Tíminn - 31.05.1944, Side 3

56. blað
TlMIlVlV, miðviknclaginii 31. maí 1944
223
DÁVABMIMIWC:
Jón Agnar Guðmundsson
á Valbjarnarvöllum
Knúts saga Rasmussens
FRAMHALD
Hans hani var ákaflega ástfanginn af ungri stúlku þar í
byggðarlaginu. Hún var líka í þessu boði. Knútur var mikill gleði-
maður og dansaði af meira kappi en nokkur annar, söng og hló
og æpti, sem tilheyrir ósviknum dansi í Grænlandi.
Þegar þessu hafði farið fram um stund, kom Hans hani til
skjalanna og harðbannaði Knúti að dansa við stúlkuna, er hann
hafði augastað á.
Honum leizt ekki orðið á blikuna.
En Knútur vildi ekki skeyta þessu banni. Hann dansaði og
söng og hrein og sveiflaði stúlkunum, þeirri forboðnu sem öðrum.
Þá ruddist Hans inn á gólfið og hrópaði hárri röddu, að hann
sem konunglegur sýslunarmaður lokaði geymsluhúsinu og bann-
aði þar allan dans.
Knútur hafði engin umsvif: hann þreif i jakkakraga hans
og fleygði honum út um dyrnar. Síðan var haldið áfram að dansa,
eins og ekkert hefði ískorizt, og skemmtu allir sér hið bezta.
Dansinum var loks slitið, er leið á nótt. Slökkti Knútur sjálfur
öll ljós og fór síðastur út úr húsinu.
En hann var ekki fyrr kominn út úr dyrunum en Hans hani
réðist á hann og rak honum rokna kjaftshögg og hljóp síðan
brott.
Daginn eftir bar fundum þeirra Knúts og Hans saman hjá
Kraul nýlendustjóra. Þá var stund hefndarinnar komin.
„Herra nýlendustjóri!" mælti Knútur. „Skrifstofuþjónn yðar
nefir móðgað mig. Hann hefir lamið mig í andlitið, og ég krefst
uppreisnar. Ég skora skrifstofuþjóninn á hólm. Þenna smánar-
blett verður að afmá með blóði!“
Kraul nýlendustjóri skildi undir eins, hvað Knútur var að
fara. Hann svaraði því mjög virðulega:
„Hugsið yður um, Knútur Rasmussen. Ég þekki herra bókar-
ann. Það er maður, sem aldrei lætur á sig ganga. Látið yður ekki
detta í hug að skora hann á hólm, því að hann er mjög hug-
rakkur og ágætur skilmingamaður.“
„Mér er alveg sama,“ svaraði Knútur. „Ég hefi verið móðgaður,
og ég á rétt til að velja vopnin. Ég krefst þess, að við berjumst
ineð hríðskotarifflum á tíu faðma færi.“
„En herra bókarinn er frábær skytta, Knútur Rasmussen.
Hann gæti drepið yður.“
„Mér er alveg sama. Haraldur Moltke verður einvígisvottur
minn.“
„Jæja þá,“ svaraði Kraul. „Þá verður að skeika að sköpuðu.
Lögin skulu í heiðri höfð í minni nýlendu. Ég verð sjálfur ein-
vígisvottur Hans bókara.“
Hans hani hafði staðið orðlaus og horft til skiptis á Knút og
nýlendustjórann. Hann var náfölur og tekinn að notra og
skjálfa.
„En fyrir öllu verður að hugsa,“ sagði nú nýlendustjórinn. „Lík-
kista verður að vera tilbúin strax að einvíginu loknu. Bókarinn
er stærri en þér, Knútur, svo að ég hygg,.'að það sé bezt, að
smiðurinn taki mál af honum. Þá má nota kistuna handa hvor-
vm ykkar sem er.“
Nú var sent eftir Klintrup-Jensen trésmið.
Hann tók þegar til verka og mældi vandlega bæði hæð og gild-
leika aumingja Hans.
Hans hani var orðinn frávita af skelfingu.
„Sjáum nú til, — nú, o-já, við ættum að geta þrengt honum
ofan í kistu með fjögra planka botni, þá komumst við af með
atján planka — o-já, átján furuviðar-planka.“
„En mér virðist, að herra bókarinn eigi fyllilega skilið að hvíla
í eikarkistu,“ sagði nýlendustjórinn. „Þér eigið hvort eð er inni,
Hans, — nú, og naglana skal ég gefa, ef þörf krefur.“
„Nú — ég gef líksokka, hvjta líksokka. Þér látið kaupmann-
inn færa þá mér til skuldar," sagði smiðurinn. „Sjálfur áttu nóg
af hvítum skyrtum. Við ábyrgjumst, að það verður hrein skyrta,
sem þú verður færður í, áður en kistan og gröfin taka við þér
— já, o-já.“
„Það er engin ástæða til að fara að jarða hreina og heila skyrtu
með bókaranum," sagði nú Kraul nýlendustjóri. „Það væri hreinn
fjandans hégómaskapur. Það væri allt of mikill tilkostnaður — í
ofanálag á eikarkistu. Nei, við höfum ekki eik nema í lokinu og
hliðunum. í gafla og botn má sem bezt nota furu. Það væri
strax sparnaður. — Við skulum sjá: hvað er það mikill sparn-
aður?“
Nýlendustjórinn tók blýant og blað og fór að reikna.
En nú stóðst Hans okkar bókari ekki lengur mátið. Hans
hneig niður á stól og fór að gráta. Á milli gráthviðanna kvein-
aði hann:
„Nei, nei! Ég vil ekki berjast! Ég vil ekki láta skjóta mig!
Ég vil ekki deyja!“
En Knútur var harður í horn að taka. Loks varð það þó að
samkomulagi, að Kraul nýlendustjóri og Jensen smiður skyldu
dæma í málum þeirra. Felldu þeir þann úrskurð, að Hans skyldi
í fyrsta lagi biðja Knút afsökunar, liggjandi á hnjánum, í öðru
lagi skyldi Knúti einum leyfast að dansa við hina umdeildu ung-
mey, svo lengi sem hann dveldi í byggðarlaginu, og í þriðja lagi
átti Hans að láta þegar af hendi allar áfengisbirgðir sínar við
Knút og dómarana.
Það er óþarft að taka það fram, að það var slegið upp veizlu
og dansi að nýju. Og þar var glatt á hjalla, því að það var veitt
af rausn. En Hans bókari hafði sig lítt í frammi.
Samband ísl. samvinnufélatia.
SAMVINNUMENN!
Þegar eldsvoða ber að höndum, brenna ná-
lega í hvert sinn óvátryggðir innanstokks-
munir.
Frestið ekki að vátryggja innbú yðar.
Op al
ttœstiduft —
er fyrir i.^kkru koiniS á
ii.arkaðinn og hefir þegar
hlotið hið mesta lofsorð, þvi
vel er til þess vandað á allan
hátt. Opai ræstiduft hefir
la þá kosti, er ræstiduft
þarf að hafa, — það hreinsar
án þess að rispa, er mjög
drjúgt, og er nothæft á allar
tegandlr búsáhalda og eld-
húsáhalda.
P A L ræstiduft

Tilkynniiig
Ábúendur jarða, sem land eiga í Skarðsheiði í Borgarfjarðar-
sýslu, hafa bundizt samtökum um að taka engin hross í sumar-
göngu í heiðarlandið.
Hross, sem kunna að strjúka eða verða rekin í leyfisleysi, verða
tafarlaust tekin og þeim ráðstafað lögum samkvæmt.
Raftækj a vinnustoian Seliossi
framkvæinir allskouar raf virkjastörf.
No
Síðasta vetrardag síðastl. var
til moldar borinn að Stafholti,
Jón Agnar Guðmundsson hrepp-
stjóra Jónssonar á Valbjarnar-
völlum í Mýrasýslu, og konu
hans, Þórunnar Jónsdóttur frá
Galtarholti.
Jón Agnar lézt á föstudaginn
langa, eftir stutta legu, aðeins

rúmlega 24 ára gamall; fæddur
9. jan. 1920. Fram til 10 ára ald-
urs, var hann prýðisvel heil-
brigður og hið mesta efnisbarn.
En þá veiktist hann, og átti við
þunga vanheilsu að búa um
margra ára skeið. Meðal annars
lá hann rúmfastur bæði heima
og í spítala, rúmlega 5 ár sam-
fleytt.
Nú síðustu árin, virtist hann
heill heilsu, og grunaði engan af
vinum hans né vandamönnum,
að hann mundi hverfa svona
skyndilega.
Ég átti því láni að fagna, að
kynnast þessum unga ágætis-
manni, og vinna með honum tvö
síðastliðin haust, og ég minnist
þess ekki, að ég hafi kynnzt
neinum jafn ungum manni, sem
haft hafi eins vel þroskaða skap-
gerð og hann. Auk þess var hann
góðum gáfum gæddur, hug-
kvæmur, hagvirkur og list-
hneigður. Má í því sambandi
geta þess, að meðan hann lá í
spítalanum, þá barn að aldri,
stytti hann sér stundir, með því,
að semja krossgátur fyrir blöð í
Reykjavík.
Hann var dulur í skapi og svo
mikið prúðmenni og ljúfmenni
að af bar. Þess vegna naut hann
einlægrar vináttu, trausts og
virðingar allra sem kynntust
honum. Það er því þungur harm-
ur kveðinn að foreldrum hans og
nánustu vandamönnum við frá-
fall hans.
Þótt hann kysi helzt af öliu,
að vera kyrr í sveitinni sinni, og
hefði miklu meiri líkamsburði
en vænta mátti, eftir margra
„Konsum“-búðirnar eru um
alla Svíþjóð. Þau vinna vörur
bæði í vinnslustöðvum og
framleiðsluverksmiðjum. K. F. í
Svíþjóð selur vörur í heildsölu,
býr til húsgögn og selui\ þau
verzlunum, sem keppa við þess
eigin verzlanir á markaðinum.
Hugsjón K. F. er hörð sam-
keppni til verðlækkunar og
vöruvöndunar, og það telur ár-
angurinn tryggan, ef það selur
samvinnufélögum og einkafyrir-
tækjum jöfnum höndum. Sam-
vinnufélagið í Stokkhólmi rekur
margar verzlanir, sem selja alls
konar vörur og er skipt í deildir
eftir vöruflokkum. Svíþjóð var
paradís auðhringanna, en K. F.
rauf einn hringinn eftir annan
og vörur lækkuðu stórlega í
verði, t. d. smjörlíki, ljóskúlur,
gólfdúkar og leirvörur.
Saga hringanna segir frá stór-
kostlegum verðhækkunum, eins
og tinverðið og gúmíverðið er
ljósast dæmi um, en saga sam-
vinnuhreyfingarinnar sýnir
mörg dæmi verðlækkana. Sam-
vinnubókaverzlunin í New York
knúði bókaverðið niður fyrir hin
minni bókasöfn. Bifreiðatrygg-
ingafélag bænda í Bandaríkjun-
um, — en það er samvinnufélag
— greiðir í ágóðahlut 25—40%
iðgjaldanna. Brezkir stórfram-
leiðendur stefndu að mikilli
verðhækkun á sápu í skjóli
stríðsins, en brezku samvinnu-
félögunum tókst að koma í veg
fyrir hana.
Saga K. F. er mjög hvetjandi
fyrir þá, sem vonast eftir aukn-
um áhrifum samvinnufélags-
skaparins á milliríkjaverzlun.
Eins og sakir standa, virðast
hringarnir sterkari en sam-
ára vanheilsu, þá þoldi hann
ekki erfiða vinnu. Hann dvaldi
því í Reykjavík síðastliðinn vet-
ur og stundaði létta vinnu.
Ummæli barnanna, sem heima
eiga í húsinu, sem hann dvaldi
í: Víðimel 65, bregða skýru ljósi
yfir það, hver maður hann var
í augum þeirra. Þegar þau vissu
að hann var látinn, sögðu þau:
„Hann Aggi er þá víst orðinn
engill núna, hann var svo góð-
ur“. Þessi orð barnanna vil ég
undirstrika.
Blessuð sé minning hans.
Sigurjón Kristjánsson.
Meínlaus spurning
Hvernig skyldi standa á því
að Landssíminn lætur ekki III.
flokks stöðvar sínar hafa heilla-
skeyti til afnota? Á að skilja
það svo, að fólkið kringum þær
sé svo ómerkilegt, að það hafi
ekki neitt með þesshátta papp-
íra að gera? Eða er ekki stöðvar-
stjórunum trúandi fyrir svo
skrautlegum blöðum? Nú má
hugsa sér að fínum mönnum
kynni að detta í hug að senda
einhverjum, sem við III. flokks
stöð býr, heilaskeyti. Við skul-
um t. d. nefna Gunnar Gunn-
arsson. Nei. Það er ekki hægt
að senda honum Gunnari heilla-
skeyti. Hann býr þarna austur-
frá. Það er bara III. flokks stöð
hjá honum.
Þetta -er e. t. v. hégómamál,
en hvað, sem um það er, þá væri
fróðlegt að fá upplýsingar um
það, hversvegna mönnum er
mismunað á þennan hátt. Eitt-
hvað vísdómslegt og réttlátt
hlýtur að búa hér bak við. H.
Dregið í happdrætti
Samkomu- og íþróttahússjóðs Ung-
mennafélagsins , Sindri" á Hornafirði
1. apríl s .1. — Þessi númer hlutu vinn-
inga: 240 Myndavél. 536 Kvenarm-
bandssúr. 587 Trúlofunarhringar eða
andvirði í peningum.' 947 Ofvitinn
(Þórbergur Þórðarson). 911 Málverk
(Höskuldur Björnsson). 1339 Tafl.
1529 Tjald. 1803 Bakpoki. 2670'Hvílu-
poki. 4551 Kvenhanskar. 5004 Plug-
ferð milli Hornafjarðar og Reykjavík-
ur. 5347 Útvarpstæki. 7493 Seðlaveski
7672 Myndabók Jóns Þorleifssonar.
8205 Dömutaska. 8534 Perðataska.
11913 Lindarpenni. 13017 Málverk
(Bjarni Guðmundsson). 13209 Kaffi-
stell. 13449 Pótbolti.
vinnufélögin. 1919 — í lok fyrri
heimsstyrjaldar — voru sænsku
hringarnir. miklum mun sterk-
ari en samvinnufélögin. Þar í
landi hefir þetta snúist alveg
við á 25 árum.
í Cooperative League í New
York hefir verið sagt frá hinum
uggvænlegu erfiðleikum, er K.
F. átti við að stríða 1919:
„Sænsku samvinnufélögin áttu
við mikla erfiðleika að stríða
1919. Skuldir félagsmanna höfðu
aukizt og urðu að lokum meiri
en höfuðstóllinn. 1913 var höf-
uðstóllinn 35 krónur fyrir hvern
meðlim, en skuldirnar 32 krón-
ur. 1919 voru skuldirnar 80
krónur fyrir hvern meðlim, en
höfuðstóllinn 72 krónur. Útlitið
var ískyggilegt og samkvæmt
því var sú stóra ákvörðun tekin
að „samvinnufélögin skyldu —
eíns og meðlimirnir — eingöngu
kaupa gegn staðgreiðslu."
1939 var höfuðstóll sænsku
samvinnufélaganna því nær 200
krónur fyrir hvern meðlim.
K. F. hefir komizt að þeirra
niðurstöðu, að heilbrigður skiln-
ingur almennings á viðfangs-
efnum í nútímaþjóðfélagi er
grundvöllur heilbrigðar þátt-
töku almennings í athafnalífi
og fjármálum þjóðfélagsins.
Það hefir því hafið víðtækar að-
gerðir til aukinnar menntunar.
K. F. hefir stofnað til félags-
skapar í Bandaríkjunum til að
vinna að sölu á „sænskri fram-
leiðslu". Sigrar þessa fyrirtækis
hafa orðið mjög miklir.
*
Áhrifamenn innan samvinnu-
hreyfingarinnar hafa stofnað
Endurreisnarráð alþjóðlegrar
samvinnuhreyfingar, til þess að
vinna að útbreiðslu samvinnu-
félagsskaparins á alþjóðlegum
grundvelli. Ráð þetta hefir boð-
ið Herbert H. Lehman að að-
stoða UNRRA við framkvæmd
hins mikla hlutverks að sjá í-
búum herteknu landanna fyrir
nauðsynjum, þegar þau hafa
verið losuð úr ánauð. Samvinnu-
sambandinu í New York hefir
ennfremur borizt tillaga um
stofnun Alþjóðlegs verzlunar-
og framleiðslusambands sam-
vinnufélaga, til eflingar sam-
vinnuhreyfingunni í heiminum.
Tillögu þessari fylgir grein-
argerð um kaup til fullnægingar
þörfum samvinnufélaganna.
Neytendasamtökin í Evrópu
fluttu þangað inn vörur fyrir
186.214.460 dollara árið 1936.
Eftir flokkum er skiptingin
þannig: Dýrafeiti og kjöt, mjólk-
urvörur, jurta- og jarðolíur
89.969.148 dollarar; nýlenduvör-
ur, nýir og niðursoðnir ávext-
ir, nýr og niðursoðinn fiskur,
hnetur og ilmefni 45.868.176
dollarar; korn- og mjölvörur,
sykur, baunir og fræ 40.324.664
dollarar; vefnaðarvörur og iðn-
vörur 7.085.768 dollarar; trjávið-
ur, jarðefni, efnavörur og trefj-
ar 2.966.704 dollarar. Brezka
samvinnuheildsalan flutti inn
vörur fyrir 144.500.000 dollara,
en samvinnufélög annara landa
í Evrópu fluttu inn vörur fyrir
41.714.460 dollara. Frá Banda-
(Framh. á 4. síöu)
Borðdúkar
Og
Serviettur.
. Verzhm H. Toft
Skólavörðustíg 5. Sími 1035.
Ef rúða brotnar
hjá yður, þurfið þér aðeins að
hringja í síma 4160.
Höfum rúðugler af öllum gerð-
um og menn til að annast
ísetningu.
VERZL. BRYNJA-
Sími 4160.
T I M 1IV IV er víðlesnasta anglýsingablaðið!