Tíminn - 18.01.1947, Blaðsíða 3

12. blað
TfMirciV, laugardagiau 18. janúar 1947
3
SVO KEMUR HÉR annað bréf. Það
er ekki um nauðganir hermanna, held-
ur annan ófögnuð í landi okkar —
ófögnuð, sem við eigum sjálfir sök- á
með gáleysi okkar. Og það er ekki frá
Reykjavíkurkonu, heldur karlmanni,
sem nefnir sig Gamla. Þetta bréf er
sem sagt um villiminka. Það hljóðar
svo:
„EITT ER ÞAÐ, sem mig langar
til að fræðast um og því hripa ég
þér nú línu, Grímur minn, þó að ég
hafi takmarkaðan tima. Ég hugsa, að
þú farir ekki að ljúga neinu að mér.
Hvernig er það með vijliminkana á fs-
landi?
MÉR ER SAGT, að það muni vera
orðið talsvert af þeim ófögnuði. Mað-
ur, sem er kunnugur í nærsveitum
Reykjavíkur, sagði mér, að minkar
hefðu eyðilagt æðarvarpið í Þerney
og þykir mér það engin furða, eftir
því sem þessum kvikindum er borin
sagan. Mér er sagt, að þegar þeir
komizt i hænsnahús, bíti þeir hverja
hænuna af annarri á hálsinn og
leggi þær síðan í röð, þannig, að þær
snúi allar eins. Þessir óþokkar myndu
þvi ekki vera lengi að myrða nokkur
hundruð æðarkollur, þar sem þeir
kæmu í varp, eftir því sem sagt er
af grimmd þeirra, lipurð og hörku. —
Mér þykja þetta slæmar fréttir, en
þori ekki annað en að trúa þeim.
Hætt er við, að villt fuglalíf láti á
sjá, þar sem villiminkur heldur sig, og
er mörgum sárt um það, þó að eðli-
lega skipti mestu um æðarfuglinn.
Þá er líka hætt við því, að þessir
náungar yrðu djarftækir til nytja-
fiska í ám og vötnum, því að þeir
kváðu vera bæði þolnir og slyngir á
sundi.
MÉR PINNST NÚ, ef svo mikil
brögð eru orðin að villiminkum hér,
sem margt bendir til, að gera verði
ráðstafanír til að halda þeim í skefj-
um, hvaða ráð sem þar væru tiltæki-
legust. Ætli það mætti ekki hafa eln-
hver not af dugandi veiðihundum við
það? Ég held, að það gæti borgað sig
að halda einn veiðimann með hunda
á alþjóðarkostnað, til að sporna við
þessum ófögnuði".
ÉG HEFI FÁU við þetta að bæta.
Það er víst ekki ofsögum sagt af því,
hversu grimmur minkurinn er, og satt
er það líka, að villtur minkur er víða
orðin hin mesta plága. Gagngerðar
ráðstafanir til þess að útrýma villi-
minkl eða halda þessari plágu í skefj-
um, hafa þó ekki verið gerðar. Jllns
vegar eru greidd þrjátíu króna verð-
laun fyrir hvert skott af villiminki,
sem H. J. Hólmjárn loðdýraræktar-
ráðunaut er fært í skrifstofu Skóg-
ræktar ríkisins í Reykjavík. — Ég
tek fúslega undir það, að brýn nauð-
syn er á að gera öflugri og skipulagð-
ari ráðstafanir tll útrýmingar villi-
minki en enn hefir verlð gripið til.
Hér er mikið í veði. Menn geta ekki
ætlazt til þess af minkaskömmunum,
að þeir komi allir hlaupandi inn í
veizlusali Hótel Borgar til þess að
láta drepa sig þar með ölflösku í ein-
hverri gluggakistunni, eins og einu
sinni bar við.
ÉG BIRTI hér um daginn fáein
dæmi um verðlagið í búöunum núna
fyrir jólin. Sumir hafa kunnað mér
þakkir fyrir, aðrir ekki. Það er eins og
gengur — refunum þykir til dæmis
sjálfsagt ekkert vænt um manninn,
sem kemur að greninu, virðir fyrir
aðdráttinn og hugsar þessu skaðræð-
isdýri þegjandi þörfina. — Og vitan-
lega eiga hér ekki allir óskipt mál.
ÝMSIR HAFA GERT SÉR ÓMAK
til þess að segja mér frá fleiri dæm-
um um óhóflegt verðlag á tilgreind-
um hlutum, og ég vona, að enginn
misvirði við mig. þótt ég nefni aðeins
eitt þeirra að þessu sinni. Ómak þeirra
er samt sem áður ekki unnið fyrir gýg.
Framtak þeirra sannfærir mig meðal
annars um það, að hér hefir verið
hreyft við máli, sem menn hafa fundið
til, að þörf var á að ræða. Ef til vill
kem ég líka fleiri dæmum um okrið á
framfæri seinna meír.
• ÞETTA DÆMI, sem ég ætla að
nefna núna, er um bananana. Banan-
ar voru á boðstólum í einstöku verzl-
unum í Reykjavík fyrir jólin. En eng-
inn skyldi halda, að sú vara hefði
ekki verið verðlögð feimnislaust. Rösk-
lega fingurlangir tittir kostuðu sjö til
átta krónur. Eins og maðurinn, sem
færði mér þessar fréttir, sagði — það
voru ári dýr matarkaup, þótt maður
kalli ekki allt ömmu sína.
RÁÐLAGIÐ HJÁ BÆJARYFIR-
VÖLDUNUM hefir verið dálítið til
umræðu síðustu dagana. Ýmislegt
smáskrítið hefir komið í ljós, en sjálf-
sagt er meira í myrkrunum hulið enn-
þá. Þessar umræður hafa komið tals-
verðri hreyfingu á ýmsa bæjarbúa, er
orðið hafa fyrir ranglæti bæjaryfir-
valdanna eða komið í snertingu við
stjórnleysið. Reykvískur iðnaðarmaður
hefir sent mér stutt bréf um síðustu
skipti sín við hitaveituna,
„JÁ,“ segir hann — „ég las í gær
frásögn blaðanna um umræðurnar út
af bæjarreikningunum. Hann er vel
launaður, þessi forstöðumaður bæjar-
stofnunarinnar, sem flestar uppbæt-
urnar hefir. Ætli það s* ekki álíka
víðar í okkar ágæta bæjai'félagi. Eitt-
hvað verður af öllu þessu sem pínt er
út úr okkur skattborgurunum, því að
ekki eru framkvæmdirnar að sama
skapi. Og til þess að geta farið með
almannafé á þdnnan hátt, leyfa bæj-
arstofnanirnar sér að láta sendimenn
sina ráðast inn á heimili í bænum og
loka fyrir hitann í kuldaveðráttu. Ég
hefi ’/ýlega orðið fyrir slíku, og það
enda þótt ég hafi greitt hvern réttan
reikning fyrir hita og rafmagn og
annað, sem bærinn lætur í té, við
fyrstu framvísun slíkra reikninga. —
Ég hygg, að þeir séu fleiri, er hafa
svipaða sögu að segja. Þótt menn kjósi
heldur að þegja en gera hávaða út af
slíku, ef þeir halda, að vel sé með féð
farið, þá er hætt við að kurr komi
upp, þegar það vitnast, að ráðs-
mennskan er, eins og nú hefir komið
á daginn."
breytingar skuli fara fram á
landamærum þjóða, nema með
yfirlýstum vilja hlutaðeigenda.
Þar er því lýst yfir, að hnefa-
rétturinn skuli framvegis ekki
hafa áhrif á framgang mála.
Að sjálfsögðu kemur oss eigi
til hugar, að stjórnarvöld Rúss-
lands óski eftir nýrri styrjöld,
en svo sýnist, sem undanfarnar
styrjaldir hafi eigi kennt þeim
þau einföldu sannindi, að sá,
sem vill efla friðinn, má eigi
seijast til þeira hluta, sem
honum geta aðeins hlotnast
í styrjöld eða við þær aðstæður,
sem hljóta að leiða til styrj-
aldar,
Þjóðirnar verða því allar að
kosta kapps um að efla eigin
hagsæld, ekki með því að risa
ein gegn annarri, heidur með
hinu, að gera sér náttúruöflin
undirgefin, með því að leysa sín
eigin vandamál með festu og
réttsýni, og leggja slíkt hið sama
til úrlausnar alþjóðavandamál-
um.
Leiðin að þessu marki er að
auka gagnkvæm kynni og skiln-
ing meðal þjóðanna, og kom-
um vér þá að þvi atriði, sem
veldur oss Bretum, og ég held
einnig öðrum þjóðum, mestum
áhyggjum gagnvart Sovét-Rúss-
landi, en það eru hindranir
þær, sem eru fyrir því„ að vér
getum átt gagnkvæm kynni við
rússnesku þjóðina. Vér vitum,
að vegna ritskoðunar og þröng-
skorðaðs útvarps eru Rússum
daglega sagðir þeir hlutir frá
umheiminum, sem eru fjarri öll-
um sanni, en þesar missagnir
eru engin tök að leiðrétta.
Það er vísasti vegurinn til
styrjaldar og mesta tjón, sem
stjórnarvöld eins lands geta
gert sinni eigin þjóð og jafn-
framt öllum heiminum, þegar
þau reisa múrvegg vanþekk-
ingar á milli síns heimalands og
umheimsins. Þegar stjórnarvöld
Rússlands hverfa frá þessari
villu sinni, þá birtir svo yfir i
alþjóðamálum, að mannkynið i
fyrsta sinni eygir mark hins
varanlega friðar.
ALICE T. HOBART:
Y ang og yln
rólegastur, „Smith er ekki kominn ennþá. Treystir þú mér?“
Díana opnaði augun og horfði beint framan í hann. „Betur en
nokkrum öðrum,“ sagði hún brosandi. Svo þyrmdi yfir hana á ný.
Peter beit á vörina. Hann var læknir — einn hinn bezti skurð-
læknir á sínu sviði. Nú þurfti hann að inna af höndum fæðingar-
hjálp — ákaflega létt og vandalítið verk. En hann þurfti aðstoðar
við. Hann ákvað að senda Wang Ma eftir Stellu. Hann varð að fá
betra ljós, og það var ekki til riema í sjúkrahúsinu. Hann skipaði
tíyraverðinum að sækja tvo burðarkarla og sjúkrakörfu.
Það var liðið fram að miðnætti — hvergi sást ljós í glugga. Svo
var dimmt í garðinum, að varla sáust handaskil. Ljósker dyra-
varðarins varpaði daufri glætu yfir næstu fótmálin. Tveir kín-
verskir burðarkarlar siluðust áfi'am með fléttaða dýnu á milli
sín — það voru sjúkrabörurnar. Peter gekk við hliðina á dýnunni
og hélt í hönd konu sinnar. Wang Ma rak lestina.
„Gætilega,“ hrópaði Peter, þegar komið var að sjúkrahúströpp-
unum.
„Rólegur, I Sheng'. Hina sjúku konu mun ekki saka,“ svaraði
annar burðarkarlinn, virðulega, en þó vingjarnlega.
Stella var þegar komin inn í handlækningastofuna. Þess sáust
engin merki, að henni væri brugðið. Hvert handtak hennar var
jafn öruggt og ætið fyrr.
Það var kveikt á stóra olíulampanum. Hann hékk beint yfir
skurðarborðinu, og hvít og skær birtan frá honum flæddi yfir
hinn þreklega, þjáða líkama Díönu. Peter einbeitti vilja sínum.
Þessi kona, sem þarna lá, var aðeins kona, sem þjáðist og þarfn-
aðist læknishjálpar.
Það var afstaðið. Díönu var borgið, og barninu var líka borgið.
Honum fannst það hreint og beint kraftaverk eftir á. Hann fékk
Wang Ma barnið til umsjár.
„Barn Wang Ma,“ tautaði gamla konan.
Peter hjálpaði Stellu til þess að búa út rúm í skurðarstofunni.
Hann þorði ekki að flytja Díönu heim að svo búnu, og aðrir hlutar
sj úkrahússins voru ekki upphitaðir. Hún var enn meðvitundar-
laus, þegar þau lögðu hana í þetta nýja rúm. Hann stóð kyrr um
stund og virti fyrir sér andlit konu sinnar. En þá var eins og
honum sortnaði fyrir augum. Hann þreif um axlir Stellu, grúfði
sig við brjóst hennar — og grét eins og barn.
En þetta var ekki nema snöggvast. Hann rétti úr sér — hann
var læknirinn, Díana sjúklingur hans. Hann ræskti sig, reyndi að
gera rödd sýna eins hressilega og hann gat. „Hún þarf styrkjandi
lyf — viltu sækja það?“ sagði hann við Stellu.
Stella flýtti sér fram fyrir og lokaði eftir sér dyrunum. Hún
nam staðar, áður en hún opnaði lyfjabúrið, hallaði sér stundar-
korn upp að þilinu og engdist sundur og saman. Svo lauk hún
erindi sínu.
XXIII.
ÞESSI atburður varð upphaf mikilla breytinga. Dlana hafði
ekki aðeins gefið barni lif, heldur einnig hinni nýju sjúkra-
húsbyggingu, sem hingað til hafði verið auð og tóm. Fyrsti
sjúklingurinn kom fáum dögum eftir að hún var flutt heim.
Það var snemma morguns. Peter var i þann veginn aö fara inn
1 sjúkrahúsið. Bakdyrunum var hrundið upp um leið og hann
gekk framhjá þeim. Ting Ta Shíh Fú, matsveinn Bergers, birtist
í gættinni. Hann stundi af kvölum og kipraði sig saman, svo að
hin siða svunta hans nam við jörð.
„I Sheng, ég er sjúkur, Ég vil neyta hinna máttugu lyfja þinna!“
Matsveinninn studdi báðum höndum á kviðinn, eins og hann væri
að missa út úr sér innyflin.
„Setztu þarna.“ Peter laut yfir hann og athugaði hann lauslega.
Maðurinn var kviðslitinn. Þær umbúðir, sem honum höfðu verið
veittar, voru lítils virði.
„Ting Ta Shí Fú,“ sagði Peter. „Ég get bjargað þér, en hér stoða
tkki lyf. Ég verð að skera þennan sjúkdóm brott.“
„Ai,“ svaraði maðurinn, „þá verð ég að leita ráða hjá móður
minni. Vill I Sheng spyrja húbónda minn, hvort ég megi yíirgefa
hús hans, svo að ég geti farið til borgar móður minnar?“
„Ta Shí Fú,“ sagði Peter. „Þú getur ekki farið heim til
móður þinnar. Þú deyrð strax í nótt, ef þú lætur mig ekki lækna
þig tafarlaust.“
Ting þagði. Sonarskyldan bauð honum að leita úrskurðar móður
sinnar, og þótt hann kveldist óstjórnlega og sæi dauðann nálgast,
gat hann ekki vikizt undan þeirri skyldu. Það var óguðlegt að láta
skera líkama sinn, og ef hann dæi, myndi hann koma lemstraður
til forfeðra sinna. Svo áhættu.r|ima ákvörðun gat enginn tekið að
ættmóðurinni forspurðri, því að hann gat leitt ógæfu yfir alla
ætt sina. „Þetta er stutt ferð,“ sagði hann. „Ég get verið kominn
aftur til I Sheng þegar í fyrramálið.“
„Þú lifir ekki nóttina af. Þú átt aðeins örfáar stundir ólifaðar,
Ta Shí Fú. Þiggðu hjálp mína og lifðu,“ sagði Peter.
„Það stendur ekki í mínu valdi . ...“
Allt í einu datt Peter ráð í hug: „í fjarveru móður þinnar ber
þér að hlíta forsjá húsbónda. þíns. Það er brot á sonarlegri skyldu
að deyja að þarflausu.“
Þetta hugleiddi Ting lengi. Svo rétti hann eins vel úr sér og
hann þoldi og sagði með virðulegu látbragði: „Ai, hann er hús-
bóndi minn. Ég geri það, sem hann býður.“
Peter áttaði sig ekki strax á því, að hann hafði unnið sigur. En
hálfri stundu siðar var hann að hefja fyrstu skurðaðgerðina, sem
hann framkvæmdi í Kína. Vinnumaður Bergers, náinn vinur Ting
Ta Shi Fús, stóð óttasleginn úti i horni i stofunni, og sjálfur
Berger var einnig viðstaddur til þess að sýna þjónum sínum, hve
mikils hann mæti þennan atburð.
En þegar Peter hóf aðgerðina, gleymdi hann öllu öðru — það
var eins og annað væri ekki til í öllum heiminum en þessi laskaði
KRAFTTALÍUR
fyrirliggjandi í eftirfarandi stærðum:
Fyrir 1 yz tonn
-2
3
- 5
Samband ísl. samvinnufélaga
Olíudrifin bátaspil
Höfum möguleika á að útvega olíudrifin línuspil,
akkeris- og lestaspil af þaulreyndri gerð, þar af
nokkur línuspil með stuttum fyrirvara.
Landssmiðjan.
r-— -----■----——■— —~------^~
ibúðarhús og gróðurhús
í Hveragerði á stórri, girtri og ræktaðri lóð með
hitaréttindum, er til sölu.
Upplýsingar snertandi söluna gefur
FRIÐSTEINN JÓNSON,
Ljósvallagötu 14, Reykjavík, simi 2423.
SJOTUGIíR:
Finnur Finnsson
á Hvilft í Onundarfirði.
Nýlega varð Finnur bóndi
Finnsson á Hvilft í Önundar-
firði sjötugur.
Finnur er 'fæddur 29. des-
ember 1876. Hann er sonur
hjónanna Finns Magnússonar
og Sigríðar Þórarinsdóttur, en
þau bjuggu þá á Hvilft. Finnur
var sonur Magnúnsar Einars-
sonar á Hvilft, bróður þeirra
Torfa á Kleifum og Ásgeirs í
Kollafjarðarnesi og síðar á Þing
eyrum. Magnús var tviburi við
Ásgeir. Bendir margt til þess,
að Magnús hafi verið líkur
bræðrum sínum, en þeir voru í
fremstu röð bænda þeirra, er
sátu á alþingi fyrstu áratugina
eftir endurreisn þess.
Kona Magnúsar Einarssonar
hét Ragnheiður Finnsdóttir.
Hún bjó lengi á Hvilft með
miklum myndarskap, eftir að
Magnúsar missti við. Var garð-
yrkjan á Hvilft t. d. langt á
undan því er almennt gerðist.
Finnur Finnsson missti föður
sinn ungur. Varð hann því
snemma að taka sinn hlut af
erfiðleikum lífsbaráttunnar, og
það jafnvel í ríkari mæli en þá
var títt um unglinga. Mætti vel
segja af því laglega sögu og
merkilega.
Árið 1904 fór Finnur til Ame-
ríku og var þar í 5 ár. Vann
hann þar ýmsa vinnu, bæði við
landbúnað og veiðiskap í vötn-
um. En hann gleymdi ekki landi
sínu og kom heim aftur 1909.
Það var fleira en landið, sem
Finnur mundi meðan hann var
vestan hafs, og dró hann heim
aftur. Þegar eftir heimkomuna
giftist hann æskuvinstúlku
sinni, Guðlaugu Sveinsdóttur
frá Hvilft. Hún er dóttir Sveins
skipstjóra Rósinkranzsonar og
Sigríðar Sveinbjörnsdóttur í
Skáleyjum. Guðlaug er hin
mesta dugnaðarkona.
Þau hjón hafa búið allan sinn
búskap á Hvilft og eignast 11
börn. Eru 10 þeirra á lfi og hafa
öll stundað meira eða minna
skólanám.
Það er mikið starf, sem þau
Hvilftarhjónin hafa unnið, að
koma börnum*sínum til manns,
jafnframt því sem jörðiri var
byggð upp og unnið að ræktun
við erfið skilyrði. En þau eru
traustir stofnar af seigum rót-
um runnin.
Finnur á Hvilft hefir aldrei
sökkt sér niður í lífsbaráttuna
heima fyrir, þótt hörð væri, svo
að hann sæi ekki út yfir hana.
Hann hefir jafnan verið maður
til að sinna félagsmálum. Hann
hefir löngum verið í hrepps-
nefnd, stjórn Kaupfélags Ön-
firðinga, formaður Búnaðarfé-
lagsins og svo frv., enda er
maðurinn greindur í bezta lagi
og gengur heill að hverju máli,
ötull og einlægur.
Finnur gerðist ungur templari
(Framhald á 4. síöu)