Tíminn - 07.11.1944, Síða 2

874
94. blaS
Þriðjjudagur 7. nóv.
„Stjórn sjávar-
útvegsíns<(
Það er næsta margt, sem tals-
menn hinnar nýju stjórnar
reyna að telja henni til ágætis.
Það kostulegasta af öllu er samt
það, að hún hafi fyrir aðalmark-
mið að vinna að viðreisn sjávar-
útvegsins og eigi því að réttu lagi
að nefnast stjórn sjávarútvegs-
ins.
Ástandið í sjávarútvegsmál-
unum er nú þannig, að það þarf
mokafla, bæði á þorskveiðum og
síldveiðum, ef útvegsmenn og
hlutasjómenn eiga að bera svip-
aðan hlut frá borði og verkafólk,
sem vinnur í landi. Ef afli verð-
ur rétt í meðallagi eða tæplega
það, er kominn hallarekstur og
hlutasjómenn eru orðnir lang-
samlega launalægsta stétt þjóð-
félagsins.
Ástæðan til þess, að málum út-
gerðarinnar er þannig komið,
þrátt fyrir hæsta fiskverð, sem
þekkst hefir, liggur í því, að
kaupgjald landverkafólks, alls-
konar verzlunarálagning og op-
inberir skattar, draga til sín
meginhlutann af arði þess afla,
sem útgerðin flytur á land. Ef
þessar álögur á útgerðina auk-
ast hið minnsta frá því, sem nú
er, nægir ekki einu sinni mokafli
til að tryggja útgerðinni sæmi-
lega afkomu.
Til viðbótar þessu ástandi,
kemur svo það, að lækkun fisk-
verðsins er skammt framundan.
Bretar hafa enn ekki viljað end-
urnýja fisksölusamninginn fyrir
næsta ár, en telja verður þó lík-
legt, að þeir muni verða við þeim
óskum áður en lýkur, en hitt er
of mikil bjartsýni að vonast til
þess, að þeir geri það í mörg
ár enn. Þegar fiskiskip þeirra og
annara þjóða fara aftur af stað
fyrir alvöru, er það augljóst mál,
að fiskverðið hlýtur að lækka
mjög verulega.
Hver og einn, sem athugar þær
staðreyndir, er hér hafa verið
nefndar, hlýtur því að gera sér
ljóst, að eigi að tryggja útgerð-
inni sæmilega afkomu og búa
hana undir þá lækkun fisk-
verðsins, sem í vændum er, þá
þyrfti nú þegar að hefjast veru-
lega handa um lækkun kaup-
gjalds og verðlags í landinu, svo
að allur arðurinn, sem verður af
starfi útgerðarmanna og sjó-
manna, lendi ekki í vösum óvið-
komandi fólks í landi og lítið
eða ekkert verði eftir handa
þeim sjálfum. Á slíkum grund-
velli verður útgerðin vitanlega
ekki rekin til langframa. Hún
hlýtur þá að stöðvast og í kjöl-
far þeírrar stöðvunar siglir al-
gert hrun atvinnu- og fjármála-
lífsins í landinu.
Slík lækkun á kaupgjaldi og
verðlagi í landinu er ekki aðeins
nauðsynleg til að tryggja rekst-
ur þeirrar útgerðar, sem fyrir er,
heldur engu síður til að tryggja
þá nýsköpun, sem verða þarf í
útgerðinni. Því aðeins fást menn
til að kaupa, ný skip, reisa fiski-
iðnaðarverksmiðjur og gera aðr-
ar framkvæmdir í þágu sjávar-
útvegsins, að þeir álíti hann
sæmilega arðbæran atvinnu-
rekstur. Og því aðeins getur
ríkið fengið fé til að veita slíkri
nýsköpun nauðsynlegan stuðn-
ing, að útgerðin starfi og blómg-
ist, því að án þess myndi fljótt
þrengjast um fjárráð ríkisins.
Hvernig bregst svo hin nýja
ríkisstjórn við þessum höfuð-
vanda, þessu meginatriði til að
tryggja afkomu útgerðarinnar
og nauðsynlega nýsköpun henn-
ar, en það er lækkun dýrtíðar-
innar, — kaupgjaldsins og verð-
lagsins — í landinu?
Hún bregst þannig við þessum
vanda, að hún byggir tilveru sína
á því, að kaupgjaldið fari hækk-
andi, ríkisútgjöldin stórhækki,
vegna launalaga og alþýðu-
trygginga, opinberir skattar
aukizt. Allar þessar hækkanir,
öll þessi aukna dýrtið, mun bitna
á útgerðinni í einni eða annari
mynd.
Af slíkri fjármálastefnu getur
ekki leitt annað en stöðvun sjáv-
arútvegsins og stöðvun á allri
TlMTOV. þrlðlmlaginn 7. nóv. 1944
HERMANNJÓNASSON:
Sáttmáli ríkisstjórnarinnar
i.
Grein hefir verið gerð fyrir
því hér í blaðinu, hvernig samn- I
ingatilraunum þeim um stjórn-
armyndun var háttað, er voru
undanfari þess, að núverandi
stjórn þriggja flokka var mynd-
uð. —
Hér mun verða rakinn í
megindráttum sáttmáli sá, er
stjórnarflokkarnir hafa gert sín
á milli og túlka á stefnu ríkis-
stjórnarinnar.
II.
Málefnasáttmálinn hefst á
almennum yfirlýsingum um það,
að stjórnin vilji tryggja sjálf-
stæði landsins, að íslendingar
fái að taka þátt í alþjóðasam-
starfi og ráðstefnum, og hafi
náið samstarf við hin Norður-
löndin.
Ennfremur kveðst ríkisstjórn-
in vilja vinna að því, að íslend-
ingar nái sembeztum verzlunar-
samböndum við útlönd og að
viðurkenndur verði réttur ís-
iands til að selja allar útflutn-
ingsvörur landsins með tilliti til
alþjóðlegrar verkaskiptingar á
sviði framleiðslu. —
Þá kveðst og ríkisstjórnin ætla
að vinna að því að rýmka fisk-
veiðalandhelgina
Um þennan ásetning er ekki
nema gott að segja. Allar ríkis-
stjórnir vilja stefna að því að
tryggja sjálfstæði þjóðar sinnar,
verzlun hennar og viðskipti og
sérhver íslenzk ríkisstjórn mun
mjög óska eftir rýmkun fisk-
veiðilandhelginnar við strendur
landsins.
Þegar gerð var tilraun til þess
að mynda fjögra flokka stjórn
á s. 1. vori, án þess að samið
yrði um málefni þau, er ágrein-
ingur var um milli flokkanna,
voru þessi atriði - flest eða öll
tekin upp í þá yfirlýsingu, sem
stjórnin gæfi, er hún settist í
ráðherrastólana. Þau voru valin
sem stefnuatriði, er allir gátu að
sjálfsögðu sameinast um.
En hvernig til tekst að ná
settu marki, er undir fram-
kvæmdum stjórnarinnar komið,
sem og því, hvernig stefnt er og
stjórnað í öðrum málum. Út-
flutningsverzlun okkiar hlýtur
vissulega meðal annars að .veru-
legu leyti að vegna vel eða illa
eftir því hvernig búið er að
framleiðslunni innanlands.
III.
Þegar til innanlandsmálanna
kemur, er sáttmáli ríkisstjórnar-
innar allvíða þannig orðaður,
að ekki verður um það sagt
með neinni vissu, hvernig beri
að skilja hann fyr en til fram-
kvæmda kemur (sbr. m. a.
raunhæfri nýsköpun hans.
Þegar á þetta er litið, má
vissulega segja, að það sé nokk-
uð kaldhæðnislegt, er stjórnin
þykist ge?a sjávarútveginum
einhvern velgerning pieð því að
lofa, að hún skuli halda eftir 200
milj. af þeim nær 600 milj. kr.,
sem bankarnir eiga í erlendum
gjaldeyri, til þess að menn geti
keypt fyrir þær skip og vélar í
þágu sjávarútvegsins. Það virð-
ist vissulega engu líkara en verið
sé að gera „grín“ að mönnum,
þegar þeim er boðið upp á slíkt
á sama tíma og verið er að gera
útgerðina óstarflíæfa og engum
finnst þvi fýsilegt að leg^ja fé
í hana.
Það eina, sem hægt er að gera
raunhæft og mikilvægt fyrir út-
gerðina, er að lækka kaupgjald-
ið og verðlagið. Pyrir því hafa
stjórnarflokkarnir lokað augun-
um. Eini flokkurinn, sem hefir
þorað að taka á sig áhættu og
aðkast í þeim efnum, er Fram-
sóknarflokkurinn, þegar hann
sem aðalflokkur bænda átti sinn
þátt í þeirri eftirgjöf, sem veitt
var á búnaðarþingi. Hiilir flokk-
arnir vilja halda hrunadansin-
um áfram og hyggjast geta
blindað útvegsmenn og sjómenn
með þyí að kalla sig stjórn sjáv-
arútvegsins meðan þeir eru að
koma honum í kalda kol og
hindra alla raunhæfa viðreisn
hans.
skattamálin og stefnuna 1 at-
vinnumálum).
Um sum atriði er orðalagið þó
skýlaust. Þessi atriði eru:
1. „Að sett verði á þessu þingi
launalög í meginatriðum í
samræmi við frumvarp það, er
4 alþingismenn, einn úr hverjum
flokki hafa lagt fyrir efri
deild Alþingis með breytingum
til móts við óskir B. S. R. B“
(Bandalag starfsmanna ríkis og
bæja).
2. Að „komið^verði á á næsta
ári svo fullkomnu kerfi al-
mannatrygginga, sem nái til
allrar þjóðarinnar, án tillits til
stétta og efnahags, að ísland
verði á þessu sviði í fremstu röð
nágrannaþj óðanna".
3. Þessa dagana er verið að
ljúka samningum um kaup og
kjör þeirra iðnaðarmanna, sem
höfðu gert verkfall og hafa hæst
laun og mest fríðindi. Laun eru
yfirleitt hækkuð og fríðindi
aukin. — Það virðist því komið
í ljós, að ákvæði sáttmál-
ans um „vinnufriðinn“ sé fólgið
í því, að Alþýðusambandið fái
í aðalatriðum þá „samræmingu",
er Félag Vinnuveitenda taldi í
septembermánuði s. 1. almenna
kauphækkun, sbr. grein í Mbl.
seinast í septembermánuði s. 1.
um það efni.
4. „Að hafin verði nú þegar
endurskoðun stjórnarskrárinn-
ar með það m. a. fyrir augum,
að sett verði ákvæði um réttindi
allra þegna þjóðfélagsins til at-
vinnu, eða þess- framfæris, sem
tryggingarlöggjöfin ákveður, fé-
lagslegs öryggis, almennrar
menntunar og jafns kosningar-
réttar“.
Endurskoðun þessari skal
lokið svo tímanlega, „að frum-
varp verði lagt fyrir Alþingi áð-
ur en kosningar fara fram og
eigi síðar en síðari hluta næsta
vetrar, og leggur stjórnin og
flokkar þeir, er að henni standa,
kapp á að frumvarp þetta verði
endursamþykkt að afloknum
kosningum“.
IV. -
Hér að framan eru talin fjög-
ur ákveðnustu atriði stjórnar-
sáttmálans: Launahækkun,
kauphækkun, almannatrygging-
ar, jafn kosningarréttur.
Þegar frumvarp til nýrra
launalaga var flutt af alþingis-
mönnum úr fjórum flokkum,
lágu til þess þau rök, að launa-
kjör þeirra embættismanna,
sem lægst eru launaðir, eru lítt
viðunandi og þarfnast leiðrétt-
ingar. í annan stað eru laun og
aukatekjur sumra embættis-
manna svo há, að óhóf má telj-
ast.
Nauðsyn ber því til að komið
verði á með nýrri. löggjöf rétt-
látara launakerfi. — Hitt mun
fáum þingmönnum hafa komið
til hugar, að frumvarpið yröi
ekki aðeins samþykkt í megin-
atriðum eins og það liggur fyrir,
heldur og e'nn gengið til móts við
kröfur B. S. R. B., sem allar
eru enn til hækkunar. Einn af
þeim mönnum, sem tók þátt í
undirbúningi launalagafrum-
varpsins hefir reiknað út, hvaða
útgjaldaaukningu það muni
valda ríkissjóði, og telur að hún
nemi mikið «á sjöttu miljón
króna.
Það er ekki nema gott um
það að segja, að löggjöf um- al-
mannatryggingar verði hér lög-
tekin. En það skyldu menn þó
fyrst og fremst hafa hugfast, að
ef slík löggjöf á ekki að verða
pappírslöggjöf í framkvæmd,
þarf undirstaðan (og sama
gildir um launalögin) að vera
öriiggt og blómlegt atvinnulíf.
Það fjármagn sem trygginga-
stofnunin fær til umráða, kemur
að líkindum frá þremur aðilj-
um: Úr ríkissjóði, frá atvinnu-
rekendum og frá launþegum.
M. ö. o. það kemur allt frá at-
vinnulífi þjóðarinnar, beint eða
óbeint. >,
Ef mikið atvinnuleysi skapast
vegna þess að framleiðslan og
þá jafnframt annað atvinnu-
líf dregst saman, getur engin
tryggingalöggjöf staðizt það, hve
„fullkomin“ sem hún kann að
vera.
Á þessu stigi veröur ekki með
vissu um það sagt við hvað er
átt, með jöfnum kosningarétti.
Vitað er að krafa kom fram um
þáð frá einum þeirra flokka, er
nú standS, að ríkisstjórninni, að
landið yrði gert að einu kjör-
dæmi. Það var þó ekki tekið upp
í stjórnarsáttmálann. En á það
má þó benda, að það eru ekki
margar leiðir færar að því marki
að gera kosningarétt „jafnan“.
Meðan til eru fámenn kjördæmi,
sem hafa sinn þingmann, verður
kosningarétturinn ekki „jafn“,
þótt tala uppbótarþing-
manna verði takmarkalaus. Með
fáum stórum kjördæmum, hlut-
fallskosningum og uppbótar-
þingmönnum mætti ef til vill
nálgast þetta takmark. En
raunverulega er ekki unnt að ná
takmai-kinu að fullu, nema með
því, að gera landið að einu kjör-
dæmi. En hvað bak við þetta al-
menna orðalag býr, verður ekki
sagt með vissu &S svo stöddu.
En ljóst er það, að þessi stjórn-
arsamvinna á að enda með nýrri
kjördæmabaráttu, þar sem enn
verði gengið á rétt strjálbýlis-
ins og kjördæmanna utan
Reykjavíkur undir yfirskyni
þess, að kosningaréttur eigi að
vera jafn. Höfðatölureglan sem
hvergi er talin réttmæt, er það
„réttlæti“, sem hin nýja stjórn
ætlar að rétta að kjósendum í
strjálbýlasta landi veraldar.
Þetta er það mál, sem hún lof-
ar að standa saman um „að af-
loknum kosningum".
Það er gott og blessað að
hækka kaup.og fríðindi — vel að
merkja, ef það er ekki gert
þannig að það raski fjár-
málakerfi þjóðarinnar, verði því
að lokum öllum til böls og engu
síður þeim, sem nú fá aukna
krónutölu í kaup.
V.
Sáttmáli stjórnarinnar verður
stórum fróðlegri, ef athugað er
það, sem ekki er samið um op-
inberlega, engu síður en hitt,
sem sáttmáli er um gerður.
Skulu hér talin upp nokkur slík
atriði:
1. Það er ekki um það samið,
hvernig háttað skuli verzlunar-
málunum. — Um það segir að-
eins í stjórnarsáttmálanum, að
kapp verði á það lagt að „hafa
hemil á verðlagi“, „að sem
minnstur kostnaður falli á vör-
ur við sölu þeirra og dreifingu“
og að athugað verði „á hvern
hátt þessu marki bezt verði
náð“.
Nú er það vitað, að hinn
gengdarlausasti stríðsgróði hef-
ir verið á innflutningsverzlun-
inni og sennilega aldrei meiri
en nú. Ástæðan er sú, að vöru-
þurrð fer vaxandioginnkaup eru
komin á fárra manna hendur
(innkaupahringa) í ' mörgum
vörugreinum. Verðlagseftirlitið
hefir ekki valdið þessum málum
eins og vitað er. Enginn lýsti
þessu ástandi með jafp svæsnum
orðum og þingmaður kommún-
ista við umræðurnar um fjár-
lagafrumvarpið nú fyrir nokkru.
Framkvæmd í þessum málum
öllum er snerta hag alls almenn-
ings svo tilfinnanlega, er ekki
í höndum ráðherra verka-
mannaflokkanna. Það er engin
tilviljun né heldur hitt, að um
málið er samið með svo almennu
og óákveðnu orðalagi, er túlka
má eftir geðþótta.
2. í þessari styrjöld hefix.fi öldi
manna, sem átti spariféð í bönk-
um landsins og hélt uppi at-
vinnulífinu með því að leggja þá
til rekstursfé, verða rúin inn að
skyrtunni með raunverulegri
verðfellingu krónunnar. Aðrir,
fyrst og fremst þeir, sem höfðu
þetta fé að láni og höfðu mikið
undir höndum, hafa rakað sam-
an fé, sem rekið hefir á fjörur
þeirra vegna styrjaldarinnar. 1
Það er ekki einu orði minst
á leiðréttingu á þessu. Eigna-
jöfnun eða eignaaukaskattur er(
ekki nefndur í s'amningnum.
3. Þess ber þó að geta, að í
samningunum segir: „Verður
leitazt við að leggja skattana á
þá, er helzt fá undir þeim ris-
ið og þá fyrst og fremst á stríðs-
gróðann. Skattar á lágtekjum
verða ekki hækkaðir. Eftirlit
með framtölum verður skerpt“.
Ýms þessara atriða koma bet-
ur í ljós næstu daga, þeg-
ar stjórnin leggur tekjuauka-
frumvarp fyrir Alþingi og skal
ekki um þetta fleira sagt að svo
komnu. Hver getur líka trúað
því, sem vill, að núverandi fjár-
málaráðherra muni herða
skattaeftirlitið.
VI.
Það, sem ég tel einkenna þessa
stjórnarsáttmála, það, sem ég tel
hættulegt og vil næstum segja
háskalegt við þá stjórnarstefnu,
sem í honum felst, er þetta: Um-
boðsmenn launamanna eru
keyptir inn í þetta samkomulag
með hækkuðum launum til launa
manna, loforðum um „fullkomn-
ar“ almanna tryggingar og hækk
uðu kaupi og fríðindum til handa
þeim iðnaðarmönnum, sem áður
voru hæst launaðir, gegn því,
að verzLunarhringarnir fái að
halda áfram að raka stórgróð-
anum í sína vasa, og iðnaður-
inn einnig meðan hann fær
að hækka verðlagið. Fyrir þetta
á svo ríkissjóðnuin og framleiðsl-
unni að blæða. — Samþykkt
Búnaðarþings í dýrtíðarmálinu,
sem beðið var um með grátstaf
í hálsinum til að bjarga fram-
leiðslunni og fjárhag þjóðarinn-
ar, er ekki aðeins sniðgengin,
heldur breytt þveröfugt við hana
með n*ium kauphækkunum. —
Stefnuleysið í dýrtíðar- og fjár-
málum þjóðarinnar frá 1942 virð
ist hafið að nýju. —
Mun ég nú leiða nokkru nán-
ari rök að þessu. —
VII.
„Fjárlagafrumvarp það, er nú
liggur fyrir Alþingi, er raun-
verulega mpð stórkostlegum
tekjuhalla“ — segir í stjórnar-
sáttmálanum. Telja sumir að
þessi tekjuhalli sé um 30 millj.
aðrir um 50 millj. (sbr. ummæli
þingmanns kommúnista í út-
varpsumræðunum). Nú hefir
stjórnin lýst yfir því „að ekki
verður með nokkru móti hjá því
komizt, að hækka útgjöld til
verklegra framkvæmda verulega
frá því sem þar er áætlað“ (þ.e.
í fjárlagafrumvarpinu). Hækk-
un á útgjöldum ríkissjóðs vegna
nýju launalaganna nemur á
sjöttu milljón króna og þegar
þar við bætist „verulega" aukið
framlag til verklegra fram-
kvæmda, getur tekjuhallinn ekki
orðið undir 40 milljónum króna.
Stjórnin segist muni „gera það,
sem unnt er, til að afgreiða
tekjuhallalaus fjárlög". Ákveðn-
ar er þar ekki til orða tekið. En
frágangssök mun það teljast,
að afgreiða nú f járlög með tekju-
halla í mesta góðæri og þegar
við fáum bezta verð fyrir allar
framleiðsluvörur okkar. Hvernig
mundi þá ástatt um hag ríkis-
sjóðs og hag okkar almennt, er
framleðsluvörur okkar falla í
verði og tekjustofnar ganga sam-
an? —
Það þarf því ekki fleiri orðum
að því að eyða, að hagur ríkis-
sjóðs er nú orðinn þannig, að
hann verður tæpast mjög aflögu
fær til þess að styrkja franf-
leiðsluna á næstunni. Það hnígur,
þvert á móti allt að því, að Al-;
þingi verði, vegna ríkjandi fjár-
málastefnu, að auka álögur á
þegnana og það verulega. — Ef
ekki á að afla þessara tekna með
álögum á verkamenn og launa-
menn, sem hafa nú fengið hækk-
uð la,un vegna þess að kjör þeirra
þóttú ófullnægjandi áður, get-
ur aukin tekjuþörf ríkissjóðs
væntanlega ekki komið annars
staðar niður en á atvinnulífinu:
verzlun, iðnaði, landbúnaði og
sjávarútvegi.
Tvær fyrrnefndar atvinnu-
greinar geta minnsta kosti fyrs^
um sinn velt þessum álögum af
sér með hækkuðu verðlagi. —
En hinar síðarnefndu geta það
ekki, vegna þess, að verð á sölu-
vörum þeirra, einkum sjávarút-
vegsins, er ákveðið á erlendum
vettvangi. —
Það má því öllum yera aug-
ljóst mál, að allur þunginn af
hækkuðum útgjöldum ríkissjóðs,
kauphækkunum, sem enn auka
dýrtíðina, og síðan af almanna-
tryggingum, verða lagðar á bak
framleiðslunnar ofan á það, sem
fyrir er. —
Kemur þá að því, sem er
grundvallaratriði í öllum stjórn-
arstefnum: Hvað er gert til að
tryggja framleiðsluna? Það er
hún, sem nú og sem ætíð endra-
nær verður að halda öllu öðru
uppi. Án þess að um þá undir-
stöðu sé hugsað fyrst og fremst,
hlýtur sérhver stjórnarstefna,
hvað gyllt, sem hún kann að
vera, að hrynja eins og spila-
borg samkvæmt lögmáli, sem
engin stjóon fær umflúið. —
En hér viö bætast sérstakar
ástæður. — Það var ef til vill
aldrei ríkari ástæða fyrir neina
stjórn, sem sezt hefir að völdum
hér á landi að gefa framleiðsl-
unni gaum framar öllu öðru.
í fyrsta lagi er ástandið í dýr-
tíðarmálunum mjög ískyggilegt.
Það versnar nú enn vegna
kauphækkana þeirra, sem
stjórnin beitir sér fyrir. — Þetta
veldur síversnandi hag ríkissjóðs
svo sem augljóst er. Ennfremúr
þrengir þetta svo mjög kosti
framleiðslunnar, að við stöðvun
liggur í sumum greinum henn-
ar. — Vegna þess hve verðlag
útflutningsvara okkar er enn
hátt og verður að öllum líkind-
um um skeið, var mögulegt að
skapa hér blómlegt atvinnulíf
með því að taka upp rétta og
okkur raunar óumflýjanlega,
fjármálastefnu.
í annan stað hefir þessi stjórn
áform um lagasetningu og
framkvæmdir, sem kosta stór-
felldari álögur en áður hafa
þekkzt. Þess vegna er réttmætt
að segja, að aldrei hafi verið
ríkari ástæða en nú að spyrja
um grundvöllinn undir öllu
þessu: öryggi framleiðslunnar.
Hvað hefir ríkisstjórnin gert
eða hyggst að gera í þessu máli,
sem allt veltur á, hvort takast
megi að framkvæma það, sem
hún lofár — nema þá ef til vill
aðeins til bráðabirgða?
VIII.
Spurningunni hér að framan
er fljótsvarað. Fyrir framleiðsl-
una á ekki að gera neitt — nema
að auka dýrtíðina.
Það á að vísu að setja á sér-
stakan reikning erlendan gjald-
eyri, er samsvari um 300 miljón-
um í íslenzkum krónum. Þetta
er gott og blessað. Þeir, sem vilja
kaupa framleiðslutæki, eiga að
fá keyptan hluta af þessum
gjaldeyri fyrir íslenzka peninga.
En svo er- nú málum háttað,
að síðan við tókum að safna
verulegum innstæðum erlendis
undanfarin stríðsár, hefir hver
og einn, sem viljað hefir kaupa
framleiðslutæki, getað fengið
keyptan til þess erlendan gjald-
eyri eftir vild.
Þetta er því í framkvæmd
engin breyting frá því, sem er
og verið hefir undanfarin ár.
Og þótt innstæðurnar séu
settar á sérstakan reikning, mun
reynast haldbezt að gera þá ráð-
stöfun ekki að neinum dún-
svæfli, heldur vera þess minn-
ugir að blómleg framleiðsla,
seip flytur nægilega mikið út
fyrir því, sem við þurfum að
kaupa inn í landið, til árlegrar
eyðslu, er eina öryggið fyrir því,
að erlendu innstæðurnar haldist.
Á hvaða reikning, sem innstæð-
urnar eru settar, munu þær
verða gerðar að eyðslueyri, ef
við getum ekki selt framleiðslu-
vörur úr landi fyrir því, sem við
þurfum erlendis frá til að fæða
okkur og klæða.
En í framhaldi af ákvæðum
stjórnarsáttmálans um það, að
framleiðendur fái keyptan er-
lendan gjaldeyri, verður annað
augljóst af sáttmála ríkisstjórn-
arinnar.
Stjórnin virðist gera sér það
ljóst, sem vænta mátti, að hún
hefir ekki valdið því, að ná sam-
komulagi um lausn þess máls,
sem hefir staðið í vegi fyrir sam-
starfi á Alþingi og um ríkis-
stjórn undanfarin ár. Þetta mál
er dýrtíðarmálið. Það hefir lengi
verið öllum hugsandi mönnum
ljóst, að jafnvægi annars vegar
milli kaupgjalds og vöruverðs
innanlands (þ. e. sá hluti fram-
leiðslukostnaðar, er við ráðum)
og hins vegar verðlags aðal-
útflutningsvöru okkar á erlend-
um markaði er alveg óumflýjan-
leg nauðsyn til þess að fram-
(FramhalcL á 3. síðu).