Tíminn - 06.06.1944, Page 2
230
TlMIXrV. þVigjMdagimi 6. júní 1944
58. Mað
^íintrm
Þriðjudayur 6. júní
Mísmunur, sem nem-
urló miljónum króna
Gróður og sandfok
Síðasta bók Guðmundar G. Ilagalín heitir „Gróð-
ur og sandfok". Hún korn, út í vetur á vegum Vík-
ingsútgáfunnar og fjallar mestmegnis um komm-
únismann sem andlegt fyrirbæri í íslenzku þjóðlífi.
Skýrir höf. í upphafi meginkafla bókarinnar frá
kynnum sínum af froðufellandi ofsatrúarnrönnum
í Noregi, á hinum fornu stöðvum Berðlu-Kára, sem
neituðu því, að löndin hefðu orðið til við eldsum-
brot, þar eð slíkt samrýmdist ekki bibliunni, og
samþykktu að hafa ekki samneyti við fólk, sem
iðkuðu jafn syndsamlegar athafnir og sund og
íþróttir. Rekur hann síðan feril íslenzkra og er-
lendra kommúnista á mörgum sviðum, fullkomna
og skefjalausa afneitun þeirra á staðreyndum, sem
fara í bág við pólitíska trú þeirra, og sannar með
mörgum dæmum og tilvitnunum í beggja orð og
athafnir andlegan skyldleika þeirra við trúar-
ofstækismennina. — Er í grein þeirri, sem hér
birtist, lauslega stiklað á nokkrum atriðum í hinni
rökföstu bók Hagalíns.
Bóbabálknr
NOREGUR UNDIR OKI
NAZISMANS.
17. maí, þjóðhátíðardag NorS-
manna, kom í bókabúðir í Rvík
bók, sem heitir „Noregur undir
oki nazismans“, eftir norska
prófessorinn Jac. S. Worm-Miill-
er, þýdd af Ragnari Jóhannes-
syni, cand. mag., gefin út af
Blaðamannafélagi íslands, en
formáia ritar Sigurður Nordal
prófesfsor. Er þetta stór bók og
búin mörgum myndum.
Höfundur þessarar bókar, pró-
fessor Worm-Muller, er íslend-
ingum að góðu kunnur, meðal
annars af dvöl hans hér á landi
árið 1942 og fyrirlestrum þeim,
sem hann flutti þá. Eru þeir fyr-
irlestrar einmitt að efni til aðal-
uppistaða bókarinnar.
Bók þessi er í stuttu máli sagt
baráttusaga norsku þjóðarinnar
frá því, að Þjóðverjar hófu inn-
rásina 9. apríl 1941 til loka nóv-
embermánaðar síðastliðins. Er
þetta fyrsta samfellda lýsingin,
sem birzt hefir á íslehzku um
atburðina í Noregi hernámsár-
in, og, eins og vænta má, mjög
glögg. Og það, sem mest er um
vert: hér er fengin áreiðanleg
heimild um það, er gerzt hefir í
Noregi allt fram undir síðustu
áramót. Við lestur hennar öðl-
ast maður nýjan og glöggari
skilning á öllum þeim stórtíð-
indum, er nú gerast með hinni
nórsku bræðraþjóð.
Eins og áður er að vikið, rit-
ar Sigurður prófessor Nordal
formála bókarinnar. Hann segir
meðal annars:
„Mig langar ekki til þess að
berja Þjóðverja illyrðum fyrir
aðfarir þeirra í Noregi. Hér tala
verk þeirra, og um þau verður
lesandinn að dæma eftir sið-
ferðilegri greind sinni. Ég vil
heldur brýna fyrir hverjum les-
anda að hugsa ekki aðeins um
Norðmenn og dæmi þeirra, held-
ur spyrja sjálfan sig, hvort sú
saga eigi ekkert erindi til vor ís-
lendinga, þótt högum vorum sé
ólíkt háttað. Mér finnst ástæða
til að óska öllum íslendingum
að lesa þessa bók.
Um hvað hefir verið barizt í
Noregi síðan vorið 1940? Ekki
um fjármuni. Norðmenn hafa
ekki getað afstýrt því, að þeir
væru rændir og rúnir. Ekki um
hið ytra sjálfstæði. Viðnám
heimaþjóðarinnar hefir ef til vill
ekki skipt mjög miklu máli um
það, hvort Þjóðverjar verða
sigraðir á vígvöllunum eða ekki,
þótt norski kaupskipaflotinn
hafi tvímælalaust átt ómetan-
legan þátt í að bjarga Bretlandi,
þegar hættan var mest. En bar-
áttan er háð um hið innra sjálf-'
stæði. Örlítill hluti þjóðarinnar
beygir sig fyrir valdinu og hugs-
ar jafnvel um að koma ár sinni
fyrir borð. Allir hinir spyrna við,
Prófessor Jac. S. Worm-Milller
þola hættur, hungur og þrautir
heldur en glata sál sinni, réttar-
jvitund, frelsisvilja, virðingunni
fyrir sjálfum sér og þjóð sinni.
1 „Norska þjóðin hefir aldrei ver-
ið jafn sterk í sjálfri sér sem
nú“ — segir höfundurinn. „Með-
' al hennar hefir nú orðið til sam-
I félag allra stétta og einstakl-
^inga, frjálst af efnishyggju, sín-
! girni og öfund, og ónotaðir hæfi-
leikar hafa komið í ljós“. Norð-
menn vonast eftir endurheimt
frelsis síns og betri ævi — að
vísu. En mér er nær að halda,
að jafnvel án slíkrar vonar
mundu flestir þeirra heyja bar-
áttuna fyrir sál sinni engu að
síður. r
Er þetta óhagsýni, óhyggilegt,
hugarórar? Reynum að láta
það verða oss til íhugunar þess,
hvað oss sjálfum væri verðmæt-
ast, ef í slíkar nauðir ræki. Og
er hið sama ekki jafnverðmætt
í velgengninni, þótt það vilji þá
gleymast? Einu getur engihn
maður neitað: Hér hefir þjóð
sýnt stórbrotinn hetjuhug og
hetjulund, sumir óhlutdeilnustu
friðmenn þjóðfélagsins, kennar-
ar og klerkar, vísindamenn og
rithöfundar, orðið djarfastir og
þrautseigastir í baráttunni.
Þetta verður frægðarmesta af-
rekið í sögu Norðmanna, hvað
sem við tekur. Og rísi Noregur
aftur upp sem frjálst ríki, sem
allir íslendingar óska og vona,
hlýtur þjóðin eftir þessa eld-
raun hugsýni sinnar og hugprýði
að hefjast til nýs þroska og
frama. Sorinn verður hreinsað-
ur frá. Hinn ósvikni malmur
verður skírari en nokkru sinni
fyrr.“
Nýlega er lokið niðurjöfnun
útsvara í Reykjavík og á Akur-
eyri. íbúatalan í Reykjavík mun
vera allt'að því sjö sinnum hærri
en á Akureyri. Á Akureyri var
jafnað niðuý tæpum 2 milj. kr.
Ef sama hlutfall héldist milli
fólksfjölda og heildarupphæðar
útsvaranna hér og á Akureyri,
ættu útsvörin hér því að vera
tæpar 14 milj. kr. í stað þess eru
þau 30 milj. kr.
í hverju liggur þessi mikli
mismunur — þessi 16 milj. kr.
mismunur?
Forráðamenn Reykjavíkur
hafa stundum afsakað útsvörin
hér með því'að ríkisvaldið hafi
skyldað bæinn til að annast
margs konar starfsemi, skóla-
hald, lögreglu, heilbrigðisráð-
stafanir o. s. frv. Bæjarstjórnin
geti því eigi ráðið þvi, hve mik-
il útgjöldin verða, en útsvörin
verði að nægja til að mæta þeim.
Þessi afsökun nægir enganveg-
inn til að skýra framangreindan
mismun. Ríkisvaldið leggur al-
veg sömu kvaðir á Akureyr-
arbæ og Reykjavíkurbæ. Þar
munar engu.
Það verður því að leita ann-
ara skýringa.
Getur þessi mismunur stafað
af því, að Reykjavíkurbær leggi
hlutfallslega meira fé af mörk-
um til nytsamra verklegra fram-
kvæmda og viðreisnar atvinnu-
veganna en Akureyrarbær? Við
samanburð á fjárhagsáætlunum
__Reykjavíkurbæjar og Akureyr-
arbæjar sjá menn, að slíku er
ekki til að dreifa. Þvert á móti
stendur Akureyrarbær straum
- ' af ýmsum nauðsynlegum fram-
kvæmdum, sem Reykjavíkurbær
vanrækir. Á Akureyri er verið að
reisa vandaða byggingu fyrir
gagnfræða- og iðnskóla bæjar-
iris. Á Akureyri er verið að
byggja fullkomið íþróttahús. Á
Akureyri er verið að hefja bygg-
ingu á kvennaskólahúsi. Allar
þessar byggingar styður Akur-
eyrarbær.
Getur mismunurinn legið í því,
að ódýrara sé að stjórna Akur-
eyrarbæ en Reykjavíkurbæ?
Samkvæmt heilbrigðum rekstr-
arreglum ætti það ekki að vera.
Skrifstofuhald og dagleg stjórn
á að verða því ódýrari hlutfalls-
lega sem fyrirtækið er stærra.
Skrifstofuhald, innheimta og
annar daglegur rekstur Reykja-
víkurbæjar ætti því að vera
hlutfallslega mun ódýrari en
hliðstæður kostnaður Akureyr-
arbæjar.
Þannig mætti rekja þetta mál
áfram, og niðurstaðan yrði
jafnan hin sama: Það er ekki
hægt að finna.-neina heilbrigða
skýringu á hinum mikla mismun
útsvaranna í Reykjavík og á
Akureyri — á 16 milj. kr. mis-
muninum.
En skýringin er eigi að síður
til. Það eru íhaldsmenn, sem
fara einsamlir með stjórn bæj-
armálanna í Reykjavík. Á Akur-
eyri er ekkert samningsbundið
bandalag milli einstakra manna
eða flokka um stjórn bæjarins,
en niðurstaðan h-efir samt orð-
ið sú, að samvinnumenn ráða
þar miklu um stjórn bæjarmál-
anna. Það gerir gæfumuninn.
Stjórn Reykjavíkurbæjar sýn-
ir þ^ð átakanlega, að íhalds-
menn kunna ekki að stjórna með
almannahag fyrir augum.
Margir þeirra eru duglegir að
græða fyrir sjálfa sig, en þegar
þeir eiga að fara að stjórna fyr-
ir aðra, reynast þeir áhugalaus-
ir og dugláusir. Þeir gera það,
sem stundum er kallað að láta
draslast. Stjórnin draslast á-
fram hjá þeim, starfsmönnum
fjölgar, laun hækka, kostnaður-
inn þýtur upp og aðalstjórnend-
urnir móka yfir þessu áhuga-
lausir og aðgerðalausir. Sam-
keppnisandinn og braskframtak-
ið skapar þeim enga starfslöng-
un, þegar unnið er fyrir aðra.
Það má vissulega segja margt
gott um Reykvíkinga, en enn
sem komið er, verður það vart
sagt um þá, að þeir séu fljótir
að læra af reynslunni. Þeir eru
Guðmundur G. Hagalín er í
senn einn méðal hinna afkasta-
mestu og snjöllustu rithöfunda
íslendinga, og jafnvígur á^fleiri
en einum vettvangi. Sögur hans,
langar og stuttar, eru margar
kunnar svo til hverjum lesandi
manni hér á landi, og söguper-
sónur hans ýmsar á hvers
manns vörum. Skáldleg dirfska
hans og næmi, sérkennilegur
stíll og frásagnarháttur, hressi-
legar og hispurslausar lýsingar
á hinu óbrotna og óspillta al-
þýðufólki og miskunnarlaus
fyrirlitning hans á skinhelgi, yf-
irdrepsskap og kveifarhætti
hefir aflað honum mikils fjölda
nafnlausra vina, allt frá yztu
annesjum til innstu dala. Hin
sama hefir raunin orðið um hin-
ar miklu ævisögur hans, sögu
Sæmundar skipstjóra — Virka
daga — og Sögu Eldeyjar-Hjalta,
enda ekki til í íslenzkum bók-
menntun nema tvær bækur svip-
aðs eðlis, sem koma til greina
til samanjafnaðar, nefnilega
sjálfsævisaga' Thfiódórs Frið-
rikssonar — í verum — og saga
Jóns frá Högnastöðum eftir
Elínborgu Lárusdóttur.
Leikrit eitt hefir Guðmundur
og skrifað, Kristrún í Hamravík,
samið upp úr samnefndri sögu,
og hlotið fyrir lofsamlega dóma
gagnrýnenda og alþýðu.
En jafnhliða' skáldsagnagerð
og ævisagnaritun hefir Guð-
mundur einnig haft upasvifa-
mikil afskipti af félagsmálum
og þjóðmálum og skrifað fjölda
blaðagreina um margvísleg efni.
Af þeim toga er síðasta bók
hans, „Gróður og sandfok“, sem
kom út á síðastliðnum vetri á
vegum Víkingsútgáfunnar. Er
það allstórt rit, 235 blaðsíður.
í stuttu máli sagt er þetta
rökstuddasta og glöggskyggn-
asta skilgreiningin, sem gerð
hefir verið á íslenzku á eðli, geð-
höfn og hugsanagangi hinna
sönnu kommúnista og vinnu-
brögðum þeirra í mörgum lönd-
um, þótt einkanlega sé dvalið við
hina íslenzku. Er ferill þeirra á
mörgum sviðum rakinn lið fyrir
lið með skírskotun til þeirra
nú búnir að búa við þvílíká í-
haldsstjórn í áratugi og þó hafa
þeir hana enn. Er þeir líta í út-
svarsskrána og svitna af gremju
yfir háu útsvörunum, sem leggj-
ast á lágtekju-og miðlungstekju-
fólk og eru margfalt hærri en
hinir margumtöluðu skattar til
ríkisins, geta þeir engum um
kennt, nema sjálfum sér. Þeir
hafa alið þennan snák við brjóst
sér. Þeir hafa látið íhaldsmenn
stjórna bænum.
Er nú mæliripn ekki fylltur?
Er nú ekki nóg komið af slíkri
stjórn? Ætla Reykvíkingar nú
ekki loks að rumska? Eða ætla
,þeir að halda áfram að gjalda
möglunarlaust og þolinmóð-
ir. *aukaútsvarið, sem hlýzt
af óstjórn íhaldsins. Saman-
burðurinn á heildarupphæð út-
svaranna í-Reykjavík og á Akur-
eyri, sýnir þeim hve hátt þetta
aukaútsvar er.
Fyrir þá, sem njóta þeirrar
hamingju að vera lausir við
stjórn íhaldsins í Reykjavík, er
vert að minnast hins forn-
kveðna: Dýr myndi Hafliði all-
ur. Dýrt yrði það fyrir landið,
ef það fengi hreina íhaldsstjórn.
Það sýnir stjórnin á Reykjavík-
urbæ bezt. Þ. Þ.
eigin athafna og kenninga, við-
bragða og kúvendinga, eftir því
sem rödd foringjans hefir boð-
ið á hverjum tíma. Er sú af-
hjúpun öll grátbrosleg — bros-
leg að því leytinu, að til
skuli vera menn, sem með öðr-
um eins hátíðleik geta með
fárra vikna millibili varpað frá
sér öllum fyrri kenningum sín-
um, er bornar höfðu þó verið
fram sem hinn eini heilagi
sannleikur, og slag í slag stork-
að allri heilbrigðri skynsemi af
fullkomnu blygðunarleysi —
grátleg vegna þess, að þarna eru
að verki^íslendingar, sem á öðr-
um sviðum virðast hafa til að
bera venjulega dómgreind.
Og höfundurinn leitar rak-
anna og finnur þau:
Allt þetta óe&li á rót sína að
rekja til eins og hins sama. Öll
afstaða hinna íslenzku komm-
únista er ævinlega mótuð af trú
þeirra á óskeikult erlent vald og
hvenær sem árekstur verður
milli þess og íslenzkra sjónar-
miða í þjóðfélagslegum eða
menningarlegum efnum eða
s^ynsamlegra raka, hlýtur hin
pólitíska trú að verða yfirsterk-
ari. Eru mörg og glögg dæmi
færð fram í bókinni, þessu til
óhrekjandi sönnunar.
M. a. dregur höfundur-
inn mjög miskunnarlaust fram
í dagsljósið, hvernig afstaða
kommúnistanna til annarra
stjórnmálaflokka og félagssam-
taka- í landinu hafi jafnan frá
fyrstu tíð mótazt gersamlega
af þeim fyrirskipunum, sem
gefnar voru út af Rússum og
Alþjóðasambandi kommúnista í
Moskvu. Lengi framan af var
haldið mjög strangt við þá
kenningu, að lýðræðissinnaðir
umbótamenn væru „höfuðstoð
og stytta burgeisastéttarinnar“
í landinu, og öll samúð með
framfarabaráttu manna í borg-
aralegu þjóðfélagi væri „afneit-
un á forustu hlutverki komm-
únistaflokksins." Var í samræmi
við það rekinn heiftarlegur
fjandskapur gegn öllum vinstri
sinnuðum mönnum í þjóðfélag-
inu. Þó fór svo, að ýmsir þeir,
er eigi höfðu tileinkað sér nógu
einlæglega trúna á óskeikulleik
hins fyrirskipaða, tóku að efast
úm réttmæti þessara kenninga,
og þá var kallað saman flokks-
þing kommúnista 1934. Rétt-
línumennirnir báru sigurorð af
hinum. Það var ályktað, að hér
hefði skotið upp kollinum
„hættuleg tækifærisstefna, ....
sem þyrfti miskunnarlaust að
berjast á móti og slíkar skoð-
anir yrði að uppræta úr flokkn-
um“. Einar Olgeirsson, sem gert
hafði sig sekan um tækifæris-
stefnu, varð að biðja afsökunar
á fráhvarfi sínu í blöðum flokks-
ins. — Margt fleira broslegt
gerðist þá í flokki íslenzkra
kommúnista, sem rakið er i
bókinni.
En ári síðar hélt Alþjóðasam-
band kommúnista þing í Moskvu,
og þar var samþykkt að varpa
hinni sjálfsbirgingslegu einangr-
unarstefnu fyrir borð og krefj-
ast myndunar samfylkingar af
kommúnistuiji. Einangrunar-
stefnan hefði aðeins tafið vöxt
kommúnistaflokkanna og tor-
veldað „framkvæmd virkilegrar
fjöldapólitíkur.“. Og nú stóð
ekki heldur á því, að íslenzku
kommúnistarnir sneru við blað-
inu. Venjuleg dómgreind hafði
eigi getað komið hinum góðu
kommúnistum i skilning um
það, að allt, sem áunnizt hefir
til hagsbóta íslenzku þjóðinni,
hefir fengizt fyrir störf lýðræð-
issinnaðra umbótamanna, en
samþykkt, sem gerð var af er-
lendum mönnum austur í
Moskvu, gat á svipstundu fengið
þá til að breyta um baráttuað-
ferð og starfshætti.
Þannig hefir hver kúvending-
in rekið aðra í íslenzkum innan-
landsmálum, eftir því sem vind-
urinn hefir blásið þarna austur
frá. Og enn eitt dæmið um það,
hvar hugur og hjarta kommún-
istanna er, var svo það, þegar
samningar um samfylkingu
kommúnista og Alþýðuflokksíns
strönduðu á því, að kommúnist-^
ar kröfðust þess, að lýst yrði yfir
„skilyrðislausri afstöðu með
Sóvétlýðveldunum.“
*
En svo skrítinn sem ferill
kommúnistanna hefir verið í
innanlandsmálum, þá á það þó
ekki síður við, að það sé eins
og að líta niður í furðuskrin, þar
sem gnægð sé undarlegustu
hluta, að skoða öll þeirra meist-
arastykki í afstöðu til heims-
málanna og einstakra þjóða og
ríkja.
Hér er ekki rúm til þess að
rekja þá skopsögu, svo mörg
hláleg spor sem íslenzku komm-
únistarnir eiga á þessum vett-
vangi. Verður það eitt að nægja
að nefna aðeins hástemmdar
frásagnir þeirra um „árás“
Finna á Rússland og gífuryrtar
staðhæfingar, ýmist hól eða for-
dæmingar, um þjóðir þær, sem
nú taka þátt í hinum mikla
hildarleik, og forustumenn
þeirra, er skipazt hafa á marga
vegu með svo skjótum hætti, að
flestir venjulegir menn standa
orðlausir^ andspænis því fyrir-
bæri, — allt eftir því hvaða af-
stöðu ráðstjórn Rússlands hefir
haft til heimsmálanna í þann
og þann svipinn. Eitt af því
hlægilegasta í þessari löngu sögu
er þó ef til vill kúvending og
skýringar Þjóðviljans og ann-
arra kommúnistamálgagna á
aðgerðum Rússa, þegar þeir
gerðu vináttusamninginri við
Þjóðverja skömmu áður en þeir
réðust á Pólland og hófu þar
með heimsstyrjöldina, er 'því
var lýst yfir af þeim aðilum, að
Rússar hefðu kveðið þýzka naz-
ismann í kútinn og eftir væri
aðeins „gamall og spakur seppi,
sem enginn bolsiviki teldi fram-
ar ómaksins vert að sparka í svo
um munaði,“ eins og Halldór
Kiljan komst að orði í Þjóðvilj-
anum. Rússar höfðu „brotið með
einum pennadrætti", eins og það
var orðað, möndul fásistaríkj-
anna! Áður höfðu sömu rithöf-
undar lýst því fjálglega,*hvernig
framtíð frjálsrar Evrópu og alls
heimsins væri undir því komin,
að „auðvaldsríkin í Vestur-
Evrópu“ þyrðu að standa fast á
réttu máli, gegn. yfirgangi fas-
istanna. Og sá hafði tónninn
verið allt fram á þá stund, að
fréttir bárust af samningi
Rússa og Þjóðverja. Ýmsir hefðu
því mátfætla.að þetta væri helzt
til stór biti að gleypa, en svo var
ekki, eins og áður er sagt og
alkunnugt er.
En síðar kom vitaskuld dálít-
ið annað hljóð i strokkinn,
þegar Þjóðverjar réðust inn í
Rússland og það kom í ljós að
hinn „gamli seppi“ var ekki al-
veg dauður úr öllum æðum,
þrátt fyrir „pennadráttinn"
sem brotið hafði öxul fasista-
ríkjanna, samkvæmt skýringum
og túlkun Þjóðviljans.
Þá er ekki síður fróðlegt,
hvernig Hagalín rekur afstöðu
kommúnista gagnvart landvinn-
ingapólitík Rússa. Því hafði
lengi verið haldið fram, að
Sóvétríkin „fordæmdu alla
landránapólitík" og „ásældust
ekki fet af landi annarra". Nú
rann sú stund upp, að það kom
á daginn, að þessar fallegu full-
yrðingar höfðu ekki að öllu leyti
átt við rök að styðjast. Rússar
fóru með her inn í Pólland og
tóku mikinn hluta þess herskildi,
þar næst réðust þeir á Finn-
land, og síðar tóku þeir
einnig sneið af Rúmeníu og
Eystrasaltsríkin þrjú. Nú 'hefði
legið nærri að halda, að íslenzk-
ir kommúnistar hefðu fyllzt
heilagri reiði og fordæmt þetta
athæfi og hellt af skálum reiði
sinnar yfir ráðstjórn Rússlands,
ekki sízt þar sem ekkert gat ver-
ið að óttast, eftir að þýzku naz-
istarnir höfðu verið kveðnir
jafn rækilega í kútinn og þessir
menn virtust þá statt og stöð-
ugt trúa, að gert hefði verið með
vináttusamningnum sumarið
1939. En það var nú eitthvað
annað. Blaðinu var sem sagt
snúið algerlega við og það dá-
samlega fyrirbæri prísað og lof-
sungið, að nú hefðu miljónir
manna „þegjandi og hljóða-
laust“, „árekstrarlítið og án
verulegra blóðsúthellinga hopp-
að inn i ráðstjórnarskipulagið.“
Um Eystrasaltslöndin var það
meira að segja látið í veðri vaka
að þau hefðu verið hertekin að-
eigin ósk. (Er ekki von, að sum
ir spyrji: Og hvernig skyldu þeir
hafa litið á málið, ef ísland
hefði átt í hlut?)
Þessa sögu mætti rekja miklu
ýtarlegar, enda gerir Hagalín
það. í.lok þessa kafla segir höf-
undurinn svo, og er sá kafli tek-
inn orðréttur upp:
..... Góðfús lesandi! Virtist
þér svo, að komið geti til mála,
að hinar skyndilegu og oft al-
geru afstöðubreytingar íslenzkra
kommúnistaleiðtoga til þess eða
hins hafi átt rætur sínar að
rekja til starfsemi skynseminn-
ar — að þarna sé yfirléitt um
að ræða í hvert og eitt skipti
sjálfstæða, persónulega athug-
un? Nei, þér mun sýnast eins
og mér, að afstaða Rússa á þessu
eða hinu augnablikinu og skip-
anir frá Alþjóðasambandi
kommúnista eða öðruin rúss-
neskum æðstu völdum hafi öllu
ráðið um skoðanir kommúnista-
leiðtoganna íslenzku, svo að
skynsémi, ættjarðarást eða aðrir
þeir hæfileikar og hneigðir, sem
allur þorri manna lætur að
miklu leyti stjórnast af í afstöðu
til opinberra mála, hafi þarna
hreint ekki komið til greina. .
Samt sem áður væni ég alls ekki
kommúnistaleiðtogana yfirleitt
um það, að ástæðan tll alls
þeirra hopps, snúnings og víxls
á hinum stjórnmálalega vett-
vangi stafi af valdaspákaup-
mennsku í venjulegum skilningi.
(Framh. á 3. s'.'itf