Tíminn - 17.11.1944, Qupperneq 1

/
RITSTJÓRI: - .
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON.
ÚTGEFFANDI:
FRAMSÓKNARFLOKKURINN.
PRENTSMIÐJAN EDDA h.f.
Símar 3948 og 3720.
RITST JÓRASKRIFSTOFUR:
EDDUHÚSI, Llndargötu 9A.
Símar 2353 og 4373.
AFGREIÐSLA, INNHEIMTA
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
EDDUHÚSI. Lindargötu 9A.
Simi 2323. |
28. árg.
Reykjavík, föjstudagiim 17. nóv.1944
Sígrfriedlínan rofin
Mynd þessi var tekin nokteru eftir að Bandamenn rufu eitt virkja-
belti Siegfriedlínunnar við Aachen. Ameriskar bifreiðir sjást fara eftir
braut, sem þeim hefir verið rudd gegnum eitt hindrunarbelti Þjóðverja.
Rannsóknarstöð fyrir búfjár-
sjúkdóma tryggt nóg stofnfé
Fyrv. atvinnumálaráðlierra tryggði stórt
,\ ■ i
framlag Rockefellerstofnunarinnar
’ -V ' |
f utanför sinni til Bandaríkjanna á síðastl. sumri, átti Vil-
hjálmur Þór, sem þá var utanríkis- og atvinnumálaráöherra, við-
tal við forstöðumann Bochefellerstofnunarinnar, er veitir styrki
til vísinda- og rannsóknarstarfsemi víða um heim. Erindi ráð-
herrans var að kynna sér, hvort stofnunin vildi styrkja byggingu
rannsóknarstöðvar í búfjársjúkdómum hér á landi, og hlaut
hann mjög góðar undirtektir um, að veittur yrði styrkúr, er næmi
allt að helmingi stofnkostnaðar. Strax þegar Alþingi kom sam-
an, sneri ráðherrann sér til fjárveitinganefndar og skýrði henni
frá þessu. Eftir nánari athugun flutti nefndin þingsályktunar-
tillögu um, að veitt yrði af tekjuafgangi þessa árs allt að ein
milj. kr. til að koma upp rannsóknarstöðinni, gegn jafnháu til-
lagi annars staðar að.
Alþingi hefir nú samþykkt þessa tillögu fjárveitinganefndar.
í greinargerð fjárveitinga-
nefndar fyrir tillögunni sagði m.
a. á þessa leið:
— Atvinnumálaráðherra Vil-
hjálmur Þór hnfir ritað fjárveit-
inganefnd bréf, þar sem hann
vekur athygli á því, að ef tekin
verði nú ákvörðun um að reisa
hina fyrirhuguðu rannsóknar-
stöð í búfjársjúkdómum, sem
ætlaður hefir verið staður á
Keldum í Mosfellssvejt, þá séu
sterkar líkur fyrir því, að Rocke-
fellerstofnunin í Bandaríkjun-
um muni veita fé til rannsókn-
arstöðvarinnar, allt að helmingi
stofnkostnaðar. Hefir ráðherr-
ann látið gera áætlun um stofn-
kostnað fullkominnar rannsókn-
arstöðvar, en samkvæmt þeirri
áætlun er gert ráð fyrir, að
rannsóknarstöðin kosti 1.500.000
kr. (Ný áætlun gerir ráð fyrir 2
milj. kr.). R!feckefellerstofnunin í
Bandaríkjunum, sem um langt
skeið hefir veitt styrki til ým-
issa menningarstofnana í öðr-
um löndum, gerir það að skilyrði
fyrir styrkveitingum í þessu
skyni, að í viðkomandi landi sé
áður búið að ákveða fjárveitingu
til stofnunkrinnar. Nú hagar svo
til um slíkar fjárveitingar hjá
Rockefellerstofnuninni á þessu
ári, að ákvörðun verður um þær
tekin 1. desember n. k. Leggur
ráðherrann því áherzlu á það, að
hraða þurfi aðgerðum í þessu
máli, til þess áð vonir séu til, að
styrkúr fáist af þessa árs út-
hlutun stofnunarinnar. At-
vinnumálaráðherra átti í utan-
för sinni á þessu sumri viðræður
um þetta mál við forseta Rocke-
fellerstofnunarinnar’ og telur
ráðherrann, að undirtektir for-
setans hafi verið á þá lund, að
hann leggur til, að hraðað verði
undirbúningi málsins og að þvi
loknu send umsókn uin styrkinn.
Það hefir að vonum verið rætt
um það á undanförnum árum,
að koma þyrfti upp fullkominni
ránnsóknarstöð í búfjársjúk-
dómum. í landbúnaðinum er
mikil vá fyrir dyrum af völdum
búfjársjúkdóma. Sauðfjársjúk-
dómar eru á sumum svæðum á
landinu að leggja fjárræktina í
rústir. Til viðbótar við þetta
herja nú skæðir sjúkdómar á
nautgripastofninn. Svo miklum
búsifjum hafa bændur orðið
fyrir'af þessum völdum, að sums
staðar hafa þeir misst meira en
helming af kúastofni sínum á
skömmum tíma. Þá hafa þeir,
sem svínarækt stunda, ekki farið
varhluta af því að gjalda af-
hroð í þeim rekstri vegna kvilla
í stofninum. Sama er að segja
um hænsnaræktina.
Eins og af þessu má sjá, á
annar aðalatvinnuvegur þjóð-
arinnar mjög í vök að verjast
vefena þessara skæðu sjúkdóma,
og yfir þjóðinni vofir sú hætta,
verði eigi'bót á ráðin, að inn-
an skamms verði verulegur
skortur á kjöti, mjólk og ull til
klæðnaðar, en án þessara vara
geturþjóðinekki verið frekar hér
eftir en hingað til. Aldrei hefir
í *sögu íslendinga reynt meira á
um það, að'kostað sé kapps um
að hagnýta vísindin og nýjustu
tælpi á því sviði, ef hægt væri,
sem vonir standa til, með þeim
hætti að bægja þessum háska
frá bæjardyrum þjóðarinn^r.
Sigur vísindamanna víðs veg^r
um heim í bará,Uunni við sýkla,
,sem valda sjúkdómum í mönn-
(Framhald á 8. síðu)
97. blað
vmnur
gegn nýsköpun atvinnuveganna
v t \
Athyglísvcrd ordaskipti mílli Eysteins Jónssonar ojj
Olafs Thors við 1. umræðu nýbyggingarrádsírumv.
Frumvarp ríkisstjórnarinnar um nýbyggingarráff, sem nánar
er sagt frá á 4. síffu blaðsins, var til 1. umr. í neðri deild síffastl.
þriðjudag og miffvikudag.^ Urffú talsverff orffaskipti milli Eysteins
Jónssonar og Ólafs Thors um máliff og voru þau á ýmsan hátt
hin athyglisverffustu. T. d. kallaffi Ólafur Thors þaff nú ramm-
ásta afturhald aff fara fram á lækkun á kaupgjaldi, enda
þótt hann mælti manna kröftuglegast meff eftirgjöf Búnaffar-
þings á sínum tíma. * *
Gruiidvöllur V
nýsköpunarinnar.
Eftir að Ólafur Thórs hafði
legt að sjá, hvernig stjórnin
hyggst að framkvæma nýsköp-
unina. Ýmsir gerðu sér vonir um,
að þetta myndi skýrast, þegar
lokið stuttri framsöguræðu, tók stjórnin tók sér hálfsmánaðar-
Eysteinn Jónsson til máls. Hann fríið, sem hún sagðist m. a.
sagði, að sá maður myndi vart þurfa til þess að undirbúa frv.
finnanlegur, sem ekki væri um nýsköpunina. En það er
fylgjandi nýsköpun atvinnuveg- jafnvel enn óskýrara eftir en áð-
anna. Frómar óskir væru þó ur- í þessu eina frv., er frá
ekki nægjanlegar, heldur þyrfti stjórninnf hefir komið, er að-
að vera viss skilyrði fyrir hendi, eins lagt, til að skipa nefnd,
ef veruleg nysköpun ætti að geta sem geri áætlun um ný atvinnu-
átt sér stað.Menn þyrftu að hafa tæki handa landsmönnum, en
trú á atvinnuvegunum, ef þeir Það er ekkert-um það, hvernig
ættu að vera fúsir til að leggja tækjanna skuli aflað, nema sú
fé sitt í nýsköpun.; Því miður eina setning, að nefndin skuli
væri nú þannig ástatt, að fram- 1 „hlutast til um“, að tækin séu
tíðarhorfurnar væru ekki glæsi- keypt. Hvernig á sú tilhlutun að
legar. Sjávarútvegurinn, a. m.
k. smá,útgerðin, bæri sig ekki,
vera? Vildi stjórnin svara því.
Eigi frv. þetta að koma að
nema afli væri í bezta lagi, og gagni, sagði E. J. að lokum, verð-
þó væri stríðsverð á afurðun- |ur að breyta því í það horf, að
um og dýrtíðinni innanlands nefpdin ekki aðeins áætli þörf-
haldið í skefjum með miljóna- ina fyrir ný atvinnutæki,
framlögum úr ríkissjóði. Mikill heldur geri einnig tillögur um,
hluti iðnaðarins væri ekki sam- hvernig þeirra verði aflað og
keppnisfær við erlendan iðnað hvernig rekstur þeirra verði
og landbúnaðurinn þyrfti mikl- tryggður.Húnþarf einnig að gera urt afturhald að ræða. Það væri
ar fjárfúlgur í útflutningsbætur. Það ljóst, hvaða verkefni ein- steftia, sem framfaramenn berð-
Ef hér ætti að leggja traust- staklingum eru ætluð og hver ust fyrir annars staðar, að
an grundvöll að stórfelldri ný- ríkinu. Framsóknarflokkurinn framleiðslukostnaðurinn yxi
nýskýpuriarákvæði stjórnar-
samningsins og frv. væru ó-
skýr, því að þau væru að ýmsu
leyti samhljóða tillögúnum, er
Framsóknarflokkurinn hefði
lagt fram i tólfmannanefnd-
inni. Loks beindi hann þeirri
fyrirápurn til E. J., hvenær hann
vildi láta hefjast handa um ný-
sköpun, hvort það ætti t. d. að
fresta henni þangað til kaupið
væri lækkað.
Þátttaka Ólafs i
eftirgjöf bænda.
Eysteinn Jónsson sagði í syar-
ræðu sinni, að sér þætti undar-
legt, að Qlafur Thors skyldi nú
kalla það afturhaldsstefnu, ef
farið væri fram á lækkun á
kaupgjgddi. Ólafur kallaði það
ekki afturhaldsstefnu, þega^r
hann var að riiðja bændur um
aðv gefa eftir verðhækkunina,
sem þeir áttu réttlátt tilkall til
á síðastl. hausti. Þá hefði hann
talið slíka eftirgjöf nauðsynlega
fyrir atvinnuvegina. Þá hefði
hann lýst því næsta ömurlega,
hvernig atvinnuvegirnir væru
staddir og hreinn voði á næstu
grösum. Það væri því meira en
lítil sinnaskipti, þegar hann nú
lýsti þessum tæplega tveggja
mánaða gömlu skoðunum sínum
sem hreinu afturhaldi. Því færi
líka fjarri, að hér væri um nokk-
Fáni Breiðfirð-
ing-afélagfsins
Á lýðveldishátíð, sem Breið-
firðingafélagið hélt í hkust, var
vígður hinn nýi fáni félagsins.
Er hann blár með þremur hvít-
sköpun, hélt E. J. áfram, þyrfti mun vinna að því að koma frv.
að byrja á því að færa niður í Það horf.
dýrtíð^na og koma atvinnuveg-
unum á sæmilega' öruggan „Rammasta
rekstrargrundvöll. Ef rétt hefði1 afturhald44
verið að farið, hefði Alþingi átt i * .
að hefjast handa um þetta, þeg^-I Ólafur Thors flutti alllanga —, — —x------------------- --------
ar það kom saman í hau^t, en 1 svarræðu.Hann kvað það römm- komu. Það væri illt verk að'
til þess hefði meirihluta þing-! ustu afturhaldsstefnu ætla blekkja, þá með því, að nýsköp-
manna vantað vilja og á,ræði, því að koma til launþega og segja unin yrði svo miklu betri hér
að engir hefðu viljað færa neina þeim að lækka kaupið áður en en annars staðar, að kaupgjald
fórn, nema bændur. Þess vegna reynt væri um árangur ný- gæti verið 2—3 sinnum hærra
hefði niðurstaðan ekki orðið j sköpunarinnar. Hann kvað E. J. hér.
önnur en sú, að reynt væri að og aðra þá, sem væru alltaf að
ekki atvinúvegunum yfir höf-
uð, enda myndu þá líka allar
framfarir stöðvast. Launþegun-
um væri'það ekki heldur neitt
betra að fá margar, verðlitlar
krónur, en færri verðmeiri krón-
ur, er tryggði þeim sömu af
afstýra því um stund, að þessi
spilaborg félli saman, með eft-
irgjöf bænda og miljónagreiðsl-
um úr ríkissjóði.
Þegar ríkisstjórnin kom til
valda og lýsti nýsköpun at-
vinnuveganna sem höfuðmark-
miði sínu, sagðj E- J. ennfrem-
ur, hefði mátt búast við því, að
hún beitti sér fyrir auknu við-
námi í þessum efnum. í stað
þess hefði stjórnin farið öfugt
að. Hún hefði byrjað á því að
ganga á milli atvinnurekenda
til þess að fá þá til að hækka
laun launahæstu iðnstéttanna.
Hún hefði lofað launalögum
með miklum hækkunum og dýr-
um alþýðutryggingum. , Allt
þetta hlyti að'lerida á framleið-
endum fyrr eða síðar og gera
grundvöll hennar enn veikari.
Óskiljanleg
stefnuskrá.
Það er þó ekki þessi fram-
koma stjórnarinnar einsömul,
sagði E. J., É: gerir menn veik-
trúaða á nýsköpunargum henn-
ar. Menn verða það ekki síður,
ef þeir lesa stefnuyfirlýsingu
hennar. Þar er að vísu langur
kafli um nýsköpun, en það er
ómögulegt að sjá á honum, hver
sé stefna stjórnarinnar í þfessum
málum. Þar er allt hulið í óá-
kveðnu orðalagi. Það er ómögu-
atvinnuveg- Stjórilill vinnur gegll . Jkálds.
tala um erfiðleika
anna, vinna illt verk, því að þeir „Ýskönuiiimii
væru að draga kjark úr mönnum
til qýsköpunar. Hann sagði, að
E. J. færist ekki að tala um, að
Það væri síður en svo verið að
(Framhald á 8. síðu)
Verður gerð brú yfír Jökulsá
á Fjöllum næsta sumar?
- Tillaga frá píngmönnum Austfirðínga
Fjórir þingmenn Fra^n-
sóknarflokksins, Páll Zóp-
honíasson, Eysteinn Jóns-
son, Ingvar Pálmason og
Páll Hermannsson, flytja í
sameinuffu þingi tillögu til
þingsályktunar um aff AI-
þingi feli ríkisstjórninni aff
hefja á næsta ári smíði
brúar yfir Jökulsá á Fjöll-
um.
í greinargerð tillögunnar
segir:
Þegar ákveðið var að láta Vs'
hluta' af benzínskatti renna í
brúasjóð og það síðar hækkað í
'2,á hluta, var fram tekið, að úr
brúa'sjóði skyldi fyrst tekið fé
til að smíða brú á Jökulsá á
Fjöllum. í árslok 1945 má ætla,
að komið verði nægjanlegt fé
í, brúasjóð til að smíða brúna
fyrir, og er því tímabært að
hefja smíði hennar á næsta ári,
endg líklegt, að þá verði hægt að
fá byggingarefni, svo að brúar-
smíðin þurfi ekki að stranda á
þvi. Um þörfina á brúnni þarf
ekki að ræða. Allir vita, að bíl-
leiðin milli Akureyrar og Aust-
urlands styttist um 86 km., ef
brúin kæmi, og má margt segja
um, hvers virði það er í tíma-
sparnaði, benzínsparnaði og
sparnaði í viðhaldi bifreiða. En
jafnframt er svo á hitt að líta,
að brúin' á Jökulsá í Axarfirði
er hengibrú og orðin gömul, en
mun endast miklu lengur, ef að-
albílaumferðin milli Norður- og
Austurlands verður færð á hina
nýju brú, sem ætlað er að smíða
yfir Jökulsá ofar eða á Hóls-
fjöllum."
um svönum.- Fáninn var fyrst
borinn í lýðveldisskrúðgöngunni
í Reykjavik 18. júní síðástl. og
var meðfylgjandi mynd tekin
þá. Breiðfirðingafélagið mun nú
athafnasamast þeirra mörgu
átthagafélaga, er starfa í
Reykjavík. Hefir það margþætta
st^rfsemi fyrir höndum og er
áhugi félagsmanna mikill.
Formaður félagsiris er nú Jón
Emil Guðjónsson kennari og
sést hann, á myndinni til vinstri
við fánann.
Ljósprentun á
gömlu búriti
Búnaffarfélag íslands hefir
nýlega látiff ljósprenta einn
mérkilegasta búnaffarritling
Björns Halldórssonar í Sauff-
lauksdal, og er hann til sölu
hjá félaginu. Búnaffarmála-
stjóri hefir skýrt blaffinu svo
frá útgáfu þessari:
Einhver kunnasti jarðræktár-
maður hér á landi á 1& öld var
Björn prófastur Halldórsson, í
■Sauðlauksdal, orðabókarhöfund-
ur, 'mágur Eggerts Ólafssonar
Nokkur landbúnaðarrit
eftir hann hafa verið prentuð.
Atli þrisvar sinnum, Grasnytjar
og Arnbjörg. Þá var ög prentað-
ur í Kaupmannahöfn 1765 ritl-
ingur á dörisku, sem nú er orð-
inn afar fágætur ög er upphaf
titils hans „Korte Beretninger
om nogle Forsög til landvæsent
og i sær Hauge-Dyrkningens
Forbedring i Island“. Ræðir þar
um fyrstu tilraunir kartöflu-
raéktar hér á landi, um kálrækt
og um ‘trjárækt, „lystihús“, er
sérá Björn hafði gert i Sauð-
lauksdal. Segir þar frá ýmsum
fróðlegum og skemmtilegum
hlutyim, í x bréfsformi, er séra
Björn skrifaði mági sínum
Magnúsi Ólafssyni lögmanni.
Búnaðarfélag íslands hefir
látið ljósprenta bækling þenn-
an hjá Lithoprent. Én hann er
nú með öllu ófáanlfegur og mun
ekki vera til í einstakra manna
eign. %
Búnaðarfélag íslands mun
selja þau fáu eintök bæklings-
ins, sem til sölu eru, næstu daga.
Vísitalan 271 stig
Vísitalan fyrir yfirstandandi
mánuð hefir verið reiknuð út
og reyndist hún óbreytt frá síð-
asta mánuði, 271‘stig.