Tíminn - 12.03.1946, Blaðsíða 3

43. blað
TtMIiMN, brigjndajglim 12. marz 1946
3
RITSTJÓRI: SIGRÍÐUR INGIMARSDÓTTIR
CHARLOTTA 6R0NTÉ
Niðurlag.
Charlotte lét nú innrita sig í
heimavistaskóla Héger-hjón-
anna í Brússel. Varð hún þegar
gagntekin af Héger prófessor,
enda þótt hann væri kvæntur,
5 barna faðir, helmingi eldri en
hún og þar að auki gerólíkur
henni í skapgerð og hugsunar-
hætti. Hún lýsir honum þannig:
Ég býst við, að heimurinn hafi
aldrei alið óþýðlyndari mann.
Hann var Þjóðverji að uppruna.
stuttfættur, ennið hátt, hárið
dökkt og snöggklipt. t Augun
glóðu eins og kolamolar bak við
gleraugun. Svipbrigði hans voru
snögg og óteljandi.
Hann var ákaflyndur mjög,
missti oft stjórn á sér og grét
stundum gremjutárum í miðjum
fyrirlestri.
Charlotte varð brátt uppá-
halds nemandi hans. Hann
fræddi hana öðrum fremur og
stældi viðkvæman barnshug
hennar. Hann opnaði henni
heima lista og vísinda og miðl-
aði henni af þekkingarauði sín-
um og lífsreynslu. — Hún tilbað
hann eins og dýrðling.
Að ári liðnu hélt hún aftur
heim til Hawort. Enn Héger
skrifaði þá föður hennar og bað
hann fyrir hvern mun að senda
þenna efnilega eg bráðgáfaða
nemanda aftur í skólann, og
Charlotte fór, knúin af ómót-
stæðilegu afli. Héger átti nú hug
ht-nnar allan, en hann virtist
ekki sjá, hvað heitt hún elskaði
hann. Hann ræddi um ástina,
hlutlaust og óþvingað. Það kvaldi
hana ósegjanlega. Frú Héger
var skarpskyggnari en maður
hennar. Hana fór að gruna
margt, og greip hún því til sinna
ráða. Með lagni tókst henni að
stía þeim sundur.
Charlotte dvaldi enn tvö ár
í Briissel. Síðan hélt hún heim,
yfirbuguð af ástarsorg. Hún
skrifaði Héger aftur og aftur
ástríðuþrungin bréf. Hann svar-
aði þeim ekki.-------
Hún fór aftur að skrifa skáld-
sögu sér til hugarléttis. Þá sögu
nefndi hún Jane Eyre og gaf
hana út undir dulnefninu Curr-
er Bell. Sennilega hefir hún
í því sambandi minnst orða
Southeys forðum. Jane Eyre er
að nokkru leyti hin raunalega
ævisaga Charlotte sjálfrar. Að
alpersónur sögunnar, Jane, ó-
fríða og umkomulausa kennslu-
konan, og Rochester, hinn
ógæfusami húsbóndi henn-
ar, eru þau Charlotte og
Héger endurborin.
Jane Eyre vakti þegar geysi-
mikla hrifningu og umtal í
Bretlandi. Menn brutu heilann
um, hver gæti verið höfundur
þessarar tilþrifamiklu og djarf-
yrtu sögu. Skáldið Thackeray
sendi höfundinum eintak af
frægustu bók sinni, Vanity
Fair, með eiginhandaráj.'itrun.
Önnur útgáfa bókarinnar
svifti hulunni af höfundinum.
Charlotte áræddi að láta birta
þar hið rétta nafn sitt. Menn
urðu steini lostnir af undrun.
Þeir höfðu ekki búizt við
slíku — af prestsdóttur.
En um leið og Currer Bell
lagði út á frægðarbraut sína
sem rithöfundur, rak hver
(Framhald á 4. síðu)
hóf hann að byggja fyrst gripa-
hús og hlöðu, síðan bæinn.
Byggði hann steinbæ með 3
burstum, líkt og gömlu íslenzku
bæina. Hann vildi ekki sjá turn-
háar kastalabyggingar í sveit-
um. Þá geðjaðist honum heldur
ekki að lágkúrulegu nýju húsa-
gerðinni, kjallaralausir stein-
kofar með flatneskjuþökunum.
Nei, á fögrum stað skyldi bærinn
standa með þrem vinalegum og
sæmilega bröttum burstum,
græn torfuþök yzt. Og allt varð
að vera í stíl. Framgaflar skyldu
snúa að ánni fögru er framhjá
rann. Þar varð smekkur og feg-
urð að ráða. Þó að það væri
mesta úrfellaáttin hér. Við því
mátti sjá með því að ganga sem
bezt frá þeirri hlið. Kjallari góð-
ur, með hólfum fyrir garðmat og
aðra geymslu undir öllu húsinu.
Hákon þúrfti ekki að hlíta
neinni forsjá ráðanauta eða
byggingarfræðinga. Hann var
sinn eigin ráðunautur í jarð-
ræktarmálunum og hann var
sinn eigin húsameistari. -Við
Hákon gat vel átt vísan hans
Steph. G.:
Löngum var ég læknir minn,
lögfræðingur, prestur,
smiður, kóngur, kennarinn,
kerra, plógur, hestur.
Hákon var hugkvæmur og
hafði yndi af því að gera ýmsar
tilraunir viðvíkjandi ræktun, o.
s. frv. Mörg ár hafði hann á
hendi áburðartilraunir fyrir
Búnaðarfél. íslands og vann að
því með þeirri glöggskyggni og
samvizkusemi, sem honum var
gefin. Nokkur ár vann hann að
tilraunum í kornrækt. Þá afl-
aði hann sér margra afbrigða af
kartöflum og valdi þær svp frá
sem beztar reyndust. Fyrstur
manna fór hann að flytja hey
óbundið á vagngrindum, heim
að hlöðu, og er slíkt verkaléttir,
ef ekki þarf langt að flytja.
Mörgum virtist, að Hákon
þ,efði aflokið ærnu dagsverki,
þegar útivinnu var lokið að
kvöldi. En þegar inn kom tók
hann til við skriftir og skýsslu-
gerðir: um vinnustundafjölda
dagsins, að hverju unnið væri
bréfaskriftir o. fl. Hann var
eindysma reglumaður að skrá
setja allt smátt og stórt, er laut
að búskapnum og heimilishög-
um öllum.
Hákon var mikill bókamaður
las mikið og átti allmikið af
bókum. Hann lagði stund á að
afla sér góðra og nýtra bóka
Til marks um það er, að þegar
hann sótti um jarðræktarverð-
laun úr sjóði Kristjáns konungs
IX., þá hét hann því á sjálfan
sig, að ef honum hlotnuðust
verðlaunin, skyldi hann verja
þeim til að kaupa góða alfræði
bók. Verðlaunin vann hann og
keypti fyrir þau „Vor Tids Kon
versation Lexikon". Er þetta
ekki nokkuð sérstætt? — Há-
kon var vel ritfær, skrifaði all-
mikið í blöð og tímarit, auk
Sögu smábýlis, sem Búnaðarfél
gaf út.
Hákon hafði mikinn fegurð
arsmekk og var listelskur. Hann
stundaði mjög að fegra um
hverfi bæjarins. Þar eru stein
steyptar gangstéttir og trjáreit-
HANS MARTIN:
SKIN OG SKÚRIR
helzt á loðinn hatt, sem strokinn hefir verið öfugt við legu hár-
anna.
„Komdu nú, asninn minn ....“ En asninn er asni og stendur
grafkyrr, hvernig sem Janni streðar og streitist, enda þorir hann
ekki að taka á af alefli, því að þá heldur, Jhann, að hann meiði
kannske litla skinnið.
„Jæja — jæja. Við verðum þá að færa okkur,“ segir Wijde-
veld.
„Þrjátíu gyllini?" — „Ágætt.“ Þeir slá lófum saman þrívegis,
og svo koma seðlarnir og þar á eftir tveir vindlar. „Þér kennið
okkur, hvernig á að kemba og hirða svona náunga. Og þér komið
með hann í kvöld — eftir að skyggja tekur .... Komdu svo,
Janni minn.“ •
„Pabbi Segðu mér það, pabbi minn — fæ ég hann? Eða
á kannske að selj a hann einhverj um öðrum .... og fæ ég þá
aldrei að sjá hann aftur? “ Drengnum liggur við gráti.
„Kveddu asnann ósmeykur, Janni minn. Þið sjáizt aftur —
og það fljótlga .... Nei — meira má ég ekki segja. Fólk talar
ekki fyrirfram um þær gjafir, sem það ætlar að gefa.“
„Vertu hugrakkur — pabbi þinn getur varla sagt þetta skýrari
orðum,“ segir Sjoerd.
Þá sleppir Janni asnanum loks.
„Sjáumst aftur — á morgun," hvíslar drengurinn inn í ann-
að stóra asnaeyrað — en lítur þó um leið á föður sinn. Wijde-
veld virðist kinka koli. „Komdu nú, vinur minn,“ segir hann.
Drengurinn hleypur til hans og hengir sig á handlegg hans.
,Má ég skreppa til hen-nar Loet og segja henni frá þessu?“
„Ætli það sé nú ekki fullsnemmt, Janni minn? Klukkan er
varla orðin átta.“
„Ég má koma þangað og borða með henni morgunmatinn."
„Jæja — gerðu þá það, sem þér sýnist."
Drengurinn tekur til fótánna.
„Janni og Loet — þau eru alltaf saman," segir Wijdeveld eins
og við sjálfan sig...,Og þó veit enginn, hve þau kunna að
fjarlægjast hvort annað áður en varir. Það er þó oft leiðinlegt ....
Mig tekur það til dæmis sárt, Sjoeford, að þið Karel skulið ekki
eta verið jafn samrýmdir og þið voruð einu sinni. Kannske
getur það orðið til góðs, að þú kemur nú til okkar oftar en ver-
ið hefir ....“
„Ef til vill.“ En þ.að er ekki Karel, sem Sjoerd var að hugsa
um. Það var Maríanna — drembin, valdsmannsleg — og tilbeiðslu
verð. „Mér þykir mjög vænt um að fá tækifæri til þess að koma
oftar á þitt heimili.“
Það er eins og Janni sagði — Aalstenfólkið er að snæða morg
unverðinn. Dyrnar eru opnar — hann sér van Aalsten, konu
hans, Hans, Occo og Loet.
„Góðan dag,“ hrópar hann og klappar saman lófunum.
„Góðan dag, Janni minn,“ segir húsmóðirin. „Það er þó ekki
i dag, afmælið þitt?“
„Nei — ekki fyrr en á morgun."
„En þú ert svo léttbrýnn — geturðu sagt okkur einhverjar
skemmtilegar fréttir?"
ur fram af bæjarhúsum o. s.
frv. — Hann var söngelskur
mjög og hafði mikla og djúpa
söngrödd, lék vel á „harmoni-
um“ og viðaði að sér miklu af
nótnabókum. Borgarhjónin voru
gestrisin og greip Hákon oft í
hljóðfærið, þegar gesti bar að
garði þeirra, og sér til skemmt-
unar.
Eðlilegt var það að Hákon
kæmist ekki hjá þvi að sinna
nokkuð félagsmálastarfsemi í
sveitinni. Hann var allmörg ár
fulltrúi fyrir Nesjadeild Kaup-
félags Austur-Skaftfeliinga. —
Hann var ágætur samvinnu-
maður og lét sér annt um fé-
lagsskapinn. Hann var formað-
ur sóknarnefndar um sinn og
hafði £ hendi fjárhald Bjarna-
neskirkju. Þá var hann og í
stjórn Búnaðarfélags Nesja-
hrepps og var gjaldkeri þess. í
kjörstjórn við alþingiskosning-
ar í mörg ár, o. s. frv.
Hákon var góður félagsmað-
ur og góður nágranni, gestrisinn
og greiðvikinn. Óágengur og ó-
hlutdeilinn um annarra hagi, en
mun heldur ekki hafa verið
ljúft að láta troða sér um tær.
Hann var fróður og skemmtileg-
ur í viðræðu, skapríkur nokkuð
en drenglyndur og sanngjarn.
Hann var stakur reglumaður á
vín og tóbak. Sjálfstæðismaður
var hann í orðsins beztu merk-
ingu, hataði kúgun og órétt-
læti, en hélt fram fullu frelsi
þjóðar og einstaklings. Er það
gróði mikill hverju sveitarfé-
lagi að fá slíka innflytjendur
eins og Borgarfólkið hefir reynzt
hér þenna aldarfjórðung, enda
hefir það aflað sér vinsælda því
meir sem lengur leið.
Hákon er fæddur að Brekkum
á Rangárvöllum 11. júlí 1874.
Foreldrar hans voru Finnur
Gíslason bóndi þar og Kolfinúa
kona hans Einardóttir. BræiJ-
ur Hákonar eru Gísli Finrtsson
kunnur járnsmiðameistari
Reykjavík, nú undanfarið
Kaupmannahöfn og Sigurgeir
pípulagningameistari .í R.vík
Hin systkinin dáin.
Ýms óhöpp steðjaði að for-
eldrunum: Sandfok og heilsu
leysi, svo þau urðu að hætta
búskap. Þau voru mjög fátæk
og varð að koma börnunum
sem voru þá í æsku í ýmsa
staði til vandalausra. Eftir
fermingaraldur var Hákon
vinnumennsku þar syðra. Var
hann duglegur og sparsamur
og fullur af menntaþrá, og 22
ára ræðst hann í að fara Möðru-
vallaskólann, og mun hafa
haft lítil fararefni. Námið gekk
vel og lauk hann prófi 1898
Þá fór hann til Austurlands
Var hann þar um stund vinnu-
maður og barnakennari
Skömmu eftir aldamótin fer
hann utan og dvelur á búgarði
í Danmörku við nám og vinnu
Síðar var hann um hríð í Skot
landi til að kynna sér búskap
þar. Þegar heim kom hélt hann
unglingaskóla á vetrum, fyrst
á Seyðisfirði síðan upp í Fljóts-
dalshéraði á ýmsum stöðum,
stöðum, en í kaupavinnu á
sumrum. Árið 1907 giftist hann
(Framhald á 4. síöu).
II
Ullarverksmiðjan „GEFJUN”
Akureyrl.
DtKAGERÐ - KEMBIIVG - BAIVDSPIIjM
Samb. ísl. samvinnufélaga
Ræktunar-
ráðunautur
Starf ræktunarráðunautar bæjarins er laust til um-
sóknar.
Laun skv. VIII. flokki launasamþykktar bæjarins.
Nánari upplýsingar gefur skrifstofa bæjarverkfræð-
ings, sem tekur við umsóknum til 1. apríl næstkom-
andi.
Borg'arstjórinii í Beykjavík.
Sendið mér Rökkur 1946 samkvæmt ofanskráðum kjörum:
Nafn ...........................................
Framsóknarfélögin í Reykjavík hafa ákveðið að halda
árshátíð Framsóknarmanna að Hótel Borg, laugardags-
kvöldið 6. apríl n. k. Hefst samkoman með borðhaldi kl.
7 e. h.
Búast má við að fleiri vilji sækja þessa samkomu heldur
en húsrúm leyfir. Munu félagsbundnir Framsóknarmenn
I Reykjavík og annars staðar frá ganga fyrir öðrum, verði
þeir í tæka tíð búnir að skrifa sig á þátttakendalista, er
liggur frammi i skrifstofu Framsóknarflokksins í Eddu-
húsinu við Lindargötu.
RÖKKUR, alþýðlegt tímarit
kostar kr. 10.00; ef innheimt með póstkröfu 11 kr. Nýir á-
skrifendur, sem senda áskriftargjaldið með pöntun, fá
kaupbæti — árg. 1945 meðan endist — og að auki sem
aðrir áskrifendur, fylgirit, nútíma skáldsögu, sem gerist í
Englandi, 10—12 arka bók, er í prentun og kemur út fyrir
1. maí. — Pantendur klippi út augl. ásamt meðf. pöntunar-
seðli og útfylli hann.
Axel Thorsíoinssoii, pósth. 956, Rvík.
Heimilfang og póststöð
Meðf. pen. kr. 10.00
eftir því sem við á).
í póstávísun kr. 10.00 (strikið út
OLfUKYNT
E LD F Æ R I
wmmmmm

Leitið tilboða hjá oss.
G. Helgason & Melsted h.f.