Tíminn - 09.06.1944, Side 1

RITSTJÓRI:
ÞÓRARINN ÞÓP.ARINSSON.
ÚTGEFANDI:
FR AMSÓKN ARFLOKKURINN.
PREÍITSMIÐJAN EDDA h.f.
Símar 3948 og 3720.
RITST JÓR ASKRIFSTOFUR:
EDDUirjSI, Lindargötu 9 A.
.Sírrar 2353 og 437
AFGREIÐSLA, INNHEIMT.
OG AUGLÝSINGASKI : 3EA:
. ft^UIIUSI, ' indargötu 9 A.
Síml 2323.
28. árg.
Reykjavík, föstudagmn 9. júní 1944
59. blað
Innrás Bandamanna í Vestur-Evrópu hóís s.l. þriðjudag
Innrásarsvædið
InnrásarsvæSið nær að
mestu yfir strandlengjuna frá
Fecáinp til Cherbourg.
Skiptist pessi hluti frönsku
strandlengjurnar aðallega í
þrjú meginsvæði, Signuflóa,
Calvados og Manche. Mesti
sóknarþungi innrásarinnar
virðist vera á Calvados-svæð-
inu.
Hér fer á eftir stutt lýsing
á þessum landssvæðum og er
gott að hafa landabréfið, sem
birt er á öðrum stað til hlið-
sjónar:
Signu-flóinn.
Þessi strandlengja er um 128
km. að lengd. Hún er að mestu
ein samfelld baðströnd með
hæðum og kalk-klettum, sem
standa í nokkurri fjarlægð frá
sjávarmáli. Á þessari strönd eru
hafnárbæirnir Le Treport,
Dieppe, St. Valery-en-Caux, Fe-
camp og Le Havre.
Sumar-gististaðir hafa verið
reistir víðsvegar á ströndinni.
Þýðingarmesta höfnin er Le
Havre við mynni Signu. Hún er
einnig með helztu siglingaborg-
um Evrópu. Fyrir stríð voru í Le
Havre 14 flotkvíar og hafnar-
garðarnir voru í allt meira en '
13 km. langir og stærstu haf-
skip heimsins gátu lagzt þar við
bryggju.
Le Havre hefir einnig mikla
þýðingu sem iðnaðarborg. Þar
eru vélaverksmiðjur, málm-
steypa og skipasmíðastöðvar.
Höfnin íJLe Havre ásamt verk-
smiðjunum hefir orðið hart úti í
loftárásum brezka flughersins.
Fólk er þegar flutt úr meiri hluta
borgarinnar.
Dieppe er mikil fiiskveiðistöð
og hefir ágæta höfn. Á Dieppe
var gerð fyrsta stóra loftárásin
handan Ermarsunds frá Eng-
landi í ágúst árið 1942. Þá há(|i
loftfloti, sem í voru mestmegnis
Kanadamenn, mikla orrustu við
Þjóðverja 1 níu klst. yfir borg-
inni. Á Dieppe var gerð tilraun-
arinnrás og hefir sú tilraun ver-
ið nákvæmlega rannsökuð og
mikið af henni lærzt.
Upp frá þessari strandlengju
liggja landbúnaðarhéruð. Mið-
stöð allra samgangna á þessu
svæði er Rúðuborg við Signu, en
hún er um 70 km. fyrir austan
Le Havre. Járnbrautarstöðvarn-
ar í Rúðuborg hafa orðið hart
úti í loftárásum bandarískra
sprengjuf lugvéla.
Calvados.
Calvados-ströndin liggur í
austur og vestur og er yfir 100
km. að lengd. Upp frá strönd-
inni liggja láglend landbúnað-
arhéruð. Ströndin er mjög send-
in. Þar er mikið um fiskiþorp
og sumargististaði. Þekktastur
þeirra er Trouville.
Andspænis Le Havre við
Signuósa er bærinn Honfleur
með litla höfn. Caen er borg
lítið eitt inn í landi, en um 14!/2
km. langur skipaskurður liggur
frá henni til sjávar.
Strandlengjurnar Calvados og
Signuflóinn eru bezt fallnar til
innrásar, enda hafa þær verið
víggirtar í samræmi við það.
Smáhæðir eru víðasthvar upp
af ströndinni og hið fyrsta, sem
innrásarher mundi gera væri
hér eins og við Dieppe, að ná á
sitt vald þessum hæðum.
í Caen eru flugvellir á valdl
Þjóðverja og annarstaðar á Cal-
vados-ströndinni eru hernaðar-
lega mikilvægir staðir.
Manche.
Mancheströndin er að mestu
Cherbourgskaginn, sem gengur
norður í Ermarsund.
Hún er um 250 km. að leiígd.
Innrásín helir gengíð að óskum til þessa, en
meginorrusturnar eru taldar framundan
Innrás Bandamanna í Vestur-Evrópu, sem lengi hafði verið
beðið eftir og mest rætt um, hófst aðfaranótt þriðjudagsins 6.
þ. m. Að loknum stórfelldum loftárásum, þá um nóttina á helztu
bækistöðvar, strandvirki og samgönguleiðir Þjóðvérjanna í hér-
uðunum umhverfis Signuflóa og á Cherbourgskaga, var flutt
þangað mikið herlið, bæði loftleiðis og sjóleiðis. Innrásarhern-
um tókst strax að ná nokkurri fótfestu og hefir talsvert fært
út umráðasvið sitt síðan. Miklar orustur hafa þegar átt sér stað,
en telja má þó víst, að meginorusturnar séu enn eftir.
lnurásiii lieist.
Innrásin hafði verið ákveðin
hófu skothríð á strandvirki
Þjóðverja. Alls voru 4000 stór
flutningaskip og herskip í inn-
að morgni hins 5. þ. m., en var j rásarflotanum, auk þúsunda af
frestað þá, vegna óhagstæðs
veðurs.
Um miðnætti næstu nótt hófu
brezkar sprengjuflugvélar mikl-
ar árásir á strandvirki, hernað-
arstöðvar og samgönguleiðir í
héruðunum beggja vegna við
ósa Signu. Er sagt, að 1300 flug-
vélar hafi tekið þátt í þessum
árásum og hafi þær varpað nið-
ur um 5000 smál. af sprengjum.
Þegar birta tók, voru flugvélar
með fallhlífarlið komnar á vet-
vang og munu alls fjögur her-
fylki fallhlífarliðs hafa verið
látin svífa til jarðar næstu
klukkustundirnar. Voru tvö
þeirra brezk, en hin amerísk.
Jafnhliða byrjuðu fyrstu her-
flutningaskipin að setja lið á
land, en þau höfðu siglt til
strandarinnar í náttmyrkrinu.
Fyrir þeim fóru tundurdufla-
veiðarar, sem tókst að eyða
tundurduflum Þjóðverjum að
mestu, en í fylgd með þeim voru
mörg stór herskip, sem þegar
Hún er klettótt, og fjöldi skerja
úti fyrir torvelda allar siglingar.
Mikilvægasti staðurinn er
Cherbourg-höfn, endastaður
Atlantshafsfara. Þar var þýð-
ingarmikið hergagnabúr og stór-
ar skipasmíðastöðvar. Cher-
bourg er ein af beztu höfnum
Frakklands.
Þar sem Cherbourg er yzt á
skaganum, stendur hún ekki í
eins góðu sambandi við innri
héruð Frakklands og margar
aðrar hafnarborgir. Hún hefir
verið vandlega víggirt af Þjóð-
verjum, og meiri hluti íbúanna
hefir flutzt burt. Flugvöllur í
Maupertis skammt frá 4Jher-
bourg hefir orðið hart úti í loft-
Eyrásum bandamanna.
' Fleiri flugvellir eru hingað og
þangað um skagann, sem er flat-
lendur. Er þar gott landbúnað-
arhérað.
Vesturströnd skagans liggur í
norð-vestur og myndar Mont
Saint Michel-flóann.
smærri skipum og lendingar-
prömmum. Gengiö var á land
samtímis á mörgum stöðum.
Varnir Þjóðverja.
Samkvæmt frásögn Banda-
manna reyndist landgangan öllu
auðveldari en þeir höfðu gert
ráð fyrir. Tundurdufíalagnir
Þjóðverja unnu þeim ekki veru-
legt tjón og strandvirkin gerðu
ekki heldur verulegan usla.
Tundurduflaveiðurunum veittist
starf sitt auðveldara vegna þess
að lágsjávað var og sást því bet-
ur móta fyrir lögnunum. Hinar
miklu loftárásir um nóttina og
stórskotahríð herskipanna mun
Stjórnendur innrúsarliersins, talið frá vinstri, í fremri röð: Tedder flug-
marskálkur, annar œðsti yfirmuður innrásarhersins, Eisenhower hershöfð-
ingi, yfirstjórnandi alls innrásarhersins, Montgomery herhöfðingi, yfirmað-
ur breska landhersins. í aftari röð: Bradley hershöfðingi, yfirmaður am-
eriska landhersins, Ramsey flotaforingi, stjórnandi innrásarskipaflotans,
Leight Mallory flugmarskálkur, yfirmaður innrásarflughersins, Smith hers-
höfðingi, formaður herráðsins.
Telja má víst,. að loftsóknin
hafi mjög styrkt aðstöðu Banda
taka þessum atburðum með þol
inmæði og ró.
Þjóðverjar skýra frá því, að manna. Þýzki herinn á innrás- !
Frakkar hafi yfirleitt tekið inn- j arsvæðinu hefir notið sín ver en
hafa eyðilagt mörg strandvirk- rásinni með rólyndi. Þó segjast ella og aðflutningum varaliðs
in, en skemmt önnur. j þeir hafa tekið nokkur hundruð seinkað.
Samkvæmt fregnum Þjóðverja manna fasta fyrsta daginn, bæði
hefir þeim gengið mun betur í á innrásarsvæðinu og í næstu
viðureigninni við fallhlífarliðið héruðum þess, því að þeir hefðu
en landgönguliðið. Telja þeir sig j verið grunaðir um fylgi við kom-
hafa nær gereytt öðru ameríska niúnisma.
herfylkinu, sem lenti á Cher-
bourgskaga, og upprætt fleiri
fallhlífasveitir að mestu. Fall-
hlífassveitirnar, sem lentu við
Caen, virðast þó hafa náð öfl-
ugri fótfestu.
Ávörp tll licrnumdu
þjóðaima.
Nokkru eftir að innrásin hófst,
flutti Eisenhower ávarp til her-
numdu þjóðanna, einkum þó til
Frakka. Hann bað liðsmenn
leynihreyfingarinnar á innrás-
arsvæðunum að fylgja gefnum
fyrirskipunum, en bað hina, sem
væru utan þessara svæða, að
bíða rólega, unz þeir fengju fyr-
irmæli um annað. Nokkru síðar
fluttu Hákon Noregskonungur,
forsætisráðherrar Belgíú og
Hollands og Christmas Möller á-
vörp til þjóða sinna og báðu
þeir þær að bíða rólegar, unz
röðin kæmi að þeim, sem fljót-
lega gæti orðið.
Petain marskálkur flutti
nokkuru síðar ávarp til frönsku
þjóðarinnar og bað hana um að
Sékn Raiidamanna
á landi.
í lok annars innrásardagsins
tilkynntu Bandanienn, að þeir
væru búnir að ná á vald sitt allri
strandlengjunni, sem þeir höfðu
lent á, og hefðu allir Þjóðverjar
stórfelldustu loftsókn, sem eigi j verið hraktir þaðan. Sumsstaðar
aðeins hefir náð til innrásar- töldú þeir sig hafa sótt alllangt
svæðisins, heldur staða alllangt inn í landið. Stærsta sigur sinn
Slórkosf lc” loftsókn.
Allt síðan innrásin hófst hafa
Bandamenn haldið uppi hinni
að baki þess, til þess að torvelda
flutning þýzks varaliðs til víg-
stöðvanna. Bandamenn segjast
geta stöðugt notað 11 þúsund
„fyrstu línu“ flugvélar í þessari
sókn, því að þeir hafi nóg af
varaflugvélum og varaliði til að
bæta upp það flugvélatjón, sem
þeir verða fyrir.
Til marks um loftsókn þessa,
er það nefnt, að innrásarflug-
liðið fór 13.000 flugferðir til
Frakklands fyrsta sólarhring
innrásarinnar. í gær var búið að
gereyðileggja 34 af 40 brúm yf-
ir Signu og aðeins ein þeirra,
sem éftir stóð, var talin nothæf.
Þýzks flugliðs hefir enn gætt
lítið og lítið orðið um loftorust-
ur. Fyrsta innrásardaginn voru
aðeins skotnar niður 26 þýzkar
flugvélar, en Bandamenn misstu
aðeins 18.
Viðurkexming
Norðmanna
í fyrradag birti Vil-
hjálmur Þór utanríkis-
málaráðherra blöðunum
svohljóðandi tilkynningu:
„Ríkisstjórnin hefir þá
ánægju að tilkynna, að
sendiherra Norðmanna
hefir í dag tjáð utanríkis-
ráðherra, að norska ríkis-
stjórnin hafi falið sendi-
herranum August Esmarch
sem „ambassadör en mis-
sion speciale“, að vera
fulltrúi Noregs við hátíða-
höldin hér í tilefni af gild-
istöku lýðveldisstjórnar-
skrárinnar, og við þetta
tækifæri flytja forseta ís-
lands og ríkisstjórninni
kveðjur og góðar óskir frá
Hans Hátign Hákoni VII.
Noregskonungi og norsltu
ríkisst j ór ninni.
Það ber að fagna alveg
sérstaklega þeirri vináttu
og samhug, sem bræðra-
þjóðin sýnir íslandi og
lýðveldisstofnuninni með
þessum aðgerðum.“
Þótt íslendingar meti
mikils viðurkenningu ann-
arra þjóða á lýðveldis-
stofnuninni, mun þó við-
urkenning Norðmanna
gleðja hana einna mest.
Hún er fyrsta kveðjan, sem
lýðveldið fær frá Norður-
löndum,og kemur frá þeirri
þjóð, sem íslendingum er
skyldust og þeir hafa átt
merkilegust skipti við.
Megi hún vera grundvöllur
að bróðurlegu samstarfi
hins íslenzka lýðveldis og
frjálsrar norskrar þjóðar á
komandi árum og öldum.
St Mato
Landakort, sem sýnir innrásarsvæðið og helztu staði þess.
töldu þeir töku bæjarins Bayeux,
sem er 8 km. frá ströndinni og
stendur við aðalj árnbrautina
milli París og Cherboúrg. Þaðan
er frekar skammt til Caen, en
þar hafa geisaö hörðustu orust-
urnar til þessa • milli Þjóðverja
og fallhlífarsveita Bandamanna.
Landgöngusveitir Bandamanna
hafa nú náð að sameinast þessu
fallhlífaliði.
í fregnum Þjóðverja er viður-
kennt, að Bandamenn hafi náð
talsverðri strandlengju á vald
sitt, en hins vegar segjast þeir
þó hafa hrakið þá af ýmsum
stöðum.
Bandamenn segjast hafa
haldið viðstöðulaust áfram
flutningi liðs og hergagna síðan
þeir stigu fyrst á land, nema
nokkrar klst. í fyrradag, vegna
óhagstæðs veðurs.
Veðrið.
Fyrstu tvo innrásardagana
voru Bandamenn frekar ó-
heppnir með veðrið. Seinni dag-
inn var sjór það mikill, að fresta
varð afgreiðslu skipa í nokkrar
klst. í gærmorgun var komið
gott veður.
Þjóðverjar telja, að veðráttan
hafi þó ekki að öllu leyti verið
hagstæð sér. Þannig hafi
skyggni verið slæmt að morgni
fyrsta innrásardagsins og hafi
það torveldað hlutverk strand-
virkjanna.
Stærstu orustiirnar
franmndaii.
Þótt Bandamenn telji, að enn
hafi innrásin gengið að óskum
og mannfall orðið minna en
gert var ráð fyrir, kemur þeim
samt saman um, að enn sé of
snemmt að hrósa neinum veru-
legum sigri. Það sé enn ekki
reynt, hver sé hinn raunveru-
legi styrkur Þjóðverja og vafa-
laust séu mestu orusturnar eftir.
Þjóðverjar virðast hafa byggt
hernaðaráætlun sína á því, að
ekki væri mögulegt að hindra
landgöngu Bandamanna ails
staðar. Þeir hafa því miðað
strandvarnarkerfið aðallega við
það, að það gæti tafið fyrir
Bandamönnum meðan verið
væri að flytja varalið á vett-
vang. Strandvarnarliðið hefir
því verið tiltölulega fámennt,
en varaliðið fjölmennt og haft
á þeim stöðum, er bezt lægju við
samgöngum í allar áttir. Flug-
herinn nota þeir ekki að ráði til
aðstóðar strandvarnarliðinu.
Honum verður ekki’beitt fyrr en
vitað er, hvar þarf að nota vara-
liðið og það hefur aðalsókn sína
gegn innrásarhernum.
Rundstedt marskálkur stjórn-
ar landher Þjóðverja í Frakk-
landi, en Sperle marskálkuy
flughernum. Rommel marskálk-
ur tekur einnig þátt í herstjórn-
inni, sem yfirumsjónarmaður
alls innrásarvarnarliðs Þjóð-
verja. Montgomery stjórnar
landgönguher Bandamanna.
N ý b ó k
„Jón Sigurðsson í ræðu og
riti“ heitir bók, sem kemur út
nú fyrir þjóðhátíðína, á vegum
Bókaútgáfunnar Norðri á Ak-
ureyri.
Er í bók þessari úrval úr ræð-
um og ritum hins mikla þjóð-
skörungs, tekið saman af Vil-
hjálmi Þ. Gíslasýni skólastjóra.