Tíminn - 10.01.1947, Blaðsíða 3
6. hlað
TÍMINX, föstwdagiiui 10. janúar 1947
3
F réttaburður
Nú þarf ekki lengur að spyrja
gesti og gangandi frétta. Blöðin
og útvarpið segja okkur í ó-
spurðum fréttum flest sem í
frásögur þykir færandi, hvort
sem það er gott eða illt. Að
sjálfsögðu gleðja alla góðar
fréttir. En því miður er allmik-
ið af bæjarfréttum hér í höfuð-
staðnum frásagnir af lögbrotum
og glæpaverkum. Er það öllum
hugsandi mönnum áhyggjuefni
hvað slíkt hefir margfaldazt á
síðustu árum. Þjófnaðir, inn-
brot, ávísanafalsanir, svik og
ofbeldisverk mega heita daglegir
viðburðir. T. d. var nýlega sagt
frá því í blöðunum, að uppvíst
hefði orðið, að unglingspiltur
hefði laumazt inn í prívat íbúð-
ir á ýmsum stöðum í bænum,
og hnuplað þaðan samtals um
fjórum til fimm þúsundum
króna. Oftast munu karlmenn
hafa verið valdir að lögbrotun-
um og spellvirkjunum.
Það mun því hafa þótt nokk-
uð nýstárlegt, er það vitnaðist,
nú rétt fyrir jólin, að lögregl-
an hefði náð í unga konu, aðeins
nítján ára, er sek var orðin um
að hafa gefið út og selt ávís-
anir á sparisjóðsinnstæðu, er
ekki vár til, og námu þessar á-
vísanir samtals þremur til fjór-
um þúsundum króna. Þess var
getið, aðdrona þessi hefði verið á
förum héðan til Ameriku til
fundar við eiginmann sinn, er
hún var kyrrsett. Talið var, að
ekki myndi þykja fært að yfir-
heyra hána að svo stöddu, því
að hún væri með barni og komin
langt á leið. En meinlaust munu
dagblöðin hafa talið þótt al-
menningur væri fræddur um
skírnarnafn hennar. Öll jöpluðu
þau þessa fregn eins og jóla-
sælgæti, þótt þau hafi vandlega
þagað um nöfn unglingspilts-
ins, sem áður er nefndur, og
einnig hulið nöfn flestra ann-
ara þjófa og illræðismanna,
sem karlkyns eru.
Það er ekki ætlun mín, að
taka upp hanzkann eða gerast
málsvari hinnar ógæfusömu
konu. Ég þekki hana ekki neitt.
Vitað er þó, að konan hefir ver-
ið í nauðum stödd, og mætti því
sennilega finna henni eltthvað
til málsbóta.
Plestir kjósa fremur að gleðja
aðra en hryggja á jólahátíð-
inni. Og þess hefðu blöðin mátt
minnast, eða þeir sem að þeim
stóðu — að ekki er drengilegt
að bæta á raunir bágstaddrar
konu með því, að hraða eins og
gert var, að birta almenningi
nafn hennar, og að ekki hefði
„happ úr hendi sloppið“ þótt
það hefði verið dregið fram
yfir hátíðina, eða þangað til
konan hefði orðið heil heilsu og
dómur verið felldur í máli
hennar.
Það er álitamál hvort réttara
sé yfirleitt, öðrum til viðvörun-
ar, að birta nöfn þeirra ógæfu-
manna, karla eða kvenna, sem
refsiverð afbrot fremja, eða
leyna nöfnum þeirra til þess, að
auka ekki sektarþungann og
niðurlæginguna í augsýn al-
mennings. Ég leiði hjá mér í
þetta sinn að rökræða um
þetta. En ef dagblöðin — eins
og raun ber vitni um — telja
síðari aðferðina mannúðlegri,
þá hafa þau nú með fréttaburð-
inum um afbrot veslings ungu
konunnar, gert óþarfa og ó-
sæmilega árás á garðinn þar
sem hann er lægstur.
Reykjavík, 31. des. 1946.
Ástríður G. Eggertsdóttir.
Yfirlýsing
Vegna ummæla bæjarfulltrúa
Jóns Axels Péturssonar á síð-
asta fundi bæjarstjórnar
Reykjavíkur, vill Sölunefnd
setuliðseigna taka fram að það
er með öllu tilhæfulaust að við-
skilnaður nefndarinnar, eða
starfsmenn hennar, á her
mannaskálum þeim er hún hef-
ir aíhent bæjarsjóði, hafi valdið
Reykjavíkurbæ útgjöldum er
nema tugum eða jafnvel hundr-
uðum þúsunda króna. Þær viö-
gerðir, sem bæjarsjóður hefir
orðið að láta framkvæma á
skálum þessum stafa af orsök
um, sem eru Sölunefndinni með
öllu óviðkomandi.
Um þá byggingu er bæjar-
fulltrúinn gerði sérstaklega að
umræðuefni, skrifstofur brezka
flotans í landi Einarsstaðar, er
(Framhald á 4. síöu)
ég gekk stöðugt á bratta'nn, því
ekki gafst mér kostur á aö átta
mig á neinu sökum myrkurs og
snjóþoku. En eitthvað var ég
öðruvísi en ég átti vanda til að
vera. ÞaÖ var sem eitthvað
þungt farg lægi mér bæði á sál
og líkama, en áfram hélt ég sem
i leiðslu. Hvorki fann ég ’til ótta
né kvíöa þótt ég væri villtur á
fjöllunumm. Ég vissi að mér
mundi takast að halda á mér
hita um nóttina þótt ég máske
yrði að halda kyrru fyrir unz
birta tæki af degi og ég gæti'
áttað mig, og mat hafði ég nóg-
an, eins og áður er sagt. Aðal-
hættan var sú, að ef ég héldi
þannig áfram í blindni gæti ég
hrapað fyrir björg eða gljúfur.
Vissi ég því að skynsamlegra
mundi að bíða unz birta tæki. En
áfram hélt ég. Það var sem ég
væri knúinn áfram af ósýnilegu
afli. Loks tók að halla undan
fæti, en ekki vissi ég hvort ég
væri að halda áfram eða snúa
aftur. Ég afréð þó að halda á-
fram niöur brattann, því ein-
hvern tlma hlyti ég að koma til
sjávar og mundi ég þá vonandi
átta mig hvort sem það yrði
Barðastrandar- eða Arnarfjarð-
ar megin. Þá er ég hafði gengið
niður eftir um stund fannst mér
allt í einu sem einhver mikill
þungi legðist á herðar mér, eða
öllu heldur sem mér væri hrund-
ið. Ég missti fótanna og hrapaði
langt niður að mér fannst. Ekki
vissi ég hvaö lengi ég lá eða
hvort ég aigerlega missti með-
vitund, En þegar ég rankaði við
mér varð mér það fyrst fyrir
að þreifa kringum mig, og fann
að alls staðar stóg grjót upp úr
snjónum. Reyndi ég þá að
staulast á fætur, og fann ég þá
að ég var hvorki beinbrotinn né
meiddur og mátti það furðu
kalla í slíkri grjóturð sem þar
var. Nokkuð var ég máttfarinn
og stiröur, en liðkaðist skjótt er
ég hóf gönguna á ný. Nú fór að
birta af degi og snjóþokunni að
létta svo að ég sá á sjó. Ég hélt
nú göngu minni til sjávar, en
ekki tókst mér að átta mig né
þekkja pláss það er ég var kom-
inn í. En er ég hafði gengið
stuttan spöl með sjónum, kom
ég að bát, sem hvolft hafði verið
fyrir ofan flæðarmálið. Vissi ég
þá að skammt mundi til manna-
byggða. Athugaði ég nú bátinn
og sá að það var bátur Bjarna
í Trostansfirði. Var nú allt í
einu eins og létt væri af mér
þungu fargi og fann að ég var
alhraustur, bæði á sál og lík
ama, og óhugð sú er yfir mér
hafði legið alla leiðina frá því
er ég fór frá Hellu var nú ger
samlega horfin. Því engu var
líkara en verið væri að villa um
(FramhaldA 4. síðu)
ALICE T. HOBART:
Yang og yin
Peter svaraði ekki. Gráar, endalausar fylkingar liðu fyrir hug-
skotssjónir hans — endalaus lest fátæklinga, sem leitað höfðu á
hans náðir í sjúkrahúsinu. Skorturinn hafði knúð þá til ópíum-
uotkunar, og skorturinn hafði rutt eitrinu braut í líkama þeirra.
Og nú ætluðu þeir líka að kenna þeim að reykja sígarettur, sem
oru miklu dýrari en heimaræktaða píputóbakið. Hvers vegna?
Til þess að soga arðinn af erfiði þeirra niður í vasa kristinna
auðmanna!
Það var ógæfa hinnar kristnu siðmenningar, að fikn hennar
eftir gróða drap ávallt niður hugsjónir hennar, mannást og misk-
unnsemi. Kaupmannsandinn er alltaf samur við sig, hugsaði
Peter, þegar hann var setztur upp í burðarstólinn sinn. Hann var
ævinlega jafn gráðugur og tillitslaus. Öll verzlun laut sömu lög-
málum og ópíumverzlunin.
XIX.
PETER hafði verið send óvenjuleg gjöf: Peningar til stofnunar
handlækningasjúkrahúss. Gefandinn setti þau ófrávíkjan-
legu skilyrði, að sjúkrahúsið yrði notað til skurðlækninga,
oað yrði að vera eins stórt og kostur væri á og ekkert af pening-
unum mætti nota til kaupa á lækningatækjum. Peter varð mjög
undrandi. Hann hafði aldrei reynt skurðlækningar í sjúkrahúsi
sínu, og hvað átti hann að gera við stórt sjúkrahús, sem ekki var
búið nauðsynlegum tækjum?
Skjöldur úr bronsi fylgdi þessari gjöf. Á hann var letrað flétt-
uðum bókstöfum: Til minningar um James Dalton. Þessi skjöldur
átti sýnilega að skarta yfir höfuðdyrum sj úkrahússins. Peter
brosti napurt, þegar hann sá þennan skjöld. Honum hefði ekki
komið á óvart, þótt einhver hefði sagt honum, að herra James
Dalton hefði grætt fé sitt á því að selja Kinverjum ópium eða
tóbak. Flestar trúboðsstöðvarnar lifðu á náð kaupsýslumannanna.
Eftir langar bollaleggingar ákvað Peter, að þessi nýja bygging
skyldi reist milli húss hans og sjúkrahússins. Það var Díana ein,
sem andæfði þessu. „Ég hafði hugsað mér, að barnið fengi þennan
blett að leikvelli," sagði hún.
Peter hugsaði sig um. „Ég sé ekki, að húsið geti verið annars
staðar,“ sagði hann loks. „En ég get látið byggja það alveg út við
garðmúrinn, svo að það skyggi ekki á gluggana þína. Þá geta
iíka aðaldyrnar snúið út að götunni, en dyrnar út í garðinn nota
ekki aðrir en ég sjálfur. Þá verður líka dálítill blettur á milli
hússins okkar og nýbyggingarinnar — gæti það ekki orðið sæmi-
legur leikvöllur handa barninu?“
Díana var döpur í bragði. „Hann blasir við allra augum. — En
eg gæti skýlt honum dálítið með því að rækta hávaxna runna
umhverfis hann,“ bætti hún við, ofurlítið glaðlegri á'svipinn.
Þetta nýja hús var byggt. Hinn hái götumúr var framhlið þess.
Mestur hluti gólfhæðarinnar var einn salur — eins konar biðstofa
handa sjúklingunum. Fyrir gluggana voru settar járngrindur, en
inn í þennan sal var gengið beint af götunni. Því styttra sem var
inn af götunni, þeim mun betra. Lækningastofan var á þeim hluta
gólfhæðarinnar, sem gekk lengst inn i garðinn.
Peter uppgötvaði bráðlega, að nýtt hús verður ekki reist í Kína,
sn þess að hlíta margvislegum boðorðum. Bambusstengur grind-
arinnar gnæfðu hátt yfir það, sem byggingunni var ætlað að
vera, og efst á endana höfðu verið bundnir vendir af grænum
greinum.
Feng shúi,“ sagði kinverski byggingarmeistarinn, þegar Peter
spurði, hvað þessi skreyting ætti að þýða. Hann var mjög lág-
mæltur og svo flutti hann langa og lítt skiljanlega ræðu um
jafnvægið í tilverunni, sem ætti að gera þessa nýju byggingu að
giftudrjúgu sjúkrahúsl. Eða það skildist Peter að minnsta kosti
að væri markmiðið.
En húsameistarinn, gamall og lotinn maður, hafði aðeins sagt
það, sem honum þótti bezt henta. Það er tilgangslaust að ætla
að koma þvi inn í höfuðið á þessum barbara, hafði hann sagt við
sjálfan sig. Þetta jarðrask allt var mjög hættulegt, og það virtist
þessi útlendi I Sheng alls ekki skilja. Andar skuggaveraldar-
lnnar gátu hefnt sín grimmilega á mönnum, því að friði þelrra
var raskað. En nú hafði hanp bundið laufgaðar greinar á bamb-
usstengurnar, og þá myndu andarpir halda, að þarna væri ris-
inn bambuslundur og ekki sjá það jarðrask, sem gert hafði verið.
í þetta skipti lét Peter afskiptalaust, þótt hinn kinverski bygg-
ingameistari hefði sína siði. Það var ekki fyrr en komið var að
skurðstofunni, að hann einbeitti sér til þess að koma vilja sín-
um fram. „Hér eiga að vera þrír stórir gluggar,“ sagði hann.
„Eins og Fei I Sheng vill,“ tuldraði gamli maðurinn og tróð i
pípu sína. „Ai“, sagði hann, þegar Peter var kominn úr augsýn
„Ætli það sé ekki skárst, að ég láti skynsemina og kunnáttu
mína ráða — nú eins og endranær? Einn gluggi er yfrið nóg. Og
einn gluggi er miklu ódýrari en þrír.“
Tvívegis varð að rífa vegginn niður, áður en húsameistarinn
lét undan síga og Peter fékk vilja sínum framgengt. En þrír urðu
gluggarnir að lokum.
Svo lauk þessari baráttu hinna tveggja fjarskyldu aðila
Byggingunni var senn lokið, og allt var í meginatriðum eins og
Peter hafði hugsað sér. Hann stóð fyrir framan aðaldyr þessa
nýja sjúkrahúss og horfði upp í bláan geiminn. Þau Díana höfðu
akveðið að skoða hina nýju byggingu í sameiningu. Hún var þeg
ar komin inn og beið hans.
„Byggingameistarinn hefir gert sig sekan um slæm mistök,'
sagði hún, undir eins og Peter nálgaðist. „Gólfið á neðri hæð-
inni er of hátt. Það er hærra en gólfið í gamla sjúkrahúsinu:
„Allt er eins og I Sheng óskaði," sagði byggingameistarinn og
virti nýtt, gljáandi gólfið fyrir sér með sýnilegri ánægju.
„Gólfið er þó of hátt,“ sagði Peter.
„Það munar ekki neinu — ch’ a pú tó — hér um bil rétt.
Gamli maðurinn spennti greipar inni í kyrtilermunum. „Eitt
eða tvö þrep — og svo er sá vandi leystur."
KeðjuráFarmall
dráttarvélar
Samband ísl. samvinnuf élaga
BOKAUTGAFA
Menningarsjóðs og
Þjóðvinaf élagsins
gerir hverjum manni fært að, eignast safn valinna bóka.
Félagsbækurnar 1916 eru allar komnar út.
Almanak Þjóðvinafélagsins 1947 flytur grein um undralyfið penisil-
lin eftir Sigurjón Jónsson lækni, yfirlitsgrein um íslenzk vegamál eftir
Guðbrand Jónsson bókavörð, Árbók íslands 1946, og fleira.
Úrvalsljóð Gríms Thomsens. í bókinni eru 65 kvæði, sem Andrés
Björnsson mag. art. hefir valið. Hann ritar einnig snjallan formála
um skáldið. Þetta er fimmta bókin í safninu íslenzk úrvalsrit. Hinar
eru- eftir Jónas Hallgrímsson, Bólu-Hjálmar, Hannes Hafsteín og
Matthías Jochumsson.
Heimskringla, I. bindi, búin til prentunar af dr. Páli E. Ólasyni. —
Útgáfa þessi er mjög falleg, með myndum og litprentuðum uppdrætti.
Þeir, sem vilja tryggja sér bókina, þurfa strax að gerast félagsmenn,
þar sem upplagsstærðin er miðuð við félagafjölda.
Heimsstyrjöldin 1939—1945, síðara bindi, eftir Ólaf Hansson, sögu-
kennara Menntaskólans í Reykjavík. Saga þessa mikla hildarleiks er
þarna rakin í glöggu og skemmtilegu máli. Til skýringar eru margar
myndir og uppdrættir. Þessi bók er mikils virði hverjum þeim, sem
vill leitast við að skilja orsakir ýmissa stærstu viðburöa samtíðar
sinnar.
Andvari 1946 flytur ritgerð um Sigurð Eggerz eftir séra Jón Guðna-
son. Þorkell Jóhannesson prófessor ritar ferðaminningar af Snæfells-
nesi, Jónas Jónsson alþm. grein um skógrækt við íslenzka sveitabæi
og Runólfur Sveinsson skólastjóri á Hvanneyri um landbúnað í
Bandaríkjunum og nokkrar tillögur um landbúnað á íslandi. Þá flyt-
ur ritið grein um gróðurmenjar í Þórishlíðarfjalli ef{ir Jóhannes Ás-
kelsson jarðfræðing.
Félagsmenn fá þessar 5 bækur fyrir aðeins 30 kr. Heimskringlu og
úrvalsljóðin er hægt að fá í bandi fyrri aukagjald.
Heiðinn siður á íslandi, skemmtilegt og fræðandi rit um trúarlíf
íslendinga til forna, eftir Ólaf Briem mag. art., kom út á síðastl. ári.
Allir, sem íslenzkum fræðum unna, þurfa að eignast þessa bók. Enn
eru nokkur eintök óseld.
Nýir félagar geta fengið allmikið af hinum eldri félagsbókum við
hinu upprunalega lága vérði, svo sem hér segir: Ársbækur 1942 : 5
bækur fyrir 10 kr., 1943: 4 bækur fyrir 10 kr., 1944: 5 bækur fyrir 20
kr. og 1945: 5 bækur fyrir 20 kr. Af sumum þessara bóka eru mjög
fá eintök óseld.
Sleppið ekki tækifærinu til aff gera sérstaklegra góff
bókakaup, þrátt fyrir dýrtíffina.
Félagsmenn i Reykjavík eru beðnir að vltja bókanna sem fyrst að
I/verfisgötu 21, efrl hæð, opið kl. 1—6, sími 3652.
Umboffsmenn eru um land allt.
Tilkynning
frá Nýbýlastjórn
Þeir bændnr, sem byrjað liafa á í-
biiðarlmsabyggingum á jjörðum sínum
fyrir árslok 1946 og sótt liafa um end-
urbyggingarstyrk, skulu hafa sent til
nýbýlastjórnar fyrir 31. marz.ii. k., yf-
irlýsingu um það, hvort |»eir vilja njóta
réttinda samkvæmt lögumnn frá 1941
og fá styrk og lán samkvæint þeim eða
komast undir lögin frá 1946, með því
að endurborga fenginn styrk og njóta
réttinda til hærri lána samkvæmt þeirn
lögum.
Nýbýlastjórn ríkisins