Tíminn - 22.01.1947, Blaðsíða 3

14. blað
TfMliViV. miðvikuclaainn 32. Jan. 1947
3
verzlunarmaður. Var hans eink-
um getið fyrir hvað hann var
umburðarlyndur við þá, sem
minna máttu sín um kaupgetu.
Verzlun þessa lagði hann niður
um líkt leiti og hann hætti aö
hafa kúabú. Samtímis því sem
Eyjólfur bjó að nýbýli sínu
hafði hann afnot af ábúðarjörð
sinni Bygggarði, sem hann og
hafði tii dauðadags.
Það var í byrjun styrjaldar-
innar sem Eyjólfur gerðist fast-
ur starfsmaður hjá skömmtun-
arskrifstofu ríkisins og vann þar
af dyggð og trúmennsku unz
hann sökum heilsubrests varð
að láta af störfum fyrir nærfellt
tveimur árum. Eyjólfur átti sæti
í hreppsnefnd Seltjarnarnes-
hrepps um ára bil og gengdi
þeim störfunr'sem öðrum af ó-
hlutdrægni og áhuga,
Snemma gekk Eyjólfur í
Framsóknarflokkinn og vann
honum af alhug. Hann var mjög
einarður flokksmaður og fylgdi
málstað flokks síns fram með
djörfung en hispursleysi. Hann
unni mjög hreinlyndi og mat
fremur öðru drenglyndi og
djörfung í þjóðmálum.
Ungur gekk hann í reglu góð-
templara og vann þar sem ann-
ars staðar að útrýmingu á-
fengra drykkja með mikilli at-
órku og lagði fram mikið starf
í þágu Reglunnar enda neytti
hann sjálfur aldrei tóbaks eða
áfengis um ævina. Þann 29. júní
1926 gekk Eyjólfur að eiga eftir-
lifandi konu sína, frú Ástu
Helgadóttur verkamanns á
Akranesi og síðar í Reykjavík
Guöbrandssonar bónda að
Klafastöðum í Skilmannahreppi
í Borgarfjarðarsýslu.
Unnust þau hjónin, Eyjólfur
og Ásta, hugástum svo að til
sérstakrar fyrirmyndar var. —
Þeim hjónum varð fimm barna
auðið og eru fjögur þeirra upp-
komin en eitt innan við ferm-
ingu. Eins og áður er getið, voru
samvistir þeirra hjóna með
miklum ágætum, enda sýndi
það sig bezt í framkomu henn-
ar í hinum þungbæru veikind-
um manns hennar um nálega
tveggja ára skeið, og sem að
lokum drógu hann til dauða.
Þar komu fram manngæzka
hennar og hugprýði, ýtrasta
nærgætni og hetjuhugur, sem
raunar einkenna öll störf henn-
ar í þágu heimilis síns, enda
áttu þau hjón mjög indælt
heimili og var öll sambúð
þeirra hin hamingjusamlegasta.
Eyjólfur Kolbeins var ávo
þekktur að ég ætla ekki að
reyna til að fara að gera hon-
um frekari skil en þetta. Þó
skal þess getið, að hann er kom-
inn af þróttmiklu og dugandi
drengskaparfólki sem reyndar
er eins konar höfuðeinkenni á
öllu ættfólki hans í báðar ættir
svo langt sem ég þekki til, fólk
sem alls staðar sómir sér hvar
sem það er statt í .mannfélags-
stiganum. Þetta eru allt kostir
sem taldir eru, en það voru ekki
höfuðkostir hans, heldur hitt
að maðurinn var óvenjulega vel
steyptur í upphafi. Hann hafði í
sér fólgna þá höfuðkosti sem
jafnan prýða hvern góðan
mann. Hann var allra manna
áreiðanlegastur til orða og
verka, hann var dulur í skapi,
laus við mælgi, prúður í fram-
komu orðvar og umtalsgóður.
Hann var óvenjulega greiðugur
maður og hjálpfús við þá, sem
til hans leituðu. Hann hafði því
á umliðnum árum aflað sér
mikilla og óvenjulegra vin-
sælda einkum á meðal þeirra,
sem minna máttu sín í þjóðfé-
laginu. Þetta er orðstír göfugra
manna sem aldrei deyr.
Við hinir mörgu vinir Eyjólfs
vitum að hann er einn í hópi
þeirra mörgu ósviknu dugnað-
ar- og afreksmanna sem ís-
lenzka þjóðin á. og hefir átt.
Hann -^ar mikill mannkosta
maður og drengur góður, kunn-
ur að dugnaði, ósérhlífni, þreki
og manndómi við öll hin marg-
víslegu störf sín. Hann var frá-
bærlega glaðvær maður en þó
um leið alvörugefinn og sann-
ur trúmaður, sem var sann-
færður um, að drottinn er allt-
af í nálægð og gott er að eiga
hann að einkavini í sérhverri
þraut: Kona hans, börn og
systkin, sem nú hafa misst hinn
trausta og dáðríka ástvin sinn,
munu vilja taka þessum missi
sínum með rósemi og trúar-
trausti, og biöja þess guð vors
lands, að hann sé þeim og nán-
ustu ástvinum, vandamönnum
og öðrum vinum vörn og hlíf
á veginum, sem liggúr næst
framundan þeim í lífinu og
þau eru öll í þakkarskuld við
hann sem nú er sigldur út á hið
< (Framhald á 4. siðu)
að hún svæfi ekki á nóttinni af
þrá eftir litla barninu sinu. Hún
var alveg steinhissa, þegar hún
heyrði, hvað ég var búin að vera
lengí að heiman frá mínu litla
barni. Þegar við kynntumst
nánar og fórum að bera saman
bækurnar, kom upp úr dúrnui^u,
að svo margt likt hafði a daga
okkar drifið, að mér fannst upp
frá því hún Mirjam Tuominen
vera tvífari minn.
Fyrsta ræðan um gamlan og
nýjan róman fór fyrir ofan garð
og neöan hjá mér. En þegar Móa
Martinson fékk orðið, var sem
rafstraumur færi um salinn og
vitanlega hreyfst ég með. Móa
er góður fundarkraftur, hressi-'
leg og málsnjöll og hefir alltaf
eitthvað athyglisvert að leggja
til málanna. Hún gleymir aldrei
uppruna sínum og æskuörbirgð
og því finnst henni það sjálf-
sögð og óumdeilanleg' krafa til
listarinnar, að hún þjóni lífinu
og þá fyrst og fremst því þjáða
og smáiða. En hún fordæmir
hugsunarháttinn, sem liggur að
baki þeirra hrópyrða, sem svo
oft eru látin dynja á öreiga-
skáldunum, er þau kafa djúp
mannlegrar eymdar og niður-
lægingar, en hrópyrðin eru
einkurn þessi: byltingarseggur,
upplausnarsinni, bolsévikki og
Rússavinur.
Hún talaði ekki aðeins um
skáldsagnagerð, heldur vildi
hún láta rita nýja mannkyns-
sögu og gerði skilmerkilega
grein fyrir hvernig sú mann-
kynssaga ætti að vera. Saga
hinna þjáðu og sigruðu, saga
þeirra, sem alltaf gleymast,
þegar afreksverk eru færð í let-
ur. —
Móa Martinson er á sextugs
aidri, lágvaxin og hnellin, létt
i hreyfingum og svipbrigðarík.
Saga hennar er saga mikilla
harma, en lika stórra sigra. Hún
hét Helga Swartz. Móðir henn-
ar var verkakona. Um menntun
var ekki að ræða, þessi fluggáf-
aða, tápmikla stúlka varð að
vinna fyrir brauði sínu á þeim
árum, sem allt réttlæti mælti
með þvi, að hún sæti á skóla-
bekk. Tvítug að aldri giftist hún
drykkfelldum bónda og eignað—
ist fimm börn. Maður hennar
fyrirfór sér, tveir litlir drengir,
sem hún átti, drukknuðu. Seinna
giftist hún skáldinu Harry Mar-
tinsson, sem er allmiklu yngri,
vegir þeirra skildu. Rúmlega
fertug gaf hún út fyrstu bók
sína, „Kvinner och „appeltrád"
og hefir verið stórvirk síðan.
Sem stílista verður henni ekki
skipað á sama bekk og fyrrver-
andi bónda hennar, Harry Mar-
(Framhald á 4. siðu)
AUCE T. HOBART:
Yang og yin
þekkingu, sem þér er ekki gefin. Sýndu mér hús þitt og fylgdu
þínum taó lí.“
Þær gengu inn í borðstofuna, og Díana lét gest sinn setjast
sér til hægri handar eins og hún var vön um hvíta gesti. Hún
bar teið einnig fram að amerískum hætti. Síðan tókust sam-
ræöur, og þær ræddu um hluti, sem eru áhugaefni allra kvenna
— heimilishætti og börn. Díana sýndi gestkonunni muni sína
og stofugögn, lét hana þreifa á tedúknum og sagði henni, hvað
hann hefði kostað. Frú Tang bragðaði á hinni amerísku köku,
þótti hún góð og fékk sér meira.
„Ai,“ sagði frú Tang allt í einu.
Wang Ma stóð í dyrunum með Serenu litlu á arminum. Frú
Tang strauk brjóstið á sér ótt og titt með flötum lófanum. Það
er tákn um aðsteðjandi hættu. Bjartleitt barnið og hin hvítu
föt þess minntu þessa svarthærðu dóttur svarthærðrar þjóðar á
Kuei — hinn illa anda, sem hatar og situr um að vinna dauðlegu
fólki mein, — Kuei, sem enginn sonur annasí og flakkar þess
vegna-um og gerir illt af sér.
Aftur greip Díana til þess úrræðis, sem henni kom fyrst í hug:
Hún tók barnið úr örmum Wang Ma og setti það í keltu frú
Tang.-
„Ai,“ sagði frú Tang. og skalf af ótta. En þegar hún fann, hve
mjúkt og hlýtt hörund barnsins, varð henni undir eins rórra.
Þetta var skrítið og framandi barn — en barn var það eigi að
síður, en ekki illur andi. Frú Tang dæsti af ánægju og þrýsti
tíerenu að brjósti sér.. Serena var ánægð fyrir sitt leyti — það
íór mjög vel um hana. Og hún brosti íraman i gestinn.
„Börnin þín ....“ byrjaði Díana.
„Dóu í fæðingunni,“ greip kínverska konan fram i. „Ekki eitt
einasta hefir lifað. Og nú hefir önnur konan alið húsbónda mín-
um syni.“ Og nú færðist yfir hana þetta einkennilega svipleysi,
sem táknaði algera undirgefni við ill örlög. „Mei yú fatzú — það
hlaut svo að vera.“
Díana varð áköf. „Ég hefði einnig orðið fyrir þeirri sorg, ef
húsbóndi minn hefði ekki verið læknir, sem getur frelsað líf
lítilla barna,“ sagði hún. „Láttu hann bjarga barni þínu, næst
þegar þú leggst á sæng.“
Snöggvast brá fyrir vonarbjarma í andliti kínversku konunn-
ar. En svo náði tortryggnin tökum á henni. „Ég hefi heyrt, aö
einkennilegir hlutir gerist í sjúkrahúsi hans.“
„Hvaða máli skiptir það? Siðir tveggja þjóða eru mismun-
sndi. Taó lí er ekki alls staðar eins.“
„Eru það aðeins mismunandi siðir — eins og við móttöku
gesta?“ — Augu frú Tangs hvörfluðu til barnsins. — „Og barniö
er — ef við færum það úr þessum kjól, þá er það eins og önnur
börn?“ spurði hún. „Útlendi læknirinn hefir ekki skorið það né
lemstrað? Ég hefi heyrt sagt . .. .“
„Þú skalt sjálf fá að sjá það,“ sagði Díana og færði barnið úr
spjörunum.
„Fæturnir eru alveg eins og á okkar börnum,“ sagði konan
lágt og færði sig ósjálfrátt nær. „Og hörundið er hvítt — barn-
ið er allt hvitt. En það er fallegt samt. Mjúkt og fallegt — al-
veg eins og börnin okkar ....“ Hún sveipaði dúk utan um Ser-
enu og vaggaði henni í svefn i örmum sér.
Frú Tang kom í heimsókn aftur, áður en langt um leið, og
hún kom með vinkonur sínar með sér. Fyrst í stað voru þær mjög
þöglar og tortryggnar. En þegar ekki bólaði á því, að í húsi
læknisins byggi neitt af þeim skelfingum, sem þær höfðu heyrt
hvísláð um, urðu þær skrafhreifnari og opinskárri. Diana sýndi
þeim allt húsið frá kjallara upp í ris og sagði þeim til hvers hver
einn hlutur væri notaður. Mest höfðu þær gaman af því að
skoða þaö, sem barninu viðvék^ föt þess, sápuna og nælurnar.
En vöggunni vildu þær ekki koma of nærri. Kornbarn átti að
sofa hjá íullorðnum, sem gæti verndað það fyrir ásókn illra
c’nda.
Skömmu síðar ól hjákona í húsi Tangs barn. Frú Tang krafð-
ist þess, að búið yrði aö því á sama hátt og Serenu. Hún gerði
meira að segja út sendimann til Shanghai, svo að það gæti feng-
:ð sams konar sápu og sams konar púður.
Og nú veiktist frú Tang. Hún vildi, að Peter kæmi með lækn-
isdóma sína. En hann fékk samt aðeins að þreifa á slagæðinni,
og það með því móti einu, að hún ræki hendina út á milli
vekkjutjaldanna, svo aö sæmd hennar og dyggð væri í engu
spillt.
Díana hló, þegar Peter kom heim úr þessari sjúkravitjun —
hann var mæddur og raunalegur á svipinn. En Sen S Mó, sem nú
var daglegur gestur í húsi læknishjónanna, sagði: „Hvers vegna
kaupir Fei I Sheng ekki hinar sjö kínversku frúr?“ „Ef þú ættir
þær, myndu eins margar kínverskar konur leita læknisráða Þjá þér
og kínversku læknunum.“
„Hvað áttu við?“ spurði Peter.
„Ef I Sheng vill fallast á það, skal ég senda til manns, sem
getur annazt þetta.“
Daginn eftir kom gamall maður haltrandi til Peters, þegar
hann var á heimleið frá sjúkrahúsinu. Hann var auðsjáanlega
fornsali. Hann var með biáan böggul undir hendinni.
„Ég kom til þess að ræða við Fei I Sheng. Ég get selt honum
hlut, sem verður honum gagnsamlegur í verzlunarrekstri hans.“
Peter flaug Sen S Mó undir eins í hug og bað manninn að
koma nær.
Gamli maðurinn settist á jöröina og skorðaði bláa böggulinn
milli fóta sér. Hann var lengi aö leysa hnútana, en loks dró
hann fram margar postulínslíkneskjur, sem hann rétti Peter,
hverja af annarri. Þær voru sjö, lágu í ýmsum stellingum og
mismunandi lf^kamshlutar þeirra voru berir. „Ef Fei I Sheng
kaupir þessar líkneskjur, geta þær orðið honum að góðu liði,
þegar sjúkar konur koma til hans.“ Karlinn tók eina líkneskj-
una og hampaði henni i lófa sér. „Ef konan er veik í brjóstinu
Fjaðraherfi
9 og 15 fjaðra
Samband ísl. samvinnuf élaga
!STÚLKU
vaiitar að Kleppjámsreykjuin. Upplýs-
| ingar í skrifstofu ríkisspítalanua.
| Sími 1765.
►♦♦♦♦♦♦♦ ♦♦» ♦»♦ ♦ ♦ ♦ ♦»♦»♦♦♦

ATVINNA
Duglegur og reglusamur maður og stúlka, vön vélrit-
un, óskast í skrifstofu hjá ríkisstofnun. — Verzlunar-
skólamenntun, eða önnur hliðstæð menntun, áskilin.
Umsóknir, merktra „Atvinna“, sendist í pósthólf
1090 fyrir 1. febrúar.
ÍS55S55S5555S5ÍS4555S5554SSS55545S5S55555554SS55S5454SSS55S45S54S5S54Í54SSSSÍS
B YG GING ARS AM VINNUFÉL AG REYKJAVÍKUR
HÚS TIL SÖLU
Húsið Víðimelur 61, neðri hæð, er til sölu. Félags-
menn ganga fyrir um kaup samkvæmt félagslögun-
um. Húsið er til sýnis á morgun (fimmtudag) og
föstudag kl. 4—6 báða dagana. Kaupbeiðnum sé
skilað á skrifstofu sambands íslenzkra byggingar-
félaga, Garðastræti 6, fyrir 30. þ. m.
Stjjórnin.

->
Ofvöxtur stórbæja viösjárverður
(Framhald af 2. síðu)
ráðstöfunum. Reynt hefir verið
að loka Helsingfors vegna hús-
næðisvandræða, en iiú er talið,
að þar séu 15 þús. manns, sem
reyna að fá atvinnu og húsnæði
í trássi við reglur og lög. En á-
standið í Finnlandi er raunar
óeðlilegt, vegna friðarsamning-
anna og fólksflutninga úr Kar-
elhéraðinu.
Hins vegar tókst betur að
hindra flutninga fólks til
Moskvu, en til þess voru ráð-
stafanir gerðar eftir 1930. Þar
var ekki leyft að byggja nýja
verksmiðju né reisa atvinnu-
tæki. Allir, sem þangað fluttu,
þurftu sérstakt vegabréf. Jafn-
framt fengu menn fjárhagsleg-
an stuðning til að flytja til
annarra staða í Sóvétríkjun-
um. Höfuðborg Rússa hefir mik-
ið aðdráttarafl á fólkið þrátt
fyrir þetta, eða kannske fyrst
og fremst vegna þessa, og því
hefir einhver gamansamur ná-
ungi skipt sóvétborgurunum í
þrjá hópa: Þá, sem búa í Mosk-
vu. Þá, sem eru að flytja til
Moskvu. Og þá, sem bíða eftir
tækifæri til að komast til
Moskvu.
Davidsson telur sjálfsagt að
dreifa iðnaðarfyrirtækjum og
atvinnurekstri meira um landið
en er. Ög hann sér enga nauð-
syn á því, að stórfyrirtæki úti á
landi hafi aðalskrifstofu í höf-
uðborginni. Hins vegar eykur
það opinber gjöld til hennar, en
minnkar getu héraðanna.
í öðru lagi sér Davidsaon
enga skynsamlega eða réttmæta
ástæðu til þess, að hinu opin-
bera valdi sé ekki betur dreift,
og rekstri og skrifstofuhaldi,
sem því fylgir. Hann nefnir um-
boðsstjórn, verzlun og trygging-
arstofnun.
Hvað eigum við að gera?
Mér finnst, að við megum í-
huga þetta allt saman Nlika.
Þessi orð Davidssons eru ekki
mælt af fjandskap við Stokk-
hólm og Svíar eru ekki svo
siðlausir menn, að brigzla hon-
um um það. Það er heldur ekki
af fjandskap við Reykjavik, þó
að við viljum margir hafa
hömlur á vexti hennar. En
þjóðfélaginu er stjórnað héðan
og stöðugt meira og meira dreg-
ið undir dýrar skrifstofur í
Reykjavík, og svo þarf fólk til
að byggja yfir þetta nýja skrif-
stofufólk, matreiða handa því,
skemmta því, flytja það til
vinnu og frá, og þetta kostar
nýjar götur, nýjar samgöngu-
æðar og miðstöðvar, ný bíó o. s.
frv. En úti i þorpunum og sveit-
unum fækkar fólkinu, atvinnu-
lífið stendur í stað eða dregst
saman og framkvæmdirnar bíða.
Eigum við að horfa á þetta
með velþóknun eða ekki?
Ef við erum ekki ánægð með
þessa þróun, hljótum við að
sameinast um að bæta lfskjörin
í sveitum og þorpum og dreifa
fjármagni, valdi og atvinnu.