Tíminn - 04.05.1944, Qupperneq 4

180
TÍMIM, flmmtndagiim 4. maí 1944
46. hlað
Þjóðhátíðín í sumar
(Framh. af 1. síðu)
þjóðkórinn undir stjórn Páls
ísólfssonar. Fjölmenn hljómsveit
leikur. Loks munu skáld lesa
ljóð sín og látinna forustumanna
í sjálfstæðisbaráttu þjóðarinn-
ar minnst í stuttri ræðu.
Seint um kvöldið verður dans-
að á pallinum um hríð, en öll-
um skemmtiatriðum verður þó
lokið klukkan tólf.
Öllu verður þessu útvarpað,
og allt kvikmyndað og tekið á
hljómplötur.
Ekki mun hátíðanefndin
gangast fyrir sérstökum
skemmtunum í Reykjavík þetta
kvöld. Það mun bæjarstjórn
Reykjavíkur gera, ef henni býö-
ur svo við að horfa.
18. júní
Hinn 18. júní eiga síðan fram
að fara mikil hátíðahöld í
Reykjavík. Verður miðbærinn
skreyttur sem bezt og hátölur-
um víða komið fyrir. Verður öllu,
sem gerist, útvarpað eins og
fyrri hátíðisdaginn.
Þessi hátíðahöld hefjast með
almennri skrúðgöngu frá Há-
skólanum. Verður gengið undir
íslenzkum fánum og ef til vill
fánum ýmissa félaga, en fjöl-
menn lúðrasveit fer fyrir. Verð-
ur fyrst staðnæmst á Austur-
velli og forsetinn hylltur á svöl-
um alþingishússins. Síðan verð-
ur haldið áfram að Stjórnar-
ráðshúsinu, en þar talar forseti
til þjóðarinnar. Leikur lúðra-
sveitin síðan ýms ættjarðarlög,
og kórar munu syngja.
Að kvöldinu verða skemmtan-
ir margvíslegar 1 öllum sam-
komúhúsum bæjarins, er fólk
getur notið að vild.
Tvær sýningar verða í Reykja-
vik í sambandi við hátíðahöldin.
Er annað málverkasýning —
samsýning íslenzkra málara, er
þeir efna til að ósk hátíða-
nefndarinnar. Hitt er sögusýn-
ing, sem haldin verður í
Menntaskólanum, og á að gefa
yfirlit um menningar- og frels-
isbaráttu íslendinga um liðnar
aldir.
*
Skípulag masmSIutmng
anna tíl Þlngvalla
Eitt hið mesta vandamál, sem
við vei’ður að etja, eru mahn-
flutningarnir til Þingvalla.
Heimflutningarnir verða ekki
eins erfiðir viðfangs, þar eð þeir
dreifast á mun lengri tíma. Er
það í ráði, að gefin verði út
bráðabirgðalög, sem heimili há-
tíðanefndinni að setja allar
leigubifreiðir í Reykjavik undir
eina stjórn. Með því, að þessar
bifreiðir allar fari tvær ferðir
með fólk til Þingvalla að morgni
hins 17. júní, er þess vænzt, að
þær geti flutt um 15 þúsund
manns. En það er ónóg, og er
þess því vænzt, að ungt fólk fari
sem mest til Þingvalla degi fyrr
og liggi þar við í tjöldum og eig-
endur einkabifreiða flytji kunn-
ingja sína austur, eftir því sem
þeir fá við komið, og fari tvær
ferðir að morgni hins 17. júní
eins og leigubifreiðunum er
ætlað að gera. Tvísýnt er, hvort
Mosfellsheiðarvegurinn verður
fær, og hefir það vitaskuld mikla
töf í för með sér, ef svo verður
eigi. Ekki um annað að tala en
einstefnuakstur, er slíkur grúi
bifreiða verður á ferð, og er þá
ekki annað að velja^ en fara
niður með Sogi og yfir Hellis-
heiði aðra leiðina. En það er
hinn mesti krókur. Verður því
að hafa hina öruggustu stjórn
á þessum málum, ef vel á að
takast.
Þá er fólk áminnt um að hafa
nesti með sér til Þingvalla, því
að þar verður aðeins hægt að
fá kaffi og öl eins og áður er
tekið fram.
Eins er bezt, að allir geri sér
ljóst, að heimflutningur þeirra,
er ríðandi verða til Reykjavík-
ur, hlýtur að dragast fram á
nótt.
Húsnæðlshörgull
í Reykjavík
Búast má við, að gestkvæmt
verði í Reykjavík hátíðadagana,
og því erfitt að fá inni fyrir þá
aðkomumenn, sem ekki eiga víst
húsaskjól hjá frændum eða vin-
um. Samt mun verða reynt að
bæta úr mestu vandræðunum
ÚR BÆIVUM
Norðurferðir.
Birfreiðaferðir eru nú frá Reykjavík
til Akureyrar á hverjum þriðjudegi og
föstudegi á vegum póstmálastjórnar-
innar. Eru oftast fjórar langferðabif-
reiðar í ferð, sem sumar eru eign B.
S. A. en aðrar einstakra manna í Rvík.
Venjulega eru allt að 100 manns norð-
ur 1 ferðinni en talsvert færra suður.
Parið er frá Akureyri einnig á þriðju-
dögum og föstudögum. Vegir norður
eru víðast sæmilegir. Þó er vegurinn
á Öxnadalsheiði og í ofanverðum
Öxnadal erfiður af snjó og for. Og
fyrir Hvalfjörð er seinfarið. Gist er
venjulega í norðurleið á Blönduósi og
að nokkru leyti á Sauðárkróki.
1. maf.
Hátíöahöld verkamanna fóru fram
1. maí. Bar þar mest á mjög fjölmenn-
um útifundi við Lækjargötu og Banka-
stræti. Héldu þar ýmsir forsprakkar
verkalýðsins ræður, sumir kurteisar
hvatningaræður til verkamanna, svo
sem form. Alþýðusambandsins o. fl.
Hins vegar gat Eggert Þorbjarnarson
elcki á sér setið en að kyrja róginn um
bændur, sem nú virðist ljúffengur ýms-
um verkamannaforsprökkum. Kröfu-
gangan var með fjölmennasta móti. En
heldur var hún lítið myndarleg eins
og venjulega. Þar sem börnum og ung-
lingum er nú yfirleitt kennd leikfimi,
ætti það ekki að vera ósanngjörn krafa
til þessa fólks, sem er að sýna sig í
fylkingu á götunum, að það gangi í
nokkurnveginn snyrtilegum röðum „i
takt“. Þegar þetta fólk er að gera'kröf-
ur til annarra manna, ætti það einnig
að gera nokkrar kröfur til sjálfs síns,
a. m. k. á meðan það er í kröfugöng-
unni. Það mátti t. d. sjá svo ósmekklegt
í göngunni sem pilta með hendur í
vösum og sigarettu í munninum. Rað-
irnar voru mjög óreglulegar og mist-
breiðar og hver gekk fram fyrir annan.
Væri þessi 1. maíganga vel skipulögð
— helzt að einhverju marki — gæti
hún hjálpað til þess að setja hátíðablæ
á daginn. Skemmtilegt væri t. d. að
hópgöngumenn tækju lagið öðru hvoru.
Verkamenn eru ekki svo þreyttir af
8 stunda vinnu á rúmhelgum dögum,
að þeir gætu ekki, a. m. k. á hátíðis-
degi sínum, gengið beinir, frjálsmann-
legir og karlmannlegir og 1 nokkurn-
veginn skipulegri fylkingu. Eins og
þessi hópganga verkalaýðsins var nú,
minnir hún meira á kindahóp, sem
röltir undan fjárhirðum, heldur en
á frjálsmannlegan og djarfan verka-
lýð, sem stefnir mót bjartari degi og
meiri menningu. V.
Strætisvagnar.
Mjög er nú þröngt yfirleitt í stæt-
isvögnunum í Reykjavík, svo að oft
horfir tii vandræða. Virðist nauðsyn-
lega vanta fleiri strætisvagna. En
mætti ekki hafa dálítið loftbetra í
vögnunum heldur en nú er? Þegar
búið er að troða inn í vagnana eins
og mögulega getur staðið þar inni og
dyr eru læstar, engan glugga hægt að
opna og engin loftræsting, er loftið
í vögnunum alveg drepandi vont.
Sundhöllin.
Sundhöllin auglýsir á öðrum stað hér
í blaðinu, hvenær hún verður opin í
sumar. Ættu þeir, sem hugsa sér að
sækja þar sund í sumar, að klippa
auglýsinguna úr blaðinu og geyma
hana sér til minnis. En sem betur fer,
eru það margir, sem sækja þennan
bezta stað fyrir almenning ,er höfuð-
staður vor hefir ennþá upp á að bjóða.
Blaðadauði.
Talið er, að tvö vikublöð, „Þjóðólf-
ur“ og „ísland", séu um það bil að
ganga til hinnstu hvíldar, en að eitt-
hvaö af aðstandendum þeirra muni
hefja útgáfu á nýju blaði í þeirra stað.
Ferðir til Borgarness.
Gufuskipið „Sigríður" annast nú
ferðir milli Borgarness og Reykjavík-
ur. Ferðir eru frá R.eykjavík til Borgar-
ness ária á þriðjudögum og suður
aftur síðdegis. Til Borgarness á mið-
vikudögum en suður á fimmtudögum.
Og ferðir fram og til baka á föstudög-
um. Ráðgert er, að síðar hefjist ferðir
á laugardögum til Borgarness og þá
suður aftur síðdegis á sunnudögum.
með því að útvega vegalausu
fólki gistingu í barnaskólum
bæjarins. En þó er hið mesta
óráð fyrir fólk, sem ekki á eitt-
hvert athvarf víst, að koma til
bæjarins þessa daga í trausti
þess ,að því leggist eitthvað til.
Hátíðahöld úti um land
Víðsvegar úti um land verða
einnig mikil hátíðahöld þessa
daga. Munu bæjarstjórnir og
sýslunefndir og ef til vill ýms
félög gangast fyrir þeim. Meðal
annars munu Vestur-ísfirðingar
halda héraðshátíð að Rafnseyri
við Arnarfjörð, þar sem Jón
Sigurðsson fæddist. Verður
mjög til sumra þessara hátíða-
halda vandað og undirbúningur
þegar hafinn á nokkrum stöð-
um.
Samsöngurinn um eín-
menningsk j ör dæmin
(Framli. af 1. síðu)
arnar, hafa þá annmarka, sem
þau telja einmenningskjördæm-
unum helzt til lasts, í enn rík-
ara mæli, auk allra annarra á-
galla, þá sézt það bezt, að þeim
gengur ekki til umhyggja fyrir
lýðræðinu í baráttunni gegn
einmenningskjördæmunum. Þar
er um aðrar orsakir að ræða.
Komimmistar vilja
sundrungu verka-
lýðsius.
Ástæðan til þess, að sósíalist-
ar berjast gegn einmennings-
kjördæmum, hefir áður verið
rakin hér í blaðinu að nokkru
leyti. Þeir vilja lýðræðið
feigt. Þeir vilja láta vitlaust
kosningafyrirkomulag liða það
sundur. Þeir vita, að hlutfalls-
kosningarnar, uppbótarþing-
sætin og minnihlutaþingmenn
í tvímenningskjördæmunum
hjálpa til að auka yfirboðin, á-
byrgðarleysið, glundroðann og
flokkamergðina, sem eyðileggur
lýðræðið.
Ei*. aúk þess kemur ein veiga-
mrkil ástæða enn. Kommúnist-
ar vita, að einmenningskjör-
dæmin eru höfuðástæða þess,
að verkalýður Englanðs er í
einum flokki. Einmenningskjör-
dæmin hafa kennt verkamönn-
um þar að standa saman, —
klofnir í tvo flokka fengju þeir
nær aldrei þingmann kosinn.
Einmenningskjördæmin hafa
tryggt sameiningu brezks
verkalýðs og eyðilagt sundr-
ungarstarf kommúnista meðal
harre. Það sama myndu þau gera
hér. Þess vegna eru kommún-
istar á móti þeim. Þeir vilja ekki
sámeiningu verkamanna í einn
flokk. Þeir vita, að í slíkum
flokki yrðu lýðræðisöflin í
meirahluta. Þeir vita, að Brynj-
ólfsklíkan hefir aðeins mögu-
leika til að ráða klofnum verka-
mannaflokki, en alls ekki sam-
einuðum verkamannaflokki.
Þess vegna má verkalýðurinn
ekki sameinast eins og í Eng-
landi. Hann verður að vera klof-
inn. Og þess vegna verður að
berjast gegn einmenningskjör-
dæmunum, því að þau myndu
meira en nokkuð annað kenna
verkamönnum að sameinast.
Sundrung verkalýðsins, svo að
lýðræðisöfl hans njóti sín ekki,
og vitlaust kosningafyrirkomu-
lag — þetta eru vopnin, sem
kommúnistar treysta einna mest
á að hjálpi þeim til að eyði-
leggja lýðræðið.
Andstaða forkólfa
Sjálfstæðisflokksins.
En hvers vegna eru þá for-
vígismenn Sjálfstæðisflokksins
mótfallnir einmenningskjör-
dæmunum? Það er líka augljóst.
Nokkra þeirra dreymir um ein-
ræði — einræði stórgróðavalds-
ins. Langvarandi öngþveiti, sem
hlýzt af vitlausu kosningafyrir-
komulagi, getur verið einn á-
kjósanlegasti vegurinn að því
marki. Aðra þeirra, sem eigi gera
sér slíkar vonir, dreymir fyrst og
fremst um að sundra liði um-
bótamannanna. Þeir vita, að í-
haldsöflin halda oftast vel sam-
an, en umbótamenn eru marg-
lyndari. Þess vegna er um að
gera að hafa kosningafyrir-
komulag, sem ýtir undir, að
þeii’ skiptist í sem flesta flokka.
Reynslan frá seinustu bæjar-
stjórnarkosningum í Reykjavík
sýnir að þessi trú þeirra hefir
við rök að styðjast. Hlutfalls-
kosningarnar eru bezta fyrir-
komulagið, sem íhaldsforingj-
arnir geta hugsað sér, til að
halda andstæðingum sínum
sundruðum. Það er gamla regl-
an, sem þeir fara eftir, að deila
og drottna. Þess vegna verða
þeir að berjast gegn einmenn-
ingskjördæmum, sem eru líkleg
til að auka sámheldni andstæð-
inganna.
Eina lciðin til að
fojarga lýðræðinu.
Það gildir þannig sama um
kommúnista og íhaldsforingjana
i þessum málum. Þeir telja sér
báðir til hags, að lýðræðið sé
sem veikast. Þeir þora þó ekki
að segja þetta hreinlega, heldur
látast vera mestu lýðræðisvinir
og stimpla aðra andstæðinga
Siinil Eiölis n opin í sumar
Kl. 7.30—10 10—12.30 12.30—2.15 2.15—8 8—10
Mánudaga Þriðjudaga Miðvikudaga Fimmtudaga Föstudaga Laugardaga Sunnudaga Bæjarb. og yfirm. Bæjarb. Karlm. ísl. og erl. Bæjarbúar Bæjarbús r Herinn Bæjarbúar
5—6 kon. Bæ j arbúar

Bbjarbúar 10—12 bæjarbúar Herinn
8 —10 bæjarb. og yfirm. 2—4 herinn
Ath.: Miðasalan hættir 45 mín. fyrir lokunai*tíma.
Geymið auglýsinguna. SIMHIOLL REYKJAVtKUR.
Tckið svari landbún-
aðarins og bænda
(Framh. af 2. siðu)
sögðu þarflegt erindi. í sam-
bandi við þessa ræðu sína
minntist forsetinn á landbún-
aðinn. Hann bar saman þessa
tvo aðalatvinnuvegi þjóðarinn-
ar, með því að lesa upp úr út-
flutningsskýrslunum fyrir árið
1943, þar sem sjávarafurðir
gerðu um 220 miljónir, en land-
búnaðurinn aðeins 27 miljónir.
En hann gat ekkert um það, hve
mikinn innflutning hefði þurft,
svo hægt hefði verið að flytja
út sjávarafurðir fyrir svona
mikla peninga, og því síður gat
hann þess, að þótt. ekki væri
flutt meira út af landbúnaðar-
vörum, mundi framleiða land-
búnaðarins á árinu vera, eftir
núgildandi verölagi, nær 200
miljónir króna. Fyrirlesarinn
talaði um iðnað, sem byggist á
sjávarútvegi. Var helzt á honum
að heyra, að ekki væri um ann-
an iðnað að ræða hér í landi.
Vildi ég því leyfa mér að benda
á, að til er iðnaður byggður á
landbúnaði, svo sem mjólkur-
iðnaður, ullariðnaður, sútun og
skógerð. Hann talaði um, að á
mörgum heimilum í landinu
væri fiskur á borðum 5—6 sinn-
um í viku, en gat þess ekki, að
fiskur telst ekki borðandi, nema
hafa með honum sveitamat, sem
hafður er daglega á borðum á
öllum heimilum í landinu og það
við allar máltíðir.
Forsetinn skoraði á þjóðina
að horfa út á djúpin, því að á
sjónum, í úthafinu væri fram-
tíð hennar og líf. Þetta virðist
mér vera ótrúlegt. Enda þótt
sjórinn umhverfis landið sé
fiskisæll, er hann þó ekki yfir-
ráðasvæði íslendinga, nema það,
sem telst til landhelgi. Allar
þjóðir geta ausið af fiskimiðun-
umí kringum landið, þangað til
þau eru þurausin, ef ekki er að-
gert. Ég tel raunar nær lagi að
skora á þjóðina að horfa á jörð-
ina, sem hún hefir undir fótum,
hvað þar grær og bezt er látið
gróa. Landið, móðurmoldin er
þó umráðasvæði þjóðarinnar.
Moldin geymir gróðurmáttinn
og vötnin orkuna. í landinu á
þjóðin enn frekar framtíð sína
og líf en á hafinu. En að sjálf-
sögðu eru þessir tveir atvinnu-
vegir undirstaðan fyrir afkomu
þjóðarinnar og hljóta jafnan að
styðja hvor annan.
24. febr. 1944.
Jón H. Þorbergsson.
þess. Alveg sérstaklega leggja
þeir áherzlu á, að stimpla þá
andstæðinga þess, er berjast
fyrir hyggilegustum endurbót-
um á því. Þess vegna kalla þeir
Framsóknarmenn einræðismenn
og afturhaldsseggi. Það verður
að blekkja fólkið til þess að hinn
raunverulegi tilgangur sjáist
ekki.
Hér hefir verið lýst nokkrum
þeim ástæðum, sem valda raun-
verulega fjandskap kommúnista
og íhaldsforingjanna gegn ein-
menningskjördæmunum. Það
eru ástæður, sem þeir, er lýð-
ræðinu og frelsinu unna, taka
ekkert mark á. Þeim er ljóst, að
núverandi kosningafyrirkomu-
lag stefnir því í stórfellda hættu.
Gegn því verður að sporna. Og
þar er eigi um aðra leið að ræða
en þá að koma lýðræðinu á
þann grundvöll, sem beztur hef-
ir reynzt annars staðar, bezt
samrýmist staðháttum og er í
mestu samræmi við stjórnar-
hætti þjóðarinnar frá fyrstu tíð.
Einmenningskjördæmin eru eina
kosningafyrirkomulagið, sem
sameinar þetta allt.
-GAMLA BÍÓ-
Æfiatýri
í herskóla
(The Major and the Minor)
Amerísk gamanmynd.
GINGER ROGERS,
RAY MILLAND.
Sýnd kl. 7 og 9.
TVÆR VIKUR ÓLIFAÐAR
(Two Weeks To Live)
LUM og ABNER.
Sýnd kl. 5.
*NÝJA rló.
Arabískar nælur
(Arabian Nights)
JÓN HALL
MARIA MONTES
LEIF ERIKSON
SABU.
Sýnd kl. 5, 7 og 9.
Bönnuð börnum yngrí en
12 ára.
Barnasýning kl. 3:
KÁTIR VORU KARLAR
með BUD ABBOTT
Og LOU COSTELLO.
fJtsvör
i ReykJaYik
Aii ufifii þessi iiiáiiaðaiuót Ciiiaífoyrjuu)
foei* ölluififi íítsvarsgjaldemlHin í Reykjavík
að hafa ^reitt upp í iitsvai’ið 1944, sem
svarar 40% af iitsvarl foeirra árið 1943.
Gei’ið foæjargjaldkera skil í focssai'i
viku.
Komið fyrir kl. 3 e. Ii. (Á laugardag
fyrir kl. 12 á hádegi).
Borgfarstjórinn.
Hinn margeftirspurði
Blómaábnröur
L .3 Li er komlnn.
Litla blómabnöin
Bankastræti 14. Sími 4957.
§aiimastnliinr
í kápusaumastofuna og hraðsaumadeildina vantar okkur. —
KlædaverzÍtsn
Andrésar Andréssonar
Samkeppni um lag
við ættjarðarljóð
Þjóðliátíðarnefud lýðveldisstofnunar á ís»
laudi hefii* ákveðið að efua til sanikeppui
meðal tóuskálda fojóðarinnar urn lag við há-
tíðarljóð foau er verðlaun hlutu í ljóðasam-
keppniiini. Heitið er 5000 króna verðlauiium
fyrir lag það, er telst þess maklegt.
Þeir, sefifii taka vilja foátt í samkcppniuni
vitji ljóðanna á skrifstofu Alfoingis næstu
daga. Frestui* til foess að skila lagi er ákvcð-
inn til 1. jiiní n. k. kl. 12 á hádegi, og skal
ljóðunum skilað á skrifstofu nefndarinnar í
Alþingishiisinu.