Tíminn - 10.11.1944, Blaðsíða 8

Þeir, sem viljju kynnu sér þjóðfélagsmál, inn-
%
lend og útlend, þurfa að lesa Dagshrá.
10. JVÓV. 1944
95. blað
/ AXAÁLIj
Erlendur annáll:
1. nóvember:
Landganga á
W alcher eney.
Vesturvígstöðvarnar: Brezkar
víkingasveitir réðust á land á
Walchereneyju.
Austurvígstöðvarnar: Stór-
skotalið beggja lætur mikið til
sín taka í Austur-Prússlandi.
Allt Petsamó hérað er nú á valdi
Rússa.
Balkanvigstöðvarnar: Þ j óð-
verjar halda áfram undanhaldi
sínu í Grikklandi, þeir hafa yf-
irgefið Salonike. Rússar tóku
200 bæl og þorp, milli Theiss og
Dónár í Ungverjalandi. Þeir tóku
einnig 4000 fanga á þessum
slóðum.
f talíuvígstöðvarnar: Banda-
menn tóku Meldole. Hersveitir
þeirra nálgast Kavenna.
Kyrrahafsvígstöðvarnar: Flug-
sveitir bandamanna gerðu árás-
ir Japan, m. a. á Tokio. Jap-
anskar hersveitir hafa brotizt
inn í Kweiten í Suður-Kína.
Frá Danmörku: Brezkar Mos-
puito flugvélar eyðilögðu aðal-
bækistöðvar þýzku leynilög-
reglunnar í Danmörku.
Ýmsar fréttir: Eden utanrík-
isráðherra Breta er kominn til
ftalíu. Gort lávarður, hinn nýi
landstjóri Palestínu, er kominn
þangað. Stillwell, hershöfðingi
hefir verið kallaður heim frá
Kína, og er ástæðan ágreiningur
milli hans og Changs Kai Cheks.
Alþjóðaleg flugmálaráðstefna
var sett í Chicago.
2. nóvember:
Bardögum lokið
á Leytcey.
Vesturvígstöðvarnar: Barizt
af grimmd báðum megln vlð
Scheldemynni. Sunnan árinnar
verjast Þjóðverjar nú aðeins í
smábænum Heyst. Fyrsti banda-
ríski herinn hefir byrjað nýjar
árásir suðaustur af Aachen.
Loftárásir gerðar á ýmsar stöðv-
ar í Rínarlöndum, einnig á Vín-
arborg, Graz og Berlín.
Kyrrahafs vígstöðvarnar: Bar-
dögum á Leyteey er að verða
lokið. Japanir leitast við að
koma undan liði sínu frá hafn-
arbæ nokkrum á vesturströnd-
inni. 62 japönsk herskip löskuð-
ust eða sukku í sjóorustu við
Filinpseyjar á dögunum.
Ýmsar fréttir: Mc Maighton
fyrv. hershöfðingi Kanada-
manna hefir verið skipaður
landvarnarmálaráðherra Kan-
ada.
3. nóvember:
ÖII Bclgia á valdi
Bandamaiiiia.
Vesturvígstöðvarnar: Þjóð-
verjar gefast upp sunnan
Schelde og hafa Bandamenn nú
alla Belgiu á valdi sinu. Bretar
tóku Fleshing á Walcheren. Á-
framhald á sókn Ameríkumanna
við Aachen.
Balkanvígstöðvarnar: Rússar
eru 35 km. frá Budapest. Herir
Titos sækja fram í Júgóslavíu.
Kyrrahafs vígstöðvarnar: í
Burma hafa Bandamenn tekið
mikilvæga járnbrautarstöð. Kín-
verjar tóku borg eina, rétt við
landamæri Burma.
Ýmsar fréttir: Tilkynnt er að
brezkar flugvélar hafi varpað
50 þús. smál. af sprengjum á
Þýzkaland, en flugher Banda-
ríkjanna 40 þús. smál.
4. nóvember:
AUt Grikkland á
valdi Bandamanna.
Vesturvígstöðvarnar: Banda-
menn eru komnir að Maasfljóti.
Unnið er nú að því að hreinsa
siglingaleiðina til Antwerpen.
Fluglið Bandamanna gerði mikl-
ar árásir á þýzkar borgir, eink-
um Hamborg, Bocchum, Saar-
brúcken.
TlMAAS ^
Balkanvígstöðvarnar: Grikk-
land er nú allt á valdi Banda-
manna. Rússar eru við úthverfi
Budapest.
Ýmsar fréttir: Kommúnistar
í Frakklandi hafa snúizt önd-
verðir gegn de Gaulle, vegna
þess, að hann hefir viljað af-
vopna skæruliðasveitir, sem
framið hafa margskonar of-
beldisverk. De Gaulle segir, að
kommúnistar séu með þessu að
spilla fyrir einingu Frakka.
5. nóvember:
Loftárás
á Singapore.
Vesturvígstöðvarnar: Bánda-
menn undirbúa sókn inn í Saar,
þrír herir eiga að taka þátt í
sókn þessari. Þjóðverjar verjast
enn á Walcheren, Bandamenn
urðu fyrir miklu tjóni við land-
gönguna þar. Þjóðverjar hafa
skotið 29 hollenzka gisla.
Kyrrahafsvígstöðvarnar: 300
amerískar flugvélar gerðu árásir
á stöðvar Japana á eyjunni Lu-
zon, sem er stærst Filippseyja.
Risaflugvirki gerðu árás á stöðv-
ar Japana í Singapore.
6. nóvember:
Moyne lávarður
myrtnr.
Vesturvígstöðvarnar: 3000
flugvélar réðust á þessar borgir
í Þýzkalandi: Hamborg, Coblenz,
Gelsenkirchen. Bandamenn tóku
Middelburg og Veere á Wal-
cheren-ey. Vörn Þjóðverja fyrir
sunnan Maas er að mestu lokið.
Austurvígstöðvarnar: Þjóð-
verjar hafa tekið aftur borgina
Goldap 1 Austur-Prússlandi.
Ýmsar fréttir: Landsstjóri
Breta í Egiptalandi, Moyne lá-
varður, var myrtur í Kairo. Stal-
in flutti ræðu og sagði, að rauði
fáninn skyldi blakta yfir Berlín.
7. nóvember:
Forsetakosnlngar
í IJ. S. A.
Vesturvígstöðvarnar: Bardög-
um á Walcheren er að heita má
lokið. Bandamenn hafa tekið
bar um 2000 fanga. Þjóðverjar
hafa látið undan síga austur
yfir Maas.
Ýmsar fréttir:^ Forsetakosn-
ingar fara fram í Bandaríkjun-
um. Franklin D. Roosevelt er
frambjóðandi demokrata, en
Thomas Dewey republicana.
Kosningabaráttan er sögð ó-
venju hörð.
8. nóvember:
Roosevelt kjörlnn
forseti U. S. A.
Vesturvfgstöðvarnar: Her-
sveitir Pattons hófu nýja sókn
tnilli Nancy og Matz. Þær hafa
fekið 13 bæi á þessum slóðum
og farið yfir Seilla-ána á þrem
stöðum.
Ýmsar fréttir: Roosevelt verð-
ur forseti U. S. A. í fjórða sinn.
4tkvæðatölur sýna glæsilegan
sigur hans. Demokrötum eykst
mikið fylgi. Dewey flutti út-
varpsræðu í nótt, viðurkenndi
ósigur sinn og óskaði Roosevelt
heilla.
8ær brennur
• Barn brennur inní
í gærmorgun, um kl. 9 árdeg-
is, brann íbúðarhúsið að Lund-
um í Lundareykjadal í Borg-
arfirði til kaldra kola.
%
Það hörmulega slys vildi til,
að tveggja ára drengur, sonur
hjónanna þar, brann inni.
Líklegt er að kviknað hafi í
Ut frá reykháf.
Stjórnmálaiundir í
Barðastrandarsýslu
í fyrri hluta síðustu viku boð-
aði Gísli Jónsson alþm. til
funda á Fatreksfirði, Tálkna-
firði og Bíldudal og bauð mið-
stjórn Framsóknarflokksins að
senda mann á fundina. Mætti
Daníel Ágústínusson á þeim af
flokksins hálfu. Fundirnir voru
vel sóttir og stóðu um 5 klst. á
hverjum stað. Þá boðaði Daníel
fjórða fundinn á Bakka í Dala-
hreppi, en Gísli óskaði ekki eftir
að mæta þar.
Stjórnarmyndunin og aðdrag-
andi hennar var aðal umræðu-
efnið. Gísli fékk ekki neinar
undirtektir á fundinum við mál
sitt og stjórnainnar og til mál-
efnasamningsins þótti mönn-
um lítið til koma, enda ekki
óeðlilegt, að smáútvegsmenn I
þorpunum, sem nú berjast i
bökkum, horfi með kvíða fram
á lækkandi afurðaverð, en jafn-
framt hækkandi framleiðslu-
kostnað fyrir atbeina Sjálfstæi?-
isflo.kksins, sem byggir stjórn
sína á kauphækkunum handa
hæst launuðustu iðnstéttunum,
en hafði áður beðið bændur um
verðlækkun á framleiðsluvörum
sínum áf þjóðarnauðsyn.
Gísli sá líka þann kost vænst-
an að lýsa yfir því, að hann yrði
á móti nýjum launalögum og
myndi flytja breytingartillögu
við þau. Einnig taldi hann mikil
tormerki á setningu trygging-
arlöggjafarinnar eftir jafn litinn
undirbúning og nú er fyrir hendi.
En þetta eru tvö höfuðatriðin í
stjórnasáttmálanum, eins og
kunnugt er.
Framleiðendur í Barðastrand-
arsýslu, sem og annars staðar,
munu áreiðanlega fagna því að
Framsóknarflokkurinn tók ekki
þátt í stjórn til þess að vinna
gegn hagsmunum þeirra.
Fundirnir skýrðu greinilega
hið gerólíka viðhorf flokkanna
til framleiðslustéttanna 1 land-
inu.
Gleymid ekki
skugfgabörnunutn
Þess hefir löngum gætt í þjóð-
félagi voru, að lítið hefir verið
gert af hálfu hins opinbera til
verndar og styrktar þeim, sem
af heilsufarslegum ástæðum
hafa ekki aðstöðu til að heyja
lífsbaráttuna til jafns við aðra.
Framsýnir menn, sem illa hafa
unað þessu aðgerðarleysi hafa
þess vegna beitt sér fyrir ýmis-
konar hjálparstarfsemi fyrir
þetta fólk og hefir slík starfsemi
náð allmikilli útbreiðslu og vin-
sældum meðal almennipgs. Eitt
þessara félaga er Blindravina-
félag íslands. Það var stofnað
1932 hér í bæ og hefir síðan auk-
izt mjög mikið og er nú orðið
landsfélag. Félagið hefir rekið
bæði vinnustofu og skóla fyrir
blinda auk annarar félagsstarf-
semi til hjálpar blindu fólki.
Fullkomið dvalar- og starfs-
heimili fyrir blinda er takmark-
ið, sem Blindravinafélag íslands
stefnir einhuga að og vonar að
geta hafizt handa áður en mörg
ár líða. Það þarf mikið fé til
slikrar byggingar og hefir fé-
lagið undanfarin ár haldið uppi
fjársöfnun í þessum tilgangi
með merkjasölu o. fl. Þess má
nnnig geta, að allar gjafir, sem
félaginu berast eru lagðar í
Blindraheimilissjóðinn, en ekki
notaðar til greiðslu á reksturs-
kostnaði.
Á sunnudaginn kemur er hinn
árlegi merkjasöludagur félags-
ins og treysta allir blindravinir,
nú sem fyrr, á góðan vilja og
skilning á þessu þjóðþrifamáli
og vænta þess að fólk kaupi
merkin og hvetji börn og ung-
linga til að hjálpa til við söl-
una.
Gleymið ekki skuggabörnum
þjóðfélagsins, hjálpið þeim til
að byggja upp sinn eigin heim,
þar sem þau hafa skilyrði til að
njóta hæfileika sinna og þroska
þá. Skilningur og framtakssemi
alþjóðar er það ljós, sem getur
lýst þeim gengum myrkrið.
Kristín Jónsdóttir.
Gjaldeyrísfrumv.
(Frarnhald af 1. slSu)
tiltölulega lítinn hluta þeirrar
fjárhæðar í erlendum gjaldeyri,
sem hér er lagt til, að verði
lagður til hliðar á sérstökum
reikningum.
Enn má minna á það, að á
næstu árum þarf að verja miklu
af erlendum gjaldeyri til kaupa
á efni í rafveitur, til þess að
unnt verði að koma rafmagninu
í allar byggðir landsins. Er til
þess ætlazt, að gjaldeyrir til
kaupa á rafveituefni verði tek-
inn af því fé, sem á að leggja
til hliðar samkv. frumvarpi
þessu.
Þótt flm. frv. telji rétt að gera
þær ráðstafanir, sem frumvarp-
ið fjallar um, er það skoðun
þeirra, að því aðeins að fram-
leiðslustarfsemi þjóðarinnar
beri sig, sé hægt að tryggja ör-
ugglega, að gjaldeyrisinnstæð-
ur landsmanna verði ekki að
eyðslueyri. Ef framleiðslan verð-
ur til lengdar rekin með tapi og
þjóðin lifir um efni fram, hlýt-
ur svo að fara, að gjaldeyrisinn-
stæðurnar eyðist og komi lands-
mönnum ekki að því gagni, sem
vera ætti. Það eitt er því ekki
nóg að gera ráðstafanir til að
inrteignir landsmanna erlendis
verði aðallega notaðaT til kaupa
á atvinnutækjum, heldur þarf
jafnframt að koma í veg fyrir
taprekstur aðalatvinnuveganna
og að þjóðip noti meira fé til
venjulegrar eyðslu en hún aflar
á hverjum tíma. Er því nauð-
synlegt, að þannig sé haldið á
atvinnumálum þjóðarinnar og
viðskiptamálunum, að inneign-
irnar erlendis verði ekki upp-
étnar á skömmum tíma vegna
taprekstrar atvinnuveganna og
greiðsluhalla í viðskiptunum við
önnur lönd.
í 1. gr. frv. er ákveðið, að þann
gjaldeyri, sem lagður er til hlið-
ar samkvæmt fyrirmælum þeirr-
ar greinar, megi aðeins selja til
að kaupa fyrir hann fram-
leiðslutæki og efni til þeirra,
gegn sérstökum leyfum við-
skiptaráðs. Fyrir sjávarútveg-
in er þar fyrst og fremst um að
ræða skip og efni til skipasmíða
ásamt vélum til skipa, sem smíð-
uð eru hér á landi. Vegna land-
búnaðarins koma hér til greina
m. a. vélar til jarðræktar og enn
fremur heyvinnuvélar og aðr-
ar vélar, sem nauðsynlegar eru
við búreksturinn. Þá er ákveðið,
að innflutt efni til rafveitna
megi borga af þessum gjaldeyri,
og enn fremur vélar og efni til
verksmiðja, einkum þeirra, sem
vinna vörur úr innlendum hrá-
efnum. Af slíkum fyrirtækjum
má nefna áburðarverksmiðju,
sementsverksmiðj u og verk-
smiðjur, sem vinna úr afurðum
frá sjávarútvegi og landbúnaði,
gvo sem síldarbræðslustöðvar,
lýsisherzluverksmiðju, niður-
suðuverksmiðjur og frystihús.
Samkv. 2. gr. frv. er til þess
ætlazt, að í reglugerð verði sett
nánari fyrirmæli um fram-
kvæmd laganna.
Dagskrá
(Framhald af 1. síðu)
nefnist: Lýðræðið í Evrópu og
framtíðarverkefni þess. Þessi
heimsfrægi stjórnmálamaður
rekur þar breytingar þær, sem
hann telur að verða þurfi á lýð-
ræðinu í framtíðinni. Gunnlaug-
ur Pétursson þýddi greinina.
Sjötta greinin er eftir Eystein
Jónsson alþingismann, og nefn-
ist: Framfaramál sjávarútvegs-
ins. Eru þar rakin helztu mál
sjávarútvegsins, er lausnar
krefjast. Þá er framhald ferða-
sögu frá Ítalíu eftir Hörð Þór-
hallsson. Loks er ítarleg grein
um Wilson forseta, þýdd úr
frægri bók um ameríska stjórn-
málamenn. Stefán Júlíusson
þýddi greinina.
Eins og þetta yfirlit ber með
sér, er efni þessa Dagskrárheft-
is hið merkilegasta. Má fastlega
vænta þess af fyrstu heftum
Dagskrár, að hún verði hið á-
kjósanlegasta fræðirit um
stjórnmál og félagsmál, inn-
lend og útlend, og ættu því allir,
sem vilja fylgjast með þessum
málum, að tryggja sór hana.
» — NÝJA B+Ó-. —■,
Ævintýrí
Prinsessunnar
(„Princess o’Rourke")
Skemmtileg gamanmynd.
Robert Cummings,
Olivia De Havilland.
Sýnd kl. 5, 7 og 9.
Leikfél. Reykjavíkur
sýnir gamanleikinn
„H A N N“
eftir ALFRED SAVOIR
í fyrsta sinn í kvöld kl. 8.
Uppselt.
Fastir gestir á aðra sýningu
(sunnudagssýninguna) eru vin-
samlega beðnir að vitja að-
göngumiða sinna kl. 4—7 í dag,
annars eiga þeir á hættu að
þeir verði seldir öðrum.
TJAKNARBlÓ ——»
Sonur Greífans af
Monte Chrísto
LOUIS HAYWARD,
JOAN BENNETT,
GEORGE SANDERS.
Sýnd kd. 7 og 9.
» — ■——.-OAMLA BÍÓ—.
An dy Hardy
skerst í leikínn
(The Courtship of Andy
Hardy).
MICKEY ROONEY,
LEWIS STONE,
DONNA REED.
Sýnd kl. 5, 7 og 9.
t
Það tilkynnist vinum og vandamönnum að móðir okk
ar og tengdamóðir
Anna Gr. Kvaran
andaðist að heimili sínu á Svalbarðseyri 7. þ. m.
Börn og tengdasynir.
Þökkum hjartanlega auðsýnda samúð við andlát og
jarðarför
Gnðgeirs Jóhaimssonar.
Lára Guðjónsdóttir
og börn.
Erlonl yfirlit
(Framhald af 2. síðu).
ig stjórnað af þeirri „línu“ að
leggja allt kapp á, að komast í
borgaralegar ríkisstjórnir, eru
taldar ýmsar. Með þessum móti
er líklegt, að Rússar geti haft
fleiri ríkisstjórnir hliðhollar en
ella, þegar sezt verður að friðar-
samningunum. Með því að lát-
ast nú, sem þeim sé mjög um-
hugað um endurreisn eftir stríð-
ið, og vilji sem skilyrðisminnsta
samvinnu við andstæðingana
um hana, er og líklegt, að kom-
múnistar geti aflað sér meira
fylgis, en ef þeir stæðu á ó-
grímuklæddum byltingargrund-
velli. Viðreisnin mun víðast
ganga það erfiðlega, að alltaf
mun verða talsverð óánægja og
kommúnistar geta því, er þeim
bezt hentar, gert sér átyllu til
að skerast úr leik og munu þá
þykjast geta sagt, að þeir hafi
gert sitt ítrasta til að hafa sam-
vinnu við borgaralegu flokkana,
sem nú hafi brugðizt samkomu-
laginu. Loks er það mikilvægt
mál fyrir kommúnistaflokkana
víða, t. d. í Frakklandi og Belg-
íu, að fá skæruherflokkana
tekna í fasta herinn, því að
þeir eru að verulegu leyti skip-
aðir kommúnistum. Er þetta
mikið deilumál í Belgíu, þar sem
kommúnistar heimta skæru-
sveitirnar teknar í herinn, og er
bað mál enn ekki útkljáð þar.
Upphaflega átti að gera þetta í
Frakklandi, en skæruliðarnir
reyndust svo uppivöðslusamir,
að stjórnin varð að fyrirskipa
afvopnun þeirra. Hafa kommún-
istar því haft í hótunum um að
segja sig úr stjórninni og er enn
ekki sýnt, hvernig því máli
lyktar.
Meðal borgaralegu flokkanna
er yfirleitt litið á þennan áhuga
Dagskrá kemur út fjórum sinn-
um á ári, hvert hefti er um 80
bls. Árgangurinn kostar 20 kr.,
og er það ódýrt, miðað við rtú-
verandi bókaverð.
Á víðavangi.
(Framliald af 2. síða)
lagsmálaráðherra hefir falið
þeim að undirbúa þau. Jón og
Jóhann eru einhverjir allra
kröfuhörðustu menn 'landsins í
alþýðutryggingamálunum og má
óhætt ganga að því vísu, aðjþeir
muni ekki klípa við neglur sér.
Sagt er að kjörorð þeirra við
samningu frumvarpsins sé: Ól-
afur gengur að öllu fyrir ráð-
herrastólinn.
Flokksfundir
Framsóknarmanna.
Það hefir verið venja Fram-
sóknarflokksins undanfarin 5 ár
að halda fundi síðari hluta októ-
bermánaðar fyrir flokksmenn og
aðra þá, sem kynnast vilja
stefnumálum flokksins, á all-
mörgum stöðum, sem hægt er að
ná til frá Reykjavík á tiltölu-
lega skömmum tíma. Þessi
fundatími er valinn með tilliti
til þess, að fólk til sveita á þá
auðveldast með fundarsókn. Þá
er sláturtíð lokið, en venjuleg
vetrarstörf ekki hafin. Þar sem
blöð komu ekki út nú, virtist
ekki síður þörf á þessum fund-
um en áður.
Andstæðingarnir virðast ekki
hafa haft svo mikið við þessa
fundarstarfsemi að athuga þar
til nú, að þeir, einkum Sjálf-
stæðisflokkurinn, reka upp slíkt
ramakvein yfir fundunum, rétt
eins og þeir hefðu drýgt ein-
hvern glæp, sem ekki mátti
vitnast út í sveitirnar. Fátt lýsir
lélegri samvizku. En skyldi það
vera ástæðan?
kommúnistaflokkanna fyrir
stjórnarþátttöku með mikilli
tortryggni. Tortryggnin stafar
ekki sízt af því, að flokkarnir
hafa auðsjáanlega ekki enn
heimt sjálfstæði sitt, heldurfara
þeir eftir „línu“ og sú „lína“
hefir jafnán reynzt skjótbreyti-
leg og stórbreytileg í senn.