Tíminn - 07.01.1947, Qupperneq 1

RITSTJÓRI:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON
ÚTGEFANDI:
FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Símar 2353 og 4373
PRENTSMIÐJAN EDDA h.f.
31. árg.
Reykjjavík, þriðjudaginn 7. jjanúar 1947
RITSTJÓRASKRIFSTOFUR:
EDDUHÚSI. Lindargötu 9 A
Símar 2353 og 4373
AFGREIÐSLA, INNHEIMTA
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
EDDUHÚSI, Lindargötu 9A
Simi 2323
.—.
3. blað
ERLENT YFIRLIT:
Stjórnarskrárdeilan í Indlandi
Verður Imlland orðið heimsveldi eftir 2—3
áratugi?
Þær fréttir bárust frá Indlandi um seinustu helgi, aö góðar
horfur væru taldar um samkomuLag milli Kongressflokksins,
aðalflokks Hindúa, og flokks Múhameðstrúarmanna. Meginhindr-
uninni fyrir stofnun alfrjáls indverks ríkis virðist því rutt úr vegi.
Waveli lávarður
er verður sennilega seinasti brezki
varakonungurinn í Indlandi. Samn-
ingarnir við Indverja hafa mjög hvílt
á honum.
Það var eitt af fyrstu verkum
brezku verkamannastjórnar-
innar að láta undirbúa tillögur
til samkomulags milli Breta og
Indverja, er tryggðu þeim síð-
arnefndu fullt sjálfstæði. Á
stríðsárunum hafði Churchill
látið Stafford Cripps flytja Ind-
verjum tilboð um viðtæka sjálf-
stjórn, sem þeir höfðu hafnaö.
Verkamannastjórnin ákvað að
ganga enn lengra og gefa Ind-
verjum kost á fúllu stjálfstæði.
Jafnframt vildi hún forðast, að
endurheimt sjálfstæðisins kost-
aði Indverja blóðug innbyrðis-
átök, sem horfur voru á, ef að-
alflokkar Hindúa og Múham-
eðstrúarmanna ættust við einir.
íbúar Indlands voru taldir
390 milj. árið 1941, en hefir fjölg-
að um nokkrar milj. síðan. Þá
voru Hindúar taldir 254 milj.,
en Múhameðstrúarmenn 92 milj.
Aðrir íbúar tilheyrðu öðrum trú
arflokkum. Múhameðstrúar-
menn búa aðallega í norð-
vesturhéruðum og austurhéruð-
um landsins. Flokkur beirra
hafði sett sér það takmark, að
þau héruð, þar sem þeir væru í
meirihluta, skyldu fá mjög víð-
tæka sjálfstjórn og mynda eins-
konar ríkisheild, er nefndist
Pakistan. Gegn þessu barðist
Kongressflokkurinn, er vildi
hafa allt Indland undir einni
stjórn.
Þegar brezka stjórnin hafði
' undirbúið hinar nýju tillögur
sínar til Indverja, fóru þrír ráð-
herrar hennar austur til samn-
ERLENDAR FRÉTTIR
Álit brezkrar þingmanna-
nefndar, er fór til Grikklands,
hefir verið birt. Nefndin gagn-
rýnir mjög stjórnarfarið þar og
leggur til, að reynt verði að
koma þar á þjóðstjórn. í nefnd-
inni voru fulltrúar allra flokka,
nema kommúnista.
Montgomery mfirskálkur er
nú staddur í Moskvu í boði rúss-
nesku stjórnarinnar.
Óvenjulegar frosthörkur eru
nú í Mið-Evrópu. Allar ár og
skipaskurðir Þýzkalands eru
lagðir.
í Indo-Kína er barizt áfram
og munu. Frakkar ekki vilja
semja fyrr en bardögum er
hætt.
ingagerða við þá. För þeirra bar
þann árangur, að í maímánuði
síðastl. náðist fullt samkomulag
við aöalflokka Indverja. Land-
inu skyldi skipt í fylki með all-
víðtækri stjálfstjórn, en mörg
málefni skyldi þó vera sameig-
inleg undir einni yfirstjórn.
Kosningar skyldu fara fram til
stjórnlagaþings, er setti Ind-
landi stjórnarskrá sem full-
valda ríki, en meðan það sæti
að störfum, skyldi bráðabirgða-
stjórn, skipuð Indverjum ein-
um, fara með völdin.
Nokkru eftir, að samkomulag
þetta náðist, flutti Jinnah, for-
ingi Múhameðstrúarmanna,
ræðu og taldi þar, að raunveru-
lega hefði verið fallizt á Pak-
istanhugmynd þeirra. Nehru,
foringi Kongressflokksins, er
tekið hafði að sér stjórnar-
myndun, mótmælti þessu tafar-
laust. Brigzluðu hvorir öðrum
um brigðmæli og um skeið vildu
Múhameðstrúarmenn ekki taka
sæti í stjórn Nehru, en gerðu
það þó að lokum. Jafnhliða
þessum deilum foringjanna,
hófust miklar óeirðir, einkum'
í þeim héruðum, þar sem Mú-
hameðstrúarmenn voru í meiri-
hluta. Róstur þessar hafa kost-
að mannslíf, svo að þúsundum
skiptir, og eru einar þær blóð-
ugustu í sögu Indlands.
Bretar sáu, að hér var komið
í óefni, .og boðuðu helztu for-
ingja Indverja til fundar i Lond-
on á síðastl. hausti. Ráðstefna
sú bar engan árangur. Þeg^r hið
nýkjörna stjórnlagaþing kom
saman 9 f. m., mættu fulltrúar
Múhameðstrúarmanna ekki, en
lýstu yfir baráttu gegn sérhverri
þeirri stjórnarskrá, sem gengi á
rétt þeirra. Foringjar Kongress-
flokksins hugðust í fyrstu að
hafa þessa afstööu þeirra að
engu. Að ráðum Ghandis var þó
þinginu frestað og málið tekið
ill íhugunar að nýju. Niðurstað-
an varð sú, að Kongressflokk-
urinn lýsti sig fylgjandi túlkun
Breta á samkomulaginu, er gert
var síðastl. vor. Múhámeðstrú-
armenn höfðu áður lýst sig
fylgjandi þilssari túlkun. Þykir
nú líklegt, að Múhameðstrúar-
menn taki sæti á stjórnlaga-
þinginu og örðugustu torfæru
þess sé jafnframt rutt úr vegi.
•Þrátt fyrir þetta, má búast við
því, að störf bráðabirgðaþings-
ins geti gengið erfiðlega. Fursta-
dæmin, sem ná yfir allstóran
hluta Indlands, munu reyna
eftir megn^ að halda í sérstöðu
þá, er þatf hafa haft, ep mörg
þeirra hafa raunverulega verið
sjálfstæð og aðeins lotið brezku
krúnunni formlega. Stétta-
skiptingin, sem er mikil í Ind-
landi, mun valda miklum erfið-
leikum við stjórnarskrársetn-
inguna. Meginþorri Hindúa
mun taka illa jafnrétti lægátu
stéttanna. Margir erfiðleikar
aðrir munu og koma til sögunn-
ar, sem eru eðlilegir hjá jafn-
fjölmennri og dreifðri þjóð, sem
er óvön að stjórna sér sjálf..
Forustumenn Indverja hyggja
eigi að síður gott til sjálfstæð-
isins. Þeir vita, að stórkostleg
verkefni bíða þeirra. Fyrir styrj-
öldina var talið, að helmin|ur
Indverja nytu ekki lágmarks-
fæðu. Matvælaástandið mun þó
enn verra nú. Landbúnaðurinn,
sem er aðalatvinnuvegur lands-
(Framhald á 4. síöuí
BREZKAR FLUGFREYJUR
í flestum Iöndum sækist kvenfólk mjög eftir því að gegna þjónustustörf-
um í hinum stóru farþegaflugvélum, en það er hægra sagt en gert að kom-
ast þar að. Stúlkur þær, sem fá slíkar stöður, verða að fullnægja ýmsum
skilyrðum um menntun, framgöngu og útlit. Hér á myndinni sjást fjórar
enskar flugfréyjur, sem eiga að sýna þær útlitskröfur, sem gerðar eru af
brezkum flugfélögum.
•_____________________________________ __________________________________
Stórkostlegt tap Landsmiðjunn-
ar á smíði „nýsköpunarbátanna”
„Samningar við þennan óláns-
mann eru bara pappír”
Sósíalistar lýsa inaiiiiimuin, som jirir ætla að
styðja til stjwrnari'ornstu
rAlþýðublaðið og Morgunblaðið hafa nú skýrt frá því, að Ólafur
Thors hafi fyrir áramótin beðið sína fyrri samstarfsflokka að til-
nefna menn til viðræðu um s'tjórnarsamstarf framvegis. Blöðin
segja ennfremur, að flokkarnir hafi orðið við þessu, og standi
nú yfir samningaviðræður um stjórnarsamstarf þeirra undir for-
ustu Ólafs Thors. Með þessu virðast Sósíalistar hafa lýst yfir því,
að þeir séu reiðubúnir til að vera í stjórn undir forustu Ólafs
ef samkomulag verður um mál. Það er því ekki einkennilegt, þótt
ritstjórar Þjóðviljans hafi ekki enn sagt frá þessum viðræðum,
þar sem flokkurinn ómerkir með því allt, sem hann hefir látið
blaðið segja um Ólaf Thors undanfarnar vikur.
í Þjóðviljanum 27. sept. er framferði Ólafs Thors lýst á þennan
veg:
„Atferli Ólafs Thors hefir verið ofbeldi frá upphafi til enda.
Hann rauf allar lýðræðisreglur með því að svíkjast aftan að
samráðherrum sínum í stjórninni. Hann gerðist óvalinn lög-
brjótur með þv.í að hunza utanríkismálanefnd."
Fáum dögum seinna, 5. okt., sagði Þjóðviljinn:
„í dag treystir Ólafur Thors og félagax hans því, að stórir at-
burðir renni í gleymskunnar haf á fjórum árum.“
Foringjar Sósialistaflokksins virðast ekki þurfa nema þrjá mán-
uði til að gleyma.
4ki Jakobsson rcynir að koma ábyrg'ðinni af
sér liieð brottviknmgii forstjóraus
Þau tíðindi gerðust rétt fyrir áramótin, að Áki Jakohsson vék
Ásgeiri Sigurðssyni, forstjóra Landssmiðjunnar, fyrirvaralaust
úr embætti, og skipaði í það Ólaf Sigurðsson skipaverkfræðing.
í frávikningarbréfinu eru engar ástæður greindar fyrir þessari
ráðstöfun, enda mun hún fyrst og fremst gerð til að draga athygli
i'rá afglöpum Áka sjálfs, og það tækifæý jafnframt notað til að
koma einum gæðingnum í þýðingarmikla stöðu.
Enn hélt Þjóðviljinn áfram 8. október:
„Hugsjón íslenzkrar yfirstéttar er ein og aðeins ein: aukin
völd og meiri gróði og allar athafnir hennar stjórnast af því. For-
ingi íslenzkrar yfirstéttar heitir Ólafur Thors, og stei-kasta klíka
íslenzkrar yfirstéttar er Thorsarafjölskyldan.“
Tveim dögum seinna, 10. okt., sagði Þjóðviljinn um Ólaf Thors:
„Samningar, sem gerðir eru við þennan ólánsmann, (þ.e. Ólaf
Thors) eru bara pappír, hátíðleg Ioforð hans eru bara þýðingar-
laus orð.“
Þann 13. okt. gefur Þjóðviljinn Ólafi Thors þennan* vitnisburð:
„Þegar sagnfræðingar síðari alda skrifa sögu vorra tíma, munu
Um áramótin barst ÁsgeiriD
Sigurðssyni, forstjóra Lands-
smiðjunnar, svohljóðandi bréf,
er dagsett var 27. des, undirritað
af Áka Jakobssyni:
„Hér með eruð þér, herra
forstjóri, leystir frá starfi yðar
sem forstjóri Landssmiðjunnar
frá og með 1. janúar 1947 að
telja.“
Lengra er bréfið ekki. Engar
skýringar eru þar gefnar á þess-
um fyrirvaralausa brottrekstri.
í viðtali við forstjórann nokkru
áður, mun Áki hafa ymprað á
því, að hann væri „ekki nægj-
anlega menntaður“ til að gegna
starfinu. Þessi viðbára fellur
hins vegar um sjálfa sig, þegar
þess er gætt, að Áki skipaði Ás-
geir í embættiö 28. júní 1945, og
taldi honum þá ekki neitt
menntunarleysi til foráttu. Ás-
geir var líka búinn þá a§ veita
Landssmiðj mini forstöðu í 15
ár og hafa henni vegnað vel
undir stjórn hans. Hann átti
embættið því vel skilið, enda við-
urkenndi Áki það þá.
Þegar Áki Jakobsson varð at-
vinnumálaráðherra og jafn-
f ramt yf irmaður Landssmiðj -
unnar, varð hins vegar fljótt
breyting á hinu sívaxandi gengi
hennar. í samráði við Áka réðst
Landssmiðjan í það að byggja
12 vélbáta fyrir ríkið, sem áttu
að vera um 60 smál. hver. Lands-
smiðjan skyldi fá rúmar 500 þús.
kr. fyrir hvern bát, án.aðalvélar.
Smíði fjögurra báta er nú lokið
og munu þeir hafa farið um 200
þús. kr. fram úr áætlun hver
eða samanlagt tæpa miljón kr.
Jafnframt hefir verið byggt
stórhýsi yfir bátasmíðarnar fyr-
ir um eina milj. kr. Skuldir
Landssmiðjunnar vegna þessa
nýsköpunarfyrirtækis, sem Áki
á drýgstan þáttinn í, eru því
orðnar um tvær milj. kr. Enn
hefir ekki verið ráðist í bygg-
ingu fleiri en þessara fjögurra
báta, en ríkið hefir keypt efni
í fjóra báta til viðbótar.
Það mun áætlun Áka með
brottvikningu Ásgeirs Sigurðs-
sonar að koma ábyrgðinni á
(Framhald á 4. síðu)
Herraenn misþyrma
stúlkum
Þrjár stúlkur hafa kært of-
beldi og misþyrmingar, sem
þær urðu fyrir af amerískum
hermönnum á nýársnótt
Höfðu þær verið á dansleik
hjá hernum, sem haldinn var
í Camp Knox þessa nótt og
skeði þessi leiði atburður er
dansleiknum var nýlokið.
Víns var neytt á dansleik
þessum og neyttu stúlkurnar
einhvers af því. Er hætt var að
dansa urðu ryskingar fyrir ut-
an dyrnar. Barst leikurinn frá
danshúsinu og þangað, sem ljós-
laust var. Þar urðu tvær stúlkn-
anna fyrir misþyrmingum og
voru slegnar í höfuðið, fengu
glóðarauga og marbletti á fleiri
stöðum. Þær geta ekki sagt um
það ^ive margir karlmenn réð-
ust þarna á þær.
Þriðja stúlkan var tekin með
valdi af tveimur hermönnum, er
fóru með hana inn í skála sem
auður var. Þar beitti annar
maðurinn hana ofbeldi, að hin-
um ásjáandi, og án þess að hann
reyndi að koma í veg fyrir það
*
Utvegsmenn mótmæla
síldarskattinum
Ráðstefna norðlenzkra út-
vegsmanna var haldin á Akur-
eyri í gær. Á fundinum voru
mættir um 40 útvegsmenn víðs
vegar af Norðurlandi. Fundur-
inn samþykkti eindregna áskor
un til Alþingis um að afnema
síldarskattinn. Jafnframt kaus
hann nefnd til að vinna að
framgangi þessa máls.
Fundurinn stóð einhuga að
þessum ákvörðunum og er and-
úðin gegn síldarskattinum mjög
hörð norðanlands, enda verður
hann tilfinnanlegastur fyrir út-
veginn þar.
þeir minnast Ólafs Thors, sem eins hins óheiðarlegasta stjórn-
málaskúms, sem uppi hefr verið með þessari þjóð.“
Þann 23. okt. herðir Þjóðviljinn enn á þessum orðum sínum og
farast þannig orð:
„Það er bezt að þurrka orðið svik út úr íslenzku, ef Ólafur Thors
hefir ekki framið svik. Svo halda þessir vesalingar við Morgun-
blaðið, að það séu til menn, sem líta á Ólaf Thors sem heiðar-
legan stjórnmálamann.
Maður, sem tvisvar hefir lokið ráðherraferli sínum með því að
svíkja samstarfsmenn sína, getur ekki vænzt þess að vera tekinn
alvarlega.“
Þjóðviljanum §kal siður en svo álasað fyrir þessi ummæli sín
úm Ólaf Thors. Þau eru vafalaust ekki ofsögð. En hvað á að segja
um þann flokk, sem við fyrsta tækifæri virðist reiðubúinn til að
styðja til æðstu valda þann mann, sem aðalmálgagn hans hefir
lýst á framangreindan hátt?
Togari strandar hjá Grindavík
Allir bjjör^nðust, ncma skipstjórinn
Um kl. 9 fyrrakvöld strandaði brezki togarinn Lois frá Fleet-
■vood í Hrólfsvík við Grindavík. Björgunarsveitinni í Grindavík
íókst að bjarga áhöfn skipsins, nema skipstjóranum, sem fórst.
Skipsmenn þeir, sem af komust, 15 að tölu, komu hingað til bæj-
arins síðdegis í gær.
Loftskeitastöðin i Reykjavík
tók á móti neyðarkalli frá skip-
inu klukkan rösklega 9 í fyrra-
kvöld. Töldu skipverjar skipið
strandað um 15 sjómílur vestur
af Selvogi. Var Slysavarnafélag-
inu þegar gert aðvart og síðan
deild þess í Grindavík. Brá
björgunarsveitin þar skjótt við
og hélt á strandstaðinn, sem
reyndist vera í Hrólfsvík, sem er
skammt undan Hrauni, aust-
asta bænum í Grindavík.
Björgunarsveitin hafði með-
ferðis línubyssu og var skotið úr
■ henni til skipsins, sem strandað
j var á flúðum um 100 metra und-
an landi. Fyrsta skotið heppn-
| aðist vel og tókst þegar að koma
1 taug í skipið.
! Björgunin gekk vel í fyrstu,
en torveldaðist er fram leið,
vegna þess að aðfall var og
brimið velti skipinu meira, eftir
því sem féll að. Var búið að
bjaí-ga öllum skipverjum, nema
skipstjóranum, kl. 11.30.
Skipstjórinn ætlaði að fara
síðastur frá borði. Er hann ætl-
aði að fara í stólinn síðastur
manna, reið ólag yfir skipið og
tók hann fyrir borð.
Jafnóðum og skipbrotsmönn-
unum var bjargað í land, var
farið með þá heim að bænum
Hrauni, sem er skammt frá
strandstaönum. Þar var þeim
veitt öll sú hjúkrun, sem í té
var hægt að láta. Farið var með
þá til Reykjavíkur síðdegis í gær,
eftir að þeir höfðu jafnað sig
eftir volkið.
Skipið er talið algerlega ónýtt,
þar sem sjór gekk yfir það strax
um flóðið í fyrrinótt og rak það
upp í fjöruna, sem þarna er stór-
grýtt. í gær var það orðið mikið
brotið.
N