Tíminn - 01.09.1944, Page 1
RITSTJÓRI:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON.
ÚTGEFFANDI:
FR AMSÓKN ARFLOKKURINN.
PRENTSMIÐJAN EDDA h.f.
Simar 3948 og 3720.
RITST JÓRASKRIFSTOFUR:
EDDUHÚSI, Ltndargötu 9A.
Símar 2353 og 4373.
AFGREIÐSLA, INNHEIMTA
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
EDDUHÚSI. Lindargötu 9 A.
Sími 2323.
28. árg.
Reykjavík, föstudaglnn 1. sept. 1944
83. blað
Erlent yfirllt:
Varsjárbúar
og Rússar
Það sýndi glæsilegt framtak.
og frelsisvilja Parísarbúa, að
þeir áttu sjálfir mestan þátt í
því að hrekja Þjóðverja úr borg-
inni, þegar her Bandamanna
nálgaðist hana, en hann rak síð-
an smiðshöggið á verkið. Hefir
þessi frámganga Parísarbúa ver-
ið mjög rómuð og það vissulega
að verðleikum. Hins vegar hefir
verið stórum hljóðara um íbúa
annarar höfuðborgar, sem urðu
fyrri til að grípa til vopna og
hafa orðið að heyja stórum
strangari og lengri baráttu en
Parísarbúar. Það eru Varsjár-
búar.
Vörn Varsjárbúa í stríði Pól-
verja og Þjóðverja haustið 1939
vann þeim heimsfrægð. Borgin
varðist Þjóðverjum í nokkrar
vikur eftir að önnur mótstaða
Pólverja var brotin á bak aftur
og lá borgin þá undir stórskota-
hríð og loftárásum vikum sam-
an og urðu skemmdir ægilegri
en áður voru dæmi til um
nokkra stórborg í styrjöld. Þeg-
ar Þjóðverjar höfðu tekið borg-
ina, létu þeir íbúana sæta hinni
hörmulegustu meðferð, en við-
námsþróttur þeirra varð samt
ekki lamaður. Leynifélagsskap-
ur, sem hélt uppi andstöðu gegn
Þjóðverjum, dafnaði furðu vel,
þrátt fyrir hið stranga eftirlit
þýzku leynilögreglunnar, og
komið var á fót leynilegum her
frelsisvina, er skyldi grípa til
vopna, þegar hentugt tækifæri
gæfist. Þessi her gat safnað
nokkrum vopnabirgðum, m. a.
með þvi að ræna þeim frá Þjóð-
verjum. Samtök þessi stóðu í
nánu sambandi við pólsku
stjórhina í London. Þegar rúss-
neski herinn nálgaðist Varsjá í
júlí síðastl., áleit ráð frelsisvin-
anna í borginni, að tími væri til
þess kominn að grípa til vopna
og létta þannig undir með sókn
Rússa, enda treystu frelsisvin-
irnir þvi, að Rússar myndu að-
stoða þá eftir megni. Þann 1.
ágúst síðastl. hófst uppreisnin
gegn Þjóðverjum í borginni og
gekk svo vel, að her frelsisvin-
anna náði m^ginhluta borgar-
innar á vald sitt á skömmum
tíma. Þjóðverjum virðist hafa
komið uppreisnin á óvart og um
skeið virtist alt benda til þess,
að þeir myndu hörfa úr borg-
inni. Þeir munu þó fljótt hafa
komizt að raun um, að sókn
frelsishersins myndi stöðvast,
(Framh. á 4. síOu)
Seinustu fréttir
Sókn Bandamanna í Frakk-
landi'' miðar hratt áfram. Ame-
ríski herinn, sem sækir norður
áf París, hefir tekið Rheims, og
á sums staðar eftir 40 km. til
belgísku landamæranna. Brezki
herinn, sem sækir frá neðri
hluta Signu til Somme, hefir
tekið Rúðuborg og Amiens og
er kominn yfir Somme. í Suð-
ur-Frakklandi hafa Bandamenn
tekið Nissa og eiga nú aðeins
20 km. ófarna til ítölsku
landamæranna. í Róndalnum
miðar sveitum þeirra vel áfram.
Talið er, að manntjón Þjóðverja
í Frakklandi nemi nú orðið 400
þús. manns.
Franska bráðabirgðastjórnin
hefir tekið sér aðsetur í París.
Sókn Rússa í Rúmeníu mætir
riú lítilli mótstöðu. Þeir hafa
tekið olíuborgina Ploesti og allt
olíulindasvæðið. Þeir hafa og
tekið stærstu hafnarborg lands-
ins. Konstanza, og mun það
stórum bæta liðflutninga þeirra
til Rúmeníu. Seinustu fregnir
herma, að þeir séu komnir inn
1 höfuðborg Rúmeníu, Búkarest.
t
Avarp iorseta
til norrænu
þjóðanna
Það var flutt í útvarp
frá New-York
Þann 28. þ. m. flutti for-
seti íslands ávarp til Norð-
urlandaþjóðanna í útvarp
frá New York. Fer hér á
eftir þýðing á útdrætti úr
ávarpi forseta:
„í rúm þrjú ár hefir ísland
notið góðs af nánu samstarfi við
Bandaríkin, sem vér íslending-
ar erum þakklátir fyrir. En það
hefir ekki á nokkurn hátt breytt
tilfinningum vorum gagnvart
hinum Norðurlöndunum og þess-
ar tilfinningar eru bæði einlæg-
ar og djúpar meðal íslendinga.
Ég get fullvissað alla um þé
staðreynd, að enda þótt vér höf-
um verið án sambands við hin
norrænu löndin undanfarin ár,
hefir ekki dregið úr þessum til-
finningum sem eru byggðar á
grundvelli sameiginlegrar menn-
ingar, uppruna og hugsjóna um
lýðræðisstjórnarfyrirkomulag.
Allir íslenðingar hafa mikla
samúð með Norðmönnum og
Dönum í þeim þjáningum sem
þeir hafa orðið að þola undan-
farin ár. Þessi samúð hefir farið
vaxandi, vegna aðdáunar vorrar
á hinni hugdjörfu framkomu
dönsku pg norsku þjóðarinnar.
Svo sem mörgum mun kunn-
ugt var ég sendiherra íslands í
Danmörku i 18 ár. Mér er það
ánægjuefni að fá tækifæri til að
beina örfáum orðum til vina
minna þar. Á meðan ég hefi
dvalið í Bandaríkjunum hefi ég
oft verið spurður um tilfinning-
ar íslendinga gagnvart Dönum.
Ég hefi svarað þessu á þá leið,
að íslendingar bíði þess með
óþreyju að fá tækifæri til þess
þess að tengjast nýjum böndum
við Danmörku og dönsku þjóð-
ina, og á þann hátt láta í ljósi
einlæga vináttu í garð Dána.
Stofnun lýðveldis á íslandi bar
eingöngu að skoða sem innan-
ríkismál og stjórnskipulegt at-
riði. Aðdáun vor á konungi Dan-
merkur og þjóð hennar hefir á
engan hátt minnkað á undan-
förnum árum.Og þeir, sem vpru
sjónar- og heyrnarvottar að
þeirri hrifningu, sem varð á
Þingvöllum meðal hinna tuttugu
þúsund íslendinga, sem þar voru
samankomnir, er forsætisráð-
herra íslands las upp símskeyti
Kristjáns konungs, munu skilja
þakklætistilfinningar þær, sem
þar komu í ljós.
Einn af fremstu mörinum í
hópi frjálsra Dana hefir sagt, að
hann sé sannfærður um að á
sama hátt og að árið 1918 hafi
leitt til þess að sambúð íslend-
inga og Dana hafi orðið betri
en áður svo muni og árið 1944
hafa í för með sér ennþá inni-
legri tengsli milli þjóðanna í
framtiðinni.
Ég hygg áð meirihluti landa
minna séu sammála mér í þessu
efni. Vér vonum, að dagur sá,
er vér getum aftur hitzt sem
bræður, sé eigi langt framund-
an.“
Á mánudaginn sat forseti ís-
lands veizlu hjá alþjóðaverzl-
unarráðinu í New York. Þann
sama dag sat hann og síðdegis-
boð dr. Hélga P. Briem, aðalræð-
ismanns íslands í New York.
Á þriðjudag ók forseti og
föruneyti hans til ráðhússins í
boði La Guardia borgarstjóra,
er bauð hann velkominn, með
snjallri ræðu, er hann lauk á
íslenzku.
Fjárskíptin í Þíngeyjarsýslu
að koma til íramkvæmda
Slátrað verður 9000 iullorðíns ijár og 6000-7000 lömb keypt
til uppeldís í staðínn
Sauðfjársjúkdómanefnd hefir nýlega haldið fund hér í bænum
og rætt um ýms mál, er snerta starf hennar. Einkum var rætt
um hinn fyrirhugaða niðurskurð og fjárskipti í -Þingeyjarsýslu,
sem munu hefjast 10. þ. m. og verður lokið nokkru fyrir mán-
aðamót.
Tíminn hefir í þessu tilefni snúið sér til Sæmundar Friðriks-
sonar, framkvæmdastjóra Sauðfjárveikivarnanna og sagðiist hon-
um svo frá:
— Eins og kunnugt er, vaxa
fjárskipti ákveðin í fimm hrepp- j
um Þingeyjarsýslu á síðastl. vori
eftir að fjáreigendur höfðu sam-
þykkt þau með lögmætri at-
kvæðagreiðslu. Þessir hreppar
eru Aðaldælahreppur, Reykja-
hreppur, Húsavíkurhreppur,
Tjörneshreppur og Kelduness-
hreppur. Upphaflega var fyrir-
hugað að láta fjárskiptin ná til
alls svæðisins milli Skjálfanda-
fljóts og Jökulsár á Fjöllum, en
nægileg fjárskipti fékkst ekki til
jafn stórfelldra ráðstafana og
var þá horfið að fjárskiptum á
norðurhluta þessa svæðis að
ráði atvinnumálaráðherra.
í sumar hefir verið unnið að
stórfelldum girðingum til að
tryggja öryggi fjárskiptanna og
verður þeim lokið áður en nið-
urskurðurinn hefst.
Öllum fjárstofnum í umrædd-
um hreppum verður lógað og er
hann um 9000 fullorðnar kindur,
auk lamba. Mun niðurskurður-
inn hefjast 10. þ. m. og verður
lokið fyrir hinn 25. þ. m. Slátrað
verður á Húsavík og muir það
reynast allörðugt að koma öllu
þessu kjötmagni fyrir, því að.
mikill fiskur er í flestum frysti- !
húsum nyrðra. Munu þó vænt-
anlega finnast einhver ráð til
sæmilegrar lausnar á því máli.
Gert er ráð fyrir að fjáreig-
endur á niðurskurðarsvæðinu
fái lönd til uppeldis úr fjórum
næstu hreppum austan Jökuls-
ár, þ. e. Fjallahreppi, Öxarfjarð-
arhreppi, Prestshólahreppi og
Svalbarðshreppi, og svo af Vest-
fjörðum. Alls er gert ráð fyrir,
að festa kaup á 6—7 þús. lömb-
um til uppeldis.
Kaupendur greiða sjálfir and-
virði lambanna, sem þeir fá, en
ríkið borgar flutningskostnað.
Vegna afurðatjóns mun ríkið
greiða bændunum fyrsta haust-
ið eftir fjárskiptin, í þessu til-
felli haustið 1945, skaðabætur,
er svarar 45 lanmbsverðum fyrir
hverjar 100 ær eða ærgildi, og
á öðru hausti eftir fjárskiptin,
i þessu tilfelli haustið 1946, 15
lambsverðum fyrir hverjar 100
ær eða ærgildi. Samtals fá fjár-
eigendur þannig 60 lambsverð
fyrir hverjar 100 ær eða ærgildi
i skaðabætur.
— Verða fjárskipti annars
staðar á landinu?
— Á síðastl. hausti var skorið
niður allt fé í umhverfi Siglu-
fjarðar eða alls á annað þús.
fjár. í sumar hafa varnirnar á
þessu svæði verið styrktir og
verða nú flutt þangað um 500
líflömb frá Vestfjöröum.
Á siðastl. hausti var líka skor-
ið niður allt fé á fjórum bæjum
í Holtum og á einum bæ í Land-
sveit, vegna garnaveikinnar. Fé
verður flutt til þessara bæja í
haust.
GetETmá þess, að þegar niður-
skurðarsvæði hafa þannig verið
fjárlaus í eitt ár, eru skaðabæt-
urnar frá ríkinu nokkru hærri
en ella.
Nýr forstjóri síldar-
verksmiðja ríkisins
Stjórn Sildarverksmiðja ríkis-
ins hefir nýlega samþykkt að
ráða Magnús Blöndal, sem verið
hefir skrifstofustjóri verksmiðj-
anna frá öndverðu, sem for-
stjóra þeirra í stað Jóns Gunn-
arssonar. Tekur Magnús við
starfinu þann 15. okt. næstkom.
Jón Gunnarsson, sem gegnt
hefir framkvæmdastjórastarfinu
frá 1938, er ráðinn sem fulltrúi
Sambands hraðfrystihúsaeig-
enda. Verður hann á vegum
þeirra vestan hafs.
Skégræktarfélag Is-
lands þarfnast auk-
ins stuðnings
Skógræktarfélag íslands gerir
um þessar mundir gangskör að
því, að auka til muna meðlima-
tölu sína, og hefir stjórn félags-
ins í þessum mánuði sent fjöl-
mörgum Reykvíkingum bréf
með tilmælum um, að þeir styrki
j félagið og málefni þess með því
að gerast meðlimir. Mun þessu
verða haldið áfram einnig í
næsta mánuði, en ekki mun þó
að sinni verða náð til nærri allra
með þessu móti, sem æskilegt
vaéri að ná til, og óskar stjórnin
að benda mönnum á, að til þess
að gerast meðlimir í Skógrækt-
arfélagi íslands þarf ekki ann-
að en að senda nafn og heimil-
isfang á bréfspjaldi, ásamt til-
kynningu um að hlutaðeigandi
óski að gerast meðlimur í Skóg-
ræktarfélaginu. Utanáskriftin
er: Skógræktarfélag íslands,
Laugaveg .3, Reykjavík.
Skógræktarfélagið hyggst að
skipuleggja skógræktarstöð sína
jí Fossvogi á næstunni, og hefj-
ast handa um ýmsar nýjar
framkvæmdir í stöðinni jafn-
skjótt og ástæður leyfa, svo sem
I framræslu, plöntun skjólbelta,
: lagninu vega og stíga um stöð-
! ina, en þó fyrst og fremst stór-
um aukið plöntuuppeldi. Eru nú
í sáðreitum tugþúsundir birki-
plantna, og liggur fyrir, þegar á
næsta vori, að planta töluverðu
af þeim í plöntubeð.
Allar þessar fyrirhuguðu
framkvæmdir munu kosta tölu-
verð fjárframlög árlega á næstu
árum, en takist Skógræktarfé-
laginu að auka til muna með-
limatölu sína, mun því um leið
vaxa svo fiskur um hrygg fjár-
hagslega, að það verði fært um
að standa straum af þessum
framkvæmdum.
Churchill í Normandí
Cliurchill forsœtisráðherra hefir undanfarið veriö í ferðalagi um vígstöðvar
Bandamanna á meginlandinu, fyrst í Normandi, en siðar á ftalíu — Hér
á myndinni sést Churchill meðal Frakka í Normandí og er einn þeirra að
kveikja í vindli lians.
V
Sextugur:
Ólafur Lárusson
læknír í Vesim.eyjum
Ólafur Lárusson héraðslæknir
í Vestmannaeyjum er sextugur í
dag. Ólafur er sonur Lárusar
Pálssonar, hins kunna sjálf-
menntaða fæknis, bróðir séra
Jakobs heitins í Holti undir
Eyjafjöllum og þeirra mætu
systkina. Þegar Ólafur hafði lok-
ið læknisprófi varð hann fyrst
læknir á Brekku á Fljótsdals-
héraði, en við læknisembættinu
í Vestmannaeyjum tók hann
fyrir allmörgum árum síðan. Ó1
afur hefir jafnan þótt góður
læknir eins og hann á kyn til
og notið vinsælda þeirra, sem
hafa kynnzt honum.
Manns saknað
Maður nokkur héðan úr bæ,
Magnús Júlíusson, til heimilis á
Vesturgötu 24, hvarf fimmtu
daginn 24. ágúst og hefir eigi til
hans spurzt síðaji. Hefir lögregl-
an haldið uppi spurnum um
hann og lýst eftir honum í út-
varpið, en árangursiaust.
Magnús var rösklega þrítugur,
fæddur 10. apríl 1943.
Á víðavangi
„JAFNVEL ÚR HLEKKJUNUM
SVÍÐA MÁ SVERГ.
Það er umhugsunarvert á-
stand í andlegum málm þjóðar-
innar, þegar eitt fjöllesnasta
blað vitnar þannig í ljóð ís-
lenzkra úrvalsskálda í forustu-
grein, en það gerði Mbl. nýlega.
Þetta er þó ekki nema eitt af
mörgum dæmum þess, hvernig
Mbl. hefir sviðið íslenzka menn-
ingu með ambögum sínum í
hugsun og máli.
Nokkur bót væri það í máli,
ef það gæti orðið ritstjórum
blaðsins til einhverra sálarheilla
„að svíða sverð“ á þá úr ambög-
um þeirra og vitleysum. En rit-
stjórar Mbl. láta sér ekki segj-
ast við það, heldur verja sig orð-
ið með þeirri aðferð, sem kalla
mætti ofaníát Mbl. og er sízt
meira menningarfyrirbrigði en
ambögurnar.
OFANÍÁT MBL.
Eitt glöggt dæmi um ofaníát
Mbl. eru seinustu skrif þess um
Vilhjálm Þór. Það hóf þau með
svæsnum dylgjum um vesturför
hans, brigzlaði honum um land-
ráð o. s. frv. Þegar þessum
brigzlum þeirra er djarflega
mætt af Tímanum, Vísi og Al-
þýðublaðinu, hámar þetta kok-
víða blað allt ofan í sig aftur
og segist aldrei hafa átalið Vil-
hjálm fyrir vesturförina eða
borið honum neitt ósæmilegt á
brýn.
Annað dæmi eru skrif þess um
eignaskatt Hermanns Jónasson-
ar. Það hefir stöðugt dylgjað
um, að hann hefði lágan eignar-
skatt og svo hafa rógtungur
þess lapið þetta upp og smjatt-
að á því í ‘viðtölum og bréfum.
Svo Tímimi bendir á, að mörg
hundruð • sterkefnaðra manna
greiði næstum engan eigna-
skatt, vegna þess að þeim er
lögskipað að telja fasteignir
fram eftir fásteignamati, og ef
þeir skulda viðlíka upphæð og
fasteignattiatið, komast þeir í
lágan eða engan eignaskatt.
Þannig er þessu háttað með
marga stórríka menn, sem nefna
mætti með nöfnum. Þegar á
þetta er bent, segir Morgun-
blaðið: Hvers konar viðkvæmni
er þetta viðkomandi Hermanni
Jónassyni. Við höfum aldrei
sagt neitt um skatta hans!
Á HVÉ MÖRGUM STÖÐUM
ætli Jensenarnir þurfi að hafa
sumarbústaði til þess að Mbl.
þyki það hæfilegt? Það er ekkert
við það að athuga, þótt menn
eigi sumarbústað, hvort sem
maðurinn heitir Vilhjálmur Þór
eða nafnið er skrifað á dönsku
— Thor. En Tíminn telur það
uppskafningshátt á háu stigi,
þegar Kveldúlfsbræður, sem
voru á vonarvöl fyrir stríð og
varð að bjarga og halda á floti
með y6 sparifjár landsmanna,
láta sér ekki nægja allar sumar^
villurnar við Haffjarðará, held-
ur byggja nýjar við Þingvalla-
vatn til viðbótar fyrir hundruð
þúsunda. Hvaðan eru þeir pen-
ingar nema úr atvinnuhættu-
rekstrinum?
OFLÁTUNGSHÁTTUR
þessarar tegundar er sem
betur fer ekki algengur. Það er
ekki vitað, að synir Einars Þor-
gilssonar í Hafnarfirði eða
Loftur Bjarnason útgerðarmað-
ur, svo að einhver nöfn séu
nefnd, láti svona. Þeir komust
heldur aldrei á vonarvöl með
fyrirtæki sín fyrir stríð. Hvenær
lærist þessum mönnum að skilja
það, að peningar, sem rekið hefir
á fjörur fyrirtækja, sem þeir
höfðu undir höndum en áttu
ekkert í, er eign þjóðfélagsins,
sem þeim er ófrjálst að ráðstafa
í luxus?
Hið íslenzka náttúrufræðifélag
gengst fyrir fræðsluforð í grasa-
fræði upp í Kjós á sunnudaginn
kemur.