Tíminn - 31.05.1944, Blaðsíða 2

222
TÓflMV. Hiiftvikuclagiitii 31. maí 1944
56. blað
Miðv.dtiyinn 31. muí
Skipun byggðarínn-
ar í sveit og við sió
í blöðum kommúnista hefir
verið þrástagast á því, að skipu-
lag byggðarinnar í sveitum
landsins þurfi að gerbreytast.
Það þurfi að leggja fleiri sveitir,
jafnvel heil héruð, í auðn, en
þétta í þess stað byggðina í nánd
við stærstu kaupstaðina. Með
þessu móti yrði auðveldazt að
veita sveitafólkinu bezt þægindi
og gera framleiðsluna arðmesta.
Eins og flest það, sem frá hér-
lendum kommúnistum kemur,
er þetta byggt á meira en lítilli
vamþekkingu. Sauðfjárrækt
verður ekki stunduð, nema í
dreifbýli. Nautgriparæktin þarf
einnig verulegt landrými. Við
marga kaupstaðina hagar líka
þannig til, að ræktunarskilyrði
eru mjög takmörkuð í nálægð
beirra; t. d. við ísafjarðarkaup-
stað. í nærsveitum Reykjavíkur
verður og tæpast hafður meiri
búpeningur en nú er. Á Suður-
nesjum, þar sem vafalaust mun
rísa upp stærsta verstöð lands-
ins, eru ræktunarmöguleikar
takmarkaðir. Síðast, en ekki
sízt, kemur svo það, að land-
búnaðarframleiðslan reynist
alltaf dýrust í nálægð kaup-
staðanna. Þetta er margreynt
annarsstaðar. Þetta er líka reynt
hér. Bændur í nágrenni Reykja-
víkur þurfa að fá og fá líka
talsvert hærra verð fyrir mjólk-
ina en t. d. Árnesingar og Borg-
firðingar.
Þrátt fyrir þessa miklu van-
þekkingu, sem umrædd kenning
kommúnista byggist á, skal því
ekki neitað, að þeir geti í ýms-
um tilfellum haft nokkuð til síns
máls. Til eru vitanlega afskekkt
býli, sem ekki borgar sig að
nytja, og eins er líka ástatt um
nokkrar jarðir, þótt þær liggi
vel að samgöngum. Þær jarðir,
sem ekki geta með fullri rækt
þolað meðalbú, eiga að leggjast í
eyði. í ýmsum sveitum eru líka
meiri og minni skilyrði til sam-
felldrar byggðar, þar sem koma
eiga byggðahverfi. Jafnhliða því,
sem unnið er að stofnun byggða-
hverfa, á einnig að fjölga riý-
býlum í dreifbyggðari sveitum,
þar sem afkomuskilyrði eru á-
litleg. Með þessu tvennu ætti að
vera hægt að ná því marki, að
sveitirnar aukist svo, að þær
geti alið önn fyrir flestu því
fólki, sem þar vex upp.
Þær breytingar, sem gera
þarf á skipun sveitabyggðar-
innar, þurfa þannig ekki að
verða neitt stórfellt vandamál.
Þar má að miklu leyti styðjast
við það, sem er, með nokkrum
leiðréttingum, og bæta svo við,
þar sem það er álitlegast.
Hins vegar gildir þetta öðru
máli með s.kipulag byggðarinnar
við sjóina. Þar er raunverulega
fólgið eitt okkar allra stærsta
vandamál. Við höfum orðið höf-
uðborg upp á 40 þús. manns.
Megnið af þessu fólki hefir sótt
þangað vegna ýmsrar augna-
bliksvinnu, seinast vegna þeirr-
ar atvinnu, er skapazt hefir
beint og óbeint í sambandi við
setuliðið. Nokkur hluti þess
byggir afkomu sína á milliliða-
starfsemi, sem er algerlega óþörf
og ætti að hverfa. Aðeins fá þús-
und manna lifa á raunverulegri
framleiðslustarfsemi, og mögu-
leikarnir til að auka hana tak-
markaðir. Þegar setuliðsvinnan
hverfur og öll milliliðastarfsemi
dregst saman, verður hér stór-
fellt hrun. Það leynir sér ekki
fyrir neinum, sem vill hugsa
raunsætt um þessi mál.
Því fer betur, að heildarmynd-
in af byggðinni við sjávarsíð-
una, er ekki svona óglæsileg.
Hún er þvert á móti glæsileg
víða annars staðar. Möguleikar
til aukningar byggðarinnar þar
eru hinir stórfelldustu. Á Suður-
nesjum ætti að rísa upp stór út-
vegsbær. Á Akranesi, Skaga-
strönd og Húsavík haldast í
hendur miklir útþenslumögu-
leikar til sjós og lands. Á norð-
anverðu Snæfellsnesi, í Rifi eða
í Grundarfirði, ætti að byggjast
mikil útgerðarstöð. Þannig
mætti telja áfram. Víða í kring-
um landið eru þorp, sem geta
stækkað, eða risið upp ný af
Hallgrímur Níelsson hrepp-
stj. á Grímsstöðum í Mýra-
sýslu varð 80 ára sl. föstu->
dag. í tilefni af afmæli hans
rita hér um hann tveir sveit-
ungar hans, annar núverandi
og hinn fyrverandi, þeir Jó-
hann Guðjónsson bóndi á
Leirulæk og Bjarni Ásgeirsson
alþingismaður frá Knarrar-
nesi.
Áttræður varð hinn 26. maí
Hallgrímur Níelsson, hrepp-
stjóri á Grímsstöðum. Hann er
fæddur og uppalinn á Gríms-
stöðum og hefir dvalið þar all-
an sinn aldur. Hailgrímur byrj-
aði búskap aðeins 21 árs, frem-
ur efnalítill, en gerðist skjótt
umsvifamikill * bóndi og komst
brátt í góð efni. Hallgrímur er
einn þeirra fáu bænda, sem síð-
ustu tugi 19. aldar sáu roða fyrir
nýjum degi í framförum á sviði
landbúnaðarins, og urðu því
mannsaldri á undan sinni sam-
tíð með^umbætur á jörðum sín-
um.
Hallgrímur byrjatfi þegar á
því að ræsa og slétta túnið og
byggja vörzlugarða í kringum
það. Þá byggði hann öll hús á
jörðinni á mjög myndarlegan
hátt, sem bar mjög af því, sem
menn áttu þá að venjast al-
mennt. íbúðarhúsið byggði hann
tvisvar, því að hann varð fyrir
því tjóni, að tvívegis brunnu
íbúðarhús í hans búskapartíð.
í síðara skiptið, sem var á fyrri
heimsófriðarárunum, byggði
hann stórt og vandað stéinhús.
nálinni, því að aðstaðan er hin
bezta, bæði til sjós og lands.
Slík dreifing kaupstaðabyggð-
afinnar myndi jafnframt verða
lyfting fyrir sveitirnar, því að
þær myndu þá geta notið al-
mennara en áður þeirra hlunn-
inda, er fylgja nábýlinu við
kauptúnin. í þessu sambandi
mætti t. d. minna. kommúnista
á, að Stalin rökstuddi dreifingu
iðnaðarframleiðslunnar til
ýmsra nýrra staða með því m.
a., að ræktunin færðist út sam-
hliða, og markaðurinn fyrir
landbúnaðarvörur deildist á
hinn heppilegasta hátt.
Hér er raunverulega á ferð-
inni eitt allra mesta stórmál
landsins. Reykjavík er orðin
allt of stór. Reykvíkingar ættu
að sjá þetta enn gleggra en aðr-
ir. Þung er útsvarsbyrðin í ár,
hvað verður hún þá, þegar at-
Nú eru hundrað ár síðan vef-
ararnir í Rochdale í Englandi
stofnuðu fyrsta samvinnufélagið.
Samvinnuhreyfingin var hædd
í fyrstu, en hún hefir dafnað
vel. Þegar ófriðurinn hófst, 1939,
voru 100 miljónir manna í Al-
þjóðasambandi samvinnufélaga,
en sala samvinnufélaganna nam
15.000.000.000 dollara á ári.
Fjórtán af hverju hundraði Ev-
rópumanna keyptu nauðsynjar
sínar í samvinnuverzlunum. Af-
staða einstaklinganna hvers til
annars í þessum heimi hefir
löngum verið áhyggjuefni, en
Hallgrímur hefir haft mikinn
áhuga á fjárrækt, og meðferð
þess. Rak um tíma sauðfjár-
kynbótabú. Hann er með af-
brigðum fjárglöggur maður.
Það er fallegt að horfa heim
að Grímsstöðum. Það var ekki
síður þegar heim var komið, því
að allt* útlit heimilisins bar keim
af hinum virðulegu húsbænd-
um, myndarskap þeirra og reglu-
semi. Þar var allt á sínum stað.
Ekki bar konan skarðan hlut frá
borði í þeim sökum, hvað alla
umgengni innanbæjar snerti.
Kona Hallgríms er Sigríður
Helgadóttir frá Vogi á Mýrum.
Hún er hin mesta myndar- og
ágætis kona.
Á Grímsstöðum var mjög stórt
vinnubótavinnan kemur aftur
til sögunnár? En samtímis því,
sem Reykjavík er orðin allt of
stór, eru óhagnýtt hin ákjósan-
legustu skilyrði til byggðamynd-
unar víðs vegar við sjóinn. Hér
þarf að koma á traustu og full-
komnu skiplagi. Hér gildir það
að skipuleggja byggðina. Hér er
verkefni, sem þegar þarf að
hefjast handa um. Það þarf eins
fljótt og auðið er, að semjá á-
ætlun um skipulagningu byggð-
arinnar við sjóinn, sem miðar
að því, að þeir staðir, sem nú
eru yfirfylltir, geti dregizt sam-
an með eðlilegum hætti, en aðr-
ir staðir, sem hafa ákjósanleg
skilyrði, eflist á sama hátt. Þetta
er málefni, sem ekki má sýna
neitt tómlæti, því að lausn þess
er kannske frumskilyrði þess,
að ekki verði hér óviðráðanlegt
hrun eftir stríðslokin. Þ. Þ.
þróttur samvinnuhreyfingarínn-
ar bendir þar á eina leið til
bóta.
Nú er kominn tími til að
framkvæma það, sem Abraham
Lincoln nefndi „stjórn fólksins
á fólkinu fyrir fólkið“. Nú getur
fólkið notað hagfræði fólksins
fyrir fólkið, um heim allan. Er
þjóðfélagið byggt upp fyrir al-
menning eða þá eina, sem reka
verzlunarfyrirtæki? Stjórn
Bandarikjanna er þegar farin
að gera ráðstafanir til að hamla
gegn alþjóðlegu hringunum, en
þeir eru útfærsla hins gamla
heimili, börnin 7 auk 3 fóst-
urbarna og svo fjöldi vinnufólks.
Heimilið var því æði umfangs-
mikið, sem ekki kom síður við
húsfreyjunni, því að Hallgrímur
var oft fjarverandi vegna ýmsra
útréttinga fyrir sjálfan sig og
aðra.
Hallgrímur hefir gegnt mörg-
um opinberum trúnaðarstörf-
um. Hann varð hreppstjóri í
Álftaneshreppi árið 1916 og er
það ennþá. Hann átti lengi sæti
í hreppsnefnd og sýslnefnd, og
flestum nefndum og opinberum
störfum, sem til féllu innan
hreppsins. Hallgrímur var mjög
áhugasamur m stjórnmál. Hann
fylgdi þeim flokki, sem kröfu-
harðastur var í sjálfstæðismál-
um þjóðarinnar, og stóð með
þeim fremstu í héraði í þeim
flokki. Eftir að deilan um sjálf-
stæðismálið féll niður, hefir
hann fylgt Framsóknarflokkn-
um að málum. Hallgrímur er
góður ræðumaður, áhugasamu^
og kappsamur um þau mál, sem
hann hefir tekið sér fyrir hend-
ur. Hann er einarður og segir
það, sem honum býr í brjósti,
hver, Sem í hlut á, hvort sem
það líkar betur eða ver. Hall-
grímur hefir áreiðanlega búið
yfir ágætum námsgáfum, því
næmi og minni er svo prýðilegt,
og minnið virðist ennþá óskeik-
ult.
Þótt hinn áttræði öldungur sé
orðinn mjög hvítur á hár og
skegg, þá er hann enn ungur í
anda með óskerta sálarkrafta,
teinréttur og hinn fyrirmann-
legasti í sjón. J. G.
ÉG hefi heyrt ferðamenn, sem
fara um þjóðveginn vestur Mýr-
fyrirkomulags að reka fyrirtæki
með hag gróðamannsins fyrir
augum.
*
Ég dvaldi í Svíþjóff í maí síð-
astliðnum og átti þá oft tal við
Albin Jóhannsson, forstjóra Ko-
operativa Forbundet, en það er
samband sænsku samvinnufé-
laganna. Það er eftirtektarvert,
að K. F. er arðvænlegt fyrirtæki
og þrífst vel í samkeppni. Það
stuðlar að velmegun meðlima
sinna með því að leggja áherzlu
á staðgreiðslu, lækka vöruverðið
og skila meðlimunum aftur þeim
ágóða, sem verður á verzluninni.
Samvinnufélögin annast mikla
dreifingu nauðsynja gegn vægu
verði. Af starfsemi þeirra leiðir,
að almenningur kynnist hvers
virði almenn samvinna er, mið-
að við þau takmörkuðu og eígin-
gjörnu verzlunarsamtök, sem
hringarnir eru sprottnir upp af.
Alþjóðleg verzlun á samvinnu-
grundvelli var nokkuð reynd
fyrir stríð. Brezka samvinnu-
heildsalan (The British Coopera-
tive Wholesale Society) keypti
2 miljónir skeppa af hveiti af
samvinnufélagi bænda i Enid í
Oklahama árið 1938, og munu
það vera kunnustu kaup slíkrar
tegundar. Heildsalan annaðist
sjálf alla meðferð hveitisins,
malaði það í eigin myllum,
dreifði mjölinu meðal eigin
brauðgerðarhúsa, er bökuðu úr
því brauðvörur, sem síðar voru
seldar í búðum kaupfélaganna.
Samvinnufélögin höfðu kostað
flutning hveitisins yfir hafið,
mölun, bökun og dreifingu, en
samt voru brauðin úr heitinu
arnar, tala um, að landið sé þar
tilbreytingalítið. Þó mun flest-
um bera saman um það, sem
koma þar niður á ströndina, að
óvíða sé fjallasýn fegurri en þar,
— óslitinn fjallaboginn í fjarska
um þrjá fjórðu hluta sjóndeild-
arhringsins. Mitt í þessum boga
er-Grímsstaðamúlinn. Þar er út-
sýni mikið og fagurt um mestan
hluta sýslunnar, suður um
Borgarfjörðinn, vestur á Snæ-
fellsnesið og út um Faxaflóann
fram á Reykjanesið.
Uppi undir Múlanum standa
Grímsstaðir, og blasa við um
langa vegu, með víðáttumiklu
eggsléttu túni og miklum og
reisulegum byggingum fyrir
menn og fénað.
Þarna hefir Hallgrímur un-
að æfi sinnar daga um átta tugi
ára, og unnið lengst og mest að
því að gera garðinn frægan.
Þennan tíma hafa búið á
Grímsstöðum þrír ættliðir.
Fyrst foreldrar Hallgríms, Níels
Eyjólfsson, ættaður af Austur-
landi og kona hans, Sigríður
Sveinsdóttir, hálfsystir Hall-
gríms Sveinssonar biskups.
Komu þau að jörðinni íhinni
mestu niðurníðslu, en hófu þeg-
ar margvíslegar umbætur í
jarðrækt og húsagerð langt
fram yfir það, er þá þekktist al-
mennt. Hallgrímur tók við búi
af föður sínum rúmlega tvítug-
ur, og rak það með miklum skör-
ungsskap um hálfan fjórða tug
ára, en síðan synir hans, fyrst
Níels og síðan Tómás, er þar hef-
ir nú búið um tuttugu ára skeið.
Hefir þannig hver tekið við af
öðrum að bæta og prýða þetta
fagra býli.* En- Hallgrímur að
sjálfsögðu á þeirra lengsta sögu
þar og viðburðaríkasta. Þó að
ánægjulegt sé að renna hugan-
um yfir ævistarf þessa athafna-
sama bónda, þá verður þó mað-
urinn sjálfur hugstæðari þeim,
sem vel hafa kynnzt honum.
Hallgrímur er gæddur sterk-
um og stórbrotnum persónuleika.
Hann er „skapharður nokk-
uð“, en á „viðkvæmt þel undir
harðgerri skel“. Hann hefir og
verið miklum hæfileikum búinn.
Þó að hann hafi verið búþegn
góður og umbótamaður mikill á
býli sínu, mun athafnaþrá hans
og hæfileikar vart hafa notið sín
þar til fulls. Mundi honum án
vafa hafa látið vel mikil manna-
forráð og mikil umsvif. Hann
var um marga áratugi gangna-
foringi Álfthreppinga, eða
„fjallkóngur“, eins og það var
kallað. í því starfi er hann mér
jafnvel minnisstæðastur, því að
þar fannst mér ég skilja bezt
hvað í honum bjó. Ég sé hann
enn fyrir mér í flokki nokkurra
tuga vaskra sveina á þeysireið
um fjöll og firnindi, alltaf í far-
arbroddi á fallegasta gæðingn-
um. Ég minnist hinnar öruggu
ódýrari í útsölu hjá því, en á
markaðnum í Enid.
Brezka samvinnuheildsalan
og skozka samvinnuheildsalan
(The Scottish Cooperative
Wholesale Society) höfðu báð-
ar skrifstofur í Bandaríkjunum
og Kanada fyrir stríðið og önn-
uðust þær kaup á vörum í Norð-
ur-Ameríku, sem síðan voru
unnar og seldar í Bretaveldi.
Enska samvinnuheildsalan,
skozka samvinnuheildsalan og
samböndin í Svíþjóð, Danmörku
og Noregi notuðu fyrir sex árum
síðan 62 miljónir gallóna af par-
affínolíu og benzíni, sem ýmist
var flutt inn unnið eða óunnið.
Skandínavíska samvinnuheild-
salan, — sem hefir skrifstofu
bæði í Kaupmannahöfn og
London — og hin alþjóðlega um-
boðsverzlun samvinnufélaga í
London (International Coopera-
tive Trading Agency) hafa ann-
ast meginhlutann af millilanda-
verzlun samvinnufélaganna. Það
er algengt að samvinnufélögin
kaupi af samkeppnisverzlunum
á heimsmarkaðinum.
Ein af hinum stóru verk-
smiðjum í Glasgow er táknræn
um það, hverju má áorka í .milli-
ríkjaverzlun á samvinnugrund-
velli, en það er verksmiðjan, sem
framleiðir Luma-ljúsakúlurnar.
K. F. í Svíþjóð og skozka sam-
vinnuheildsalan eiga þessa verk-
smiðju saman. Þá hafa sam-
vinnufélögin sannað mátt sinn
áþreifanlega í þessu strlði, sem
nú stendur yfir, þar sem sam-
vinnufélög landbúnaðarfram-
leiðenda leggja til nær þriðjung
þeirrar matvöru, sem flutt er út
Græddur er geymdur
Matvælaframleiðsla á íslandi
er mjög misjöfn eftir árstíðum
og hlýtur svo að vera vegna veð-
urs og náttúrufars landsins. Þar,
sem svo hagar til, er mikið kom-
ið undir því, að geymsla matvæl-
anna sé góð, svo að hægt sé að
jafna neyzluna milli árstíða og
sem minnst gangi í súginn. í
því samband má vel minna á
þýðingu þess, að heimilin geti
og vilji safna sér nokkrum forða
og geyma sjálf. Hitt er auðséð
hversu fráleitt þaö er, að halda
uppi sérstökum ráðstöfunum til
að venja menn af slíku, eins og
þegar kjöt er selt dýrast í slát-
urtíð og garðávextir um upp-
skerutímann. Þetta hefir þær
afleiðingar, að meiri birgðir
safnast til geymslu hjá þeim
fyrirtækjum, sem söluna annast,
og fylgja því stundum nokkur
vanhöld eins og margt hefir
verið rætt um undanfarið. Hef-
ir það verið gert að æsingamáli
og m. a. í blaði Einars Olgeirs-
sonar og er það þó eins og að
nefna snörú í hengds manns
húsi, því að vel mætti hann
muna hvernig fór um úrvalsmat
hjá einkasölu þeSri, sem hann
var fyrir.
Hér átti að minnast lítilshátt-
ar á eggin. Á vorin fyllist mark-
aðurinn af eggjum, en á haust-
in og fram eftir vetrum er lítið
framboð af þeim móts við eftir-
spurn. Það væri því mikill feng-
ur, ef hægt væri að geyma egg-
in svo, að tryggt væri nokkra
mánuði.
Vestur í Ameríku hefir verið
framleiddur sérstakur lögur til
að bera á egg, svo að þau þoli
geymslu og hefir hann verið
fluttur hingað til lands undan-
farið. Ekki kann ég að dæma
um gildi hans, en hitt veit ég, að
glöggar húsmæður telja hann
hafa reynzt vel og láta illa yfir
því, að hánn fáist nú ekki, en
heildsalar segja þeim, að synjað
sé innflutningsleyfis. Nú finnst
mér að í landi okkar, þar sem
menningin er komin á það stig,
að til er opinbert matvælaeftir-
lit og rannsóknarstofur og stofn-
anir, ætti að skoða svona hluti
og reyna þá og birta almenningi
niðurstöðurnar. Ef gagn er í
þessum legi þá á að hlutast til
um það að hann fáist jafnan.
Það geta líka verið dýrtíðarráð-
stafanir til gagns að kenna fólki
að geyma óskemmdan þann mat,
sem stundum fyllir markaðinn,
en sést ekki annan tíma. H.
stjórnar, sem vissi skil á -öllum
hlutum, þar sem hver maður
laut viljugur boði hans og banni.
Ég minnist þess hve honum var
þetta eðlilegt. Þar minnti hann
(Framh. & 4. síðu)
frá Bandaríkjunum samkvæmt
láns- og leigulögunum.
Alþjóðleg samtök samvinnu-
félaganna hafa náð verulegum
árangri. Samvinnufélögin í Sví-
þjóð, Finnlandi, Noregi og Dan-
mörku höfðu með sér samtök í
þessu skyni, eins og áður er
minnst á, og samband sam-
vinnufélagá í Búlgaríu og Ju-
go-Slavíu var allstórt fyr-
irtæki, allt þar til Þjóðverjar
réðust inn á Balkanskagann.
Samvinnufélögin geta þó ekki
blómgast til hlítar meðal illa
upplýstra þjóða, sem eiga við
harðstjórn að búa, líkt og var í
Búlgaríu og Jugo-Slavíu. Þýzku
nasistarnir hafa lagt samvinnu-
félögin í herteknu löndunum
undir sig og- eyðilagt starfsemi
þeirra.
*
Samvinnan kemur fram í ýms-
um myndum. Vefararnir í Roch-
dale stofnuðu félag í þeim til-
gangi að lækka verð aðkeyptra
nauðsynja. Þar voru neytendur
brautryðjendurnir. í Bandaríkj-
unum eru bændurnir kjarni
samvinnuhreyfingarinnar. Þeir
stofnuðu samvinnufélög land-
búnaðarframleiðenda, og með
þeirri aðferð urðu þeir aðnjót-
andi betri kjara en ella, bæði
við sölu afurða og kaup nauð-
synjavöru. Samvinnufélög
bænda í Ohio, Indiana, Penn-
silvania og fleiri ríkjum Banda-
ríkjanna, byggðu til dæmis
sínar eigin áburðarverksmiðjur,
til þess að hnekkja hinu háa
verði samkeppnisframleiðenda.
Samvinnufélögin kaupa í
heildsölu. Þau reka smásölur.
BLAIR BOLLES:
Samvínnan og hríngarnir
Þegar auðmönnum varff það ljóst, eins og öffrum, aff
ótakmörkuff samkeppnin skapaffi fullkomið öngþveiti í
framleiffslu- og verzlunarmálum, mynduffu þeir hringana.
Þótt hringarnir hafi oft komiff bættu skipulagi á fram-
leiffslu og verzlun ýmsra vörutegunda, hafa þeir ekki þjón-
aff hagsmunum neytenda, nema þá síffur væri, enda ekki
til þess stofnaffir. í eftirfarandi grein er sýnt fram á, aff
samvinnufélögin séu ekki aðeins heppilegust til að annast
þaff skipulagningarstarf, sem hringarnir hafa annast, held-
ur hafi þeir þegar sýnt það í reynd.
Höfundur greinarinnar er þekktur amerískur blaffamað-
ur. Hann hefur verið utanríkismálaritstjóri Washington
Star um nokkurt skeiff og annast auk þess útgáfu sérstaks
blaffs í Washington, Newsletter, sem er aðallega ætlaff
mönnum, er starfa í utanríkismálaþjónustu. Hann ferð-
affist um Svíþjóff í fyrra og vöktu kaupfélögin þar sérstaka
hrifningu hans. Grein þessi hefir áður komiff í Free World,
en aff því standa frjálsjyndir menn víffsvegar um heim.