Tíminn - 27.06.1944, Qupperneq 2

254
TÍMIM. þriðjwdaginn 27, júní 1944
64. blatS
B I ö r n Haraldsson, Austurgförðum:
Fjárskiptin í Þingeyjarsýslu
Hver er steina ríkisvaldsíns í málinu?
Eins og skýrt var frá í seinasta biaði, hafa nú verið ákveðin
íjárskipti í fimm hreppum Þingeyjarsýslu eða samkvæmt þeim
tillögum sauðfjársjúkdómanefndar og ríkisstjórnar, sem greint
er frá í eftirfarandi grein. Er í greininni rakin forsaga málsins og
ókostir þeir, sem höf. telur á því að láta ekki fjárskipti ná einn-
ig til Bárðardals og Mývatnssveitar.
Greinin er rituð, eins og dagsetningin ber með sér, áður en at-
kvæðagreiðsla fjáreigénda um framangreind fjárskipti fór fram
og endanleg ákvörðun var tekin um þau.
Þriðjudagur 27. júitt
Þjóðmínjasafníð
Á þingi því, sem nýlega var
frestað, var samþykkt að verja
3 milj. kr. til þjóðminjasafns.
Þingsályktunartillagan um fjár-
veitingu þessa var flutt af for-
mönnum allra þingflokkanna og
samþykkt einróma 'áf þing-
mönnum. Af ræðumönnum þeim,
sem til máls tóku, var svo að
orði komizt, að fjárveiting þessi
ætti að vera einskonar morgun-
gjöf til lýðveldisins.
Það munu Vvíst flestir sam-
mála um, að öllu fegurri og
verðugri gjöf var ekki hægt að
færa lýðveldinu en þessa fjár-
veitingu til að koma upp full-
komnu þjóðminjasafni. Ræktar-
semi hverrar þjóðar við sjálfa
sig má mjög marka af því,
hvernig hún virðir fortíð sína og
forfeður. Sú þjóð, sem er slitin
úr lífrænu sambandi við fortíð
sína og sögu, er eins og rótar-
slitið blóm. Hún fær ekki þá
næringu, sem reynsla forfeðr-
anna, sigrar og afreksverk,
ósigrar og mistök geta veitt
henni. Hún nýtur ekki þess
styrks, sem fólginn er í sérstæðri
sögu hennar og menningu á
liðnum tíma.
Það hefir líka verið segin saga,
að áhuginn fyrir verndun sögu-
legra minja vex eða sljófg-
ast að sama skapi og sjálfstæð-
isvitund og frelsisþrá þjóðanna.
Saga íslendinga sýnir þetta
glöggt. Á mestu kúgunartímun-
um voru söguhandrit og aðrir
þjóðlegir dýrgripir gefnir. eða
seldir úr landi fyrir sárlítið verð
og þótt sorglegt sé að viður-
kenna það, hefir það sennilega
bjargað þeim frá glötun. Strax
eftir að endurvakningin hófst á
19. öld, skapaðist ekki aðeins nýr
áhugi fyrir sögu þjóðarinnar,
heldur einnig fyrir verndun
þjóðlegra minja, athugun og
varðveizlu fornleifa o. s. frv.
Fornminjasafnið og Fornleifa-
félagið voru sett á fót nokkru
áður en þingið fékk fjárveitinga
vald og voru því borin upp af
áhugamönnum. Þótt margt hafi
síðan verið vel gert í þeim mál-
um, virðist þó sem áhuginn hafi
farið smádvínandi seinustu ára-
tugina og þjóðminjasafnið hef-
ir orðið að notast við algerlega
ófullnægjandi húsakynni. Sú
rögg, sem Alþingi hefir nú tekið
á sig í þessu máli, virðist gleði-
legur vottur þess, að lýðveldis-
stofnunin sé meira en formið
eitt, eins og stundum hefir verið
talið, heídur sé hún í réttu hlut-
falli við vaxandi þjóðræknis-
kennd og frelsishug núlifandi
kynsslóðar. ,
Hið nýja þjóðminjasafn, sem
Alþingi hefir nú lagt grundvöll-
inn undir, þarf að vera meira en
geymsla þeirra þjóðlegu forn-
gripa eða vinnutækja, sem til
eru og rétt þykir að vernda frá
glötun til að sýna menningu og
verkbrögð liðinna kynslóða. Þar
eiga einnig að vera myndir af
helztu forvígismönnum íslend-
inga frá fyrstu tíð og ætti það
að vera verkefni beztu og vand-
virkustu málara okkar að gera
þær. Þar sem ekki er hægt að
styðjast við eldri málverk eða
ljósmyndir, verður að fara eftir
lýsingum. Þeir, sem hafa komið
á slík mannamyndasöfn erlend-
is, vita hvílík áhrif það hefir að
komast þannig í kynni við for-
vígismenn liðinna tíma. Þá ættu
og þar að verða stórar myndir
af merkustu atburðum íslands-
sögunnar. Málverk þeirra Gunn-
laugs Blöndals og Tryggva
Magnússonar á sögusýningu
þjóðhátíðarnefndar sýna Ijós-
lega, að við eigum málara, sem
eru færir um að gera þetta.
Nokkur hluti þjóðminjasafns-
ins ætti éinmitt a^ð vera einskon-
ar stöðug sögusýning, er rifjaði
upp og glöggvaði starf og bar-
áttu þjóðarinnar á liðnum ár-
um.
Þá virtist það vel til fallið, að
listaverkasafn ríkisins og hæfi-
legur sýningasalur fyrir bráða-
birgðasýningar listamanna, væri
í sambandi við þjóðminjasafnið.
Náskylt þessu máli eru hér-
aðasöfnin, sem víða er hafizt
handa um, og verndun frægra
sögustaða. Það ætti að vera
Þingeyska mæðiveikin svo-
nefnda hefir nú lifað á svæðinu
milli Jökulsár á Fjöllum og
Skjálfandafljóts allt að tíu ára
bil. Sýkin hefir farið svo hægt
yfir, að nú fyrst á síðastl. vetri
er hægt að telja hana komna á
næstum alla bæi. Lengi vel von-
uðu bændur að sýkin yrði „él
eitt“, og að fé á sumum heimil-
um stæðist hana að mestu, en
þessar vonir hafa brugðist.
Reynslan hefir gefið sinn úr-
skurð í þeim hreppi, sem lengst
hefir búið við sýkina. Og reynsla
Aðaldæla gefur auga leið um
hversu fara muni í hinum
hreppunum, enda sækir sýkin
nú öllu fastar á þar en hún gerði
í Aðáldal lengi framanaf. Fénu
hefir hraðfækkað á svæðinu á
síðari árum þrátt fyrir a. m. k.
helmingi meira viðhald en á
venjulegum tímum. í ársbyrjun
1940 voru þar 23.800 kindur.*)
Fjórum árum síðar er fjártalan
orðið 14.400.*) Fækkun ánna er
þó hlutfallslega miklu meiri en
ráða má af þessum tölum, vegna
þess hve mikið er nú látið lifa
af gimbrum til viðhalds. Þegar
auk þess er á það litið, að
sjúkt fé gefur langtum rýrari
afurðir. en heilbrigt, má vafa-
laust telja vel í lagt að áætla
sauðfjárafurðir bænda á svæð-
inu, að fráskilinni árlegri bú-
stofnsskerðingu, helntingi minni
en áður. Þegar þess er líka gætt
að kostnaður við fóðrun og hirð-
ing fjárins vex í öfugu hlutfalli
við fækkunina, má öllum vera
ljóst hvílíkt tjón sýkin hefir
unnið bændum í þessu héraði.
Óvíða á landinu og líklega hvergi
mun sauðfé vera betur ræktað
en í þessu héraði, sama má vafa-
laust segja um fóðrun og alla
hii-ðing fjárins, enda voru af-
urðir miklar í hlutfalli við fjár-
fjölda. Bændur höfðu yfirleitt
fátt fé, en vegna þess og hins
að aðrar atvinnugreinir eru víð-
ast hvar ekki tiltækilegar, verk-
ar fækkun fjárins og tjónið sem
hrein rýrnun á tekjum búanna,
sem á venjulegum tímum gerðu
þó yfirleitt ekki betur en
veita viðunandi afkomu með því
þó að hófs væri hvarvetna gætt.
Og helmingsrýrnun á tekjum
ásamt vissu um meiri og meiri
rýrnun, eftir því -sem lengra líð-
ur, fá Þingeyingar ekki staðizt.
Slíku mundi engin stétt manna
í þessu landi fá rönd við reist
til lengdar. Það er þessi blá-
kaldi veruleiki, sem öðru fremur
hefir sameinað héraðbúa um að
krefjast róttækra tilrauna til
úrbóta.
Síðla vetrar 1943 sendu hér-
aðsbúar fulltrúa á fund sauð-
fjársjúkdómanefndar, sem er
hinn faglegi ráðunautur ríkis-
valdsins í fjársýkimálum. Full-
trúarnir tjáðu nefndinni vand-
ræði héraðsbúa og óskuðu með-
mæla hennar til fjárskipta.
Nefndin lagði á móti fjárskipta-
tillögu þeirra, en kvað sig hins
vegar hlynnta einhverjum öðr-
um ráðstöfunum til hjálpar. Það
reyndust góð orð en svo ekki
meir. í marz s. 1., eða ári síðar,
samþ. atkvæðisbærir fjáreig-
endur fjárskipti á áðurnefndu
svæði að Reykdælahreppi und-
anskildum, en þar fóru fram
fjárskipti haustið 1941. Rúmlega
*) Geitur eru hér taldar með.
kappsmál hvers héraðs að vinna
sem ötullegast að þeim málum,
og stundum gætu fleiri héruð
sameinast um slíkt verkefni.
Það ætti t. d. að vera verkefni
fyrir alla Breiðfirðinga að. sýna
frægasta sögustaðnum þar
vestra, Helgafelli, meiri sóma en
nú er gert.
Sú vakning fyrir verndun og
varðveizlu þjóðlegra og sögu-
legra verðmæta, sem nú er haf-
inn, verður að reynast meira
en stundarfyrirbrigði. Allir
góðir menn þurfa að sameinast
um að hún verði það, sem hún
á hæglega að geta orðið, eða
einn helzti aflvakinn, sem skil-
ar þjóðinni lengra fram á leið
til betra lífs og meiri menningar.
Þ. Þ.
sjö af hverjum átta greiddra at-
kvæða voru með fjárskiptum,
óskað var að þau færu fram á
næsta hausti. Fulltrúar héraðs-
búa gerðu nú ítarlegar tillögur
um framkvæmd fjárskiptanna.
Eftir þeim skyldi einangrun
svæðisins vera á þessa leið:
Vatnsföllin Jökulsá og Skjálf-
andafljót skulu vera aðalvarn-
arlinur. Jökulsá er góð varnar-
lína, enda engin mæðiveiki tal-
in vera austan árinnar.. Skjálf-
andafljót er lakari vörn. Þó hef
ir það veriö látið duga sem varn-
arlína fyrir fjárskiptasvæði
Reykjadals síðan 1941 og ekki
komið að sök, er þó sýkt svæði
hinu megin fljótsins. Girðingu
skal leggja meðfram fljótinu frá
sjó suður að Reykdælahreppi.
Sunnan Reykdælahrepps skortir
girðingarstæði meðfram fljót-
inu, en þar skal mynda varnar-
belti meðfram því að austan, er
nái suöur fyrir byggð í Bárðar-
dal á þann hátt að leggja girð-
ingu austan byggðarinnar frá
norðri til suðurs, er liggja skal
úr Reykdælagirðingu. Á afgirtu
landrtemunni meðfram fljótinu
verða tólf bæir, sem hafa mundu
innan girðingar nægilegt land
fyrir fé sitt allt árið. Girðingin
austan varnarbeltisins liggi að
sunnan í þvergirðingu, er sett
verði úr fljótinu sunnan byggð-
ar austur í Bláfellsfjallgarð.
Varnarbeltinu er skipt með þver
girðingum í fjögur hólf, eru þær
girðingar þegar fyrir hendi eins
og girðingin austan beltisins að
nokkru leyti. Varnarbeltið á að
veita meginhluta fjárskipta-
svæðisins fullkomnara öryggi en
Skjálfandafljót hefir að bjóða,
sem hefir þó verið látið nægja
fyrir Reykjadal. Hólfun beltis-
ins á sömuleiðis að draga úr
tjóni, ef slys skyldi henda.
Kindaferðir yfir fljótið á þessuin
slóðum eru nú taldar fátíðar og
raunar niður fallnar síðan farg-
að var báðu megin því fé, sem
flutt hafði verið yfir fljótið í
seinni tíð. Til þess samt sem áð-
ur að koma í veg fyrir þennan
möguleika skal gera smágirð-
ingar við fljótið að vestan, þar
sem hætta virðist á að fé leggi
í það. Auk þess verður eftir-
lit frá bæjunum við fljótið. Af-
réttinn sunnan byggðar í Bárð-
ardal austan fljóts skal hafa
fjárlausa og eftirlit með því fé,
sem kann að koma austur yfirt
fljótið.Afréttur þessi er að norð-*
an afmörkuð með áðurnefndri
Bláfellsgirðingu, að austan ein-
angraður af brunahraunbelti, er
liggur úr Ódáðahrauni norður
að Bláfellsfjallgarði. Það hraun
er talið ófært.
Eftir að fulltrúar Þingeyinga
höfðu lagt fjárskiptafrumvarpið
fyrir sauðfjársjúkdómanefnd og
rökstutt það og ennfremur
framanskráðar tillögur um ein-
angrun svæðisins, sendi nefnd-
in 2. apríl s. 1. fjárskiptafrum-
varpið til landbúnaðarráðherra
ásamt umsögn sinni. Þar segir
meðal annars:
„-----• — Aðilar hafa bent á
leið til einangrunar svæðisins,
sem virðist nokkurnveginn fær,
þótt ekki geti hún talist fullkom-
lega örugg, með því að girða
gunnan við byggð í Bárðardal
austur í Bláfellsfjallgarð, og
telja fulltrúar Þingeyinga að
litla vörzlu muni þurfa með
þeirri girðingu. Meðfram Skjálf-
andafljóti, sunnan fjárskipta-
hólfsins í Reykjadal telja þeir
að ábúendur viðkomandi jarða
muni annast vörzlu án sérstaks
tilkostnaðar.
Fullkomið öryggi um það, að
þessi fjárskipti takizt, er þó ekki
hægt að benda á, hvorki með til-
liti til vörzlu svæöisins, né held-
ur til þess að fá fé, sem vissa er
fyrir að ósýkt sé. Þetta munu
þeir, sem fjárskipta óska, gera
sér grein fyrir og vilja þeir taka
áhættuna.
Sauðfé hefir enn fækkað til
muna á svæðinu. Hvort sem
þetta er eingöngu af völdum
veikinnar eða meðfram að ein-
hverju leyti af vondu árferði og
af trúleysi manna á það, að til
nokkurs sé að ala upp fé af
heimastofni, verður afleiðingin
hin sama, að ekki er líft við
þann litla fjárstofn, sem eftir
er og fer enn fækkandi.
Það er fullvíst, að þingeysk
mæðiveiki er víða, ef ekki víðast,
á því svæði, sem borgfirzka
mæðiveikin hefir gengið yfir.
Það má einnig telja fullvíst, að
mjög dregur úr borgfirzku
mæðiveikinni, er hún hefir ver-
ið nokkur ár í fénu. Og reynslan
þar hefir sýnt að þeir bændur,
sem alltaf haifa sett lömb á eftir
föngum, þrátt fyrir veikina, hafa
staðið bezt að vígi, er frá leið.
En ekki verður séð hvort sama
gildir um þingeysku veikina, en
líklegt má þó tela að minna
næmir fjárstofnar gegn henni
finnist. ?Æá þó vera að erfitt sé
fyrir bændur á umræddu svæði
að bíða þess, þar sem ekki er um
að ræða, að þeir geti breytt bú-
skaparháttum sínum á meðan.
Hugsast gæti, enda þótt fjár-
skipti misheppnuðust og sýking
kæmi upp á svæðina eftir nokjc-
ur ár, að einhver ráð yrðu fund-
in á þeim tíma, sem að gagni
mættu koma til þess að sigrast
á veikinni og mætti þá skoða
fjárskiptin sem tilraun til þess
að hjálpa. fjáreigendum yfir
þann erfiða tíma, sem hlýtur að
verða, þar til haldkvæm ráð
finast gegn veikinní.
Með tilliti til alls þessa, svo
og þess eindregna vilja aðila
sjálfra, er hér sýnist koma fram,
vill nefndin ekki mæla gegn
framgangi fjárskipta á þeim
grundvelli, sem fyrirliggjandi
frumvarp til fjárskipta gerir ráð
fyrir.“ —
Fjársjriptamálið var nú um
skeið athugað af ríkisstjórn, en
20 dögum siðar sendir sauðfjár-
sjúkdómanefnd landbúnaðar-
ráðherra aðra umsögn sína á
þessa leið:
„Samkvæmt samtali við yður,
hæstvirti landbúnaðarráðherra,
vill sauðfjársjúkdómanefnd
senda þessa umsögn varðandi
fjárskiptin í Þingeyjarsýslu:
Nefndin hefir enn ekki séð
sér fært að mæla með fjárskipt-
um í stórum stíl neinstaðar á
landinu, enda þótt hún hins
vegar hafi ekki viljað mæla
gegn fjárskiptum á svæðinu
milli Jökulsár og Skjálfanda-
fljóts, sem hún hefir fyrir
skömmu látið uppi álit sitt um.
Þegar nefndin nú er spurð um
álit sitt á þeim möguleika, að
taka aðeins norðurhluta þessa
svæðis, eða suður að svonefndri
Gæsafjallagirðingu, vill nefndin
svara þessu:
1. Að öllu samanlögðu álítur
nefndin heldur ráðlegra að
taka fyrir þennan hluta heldur
en allt svæðið.
2. Nefndin álitur að einangrun
verði öllu öruggar fyrir komið
með því að taka norðurhlutann
einann.
3. í norðurhluta héraðsins er
veikin búin að vera lengur og
fjárfækkunin orðin meiri en
sunnan girðingar, og er- því þörf
bænda þar fyrir fjárskipti
meiri.
4. Eftir því sem svæðið er
minna, er auðveldara að fá
heilbrigt fé aftur inn á svæðið.
-5. Nefndin tekur fram, að
hún vill ekki að svo stöddu líta
svo á, að þessi fjárskipti ættu
að vera byrjun á stærri aðgerð-
um í sömu átt.
6. Skipting svæðisins veldur
aukakostnaði móts við að taka
svæðið allt í einu. Er það tvö-
földun á Gæsafjallagirðingu, en
hún er ca. 45 km. löng og myndi
kosta 90—100 þús. krónur.
7. Að öðru leyti vísar nefndin
til fyrri bréfa sinna um afstöðu
til málsins í heild.“
Eins. og þessi síðari umsögn
nefndarinnar ber með sér, er
hún fram komin sem svar við
þeirri spurningu landbúnaðar-
ráðherra, hverníg horfi við að
hafa fjárskipti aðeins á norður-
hluta svæðisins.
Fulltrúar héraðsbúa and-
mæltu þessari hugmynd og
færðu fram sem mótmæli aðal-
lega það tvennt, að Gæsafjalls-
girðing, þó tvöfölduð yrði, væri
mjög ótrygg varnarlína, og að'
Mývetningar og Bárðdælir væru
meðal þeirra, sem allra sízt gætu
lifað á öðru en sauðfjárrækt.
Þrátt fyrir það varð afgreiðsla
málsins sú, að landbúnaðarráð-
herra í krafti hinna faglegu
leiðbeininga nefndarinnar,
neitaði umbeðnum fjárskiptum,
en gaf kost á fjárskiptum á
norðurhluta svæðisins eða tæp-
lega % hlutum þess. Hinn 20.
þ. m. greiða hlutaðeigendur enn
á ný atkvæði um fjárskipti
samkvæmt tilboði landbúnaðar-
ráðherra. Vafalaust munu £eir
játa tilboðinu, þó öllum þyki það
næsta óaðgengilegt. En bændur
eru orðnir svo aðþrengdil-, að
þeir munu ekki sjá sér fært að
neita þessu boði.
Gæsafjallagirðingin liggur
þvert yfir hálendið miðja vega
milli Mývatnssveitar og Keldu-
hverfis. Þar er mjög snjóþungt.
Síðastliðið vor var girðing þessi
enn undir snjó á löngum köfl-
um, er komið var að henni seint
í júní, þá hafði fé gengið frjálst
á afréttinum beggja megin svo
vikum skipti, enda fór fé yfir
þessa girðingu á síðastliðnu vori
eða sumri í tugatali. Dæmi eru
til þess, og sum ekki langt und-
an, að stórfenni var á þessum
slóðum fram undir miðjan júlí.
Á slíkum snjóavorum yrði hvoru-
tveggja jafn ómögulegt, að
moka snjónum frá girðingu
þessari eða hafa verði við hana,
svo nokkuð væri annað en kák.
Og það þarf ekki slík vor til,
meira að segja í venjulegum
vorum yrði það næsta torvelt og
aldrei öruggt. Tvöföldun þess-
arar girðingar er engin vörn
gegn snjónum. Þannig er nú
Gæsafjallagirðingin sem varn-
arlína. Aftur á móti telja kunn-
ugustu menn girðingarnar á
hinum varnarstöðvunum allar
komnar úr snjó áður en fé er
sleppt frá húsum í Báröardal.
Auk þess er hlutverk þeirra
girðinga — austan og sunnan
byggðar í Bárðardal — að vera
aðeins varalínur til frekara ör-
yggis aðallínunni. Lagning
Gæsafjallagirðingar var á sínum
tíma yfirsjón. Að fara nú að
tvöfalda hana og treysta henni
sem þýðingarmikilli varnarlínu,
er vægast sagt vafasöm#ráð-
stöfun. Það kemur að vísu ljóst
fram í umsögn nefndarinnar að
hún gerir ekki ráð fyrir að girð-
ing þessi verði notuð sem vörn
nema um stundarsakir, og að
bráðlega fari fram fjárskipti á
suðurhluta svæðisins, þar sem
hún talar um aukakostnað viff
skiptingu svæffisins móts viff aff
taka þaff allt í einu, en þrátt
fyrir það er hér teflt djarft og
treyst á strákalukku.
Eins og sýnt hefir verið fram
á hér að framan er meginmunur
á þessum tveim einangrunar-
möguleikum, Skjálfandafljóti
ásamt varagirðingarlínu austan
Bárðardals og Gæsafjallagirð-
ingunni, og sá munur er öfugur
við það,sem nefndin í síðari um-
sögn sinni 2. lið heldur fram að
sé. Kunnugum mönnum er það
nSesta torskilið,- að nefndin skuli
telja þessa háfjallagirðingu álit-
lega varnarlínu. Nefndarmenn
skortir sjálfa og sömuleiðis rík-
isstjórn persónulegan kunnug-
leika á þessum málum. Þó sum-
ir þeirra hafi farið um þjóðvegi
sýslunnar að sumri til, munu
þeir allir ókunnugir snjókomu og
snjölagi á þeim slóðum. í lögum
um fjárpestirnar er gert ráð
£yrir því að sauðfjársjúkdóma-
nefnd hafi kunnuga menn í ráð-
um um fjárpestarmál þeirra
héraða, þar sem nefndarmenn
eru ókunnugir málavöxtum. Hér
er farið öfugt að. Umsögn kunn
ugra manna er virt að vettugi
og ákvaraðir gerðar gagnstætt
þeirra" ráðum.
Sauðfjársjúkdómanefnd færir
þau rök fyrir skiptingu svæðis-
ins, að auðveldara. sé að fá ó-
sýkt fé til innflutnings á hluta
af svæðinu heldur en á allt
svæðið. Þetta lítur ekki ólíklega
út, en er þó fkki svo í raun og
veru. Það mun vera ráðgert að
fá þetta fé austan Jökulsár á
Fjöllum. Vegna ótta við garna-
veiki í Vopnafirði mun ráðgert
að taka féð aðeins í næstu
hreppum austan árinnar, en þar
er ekki fáanlegt nægilega margt
fé fyrir allt svæðið. En eftir um-
§ögn dr. Halldórs Pálssonar og
Sigurbjörns Snjólfssonar, sem
munu vera öðrum fróðari um
útbreiðslu þessa Vopnafjarðar-
fjárkvilla, er allt svæðið milli
Jökulsár á Brú og Lagarfljóts
engu óálitlegra til þess að láta
fé til fjárskiptanna hvað þetta
atriðl snertir, heldur en næsta
byggðin austan Jökulsár á
Fjöllum. Af þessum báðum
svæðum er auðvelt að fá fé sem
nægja mundi öllu fjárskipta-
svæðinu.
Viðhorfin til málsins, nefnd-
arinnar annars vegar og héraðs-
búa hins vegar, eru gerólík, Hér-
aðsbúar eru ráðnir í því að gera
allt, sem í þeirra valdi stendur,
til þess að fjárskiptin megi tak-
ast vel, nefndin virðist aftur á
möti ganga út frá því að þau
hljóti að mistakast. Héraðsbúar
treysta á fjárskiptin sem bjarg-
ráð; en nefndin vantreystir
þeim. Þrátt fyrir þessi ólíku
sjónarmið er okkur Þingeying-
um afstaða ríkisvaldsins hrein
ráðgáta.
Fjármálahlið fjárskiptanna er
að sjálfsögðu stórt atriði, en
hvernig lítur hún út? Skipting
svæðisins veldur ríkissjóði auka-
kostnaði vegna tvöföldunar
Gæsafjallagirðingar 90—100 þús.
kr. eftir áætlun nefndarinnar.
Þar við má bæta ca. 60 þús. kr.
vegna girðingar, isem fyrirhugað
er að byggja í sumar meðfram
Jökulsá á Fjöllum, en sem falla
mætti niður, ef fjárskipti yrðu
gerð í Mývatnssveit á næsta
hausti. Hætta á því, að fé fari
austur yfir ána frá Mývatns-
sveit er lang helzt fyrri hluta
vetrar, enda kæmist þessi girð-
ing ekki upp fyrr en einhvern-
tíma í sumar. En hvað er það þá,
sem vinnst fyrir þennan 150—
160 þús. kr. aukakostnað ríkis-
sjóðs; fyrir tuga eða huridruð
þús. kr. tjón Mývetninga og
Bárðdælinga vegna þess að þeir
eru látnir bíða; fyrir að setja í
bráða hættu fjárskiptin á norð-
ursvæðinu? Vinningurinn er
stuttur frestur, kannske aðeins
ársfrestur fyrir ríkissjóð, á því
að greiða kostnað við fjárskipti
í Mývatnssveit og austurhluta
Bárðardals. Fjármálastjórn rík-
isins fer hér líkt og manni, sem
greiðir 10 kr. í dag til þess að
þurfa ekki að láta af hendi 20
kr. fyrr en á morgun.
Eitt atriði er þó ótalið, sem
gerir þessa mynd enn átakan-
legri fyrir ríkissjóð, það er upp-
eldisstyrkurinn, sem ríkissjóður
þarf að greiða á suðurhluta
svæðisins meðan dregst með
fjárskipti þar. Sá styrkur, mið-
að við síðastliðið ár, verð- og
vísitöluhækkun o. fl., mun eta
upp kostnaðinn við fjárskiptin
á ca. 8 árum. Það er alltaf drjúgt
sem drýpur.
Fjárskipti á norðurhluta
svæðisins koma nú til atkvæða
í héraði eftir fáa daga. Vafa-
laust verða þau samþykkt af á-
stæðum, sem greindar eru hér
að framan. Þar með mun mega
telja fjárskiptin ákveðin. Ef til
vill væri ofsagt að telja þessu
merkilega máli í óefni stefnt
með þeirri ákvörðun, en því er
teflt á tvísýnu meiri en þörf er
á og hyggilegt er.
Enn er ekki of seint að kippa
þessu í lag. Ríkisstjórnin hefir
(FramJi. á 3. síðu)