Tíminn - 15.01.1947, Blaðsíða 1
RITSTJÓRI:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON
ÚTGEPANDI: :
FR AMSÓKN ARPLOItKURINN
Símar 2353 og 4373
FRENTSMIÐJAN EDDA h.í.
RITST JÓRASKRIPSTOFUR:
EDDUHÚSI. Llndargötu 9 A
Símar 2353 og 4373
APGREIÐSLA, INNHEIMTA
OG AUGLÝSINGASKRIPSTOFA:
EDDUHÚSI, Lindargötu 9 A
Sími 2323
31. árg.
fiteykjavík, miðv.daginn 15. jaitúar 1947
9. blað
%
Aðalsteinn Kristins-
son látinn
BRLENT YFIRLIT:
Flytja Bretar aðalstöðvar sínar
við Miðjarðarhaf til Cyprus?
Fyrir nokkru var skýrt frá því í fréttum, að Bretar hefðu af-
hent egipzku stjórninni stöðvar sínar í Alexandríu, en þar hafa
þeir haft helztu flotastöð sína við Miðjarðarhaf undanfarna
áratugi. Ástæðan til þessa er sú, að Bretar hafa talið rétt að
verða við sjálfstæðiskröfum Egipta. Hins vegar munu þeir ekki
bafa í hyggju að sleppa áhrifastöðu sinni við Miðjarðarhafið,
heldur aðeins að færa hana til. Stundum er gizkað á, að þeir
ætli að koma sér upp nýjum stöðvum í Palestínu, en sennilega
þykir þeim staðurinn ótryggur. Fleira bendir tö, að þeir geri
Cypern að aðalbækistöð sinni við Miðjarðarhaf á komandi
árum.
* Fregnir frá Cypern virðast
staðfesta, að Bretar hafi þar
mikinn undirbúning með hönd-
um. Þúsundir þýzkra fanga
vinna þar við járnbrautarlagn-
ingu i Famagusta, þar sem eru
beztu hafnar'skilyrði eyjarinnar,
er verið að vinna að mikilli
hafnargerð. Þar getur orðið með
tímanum hin fullkomnasta
flotastöð. Ótrúlega mikið af her-
gögnum og olíu hefir verið
flutt þangað að undanförnu.
í tveimur undangegnum
heimsstyrjöldum hefir Cypern
komið lítið við sögu. Hins vegar
bendir lega hennar til, að hún
geti orðið þýðingarmikill stað-
ur í hernaíðaxtafli framtíðar-
innar. Ítalía er ekki lengur her-
veldi og átökin hafa flutts til
austurhluta Miðjarðarhafs.
Frá Cypern er auðvelt að fylgj-
ast með siglingum til Svarta-
hafsins. Þaðan er gott að vernda
siglingar til Haifa, en þangað
liggja hinar miklu oliuleiðslur
frá Irak, sem fyrirhugað er að
auka stórlega. Auk hinna góðu
hafnarskilyrða í Famagusta eru
víða góð flugvallarskilyrði á
Cypern. Varnarskilyrði á eynni
eru yfirleitt góð og landbúnað
ur um daginn, en fékk affsvif arframleiðslan er það mikil, að
um kvöldiff og lézt nokkru siffar. hún getur fullnægt fjölmenn-
Fráfails þessa merka og mæta um her- Dvalarskilyrði fyrir her
, .___, eru þar óvenjulega heilnæm.
manns mun nánar minnst síffar Cypern hefir þyl flest skilyrðl
hér i biaffinu. til að geta orðið mikilveég her-
___________________________' stöð i framtíðinni.
| Cypern hefir frá fyrstu tíð
komið mjög við sögu og eru
CDI CtsJDA D FDFTTIR m&rgar frægar sagnir tengdar
CKLCINVMK ri\Li . henni. Þar steig Venus fyrst á
land, þar giftist Ríkharður
ljónshjarta Berengnria drottn-
ingu og þar var Desdemona
myrtur af Othello, svo að fá
dæmi séu nefnd. Flestar yfir-
ráðaþjóðir forntiðarinnar hafa
sett spor sín á eyna. Þar hafa
verið Föníkumenn, Egyptar,
Persar, Grikkir, Rómverjar og
Tyrkir. Þýðingarmest hafa á-
hrif Grikkja orðið. Árið 1878
varð það samkomulag milli
Breta og Tyrkja, að Bretar
skyldu fára með stjórn eyjar
innar, þótt hún tilheyrði á-
fram Tyrkjaveldi að nafninu til.
í stríðsbyrjun 1914 lögðu Bretar
Cypern endanlega undir sig og
fengu það viðurkennt við Lau-
sannesamningana 1923. Árið
1925 fengu eyjarskeggjar sér-
stakt löggjafarþing, en voru
sviptir því 1931 vegna óeirða
sem hlutust af grískum undir-
róðri. Af íbúunum, sem eru um
400 þús., eru Grikkir og Arm-
enar flestir, en þar næst Muha-
meðstrúarmenn.
Cypern er 9280 ferkm. að
flatarmálí. Tveir fjallgarðar
liggja yfir eyjuna frá austri
til vesturs og ná þeir víða
þúsund njetra hæð. Hæsti
tindurinn er 1952 m. Skógur vex
þar aðeins í hlíðum. Undirlend-
ið er mjög frjósamt. Landbún-
aður er helzti atvinnuvegurinn
og er bæði stunduð akuryrkja
og sauðfjárrækt. Framleiðsla á
gervifílabeinum er talsverð iðn-
aðargrein.
Ráð má gerh fyrir þvi, að það
Verður reist afgreiðslustöð fyrir áætlunarbíla?
Söguleg auglýsLngamynd
Affalsteinn Kristinsson, fyrrv.
framkvæmdastjóri S. t. S., lézt
aff heimili sínu, Fjölnisvegi 11,
í fyrrakvöld. Banamein hans
var hjartabilun. Hann var frísk-
Mikiff eldgos er nú á Luzon,
sem er fjölbyggðust Filippseyja.
Hraunstraumur hefir runnið á
stór svæði og hefir fólk orðið að
hverfa úr mörgum sveitum.
Vandenberg öldungadeildar-
maður hefir látið svo ummælt,
að veita þurfi andstæðingum
Rússa í Kína meiri hjálp.
í London er hafin undirbún-
ingsráðstefna varðandi friðar-
samninga við Þjóðverja, er byrj-
að verður að ræða á ráðherra-
fundinum í Moskvu í marz.
Taka þátt í henni fulltrúar stór-
veldanna fjögurra og 18 smá-
þjóða.
Flokfcur jafnaffarmanna á ít-
alíu hefir klofnað vegna sam-
starfsins við kommúnista.
Tsaldaris, forsætisráðherra
Grikkja, hefir leitað samstarfs
Vlð flokka lýðveldissinna, en
þeir neitað að taka þátt i stjórn
undir forustu hans. í Grikk-
landi hafa skemmdarverk
skæruliða aukizt að undanförnu.
Mikil óöld er nú sögð í Ung-
verjalandi. Kommúnistar krefj-
ást stórfelldra „hreinsana" til
að veikja andstöðufloltka sina.
Það olli ekki litlum hneykslum, er þcssi auglýsingamynd var sett upp
í London í haust. Margir ærukærir borgarar sendu harðorð mótmæli
vegna þessarar myndar, er þeim fannst svo hneykslanleg, Töldu þeir
leikkonuna, Jane Russel, sem myndin er af, vera ósiðlega lítið klædda á
myndinni og kröfðust þess að myndin yrði tafarlaust tekin niður. Varð
þessi auglýsingamynd almennt umræðuefni Lundúnabúa í haust, og
hefir sjálfsagt ekki verið svo slök auglýsingamynd.
Frumvarp lagt fram á Alþingi
Nýlega hefir veriff lagt fram í neffri deild frv. til laga um af-
greiðslustöðvar fyrir áætlunarbifreiðar. Frv. þetta er flutt af
samgöngumálanefnd, en er undirbúið af samgöngumálaráff-
herra. Þar sem hér er um mjög athyglisvert mál að ræffa, þykir
tétt aff rekja efni frv. og greinargerff þess í affaldráttum.
Mikil aukning útgerðarinnar
viö Faxaflða
Annars staðar stendur útgerðin i stað.
Samkvæmt upplýsingum, sem Fiskifélaginu hafa borizt víðs-
vegar að af iandinu um fyrirhugaða útgerff á vetrarvertíff þeirri,
sem nú er að hefjast, fer almennt fram undirbúningur undir
mikla þátttöku í vertíffarútgerffinni og sums staffar eru róffrar
þegar hafnir.
Frá velðistöðvunum við Faxa-
flóa, þ.e. frá Sandgerði til Akra-
ness, þar sem róörar eru nú ým-
ist þegar hafnir eða eru í þann
veginn að hefjast, munu að
þessu sinni verða gerðir út 171
bátur og er samanlögð rúm-
lesta tala þeirra 7236. Saman-
borið við árið áður, er hér um
nokkra aukningu á tölu bát-
anna að ræða, en þó einkum á
rúmlestatölunni. Voru þá gerðir
út frá hinum sömu veiðistöðum
114 bátar og var rúmlestatala
þeirra samanlögð 3964.
/ veiðistöðvunum austanfjálls
verða nokkrir bátar gerðir út,
aðallega frá Stokkseyri. Er ráð-
gert að þaðan gangi 5 bátar til
línuveiða, en ekki er vitað hvað
margir bátar verða gerðir út
frá Eyrarbakka. Er þó frekast
gert ráð fyrir að það verði til
dragnótaveiða með vorinu. Að
þessu sinni er fyrirhuguð ein-
hver útgerð frá Þorlákshöfn.
I
/ Grindayík verður útgerð nú
með piokkuð öðrum hætti en áð-
ur, að því leyti, að þaðan mun j
enginn opinn vélbátur gerður
út. Til skamms tima gengu það-
an eingöngu opnir vélbátar en
á síðari árum hafa þeir vikið
fyrir þilfarsbátum þar til nú,
að enginn verður gerður út.
Hafa hafnarbætur þær, sem
gerðar hafa verið í Grinda-
vík nú undanfarin ár, skapað
skilyrði fyrir útgerð hinna
stærri báta. 12 bátar verða
gerðir þaðan út á vertiðinni.
Frá V estmannaeyjum hafa
ekki enn borizt greinilegar
fregnir, en þar mun útgerðin
heldur hafa dregizt, saman að
undaníörnu.
Frá veiðistöðvunum á Snœ-
fellsnesi verður útgerð með
svipuðum hætti og undanfarið.
Frá Sandi er einvörðungu um
að ræða útgerð opinna vélbáta.
Frá Ólafsvík verða gerðir út 4
bátar, frá Grundarfírði 5 og frá
Stykkishólmi 6. Verða allir
þessir bátar gerðir út á línu-
veiðar nema einn i Stykkis-
hólmi, sem verður með botn-
vörpu.
/ Vestfirðingafjórðungi verð-
ur útgerð með svipuðu móti og
undanfarið, en þó má búazt
við, að þátttaka verði jafnvel
eitthvað minni, en t. d. á fyrra
ári.
Taia báta í hinum ýmsu
veiðistöðum verður væntanlega
sem hér segir:
Patreksfjörður 3, Þingeyri 3,
Suðureyri 5, Hnifsdalur 4, Súða-
vík 2, Bíldudalur 3, Flateyri 2,
Bolungarvík 8, ísafjörður 12,
og Hólmavík 4.
Eru hér eingöngu taldir þil-
farsbátar, en auk þeirra er gert
ráð fyrir að allmikill fjöldi
smærri báta verði gerður út er
líður fram á veturinn. Eru bát-
arnir á annan tug færri, en var
á fyrra ári og mun það liggja í
því aðallega, að erfiðleikar eru
á að fá menn á þá. Bátarnir
verða allir á línuveiðum nema
1 eða 2, sem ráðgert er að fari
botnvörpuveiðar.
geti sætt talsverðri mótspyrnu
ibúanna, ef Bretar koma sér
upp miklum herstöðvum á
Cypern. Svo kann því að fara,
að Cypern verði þrætuepli stór-
veldanna fyrr en varir.
I Austfirðingafjórðungi verð-
ur aðallega gert út frá Horna-
firði, svo sem jafnan áður. Er
ráðgert að þaðan verði gerðir
út 14 bátar og er það sama tala
og árið áður. En þeir eru flestir
aðkomubátar frá Austfjörðum.
Allir verða þeir á línu. Eru all-
miklir erfiðleikar á því á Horna-
firði, að losna við aflann eftir
að útflutningur isvarins fisks
(Framhald á 4. síðu)
Affalefni frv. er svohljóðandi:
Ríkisstjórninni er heimilt að
byggja og reka afgreiðslustöðv-
ar í Reykjavík-og þar annars
staðar, sem þörf er, fyrir þær
bifreiðar, sem annast áætlunar-
ferðir á sérleyfisleiðum.
Hlutáðeigandi bæjar- eða
sveitarfélög skulu, án endur-
gjalds, láta í té nægilega stórar
og góðar lóðir undir stöðvarnar
á þeim stöðum, er bezt henta
með tilliti til umferðar.
Til niðurgreiðslu byggingar-
kostnaðar skal árlega verja %
hlutum sérleyfisgjaldsins, svo
skal og heimilt að leita eftir
þátttöku hlutaðeigandi bæjar-
eða sveitarfélags um framlag
til byggingar stöðvar.
Stöðvarnar skulu reknar af
ríkissjóði, og skulu þær taka að
sér, gegn ákveðnu gjaldi, alla af-
greiðslu áætlunarbifreiða fyrir
sérleyfishafa, samkvæmt reglu-
gerð og gjaldskrá, er samgöngu-
málaráðherra setur um starf-
rækslu stöðvanna.
í greinargerð frv. segir svo:
Núverandi afgreiffslutilhögun
óviffunandi.
Þótt í frumvarpi þessu sé
gert ráð fyrir fleiri en einni af-
greiðslustöð og það því ekki
staðbundið aðeins við Reykja-
vík, er þörfin þar brýnust, svo
að gera má ráð fyrir, að i Rvík
verði hafizt hgnda um byggingu.
Greinargerðin er því miðuð við
þann stað.
Eins og kunnugt er, hefir á-
stand það, sem ríkt hefir og ríkir
enn um afgreiðslu áætlunarbif-
reiða, verið lítt viðunandi, og er
sannarlega þörf úrbót a í þvi
efni.
Sérleyfisbifreiðar þær, sem
aka héðan frá Reykjavik, eru
nú afgreiddar frá eftirtöldum
stöðum í bænum:
1. Torginu við gamla Jes Zim-
sen-húsið,
2. Lækjartorgi,
3. Bifreiðastöðinni Heklu,
Hafnarstræti 21,
4. Bifreiðastöð íslands, Kalk-
ofnsvegi,
5. Bifreiðastöðinni Bifröst,
Hverfisgötu 6,
6. Bifreiðastöð Steindórs,
Hafnarsj;ræti 2,
7. Bifreiðastöð Reykjavíkur
við Lækjargötu,
8. Frímanni Frímannssyni,
Hafnarhúsinu,
9. Guðjóni Jónssyni, Hverfis-
götu 50,
10. Verzluninni Von, Lauga-
vegi 55,
11. KRON, Hverfisgötu 52,
12. Hróbjarti Bjarnasyni,
Grettisgötu 2.
Enginn þessara afgreiðslu-
staða hefir upp á góð afgreiðslu-
skilyrði að bjóða, og nær allir
mjög léleg, þar sem þrengsli
eru mikil bæði á gðtum, sem bíl
arnir standa á í mörgum tilfell-
um við afgreiðslu fólks og far
angurs, svo og einnig í því hús-
næði, sem afgreiðslunum fylgir.
Þá er og, að margir þessara af-
greiðslustaða eru illfinnanlegir
nema fyrir kunnugt fólk. enda
margir orðið að fara stöð af stöð
til þess loks að finna þá réttu,
sem afgreiðslu hafði á þeirri
leið, sem ætlunin var að fara.
Dæmi eru til þess, að þegar far-
þegi var loks kominn á rétta af-
greiðslustöð, „var áætlunarbif-
reiðin farin.“
Bygging stórrar afgreiffslu-
stöffvar nauffsynleg.
Til þess að standa straum af
kostnaði slíkra bygginga, sem
hér eru áætlaðar, mætti árlega
verja % hlutum sérleyfisgjalds-
ins, eins og gert er ráð fyrir í lög
um um skipulag fólksflutninga
með bifreiðum, en sérleyfis-
gjaldið allt mun nema um 400
þúsund krónum á ári.
Þá væri ekki óeðlilegt, að leit-
að yrði til Reykjavíkurbæjar
um þátttöku í byggingu stöðv-
arinnar og framlags, sem næmi
Vs hluta kostnaðar.
Nauðsynlegar byggingar og
önnur mannvirki í sambandi við
stöðina jjrðu:
1. Afgreiðsluhús, þar sem fyr-
ir er komið eftirfarandi:
a. afgreiðslusal,
b. biðsal fyrir ferðafólk,
c. veitingasal fyrir ca. 100—
150 mannts,
d. eldhúsi,
e. biðherbergí fyrir bifreiða-
stjóra,
f. geymsluherbergi fyrir send-
ingar, sem berast til afgreíðslu,
g. geymsluherbergi handa sér-
leyfishöfum,
h. umferðarmálaskrifstofu
póstmálastjórnarinnar og skrif-
stofu fyrir stjórn stöðvarinnar,
i. Skrifstofu og fundaher-
bergi skipulagsnefndar fólks-
flutningji,
j. skrifstofum Ferðaskrif-
stofu ríkisins.
2. Yfirbyggðir afgreiðslupall-
ar, þar sem sórleyfisbifreiðar
eru afgreiddar við burtför og
kpmu.
3. í landi stöðvarinnar þarf
einnig £$ vera:
a. bifreiðaverkstæði,
b. smurstöð fyrlr sérleyfis-
bifreiðap»
Þá þyrfti að ætla pláss ná-
lægt afgreiðslustöðini fyrir smá-
bifreiðastöð (leigubifreiðar).
Rikiff ætti aff reka af-
greiffslustöðina.
Eðlilegast væri, að ríkissjóður
ræki sjálfur afgreiðslustöðina
og léti fyrir ákveðið gjald sér-
leyfishöfum í té alla afgreiðslu
viðkomandi farþegum, pósti,
farþegaflutningi og öðrum
(Framhald á 4. síðu)
Síldveiðin í Kollafirði
Tuttugu bátar vóru að síld-
veiðum í gær og öfluðu þeir all
vel, en nokkuð' misjafnt. Síldin
var heldur smærri i gær en að
undanförnu.
Fregnir hafa nú borizt um
það, að síld er víða um Sundin.
Mikið af síld hefir sést inn í
Hvalfirði og í Hafnarfirði. Bát-
ar hafa þó ekki enn leitað á
veiðar annars staðar en í Kolla-
firði, þar sem að undanförnu
hefir verið góður afli. í gær
gerðu þrír bátar tilraun til að
veiða síldina í „troll“, en ekki
var kunnugt um árangur af
veiðiferð þeirra í gær er blaðið
fór í prentun.
í dag verður endanlega á-
kveðið hvort síldin verður flutt
norður til bræðslu Að undan-
förnu hefir síldin verðið látin
í frystihús eða verið söltuð. Nú
verða frystihúsin að hætta að
taka á móti sild, þar sem þorsk-
veiðarnar eru nú að hefjast og
húsin verða að fara að veita
fiskinum móttöku,