutun um stóratvinnurekstur
einstaklinga, ef þörf krefur, til tryggingar því, að hann sé rekinn
í samræmi við þjóðarhag. Um framkvæmd þessarar stefnu vísast
að öðru leyti til ályktana flokksþingsins um iðnaðar-, landbúnað-
ar- og sjávarútvegsmál.
2. Verja fé úr sameiginlegum sjóðum þjóðarinnar, er aflað sé
xneð sköttum og innanlandslántökum, til verklegra framkvæmda
og nýrra fyrirtækja. Framkvæmdir til atvinnuaukningar verði á-
kveðnar með það fyrir augum, hve nauðsynlegar þær eru og lík-
legar til þjóðnytja.
Hermann Jónasson, liinn nýkjörni formaöur FramsoK.narji.oiiK.sins, er jæaa-
ur aö Ytri-Brekkum í Skagafiröi 25. desember 1896, sonur Jónasar Jónsson-
ar, bónda þar, og Pálínu Björnsdóttur, konu hans. Hann lauk stúdents-
prófi vorið 1920 og embœttisprófi í lögum 1924. Fór hann á nœstu árum
tvívegis utan til þess aö kynna sér meðferö sakamála og lögreglumála. —
Gegndi hann um skeið fulltrúastarfi -hjá bœjarfógetanum i Reykjavík, unz
hann varð lögreglustjóri í Reykjavík 1929. Vorið 1934 kusu Strandamenn
hann á þing, og varö hann þá um sumarið forsœtisráöherra í samstjórn
Framsóknarflokksins og Alþýðuflokksins. Var hann síöan forsœtisráöherra
óslitiö þar til voriö 1942, og hefir enginn veriö forsœtisráðherra á íslandi
jafnlengi. Bœjarstjórnarfulltrúi Framsóknarmanna í Reykjavik var hann
árin 1930—1938. Varaformaður Framsóknarflokksins var hann kjörinn áriö
1937, og hefir hann veriö það þar til nú aö hann er kjörinn form. flokksins.
3. Styðja ráðstafanir bæja- og sveitafélaga, til atvinnuaukn-
ingar, þar sem nauðsyn ber til.
4. Koma á ákvæðisvinnu við sem flest störf í þágu þjóðfélagsins.
5. Stuðla að því með löggjöf og fjárhagslegri aðstoð, að sem
flest atvinnufyrirtæki verði rekin á samvinnu- og hlutaskipta-
grundvelli.
6. Vinna að því, að vísindaleg þekking og fullkomin nútíma-
tækni verði notuð í þjónustu atvinnuveganna og við verklegar
framkvæmdir.
B.
Flokksþinginu sýnist augljóst, að framleiðslustarfsemi til lands
og sjávar muni eigi skapa þá eftirspurn eftir vinnu, sem verður að
vera fyrir hendi, þegar verzlun dregst saman, setuliðsvinna og
viðskipti hverfa og ýrtiiskonar iðnaður stöðvast vegna frjálsra
viðskipta landa á milli.
Meðan efling aðalatvinnuveganna er í framkvæmd og til að
mæta þessum erfiðleikum, álítur flokksþingið því að halda beri
uppi verklegum framkvæmdum eftir því sem vinnuafl er fyrir
hendi, enda miði þær framkvæmdir fyrst og fremst að því að efla
framleiðsluna. í þessu sambandi vill flokksþingið fyrst og fremst
benda á eftirfarandi, um leið og það vísar til annarra samþykkta
sinna um einstök mál og málaflokka:
1. Byggingu raforkuvera og lagningu rafmagnslína um sveitir
og sjávarþorp landsins.
2. Ræktun.
3. Báta- og skipasmíðar.
4. Byggingu áburðarverksmiðju og sementsverksmiðju, ef áætl-
anir sýna það hagkvæmt.
5. Lagningu og fullkomnun þeirra vega, sem gagnlegastir eru
framleiðslustarfsemi landsmanna og Iíklegastir til þess að auka
hana eða að gera hana arðvænlegri, og byggingu flugvalla.
6. Stofnun samvinnubyggðahverfa í sveitum og félagsræktun
við kauptún.
7. Hafnarbyggingar.
(Aðrar ályktanir flokksþingsins um stefnumál flokksins, eru
birtar annars staðar í blaðinu).
Seinustu mánuðina hafa and-
stæðingarnir vart rætt um ann-
að meira en væntanlegt flokks-
þing Framsóknarmanna. Þeir
hafa sagt, að Framsóknar-
flokknum væri að hnigna. Þeir
hafa sagt, að flokkurinn væri að
klofna. Þeir hafa sagt, að eftir
þetta flokksþing myndu ekki
verða til nema tvær aðalstefnur,
tvær aðalfylkingar í landinu, þvi
að innan Framsóknarflokksins
væri um það barizt að ganga
annaðhvort íhaldinu eða kom-
múnismanum á hönd.
Nú hefir dómurinn falliö um
þessa spádóma andstæðing-
anna. Flokksþinginu er lokið.
Andstæðingarnir eru hnípnir og
þögulir. Þeir forðast sem mest
að minnast á flokksþingið. Svo
fjarri fer því, að nokkuð af ill-
spám þeirra hafi rætzt.
Flokksþingið sýnir, að Fram-
sóknarflokkurinn er sterkur og
vaxandi flokkur. Aldrei hefir
verið haldið jafn fjölmennt
flokksþing á íslandi. Aldrei hef-
ir jafn margt úrvalsmanna úr
dreifðum byggðum og bæjum ís-
lands komið saman til þingsetu.
Fundarsókn hefir þó sjaldan
verið slíkum erfiðleikum bund-
in, síðan hinar bættu samgöng-
ur komu til sögunnar. Má í því
efni nefna fólkseklu sveitaheim-
ilanna, ónógan farkost til strand
ferða og þó ekki sízt „landsins
forna fjanda“, er latti menn
heimanferðar. Ekkert nema ó-
venjulega sterkur málefnalegur
áhugi gat gert 7. flokksþing
Framsóknarmanna að fjölmenn-
ustu og veglegustu flokkssam-
komu í sögu landsins.
Flokksþingið sýndi frábæran
einhug og samheldni um öll
stefnumál flokksins. Yfirlýsing-
arnar um stjórnmálalega af-
stöðu og atvinnumálastefnu
flokksins voru samþykktar ein-
um rómi. Sama er að segja um
samþykktir þingsins í fjárhags-
og viðskiptamálum, landbún-
aðarmálum, sjávarútvegsmál-
um og tryggingarmálum.
Afgreiðsla þeirra mála, sem
deilt hefir verið um að undan-
förnu, sýndi þó betur en allt
annað hve einhuga og sam-
stilltur Framsóknarflokkurínn
er.
Flokksþingið gat ekki betur
sýnt, en það gerði, hve gersam-
lega út í bláinn var sú von and-
stæðinganna, að það myndi
víkja flokknum af grundvelli
miðflokksstefnunnar og skipa
honum í sveit annarar hvorrar
öfgahreyfingarinnar til hægri
eða vinstri. Ekkert flokksþing
Framsóknarmanna hefir ákveð-
ið jafn skýrt og afdráttarlaust,
að Framsóknarflokkurinn væri
frjálslyndur miðflokkur, er
beittist fyrir samstarfi umbóta-
aflanna í landinu og ynni þann-
ig gegn því, að landsmenn skipt-
ust í tvær öfgasveitir. í sam-
ræmi við þessa yfirlýsingu setti
þingið flokknum víðfeðma og
framsækna stefnuskrá, sem ger-
ir honum kleift að taka ýms við-
fangsefni komandi ára öruggari
tökum en áður. Margt hið nýja
í stefnuskránni er í anda þeírra
þjóðfélagslegu endurbóta, sem
eru I sköpun víðs vegar annars
staðar í heiminum. Flokksþing-
ið hefir þannig unnið sam-
kvæmt þeirri meginreglu Fram-
sóknarflokksins frá fyrstu tíð,
að vera stöðugt í fararbroddi
nýrrar, djarflegrar framsóknar,
(Framh. ~ 4. síðu)