Tíminn - 10.01.1947, Blaðsíða 1

RITSTJÓRI:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON \
ÚTGEPANDI: \
FRAMSÓKNARFLOKKURINN }
) Símar 2353 og 4373
í FRBNTSMIÐJAN EDDA h.f.
( RITSTJÓRASKRIFSTOFUR:
\ TDDUHÚSI. Lindargötu 9 A
Símar 2353 og 4373
AFGREIÐSLA, INNHEIMTA
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:* ,
EDDUHÚSI, Lindargötu 9A
Sími 2323
31. árg.
Reykjavík, föstudaginn 10. janúar 1947
6. ]»1a»
ERLENT YFIRLIT:'
Styrjoldin gegn yfirdrottnun
Frakka í Indó-Kína
Seinustu vikurnar hefir næstum daglega verið getið í útvarps-
fréttum um bardaga í . Indó-Kína milli hersveita innfæddra
manna þar og franska setuliðsins. Þótt Frakkar virðist halda all-
iast í rangfenginn hlut sinn, mun þeim deilum vart ljúka nema
á einn veg. íbúarnir munu fyr en síðar heimta frelsi sitt. Inn-
rás Japana í nýlendurnar í Asíu hefir haft þá heimssögulegu
þýðingu, að þjóðirnar þar hafa vaknað til sjálfstæðis og mann-
dóms, þegar losnaði um gömlu kúgunarböndin. Þetta sázt á
Jövuí fyrra og^sézt í Indó-Kína og Burma nú. Vel má og nefna
Indland og Kína í þessu sambandi. Asía hefir vaknað og það mun
gerbreyta svip heimsmálanna á komandi áratugum.
Sú ríkjasamstæða, er nefnist
Indó-Kína, var endur fyrir
löngu frægt og voldugt menn-
ingarríki. En menningu og
Ólafur gafst upp eftir 90 daga
TVEIR ÞJOÐHOFDINGJAR
Ho Chi Minh.
manndómi ibúanna hnignaði
Þegar Evrópuþjóðirnar tóku að
leggja Kínaveld undir sig á 19.
öldinni, tóku Frakkar Indó-Kína
í sinn hlut. Þeir skiptu landinu
í fimm umdæmi: Cochin-Kína
(24 þús. fermilur), sem var í
beinu stjórnarsambandi við
Frakka og kaus fulltrúa á
franska þingið, Cambodia (70
þús. fermílur), sem var vernd-
arríki undir leppstjórn keisara,
Laos (100 þús. ferm.), sem var
verndarríki undir stjórn all-
margra smákónga, Annam (58
þús. ferm.) og Tonkin (43 þús.
ferm), sem voru verndarríki
undir stjórn sameiginlegs lepp-
keisara. Fyrir stríðið var ibúa-
talan, sem hér segir: Cohin-
Kína 4.6 milj., Cambodia 3.1
ERLENDÁR FRÉTTIR
Brezku hernaðaryfirvöldin af-
hentu egipzku stjórninni í
fyrradag flotastöð sína í Al-
exandríu. Flotastöð þessa hafa
Bretar haft í 60 ár og hefir hún
verið þýðingarmesta flotástöð
þeirra við Miðjarðarhaf.
Fulltrúar Breta og Rússa í
eftirlitsnefndinni í Tokio hafa
gagnrýnt hernaðarvöld Banda-
ríkjamanna og japönsku stjórn-
arinnar fyrir slælega framgöngu
gegn japönskum hernaðarsinn-
um.
Vassilievski, yfirmanni rúss-
neska hersins, hefir verið boðið
til London og hefir hann þegið
boðið,
Franska stjórnin hefir sent
aukinn liðsafla til Indó-Kína og
segist ráðin í því að kveða mót-
stöðu Vietnambúa niður.
í Palestínu hefir Bretum tek-
izt að handsama nokkra af
helztu forsprökkum óaldar-
flokks Gyðlnga.
milj., Laos 1.0 milj., Annam 5.8
milj. og Tonkin 8.0 milj.
Yfirstjórn Frakka miðaðist
mest við það að hagnast á auð-
æfum landsins, einkum þó hrís-
grjónaræktinni, sem er aðalat-
vinnuvegurinn. Verkleg menn-
ing er því á lágu stigi og ándleg
menning þó enn minni. 60%
íbúanna eru taldir ólæsir. Þjóð-
ernissinnai færa það t. d. á
syndareikning Frakka, að þeir
hafi látið stofnsetja' þar marg-
fallt fleiri ópíum- og vínbúðir
en skóla.
Stjórn Frakka hefir líka mætt
andstöðu ibúanna frá öndverðu,
en Frakkar kváðu hana lengi
vel niður með harðri hendi
Þjóðernishreyfingin magnaðist
um allan helming á stríðstár
unum er Frakkar gátu ekki
lengur beitt harðstjórninni. Öfl-
ugust varð hún í Annam og Tonk-
in. Eftir»stríðslokin sáu Frakkar
þann kost vænstan að ganga til
samninga við þjóðernissinna og
viðurkenna Annam og Tonkin
sem sjálfstætt lýðveldi undir
nafninu Vietnam. Það skildi þó
vera áfram í indo-kínverska
ríkjasambandinu, er teldist
áfram til franska heimsveldis-
ins. Það skyldi fara sjálft með
öll innanlandsmál sín, en
Frakkar annast utanrikismálin.
Frakkar skyldu hafa flutt allan
her sinn úr landinu innan 5 ára.
Bráðabirgðasamningur var
gerður um þetta í fyrra vetur,
en_. fullnaðarsamningur skyldi
gerður síðar.
Fljótt tók að bera á því, að
þetta samkomulag var illa
haldið af báðum. Stjórnin í
Vietnam tók áð seilast til áhrifa
í Cochin-Kína og Frakkar höfðu
óleyfileg afskipti af ýmsum
málum Vietnam ríkisins. Til-
raun, sem gerð var í sumar til
að ganga frá fullnaðarsamning-
um, misheppnaðist alveg, og var
bráðabirgðasamningurinn þá
framlengdur. Deilurnar hófust
þó fyrir alvöru, þegar Frakkar
rufu samkomulagið með því að
leggja innflutningstoll á vörur,
sem komu til Viejnam. Heita
má, að síðan hafi verið stöðug-
ur skæruhernaður í landinu.
Þjóðernissinnar virðast hafa
allmikinn og furðulega vel æfð-
an her, sem nýtur tilsagnar
japánskra herforingja.
Forseti Vietnamríkisins, er
stjórnar baráttu þjóðernissinna,
er ævintýramaður mikill. Hann
heitir Ho Chi Minh og er Ann-
ambúi að uppruna. Faðir hans
var embættismaður, er tók þátt
í þjóðernishreyfingunni. Þegar
hann var 19 ára (1911), voru
faðir hans, systir og bróðir
dæmd í ævilangt fangelsi fyrir
andstöðu gegn Frökkum. Sjálf-
ur slapp hann nauðulega til
Frakklands. Þar gekk hann í
flokk jafnaðarmanna, varð síð-
ar kommúnisti og fór til
Moskvu. Kommúnistar þar settu
hann til mennta, gerðu hann
að rússneskum borgara og
sendu hann síðan sem stjórnar-
erindreka til Kína". Tók hann sér
þá nafnið Song Man-tcho.
Hann komst í ónáð hjá Kín-
(Framhald á 4. siöu)
Mynd þessi var tekin af þeim Gusaf Svíakonungi og Júlíönu Holllands-
prinsessu, þegar hún heimsótti hann á síðastl. vori. Konungurinn er að
færa henni gimsteinakassa að gjöf.
*
Stuðhingslið hans mun reyna að hindra
sérhverja heilbrigða stjórnarmyndun
Ólafur Thors gafst endanlega upp við stjórnarmyndun sína í
fyrrakvöld. Hann hafði lýst því yfir á fundi samninganefnda
Alþýðuflokksins og Sósíalistaflokksíns kvöldið áður, að hann
teldi þýðingarlaust að halda viðræðum lengur áfram. Þó var
:eynt af hálfu ýmsra liðsmanna hans í fyrrad^ig að taka samn-
inga upp aftur. Um kvöldið mun Ólafur hafa verið kóminn að
raun um, að tilraunir þessar myndu vonlitlar og hann myndi
ekki fá lengri frest hjá forsetanum til að halda þeim áfram.
Niðurstaðan varð því sú, að hann fór á fund forsetans og lýsti
sig uppgefinn.
Tveir skipverjar á togaranum
Maí drukknuðu í fyrradag
Aiuiar þeirra drukknaol, þegar hann var að
reyna að hjarga hinum
í fyrrinótt vildi það sorglega slys til, að tveir menn drukknuðu
af botnvörpungnum Maí frá Hafnarfirði, er skipið var statt á
veiðum út af Vestfjörðum. Tíminn heflr fengið eftirfarandi
upplýsingar um slysið frá bæjarútgerðinni í Hafnarfirði.
_____________*
a í' gærmorgun barst fram-
kvæmdastjóra bæjarútgerðar-
Sjór flæðir inn í hús
í Heykjavík
Við stórstraumsflóð í gær-
mórgun flæddi sjór inn í kjall-
ara margra húsa í miðbænum.
Kemur slíkt ekki fyrir nema í
aftaká flóðum og hefir varla
komið fyrir nokkurn tíma í svo
stórum stil sem i gær.
Meðal þeirra húsa sem flæddi
inn í var pósthúsið í Reykjavik.
Þ,v flæddi um öll gólf böggla-
póststofurnnar, sem er i kjall-
ara hússins og var það einungis
fyrir snarræði starfsmanna
bögglapóststofunnar að hægt
var að várna því að bögglar
skemmdust, eða eyðilegðust. Má
búast við, að skemmdir hefðu
orðið fyrir tugi þúsunda króna,
hefði flóðið komið að næturlagi
og engir starfsmenn hefðu verið
nærstaddir. í allan gærdag var
öklaflóð í kjallaranum og raf-
magnsdælur notaðar til að dæla
sjónum út. Bögglarnir voru í
hrúgum uppi á geymsluhólfun-
um, þar sem vatnið náði ekki
til þeirra. Þrátt fyrir þessi erf-
iðu skilyrði gegndu starfsmenn
bögglapóststofunnar störfum
sínum i allan gærdag, eins og
venjulega.
Þetta atvik ætti að verða
mönnum til áminningar um
það, hve illa er búið að póst-
starfseminni með húsnæði.
Heita má að kjallarinn undir
pósthúsinu sé orðinn algerlega
ófullnægjandi fyrir bögglapóst-
stofuna, svo umfangsmikil starf-
semi, sem þar er nú rekin. Þótt
ekki sé flóðum til að dreifa eru
starfsskilyrðin afleit þarna í
kjallaranum sökum þrengsla
og slæms aðbúnaðar.
Á þessu stigi verður ekki sagt
um það með neinni vissu, hvað
einkum hafi strandað stjórnar-
myndunartilraun Ólafs, sem
raunverulega er búin að stánda
síðan 10. okt., er stjórnin sagði
af sér, eða í 90 daga. Einna trú-
legast er, að honum og liðs-
mönnum hans hafi reynzt of-
vaxið að finna leiðir út úr því
öngþveiti, sem stjórn hans er
búin að skapa.
Það kann og að hafa ráðið'
nokkru um þessa niðurstöðu, að
innan Sjálfstæðisflokksins hefir
verið vaxandi andstaða gegn
áframhaldandi stjórnarforustu
Ólafs og hann hafi því ekki
treyst sér til að sveigjá flokk-
inn eins að vild sinhi og áður.
í. Alþýðuflokknum og Sósíalista-
flokknum var mjög sterk and-
staða gegn stjórnarforustu Ól-
afs, en hann átti líka áhrifa-
mikla talsmenn í báðum flokk-
um, ekki síður þeim síðarnefnda.
Verður ekki annað sagt en að
Sósíalistaflokkurinn hafi leikið
mjög aumkunarvert hlutverk í
þessum málum, þar sem blað
hans hefir mjög réttilega lýst
manngildi Ólafs, en á sama tíma
hefir flokkurinn skipað nefnd
til að ræða um stjórnarmyndun
undir forustu hans. Með því
lýsti flokkurinn sig reiðubúinn
til að ómerkja öll hin stóru orð
sín um Ólaf, ef hann fengi fyrir
það nægileg fríðindi. Flokki,
sem þannig viröist reiðubúinn
til að svíkja yfirlýsingar sínar,
er ekki gott að treysta. Það mun
líka vera staðreynd, að súmir
áhrifamestu leiðtogar Sósíal-
istaflokksins hafi lýst sig reiðu-
búna til að ræða aftur við^Ölaf
um stj^rnarmyndun undir for-
(Framhald á í. síðu)
STEFÁN JÓHANN
REYNIR NÆST
Tímanum barst í gær-
kvöldi svohljóðandi frétta-
tilkynning frá forseta fs-
lands:
Miðvikudaginn 8. janúar
tjáði Ólafur Thors forsæt-
isráðhérra forseta Islands;
að tilraunir hans til stjórn-
armyndunar hefðu ekki
borið árangur og teldi
hann tilgangslaust að
halda þeim áfram.
Fimmtudaginn 9. janú-
ar tók formaður Alþýðu-
flokksins, Stefán Jóhann
Stefánsson, að sér, sam-
kvæmt tilmælum forseta,
að gera íUraun til stjórn-
armyndunar, og mun því
hraðað eftir föngum.
innar í Hafnarfirði skeyti frá
skipstjóranum á bv. Maí, þar
sem hann tilkynnti, að tveir há-
setar, Einar Eyjólfsson til heim-
ilis að Jófríðarstaðavegi 15 og
Steindór Sveinsson til heimilis
að Suðurgótu 73 Hafnarfirði,
hefðu báðir drukknað þá um
nóttina.
Samkvæmt símtali, sem fram-
kvæmdastjórinn átti við Bene-
dikt Ögmundsson skipstjóra á
bv.Maí, er hann var staddur á
Patreksfirði um hádegið í g'ær,
voru nánari tildrög slyssins
þessi.:
Skipið var að veiða úti fyrir
Vestfjörðum og var veður ekki
slæmt. Verið var að innbyrða
vörpuna, þegar Einar tók út»
Kastaði Steindór sér þá þegar til
sunds til að reyna að bjarga
Einari, en þaö tókst ekki og
drukknuðu þeir báðir. Nátt-
myrkur var og töluverður sjór.
Misstu skipverjar því fljótt sjón-
ar. af þeim. Skipstjóri fékk þeg-
ar í lið með sér skip er voru á
sömu slóðum og var leitað lengi
en án árangurs.
Einar Eyjólfsson var 22 ára að
aldri, sonur Eyjólfs Kristjáns-
sonar sparisjóðsféhirðis og konu
hans. Hanh lætur eftir sig unn-
ustu. Steindór var 23 ára, bróð-
ursonur skipstjórans, sonur
Sveins Ögmundssonar prests í
Kálfholti. Hann lætur einnig
eftir sig unnustu.
Báðir þessir menn höfðu ný-
lokið prófi frá Stýrimanna-
skólanum og þóttu hinir efni-
legustu menn í hvívetna.
Glæsilegur skáksigur
Skákmótinu í Hastings í Englandi er nú lokið og hafa íslénd-
ingar sérstaka ástæðu til að gleðjast yfir úrslitunum þar. Guð-
mundur S. Guðmundsson, eini fsleíidingurinn sem þátt tók í
mótinu varð þriðji efsti maður að vinningatölu.
Það er glæsilegur sigur, sem heita má. Byrjaði hann snemma
Guðmundur hefir hér unnið og á' að tefla, eða ej; hann var 12 ára
hann þakkir skilið fyrir frammi-
stöðuna, sem er honum sjálf-
um ag þjóð hans til hins mesta
sóma. Það er ekki oft, að ís-
lendingar standa sig svo glæsi-
lega í keppni við aðrar þjóðir.
Skákmótinú lauk í fyrrakvöld
með sigri brezka skákmeistar-
ans Alexanders, sem hafði 7y2
vinning. Annar varð dr. Tarta- ;
kower með 6y2 vinning og þriðji;
Guðmundur S. Guðmundsson i
með 6 vinninga. Er það í fyrsta
sinn síðan 1935 að Bretar vinna
mótið.
Úrslit mótsins urðu annars
sem hér segir:
1. Alexander (Bretland) ll/2
2. Tartakower (Pólland) 6y2
3. Guðmundsson (ísland)y 6
4. Yanovsky (Kanada) 5
5,. Abrahams (Bretland) 4
5. Golombeck (Bretland) 4
7. Raizman (Frakkland) 3
8. Wood (Bretland) 2%
9. Aitken (Bretland) 2
10. Prinz (Holland) iy2
Guðmundur S. Guðmundsson
skákmaður er fæddur í Reykja-
vík 1918. Foreldrar hans eru
hjónin Júlíana Sveinsdóttir úr
Önundarfirði og Guðmundur
Jónsson af AkranesL.Guðmund-
ur. Guðmundsson hefir alið all-
an sinn aldur í Reykjavik, að
Guðmuildur S. Guðmundsson.
gamall. Var þaQ í K.F.U.M. í
Reykjavík, sem hann byrjaði og
fékk strax mikinn áhuga fyrir
skákíþróttinni. Hefir hann alla
tíð síðan gert mikið að því að.
tefla og jafnframt lesið mikið
um skák. Er það ekki óalgengt að
hann beri skákbók og vasatafl
á sér á daginn.
Guðmundur hefir^ stundað
nám við Laugarvatnsskólann og
Iðnskólann, en er annars mikið
sjálfmenntaður. Hanií er tré-
smiður að atvinnu.