Tíminn - 27.04.1944, Blaðsíða 3

44. Mað
TÍMINIV, fimiaitMdagmm 27. apríl 1944
171
Sjötngar:
Guðbrandur Sigurðsson
á Hrafiikelsstöðiun.
Hinn 20. apríl síðastliðinn átti
Guðbrandur Sigurðsson á
Hrafnkelsstöðum í Mýrasýslu
sjötugsafmæli. Er hann fæddur
að Miðhúsum í Álftaneshreppi,
sonur hj ónanna Sigurðar
Brandssonar frá Fornaseli og
Halldóru Jónsdóttur frá Kirkju-
taóli í Hvítársíðu. Ólst hann upp
með foreldrum sínum fyrstu
æskuárin, en eftir 10 ára ald-
urinn hjá þeim hjónum Pétri
Sigurðssyni og Sigríði Jónsdótt-
ur á Smiðjuhóli, þar sem hann
var til 18 ára aldurs. Eftir það
stundaði hann jöfnum höndum
ýmsa vinnu á landi og sjó eins
og þá var títt um allan þorra
manna þar um slóðir. Um 25 ára
gamall hóf hann búskap á Mið-
húsum með foreldrum sínum, en
árið 1901 kvæntist hann Ólöfu
Gilsdóttur . frá Krossnesi, og
hófu þau þá taúskap í Þverholt-
um en fluttu síðan að Litlu Gröf
í Mýrasýslu. Árið 1907 keypti
svo Guðbrandur jörðina Hrafn-
kelsstaði í Hraunhreppi og flutti
þangað. Þar hefir hann búið
síðan og þar hefir hann unnið
aðalstörf æfinnar. Þegar hann
flutti á Hrafnkelsstaði, var jörð-
in í svipuðu ásigkomulagi og
hún hafði verið frá ómunatíð
eins og svo margar aðrar jarðir
á þeim tíma. Þar var gamall og
hrörlegur torftaær og útihús að
sama skapi, þannig, að segja
mátti, að tjaldað væri til árs og
árs í senn. Túnið var stórt, en
mestallt þakið kargaþýfi. Var
hinum ungu hjónum því ekki
vant verkefna, enda sneru þau
sér viðstöðulaust, starfsglöð og
stórhuga, að hinum marghátt-
uðu viðfangsefnum, er hvar-
vetna biðu þeirra. Bærinn var
byggður upp og stækkaður, fén-
aðarhús sömuleiðis, og jafn-
framt var ráðizt á þúfnakarg-
ann með meiri elju og aðförum
en menn áttu þá almennt að
venjast. Ég minnist þess frá
þeim árum, að haust eitt er ég
kom að Hrafnkelsstöðum á
heimleið úr réttum, og varð
litið yfir hinar stóru, nýju flat-
ir út frá bænum, og barnahóp-
inn, sem mætti mér, er inn var
komið, að mér varð að orði við
húsráðendur, að það færu að
verða áhöld um þúfurnar á tún-
inu og börnin í bænum.
Þau brostu að þessu en hafa
víst hugsað sitt, enda hefi ég
þá máske tekið full djúpt í ár-
inni. En þetta varð 'sannmæli
síðar, því að börnunum fjölgaði
en þúfunum fækkaði jafnt og
stöðugt. Og loks fengu börnin
yfirhöndina. Túnþýfið hvarf en
tíu mannvænleg börn hafa þau
hjón átt og alið upp; eitt misstu
þau á unga aldri.
En áfram hefir verið haldið
með jarðyrkju og húsabætur.
Eftir að túnsléttuninni lauk, tók
við nýræktin, og nú gefur túniö
fimmfalda uppskeru á við það
sem var, er Guðbrandur tók við
því. Þá hafa og fénaðarhús og
hlöður verið endurbyggð og
stækkuð hvert af öðru, og að
síðustu stórt og vandað íbúðar-
hús úr steini reist þar árið
1930.
Hér hefir nú verið stiklað á
stóru um annan þáttinn í at-
höfnum Guðbrandar. En ekki
væri öll sagan sögð ef hins væri
að engu getið, en það eru hin
margþættu félagsmálastörf hans
í þágu sveitar sinnar. Er þar
skemmst af að segja, að þar hef-
ir Guðbrandur verið engu síður
ötull og áhugasamur en við bú-
skapinn, enda lengst af hlaðinn
trúnaðarstörfum fyrir sveit sína.
Þannig hefir hann verið deild-
arstjóri kaupfélagsins í 30 ár og
í stjórn Kaupfélags Borgfirð-
inga um skeið. Formaður bún-
aðarfélags sveitarinnar í 23 ár.
Hreppsnefndarmaður um 30 ára
skeið og lengst af oddviti og
sýslunefndarmaður síðustu 20
árin. Eru störf þessi með hinum
margvíslegu önnum, er þeim
fylgja, enginn smáræðis ábætir
ofan á umsjá mannmargs, um-
svifamikils heimilis. En Guð-
brandur er einn þeirra, er aldrei
hlífir sér við auknum störfum,
ef annars vegar er framfaramál,
sem hann getur rétt hjálpar-
hönd.Og hins verður einnig hér
að gæta, að hann hefir ekki
staðið einn í lífinu. Verður hér
sem oftar örðugt að meta, hve
mikinn hlutá ágæt eiginkona á
í unnum sigrum bónda síns. Ó-
löf kona hans er framúrskarandi
þróttmikil húsmóðir, lífsglöð og
æðrulaus, svo að allt verður sem
leikur í kringum hana, hversu
mikið annríki og umsýsla sem á
hana hleðst. Þannig hefir það t.
d. atvikast síðan að hið stóra í-
búðarhús þeirra var byggt, að
flestir sveitarfundir og almenn-
ar sveitarsamkomur hafa flutzt
að Hrafnkelsstöðum. Hefir það
því orðið hlutskipti hennar, sem
búin er að bera hita og þunga
á fjölmennu, gestkvæmu heimili
um fjóra áratugi, og koma af
höndum sér 10 börnum, að taka
við húsfylli gesta oft á ári og
standa þeim fyrir beina, auk
daglegs erils aðkomumanna,
vegna umboðs- og trúnaðar-
starfa húsbóndans. En* öllum
þeim átroðningi tekur hún sem
sjálfsögðum hlut, og með móð-
urlegri umhyggju gagnvart gest-
um sínum.
Þau hjón hafa þannig verið
samvalin og sámhent í störfum
sínum og því vel farnast. Þau
hafa miklu dagsverki afkastað,
hvort sem litið er til hinna
miklu búnaðarumbóta heima
fyrir, félagsforustu í málum
sveitarinnar eða hins stóra
mannvænlega barnahóps. Meðal
barna þeirra er Ingólfur, sem
búið hefir á móti föður sínum
á tlrafnkelsstöðum um fullan
áratug og verið á síðari árum
önnur hönd hans um búnaðar-
framkvæmdir allar, svo og Sig-
urður, hinn N ötuli mj ólkurbús-
stjóri þeirra Borgfirðinga og
Mýramanna.
Guðbrandur á Hrafnkelsstöð-
um getur litið með gleði yfir
farinn veg. Honum hefir auðn-
ast að afkasta óvenju miklu
dagsverki, fyrir sívakandi áhuga,
starfsþrek og skapfestu, er aldrei
lætur bugast. Vil ég um leið og
ég þakka honum ánægjulegt
samstarf á liðnum árum, óska
honum þess, að ævihaustið verði
honum sem ríkulegastur upp-
skerutími alls þess, er hann
helzt hefir þráð að koma til
vegar fyrir jörðina sína, sveit-
ina sína og landið sitt.
Bjarni Ásgeirsson.
Dáuarmimimg
Karls Georgs
Kristjánssoiiar
Ungum piltum mun annað
fremur í huga en hugleiðingar
um dauðann og fallvaltleik
þessa lífs. Þeir eru framar öðr-
um börrn lífsins og gleðinnar.
Hin hryggilega fregn barst því
mjög óvænt að eyrum okkar,
um það að Karl Georg Krist-
jánsson hefði stórslasast við að
leika sér á sleða skammt frá
heimili sínu hér í kauptúninu
og lézt hann af þeim slysförum
að sólarhring liðnum.
Karl Var fæddur á Suðureyri
7. okt. árið 1926, sonur hjón-
anna Sveinbjargar Júlíusdóttur
og Kristjáns Guðmundssonar
skipstjóra. Var Karl hraustur og
glaðvær piltur og ötull til allra
verka, en þó sérstaklega við allt,
er að sjómennsku laut, enda
hneigðist hugur hans strax að
sjónum, um fermingaraldur, og
var hann þar hinn kappsam-
asti verkmaður og hinn bezti
félagi. Einnig var hann efnileg-
ur íþróttamaður, félagslyndur og
drengur hinn bezti.
Karl var jarðsunginn þann
21. febrúar síðastl. Voru þar
samankomnir við kveðjuathöfn-
ina allir þorpsbúar, er að heim-
an komust, til að votta hinum
syrgjandi forledrum og systkin-
um samúð sína. K. B. E.
Vmir Tímans
Útvegið sem flestir ykkar einn
áskrifanda að Tímanum og lát-
ið afgreiðsluna vita um það sem
fyrst.
Knúts saga Rasmussens
FRAMHALD
Þegar þrengjast tekur um hvalina í vökinni, verður þar mikill
bægslagangur og sporðaköst. Þeir berjast um að komast upp á
yfirborðið til þess að anda, og sá bardagi verður harður, þegar
þúsund hvala þvaga brýzt um í einni þröngri vök. Rekur venju-
lega að því, að þeir kafna unnvörpum — drukkna bókstaflega, þótt
það orð láti einkennilega í eyrum um sjávardýr eins og hvali. Við
aðrar þrengingar þessara vesalings dýra bætist svo hungrið, því
að þeir geta ekki sinnt því að leita sér ætis. Allur tíminn fer
til þess að berjast um það, sem er þeim enn bráðnauðsynlegra:
lífsloftið.
En það er jafnan draumur veiðimannsins að komast í tæri
við slíka hvalaþvögu, ekki sízt, ef hungurvofan situr við dyrnar.
Eru hvalirnir þá ýmist skutlaðir eða skotnir í höfuðið. En ekki
þykir það þó jafn örugg veiðiaðferð.
Ef hvalaþvagan er stór, safnast að henni fólk úr mörgum byggð-
arlögum. Það ríður á að ganga fljótt og vasklega til verks, því að
einhverja nóttina getur skollið á stormur, hellan brotnað upp og
þvagan losnað úr heljargreip íssins.
Það var ein hugstæðasta bernskuminning Knúts, er veiðimenn
komu heim í hungurbyggðina með sleða sína hlessta hvalspiki úr
vökinni við Diskóeyju. Gleði fólksins vat takmarkalaus. Þeir,
sem um langt skeið höfðu dregið fram lífið á hákarli og gjöfum
þeirra, er skár voru stæðir, settust að veizlu. Og á boðstólum
var sá matur, er mestur kjörréttur þykir meðal grænlenzkra
Eskimóa: matak. Þeim degi gat maður með skapferli Knúts Ras-
mussens ekki gleymt.
*
Loks rann upp sá dagur, að hin glaða bernska Knúts var liðin.
Hann steig á skipsfjöl og sigldi suður með landi. Fjöll æskubyggð-
arinnar hurfu og ísjakarnir á sjónum urðu æ færri. Hann var
á leið til Danmerkur.
Þegar hér var komið sögu, hafði Knútur stundað nám við hand-
leiðslu föður síns um nokkurra ára skeið. Hann var lærdóms-
maður mikill ogwel að sér í latínu og grísku og kunni auk þess
talsvert í hebresku. Knútur hafði erft hæfileika föður síns til
málanáms, og hann var þegar kominn ofurlítið niður í latínu
og grísku. Svo var ráð fyrir gert, að hann hæfi nám í Herlufs-
hólmsskóla. Þar hafði faðir hans numið, og þaðan átti hann beztu
æskuminningar sínar — minningar um ryskingar, tóbaksreyk-
ingar í laumi, glettur og bellibrögð. Og þegar Knútur tók að
þjást af heimþrá. á skipinu, sagði presturinn honum sögur af
skólalífinu í Herlufshólmi, unz tilhlökkun hans var endurvakin.
Svo komust þeir til Danmerkur. Knútur var glaður í huga, er
hann gekk við hlið föður Síns á leið til Herlufshólms. Föður hans
var einnig létt í skapi. Hann hafði á hraðbergi ótal sögur frá
æskuárunum. Það var auðheyrt, að honum þótti vænt um, að
drengurinn hans skyldi nú eiga að ganga í sama skóla og hann
hafði sjálfur verið í forðum. .
En nú beið Knútur fyrsta ósigurinn í lífinu. Hann féll við inn-
tökupróf.
Heimförin leið Knúti aldrei úr minni. Þeir feðgarnir gengu
þöglir gegnum skóginn. Hvorugur mælti orð frá vörum. Ósjálf-
rátt seildist Knútur eftir hönd föður síns, og þeir leiddust um
stund. Loks rauf faðir hans þögnina.
„Láttu þetta ekki á þig fá, Knútur minn, það eru svo margir
aðrir skólar til í Danmörku, og ef til vill hefðirðu alls ekki kunn-
að' við þig þarna, þó að ég eigi góðar minningar þaðan..“ En
hann gleymdi því, að það voru einmitt minningar og sögur
hans sjálfs, er brugðið höfðu mestum Ijóma á Herlufshólms-
skóla í vitund Knúts litla.
„En ég hefði helzt viljað fara í þenna skóla, sem þú varst í,
pabbi,“ sagði Knútur. „Og svo þykir mér svo leiðinlegt að hafa
fallið á prófinu."
Faðir hans svaraði:
„Þú þarft ekki að taka þér það nærri; þú sérð þér farboröa.
Það er mér að kenna, að þú stóðst ekki prófið. Það var ég, —
ég hafði ekki kennt þér nógu vel það, sem þú þurftir að kunna,
og ég ætti að vera hryggur.“
Þá fyrst skildi Knútur, hve heitt faðir hans unni honum, og
þessi ferð varð honum fyrst og fremst minnisstæð vegna hins
heita straums næmrar föðurástar og skilningsríkrar hlýju, en
ekki vonbrigðanna og sárindanna, sem voru því samfara að vera
gerður afturreka frá skólanum.
Knútur Rasmussen komst í skóla, þótt honum lykjust ekki upp
þær dyr, sem hann knúði fyrst á. En það er bezt að segja það
strax, að hann, sem síðar varð heimsfrægur vísindamaður og
dýrlingur þjóðar sinnar, var enginn námshestur. Hann var hvorki
sérlega iðinn né duglegur, en hann vann sér þegar í stað ást
og aðdáun allra skólafélaga sinna. Margir kennarar hans urðu
lika vinir hans, sumir hverjir ævilangt. Hinu er svo heldur ekki
að leyna, að þeir voru til í hópi kennara hans, er litla ást
lögðu á hann. Er þar einkum að nefna stærðfræðikennara einn,
er oft lék hann grátt, enda var Knútur jafnan veikastur fyrir í
stærðfræðinni. Hún var sú námsgrein, sem honum veittist jafnan
erfiðust viðfangs. Ef til vill hefir þess æskureynsla hans átt sinn
þátt í því, að honum var a)/a ævi lítið gefið um kalda útreikn-
inga. Hann kaus jafnan miklu fremur að treysta á hugboð sitt og
trú á giftu sína og manndóm. Það kom honum stundum í koll,
en hann tók afleiðingunum með fullri karlmennsku og réð ætíð
að lokum fram úr hverjum vanda.
❖
Það er oft sagt, að frábærar próflausnir séu ekki einhlítur
mælikvarði á hæfileika manna, þegar út í lífið kemur. Þetta
sannaðist bezt á Knúti Rasmussen. Maðurinn, sem síðar hlaut
fleiri viðurkenningar og meiri sæmdir en nokkur danskur sam-
tíðarmaður hans, náði stúdentsprófi með mestu herkjum — flaut
á einu stigi yfir tilskilda lágmarkseinkun. Hann fékk að vísu
sitt stúdentsskírteini, en mátti áamt þakka fyrir að falla ekki.
Tímann Tantar
nnglln^a
til að bera blaðið til fastra kaupenda. — Þeir sem vildu sinna
þessu, tali hið fyrsta við afgreiðsluna Lindargötu 9A. Sími 2323.
Samband ísl, satnvinnufélaga.
SAMVINNUMENN!
Þegar eldsvoða ber að höndum, brenna ná-
lega í hvert sinn óvátryggðir innanstokks-
munir.
Frestið ekki að vátryggja innbú yðar.
Auglýsing
uasi skoðun á Iiifreiðnm I lögsagnar-
umdæmi Rcykjavíkur.
Samkæmt bifreiðalögum tilkynnist hér með bifreiða-
eigendum, að skoðun fer fram frá 2. maí til 13. júní >þ. á.
að báðum dögum meðtöldum, svo sem hér segir:
: - ‘ ► *** 5. K ev*. nm• -w. . ' ■■*•’**'
; 'W. . ■-*- ' •**’ *'
Þriðjudaginn 2. Maí R 1— 100 •
Miðvikudaginn 3. — — 101— 200
Fimmtudaginn 4. — — 201— 300
Föstudaginn 5. — 301— 400
Mánudaginn 8. — — 401— 500
Þriðjudaginn 9. — — 501— 600
Miðvikudaginn 10. — — 601— 700
Fimmtudaginn 11. — — 701— 800
Föstudaginn 12. — — 801— 900
Mánudaginn 15. — — 901—1000
- Þriðjudaginn 16. — *— 1001—1100
Miðvikudaginn 17. — — 1101—1200
Föstudaginn 19. — — 1201—1300
Mánudaginn 22. — — 1301—1400
Þriðjudaginn 23. — — 1401—1500
Miðvikudaginn 24. — — 1501—1600
Fimmtudaginn 25. — — 1601—1700
Föstudaginn 26. — — 1701—1800
Þriðjudaginn 30. — — 1801—1900
Miðvikudaginn 31. — — 1901—2000
Fimmtudaginn 1. Júní — 2001—2100
Föstudaginn 2. — — 2101—2200
Mánudaginn 5. — — 2201—2300
Þriðjudaginn 6. — — 2301—2400
Miðvikudaginn 7. — — 2401—2500
Fimmtudaginn 8. — — 2501—2600
Föstudaginn 9. — — 2601—2700
Mánudaginn 12. — — 2701—2800
Þriðjudaginn 13. — — 2801 og þar yfir
Ennfremur fer þann dag fram skoðun á öllum bifreiðum,
sem eru í notkun hér í bænum, en skrásettar eru annars
staðar á landinu.
Ber bifreiðaeigendum að koma með bifreiðar sínar
til bifreiðaeftirlitsins við Amtmannsstíg 1, og verður-
skoðunin framkvæmd þar daglega frá kl. 10—12 f. h. og
frá kl. 1—6 e. h.
Bifreiðum þeim, sem færðar eru til skoðunar sam-
kvæmt ofanrituðu., skal ekið frá Bankastræti suður
Skólastræti að Amtmannsstíg og skipað þar í einfalda
röð.
Við skoðunina skulu ölcumenn bifreiðanna leggja fram
skírteini sín. Komi í ljós, að þeir hafi ekki fullgild skír-
teini, verða þeir Aafarlaust látnir sæta ábyrgð og bif-
reiðarnar kyrsettar.
Þeir, sem eiga farþegabyrgi á vörubifreiðar, skulu
koma með þau á sama tíma, þar sem þau falla undir
skoðunina jafnt og sjálf bifreiðin.
Vanræki einhver að koma bifreið sinni til skoðunar á
réttum degi, verður hann látinn sæta ábyrgð samkvæmt
bifreiðalögunum. Ef bifreiðaeigandi (umráðamaður) get-
ur ekki af óviðráðanlegum ástæðum fært bifreið sína
til skoðunar á réttum tíma, ber honum að koma í skrif-
stofu bifreiðaeftirlitsins og tilkynna það. Tilkynningar
í síma nægja ekki.
Ógreiddur bifreiðaskattur, skoðunargjöld og vátrygg-
ingariðgjöld ökumanna fyrir tímabilið 1. júní 1943 til
31. marz 1944 verða innheimt um leið og skoðun fer
fram, en til 1. maí n. k. verður gjöldum veitt viðtaka í
skrifstofu tollstjóra í Hafnarstræti 5. Séu gjöldin ekki
greidd við skoðun eða áður mega menn búast við því,
að bifreiðarnar verði stöðvaðar.
Sýna ber skilríki fyrir því, að lögboðin vátrygging
fyrir hverja bifreið sé í lagi.
Athygli skal vakin á því, að umdæmismerki bifreiða
skulu ávallt vera vel læsileg, og er því hér með lagt
fyrir bifreiðaeigendur (umráðamenn), sem þurfa að
endurnýja númeraspjöld á bifreiðum sínum, að gera það
tafarlaust nú, áður en bifreiðaskoðunin hefst.
Þetta tilkynnist hér með öllum, sem hlut eiga að máli,
til eftirbreytni.
Tollstjórinn og lögreglustjórinn í Reykjavík
Reykjavík, 24. apríl 1944.
Torfi Hjjtirtarson. Atgnar Kofoed-Hansen.