Tíminn - 07.01.1947, Blaðsíða 1

RITSTJÓBI:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON
ÚTGEFANDI:
FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Símar 2353 og 4373
PAENTSMIÐJAN EDDA h.f.
31. árg.
Reykjavík, þriðjuclaginn 7. janúar 1947
RITST JÓRASKRIFSTOFUR:
EDDUHÚSI. Lindargötu 9 A
Símar 2353 og 4373
AFGREIÐSLA, INNHEIMTA
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
EDDUHÚSI, Lindargötu 9A
Simi 2323
j
3. blað
Wavell lávarður
er verður sennilega seinasti brezki
varakonungurinn í Indlanai. Samn-
ingarnir við Indverja hafa mjög hvílt
á honum.
Það var eitt af fyrstu verkum
brezku verkamannastjórnar-
innar að láta undirbúa tillögur
til samkomulags milli Breta og
Indverja, er tryggðu þeim síð-
arnefndu fullt sjálfstæði. Á
stríðsárunum hafði Churchill
látið Stafford Cripps flytja Ind-
verjum tilboð um víðtæka sjálf-
stjórn, sem þeir höfðu hafnað.
' Verkamannastjórnin ákvað að
ganga enn lengra og gefa Ind-
verjum kost á fUllustjálfstæði.
Jafnframt vildi hún'forðast, að
endurheimt sjálfstæðisins kost-
aði Indverja blóðug innbyrðis-
átök, sem horfur voru á, ef að-
alflokkar Hindúa og Múham-
eðstrúarmanna ættust við einir.
íbúar Indlands voru taldir
390 milj. árið 1941, en hefir fjölg-
að um nokkrar milj. siðan. Þá
yoru Hindúar taldir 254 milj.,
en Múhameðstrúarmenn 92 milj.
Aðrir íbúar tilheyrðu öðrum trú
arflokkum. Múhameðstrúar-
menn búa aðallega í norð-
vesturhéruðum og austurhéruð-
um landsins. Plokkur þeirra
hafði sett sér það takmark, að
þau héruð, þar sem þeir væru í
meirihluta, skyldu fá mjög víð-
tæka sjálfstjórn og mynda.eins-
konar rikisheild, er nefndist
Pakistan. Gegn þessu barðist
Kongressflokkurinn, er vildi
hafa allt Indland undir einni
stjórn.
Þegar brezka stjórnin hafði
' undirbúið hinar nýju tillögur
sínar til Indverja, fóru þrír ráð-
herrar hennar austur til samn-
ERLENT YFIRLIT:
Stjórnarskrárdeilan i Indlandi
Veröur Indland orölo hcinisveldi eftir 2—3
áratugi?
Þær fréttir bárust frá Indlandi um seinustu helgi, að góðar
horfur væru taldar um samikomuLag milli Kongressflokksins,
aðalflokks Hindúa, og flokks Múhameðstrúarmanna. Meginhindr-
uninni fyrir stofnun alfrjáls indverks ríkis virðist því rutt úr vegi.
ingagerða við þá. För þeirra bar
þann árangur, að í máímánuði
siðastl. náðist fullt samkomulag
við aðalflokka Indverja. Land-
inu skyldi skipt í fylki með all-
viðtækri stjálfstjórn, en mörg
málefni skyldi þó vera sameig-
inleg undir einni ' yfirstjórn.
Kosningar skyldu fara fram til
stjórnlagaþings, er setti Ind-
landi stjórnarskrá sem full-
valda ríki, en meðan það sæti
að störfum, skyldi bráðabirgða-
stjórn, skipuð Indverjum ein-
um, fara með völdin.
Nokkru eftir, að samkomulag
þetta náðist, flutti Jinnah, for-
ingi MUhameðstrúarmanna,
ræðu og taldi þar, að raunveru-
lega hefði verið fallizt á Pak-
istanhugmynd þeirra. Nehru,
foringi Kongressflokksins, er
tekið hafði að sér stjórnar-
myndun, mótmælti þessu tafar-
laust. Brigzluðu hvorir öðrum
um brigðmæli og um skeið vildu
MUhameðstrúarmenn ekki taka
sæti í stjórn Nehru, en gerðu
það þó að lokum. Jafnhliða
þessum deilum foringjanna,
hófust miklar óeirðir, einkum'
í þeim héruðum, þar sem Mú-
hameðstrúarmenn voru í meiri-
hluta. Róstur þessar hafa kost-
að mannslíf, svo a'ð þúsundum
skiptir, og eru einar þær blóð-
ugustu í sögu Indlands.
Bretar sáu, að hér var komið
i óefni, ,og boðuðu helztu for-
ingja Indverja til fúndar í Lond-
on á síðastl. hausti. Ráðstefna
sú bar engan árangur. Þegfcr hið
nýkjórna stjórnlagaþing kom
saman 9 f. m., mættu fulltrUar
Muhameðstrúarmanna ekki, en
lýstu yfir baráttu gegn sérhverri
þeirri stjórnarskrá, sem gengi á
rétt þeirra. Foringjar Kongress-
flokksins hugðust í fyrstu að
hafa þessa afstöðu þeirra að
engu. Að ráðum Ghandis viir þó
þinginu frestað og málið tekið
ill íhugunar að nýju; Niðurstað-
an varð sú, að Kongressflokk-
urinn lýsti sig fylgjandi túlkun
Breta á samkomulaginu, er gert
var síðastl. vor. Múhameðstrú-
armenn höfðu áður lýst sig
fylgjandi þijssari túlkun. Þykir
nú líklegt, að Múhameðstrúar-
menn taki sæti á stjórnlaga-
þinginu og örðugustu torfæru
þess sé jafnframt rutt úr vegi.
Þrátt fyrir þetta, má, búast við
því, að störf bráðabirgðaþings-
ins geti gengið erfiðlega. Fursta-
dæmin, sem ná yfir allstóran
hluta Indlands, munu reyna
eftir megni að halda í sérstöðu
þá, er þaif hafa haft, en mörg
þeirra hafa raunverulega verið
sjálfstæð og aðeins lotið brezku
KjrUnunni formlega. Stétta-
skiptingin, sem er mikil í Ind-
landi, mun valda miklum erfið-
leikum við stjórnarskrársetn-
inguna. ^ Meginþorri Hindúa
mun taka illa jafnrétti lægátu
stéttanna. Margir erfiðleikar
aðrir munu og koma til sögunn-
ar, sem eru eðlilegir hjá jafn-
fjölmennri og dreifðri þjóð, sem
er óvön að stjórna sér sjálf..
Forustumenn Indverja hyggja
eigi að síður gott til sjálfstæð-
isins. Þeir vita, að stórkostleg
verkefni bíða þeirra. Fyrir styrj-
öldina var talið, að helmin|ur
Indverja nytu ekki lágmarks-
fæðu. Matvælaástandið mun þó
enn verra nú. Landbúnaðurinn,
sem er aðalatvinnuvegur lands-
(Framhald á 4. síöu)
BREZKAR FLUGFREYJUR
ERLENDAR FRETT'IR
Álit brezkrar þingmanna-
nefndar, er fór til Grikklands,
hefir verið birt. Nefndin gagn-
rýnir mjög stjórnarfarið þar og
leggur til, að reynt verði að
koma þar á þjóðstjórn. í nefnd-
inni voru fulltrúar allra flokka,
nema kommúnista.
Montgomery marskálkur er
nú staddur í Moskvu í boði rúss-
nesku stjórnarinnar.
Óvenjulegar frosthörkur eru
nú í Mið-Evrópu. Allar ár og
skipaskurðir Þýzkalands eru
lagðir.
f Indo-Kína er barizt áfram
og munu. Frakkar ekki vilja
semja' fyrr en bardögum er
hætt.
í flestum löndum sækist kvenfólk mjög eftir því að gegna þjónustustörf-
um í hinum stóru farþegaflugvélum, én það er hægra sagt en gert að kom-
ast þar að. Stúlkur þær, sem fá siíkar stöður, verða að fullnægja ýmsum
- skilyrðum um menntun, framgöngu og útlit. Hér á myndinni sjást f jórar
enskar flugfréyjur, sem eiga að sýna 'þær útlitskröfur, sem gerðar eru af
brezkum flugfélögum.
Stórkostlegt tap tandsmiðjunn-
ar á smíði „nýsköpunarbátanna"
4ki Jakobsson reynir að koma ábyrgoinni af
sér nieo' brottvikiiingu forstjjorans
Þau tíðindi gerðust rétt fyrir áramótin, að Áki Jakobsson vék
Ásgeiri Sigurðssyni, forstjóra Landssmiðjimnar, fyrirvaralaust
úr embætti, og skipaði í það Ólaf Sigurðsson skipaverkfræðing.
í frávikningarbréfinu eru engar ástæður greindar fyrir þessari
ráðstöfun, enda mun hún fyrst og fremst gerð til að draga athygli
frá afglöpum Áka sjálfs, og það tækifæy jafnframt notað til að
koma einum gæðingnum í þýðingarmikla stöðu.
Um áramótin barst Ásgeiri0
Sigurðssyni, forstjóra Lands-
smiðjunnar, svohljóðandi bréf,
er dagsett var 27. des, undirritað
af Áka Jakobssyni:
„Hér ' með eruð þér, herra
forstjóri, leystir frá starfi yðar
sem forstjóri Landssmiðjunnar
frá og með 1. janúar 1947 að
telja."
Lengra er bréfið ekki. Engar
skýringar eru þar gefnar á þess-
um fyrirvaralausa brottrekstri.
í viðtali við forstjórann nokkru
áður, mun Áki hafa ymprað á
því, að hann væri „ekki nægj-
anlega menntaður" til að gegna
starfinu. Þessi viðbára fellur
hins vegar um sjálfa sig, þegar
þess er gætt, að Áki skipaði Ás-
geir í embættið 28. jUní 1945, og
taldi honum þá ekki neitt
menntunarleysi til foráttu. Ás-
geir var líka búinn þá að veita
Landssmiðjunni forstöðu í 15
ár og hafa henni vegnað vel
undir stjórn hans. Hann átti
embættið því vel skilið, enda við-
urkenndi Áki það þá.
Þegar Áki Jakobsson varð at-
vinnumálaráðherra og jafn-
f ramt yf irmaður Landssmiði -
unnar, varð hins vegar fljótt
breyting á hinu sívaxandi gengi
hennar. í samráði við Áka réðst
Landssmiðjan í það að byggja
12 vélbáta fyrir ríkið, sem áttu
að vera um 60 smál. hver. Lands-
smiðjan skyldi fá rúmar 500 þús.
kr. fyrir hvern bát, án.aðalvélar.
Smíði fjögurra báta er nú lokið
og munu þeir hafa farið um 200
þus. kr. fram úr áætlun hver
eða samanlagt tæpa miljón kr.
Jafnframt hefir verið byggt
stórhýsi yfir bátasmíðarnar fyr-
ir um eina milj. kr. Skuldir
Landssmiðjunnar vegna þessa
nýsköpunarfyrirtækis, sem Áki
á drýgstan þáttinn í, eru þvi
orðnar um tvær milj. kr. Enn
hefir ekki verið ráðist í bygg-
ingu fleiri en þessara fjögurra
báta, en ríkið hefir keypt efni
i fjóra báta til viðbótar.
Það mun áætlun Áka með
brottvikningu Ásgeirs Sigurðs-
sonar að koma ábyrgðinni á
(Framhald á 4. síðu)
Hermenn misþyrma
stúlkum
Þrjár stúlkur hafa kært of-
beldi og misþyrmingar, sem
þær urðu fyrir af amerískum
hermönnum á nýársnótt.
Höfðu þær verið á dansleik
hjá hermim, sem haldínn var
í Camp Knox þessa nótt og
skeði þessi leiði atburður er
dansleiknum var nýlokið.
Víns var neytt á dansleik
þessum og neyttu stUlkurnar
einhvers af þvi. Er hætt var að
dansa urðu ryskingar fyrir ut-
an dyrnar. Barst leikurinn frá
danshúsinu og þangað, sem ljós-
laust var. Þar urðu tvær stúlkn-
anna fyrir misþyrmingum og
voru slegnar í höfuðið, fengu
glóðarauga og marbletti á fleiri
stöðum. Þær geta ekki sagt um
það hve margir karlmenn réð-
ust þarna á þær.
Þriðja stúlkan var tekin með
valdi af tveimur hermönnum, er
fóru með hana inn í skála sem
auður var. Þar beitti annar
maðurinn hana ofbeldi, að hin-
um ásjáandi, og án þess að hann
reyndi að koma í veg fyrir það.
„Samningar við þennan oláns-
mann eru bara pappír"
Sósíalistai* lýsa manninum, sem þeir ætla að
styðja til stjórnarforustu
Alþýðublaðið og Morgunblaðið hafa nU skýrt frá því, að Ólafur
Thors hafi fyrir áramótin beðið sína fyrri samstarfsflokka að til-
nefna menn til viðræðu um stjórnarsamstarf framvegis. Blöðin
segja ennfremur, að flokkarnir hafi orðið við þessu, og standi
nú yfir samningaviðræður um stjórnarsamstarf þeirra undir for-
ustu Ólafs Thors. Með þessu virðast Sósíalistat hafa lýst yfir því,
að þeir séu reiðubúnir til að vera í stjór'n undir forustu Ólafs
ef samkomulag verður um mál. Það er því ekki einkennilegt, þótt
ritstjórar Þjóðviljans hafi ekki enn sagt frá þessum viðræðum,
þar sem flokkurinn ómerkir með því allt, sem hann hefir látið
blaðiðsegja um Ólaf Thors undanfarnar vikur.
í Þjóðviljanum 27. sept. er framferði Ólafs Thors lýst á þennan
veg:
„Atferli Ólafs Thors hefir verið ofbeldi frá upphafi til enda.
Hann rauf allar lýðræðisreglur með því að svíkjast aftan að
samráðherrum sínum í stjórninni. Hann gerðist óvalinn lög-
brjótur með þv.í að hunza utanríkismálanefnd."
Fáum dögum seinna, 5. okt., sagði Þjóðviljinn:
„í dag treystir Ólafur Thors og félagai hans því, að stórir at-
burðir renni í gleymskunnar haf á fjórum árum."
Foringjar Sósíalistaflokksins virðast ekki þurfa nema þrjá mán-
uði til að gleyma.
Enn hélt Þjóðviljinn áfram 8. október:
„Hugsjón íslenzkrar yfirstéttar er ein og aðeins ein: aukin
völd og meiri gróði og allar athafnir hennar stjórnast af því. For-
ingi íslenzkrar yfirstéttar heitir Ólafur Thors, og sterkasta klíka
íslenzkrar yfirstéttar er Thorsafáfjölskyldan."
Tveim dögum seinna, 10. okt., sagði Þjóðviljinn um Ólaf Thors:
„Samningar, sem gerðir eru við þennan ólánsmann, (þ.e. Ólaf
Thors) eru bara pappír, hátíðleg loforð hans eru bara þýðingar-
laus orð."
Þann 13. okt. gefur Þjóðviljinn Ólafi Thors þennan'vitnisburð:
„Þegar sagnfræðingar síðari alda skrifa sögu vorra tíma, munu
þeir minnast Ólafs Thors, sem eins hins óheiðarlegasta stjórn-
málaskúms, sem uppi hefr verið með þessari þjóð."
Þann 23. okt. herðir Þjóðviljinn enn á þessum orðum sínum og
farast þannig orð:
„Það er bezt að þurrka orðið svik út úr íslenzku, ef Ólafur Thors
hefir ekki framið svik. Svo halda þessir vesalingar við Morgun-
blaðið, að það séu til menn, sem líta á Ólaf Thors sem heiðar-
iegan stjórnmálamann.
Maður, sem tvisvar hefir lokið ráðherraferli sínum með því að
svíkja samstarfsmenn sína, getur ekki vænzt þess að vera tekinn
alvarlega."
Þjóðviljanum skal siður en svo álasað fyrir þessi ummæli sín
u'rn Ólaf Thors. Þau eru vafalaust ekki ofsögð. En hvað á að segja
um þann flokk, sem við fyrsta tækifæri virðist reiðubúinn til að
styðja til æðstu valda þann mann, sem aðalmálgagn hans hefir
iýst á framangreindan hátt?
Togari strandar hjá Grindavík
\lih* bj öi'jjluðust; nema skipstjórinn
Um.kl. 9 fyrrakvóld strandaði brezki togarinn Lois frá Fleet-
wood í Hrólfsvík við Grindavík. Björgunarsveitinni í Grindavík
íókst að bjarga áhöfn skipsins, nema skipstjóranum, sem fórst.
Skipsmenn þeir, sem af komust, 15 að tölu, komu hingað til bæj-
arins síðdegis í gær.
Þ
Utvegsmenn mdtmæla
síldarskattinum
Ráðgtetna norðlenzkra út-
vegsmanna var haldin á Akur-
eyri í gær. Á fundinum voru
mættir um 40 útvegsmenn víðs-
vegar af Norðurlandi. Fundur-
inn samþykkti eindregna áskor-
un til Alþingis um að afnema
sildarskattinn. Jafnframt kaus
hann nefnd til að vinna að
framgangi þessa máls.
Fundurinn stóð einhuga að
þessum ákvörðunum og er and-
úðin gegn síldarskattinum mjög
hörð norðanlands, enda verður
hann tilfinnanlegastur fyrir út-
veginn þar.
Loftskeitastöðin i Reykjavík
tók á móti neyðarkalli frá skip-
inu klukkan rösklega 9 í fyrra-
kvöld. Töldu skipverjar skipið
strandað um 15 sjómílur vestur
af Selvogi. Var Slysavarnafélag-
inu þegar gert aðvart og síðan
deild \>ess í Grindavík. Brá
björgunarsveitin þar skjótt við
og hélt á strandstaðinn, sem
reyndist vera í Hrólfsvík, sem er
skammt undan Hrauni, aust-
asta bænum i Grindavík.
Björgunarsveitin hafði með-
ferðis línubyssu og var skotið úr
jhenni til skipsins, sem strandað
var á flúðum um 100 metra und-
, an landi. Fyrsta skotið heppn-
^ aðist vel og tókst þegar að koma
' taug í skipið.
! Björgunin gekk vel í fyrstu,
en torveldaðist er fram leið,
vegna þess að aðfall var og
brimið velti skipinu meira, eftir
því sem féll að. Var búið að
bjafga öllum skipverjum, nema
skipstjóranum, kl. 11.30.
Skipstjórinn ætlaði að fara
síðastur frá borði. Er hann ætl-
aði að fara í stólinn síðastur
manna, reið ólag yfir skipið og
tók hann fyrir borð.
Jafnóðum og skipbrotsmönn-
unum var bjargað í land, var
ifarið með þá heim að bænum
Hrauni, sem er skammt frá
strandstaðnum. Þar var þeim
veitt öll sú hjUkrun, sem í té
var hægt að láta. Farið var með
þá til Reykjavíkur síðdegis í gær,
eftir að þeir höfðu jafnað sig
eftir volkið.
Skipið er talið algerlega ónýtt,
þar sem sjór gekk yfir það strax
um flóðið i fyrrinótt og rak það
upp í fjöruna, sem þarna er stór-
grýtt. í gær var það orðið jnikið
brotið.