Tíminn - 24.01.1947, Síða 1

RITSTJÓRI:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON |
ÚTGEPANDI:
FRAMSÓKNARFLOKKURINN (
Símar 2353 og 4373 i
PRENTSMIÐJAN EDDA h.f. \
RITST JÓRASICRIFSTOFUR:
EDDUHÚSI. Lindargötu 9 A
Símar 2353 og 4373
AFGREIÐSLA, INNHEIMTA
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
EDDUHÚSI, Lindargötu 9A
Siml 2323
31. árg.
Reykjavík, föstudagiim 24. jiiaiiar 1947
16. bla«
ERLENT YFIRLIT:
Hernámsstjórnin í Japan
Gagnrýnl Rreta og Riissa fer vaxandi
Fyrir nokkru síðan var skýrt frá því í útvarpsfréttum, að full-
trúar Rússa og Breta í eftirlitsnefnd stórveldanna í Tokío hefðu
deiit á hernáínsstjórmna fyrir undanlátssemi við japanska hern-
aðarsinna, sem skipuðu enn ýmsar þýðingarmiklar trúnaðar-
stöður. Annars hefir verið furðu hljótt um málefni Japana eftir
stríðslokin, en svo kann þó að fara að friðarsamningarnir við þá
verði engu auðveldari en friðarsamningarnir við Þjóðverja, sem
nú eru enn á döfinni.
Hernám Japans hefir verið
framkvæmt með allt öðrum
hætti en hernám Þýzkalands.
Raunverulega er hernámsstjórn-
in þar í höndum Bandaríkja-
manna einna og setuliðið er
næstum.allt amerískt. Stórveld-
in hafa þar að vísu eftirlits-
nefnd, sem er skipuð fulltrúum
Breta, Rússa og Kínverja, auk
Bandaríkjamanna, en nefnd
þessi hefir ekkert framkvæmda-
vald. Það er í höndum ameríska
setuliðsins og þá. fyrst og fremst
Yfirmanns þess, Mac Arthpfs
hershöfðingja. Þetta stafar
upprunalega af því, að Banda-
ríkjamenn hernámu Japan ein-
ir, en Þýzkaland var hins vegar
hernumið af herjum stórveld-
anna sameiginlega.
Ósigurinn hefir hvergi nærri
leikið Japan eins grálega og
Þýzkaland. Skemmdir af völdum
styrjaldarinnar urðu1 þar telj-
andi litlar, .þar sem aldrei var
barizt í landinu sjálfu. Undan-
skildar eru þó borgirnar Hiro-
shima og Nagasaki, sem urðu
fyrir atQmsprengjum. Iðnaður
Japana hefir því ekki orðið
Northcroft clómari,
sem er forseti réttarins, er dæmir í
málum Japanskra stjórnmálamanna og
hershöfðingja, sem taldir eru bera
ábyrgð á stríðinu. Réttarhöld þessi eru
hliðstæð Nurnberg réttarhöldunum.
Meðal hinnar ákærðu er Tojo forsæt-
isráðherra. Dómurinn hefir enn ekki
verið kveðinn upp. Northcijoft er frá
Nýja-Sjálandi.
ERLENDAR FRÉTTIR
Attlee forsætisráðherra skýrði
brezka þinginu frá því í gær, að
sérfræðingar ynnu nú að því að
fullgera samningana um banda-
lag Breta og Frakka. Þeir myndu
m. a. fjalla um efnahagsmál og
fjármál, auk sameiginlegra
hervarna.
í indverskum borgum hafa
verið miklar róstur seinustu
dagana og hefir verið fyrirskip-
að útgöngubann frá sólarlagi til
sólaruppkomu.
í Grikklandi hefir verið mynd-
uð samsteypustjórn. Tsaldaris
er utanríkisráðherra.
Gasperi hefir verið falið að
mynda stjórn á Ítalíu.
Finnar hafa fengið 20 milj.
dollara lán í Bandaríkjunum.
fyrir verulegu áfalli og landbún-
aðarframleiðslan hefir haldizt
vel í horfinu. Bandaríkjamenn
hafa einnig látið Japani fá mat-
væli í allríkum mæli og hefir það
vakið talsverða óánægju í Kína
og Indlandi, þar sem almenn-
ingur hefir víða búið við hung-
ursneyð. Viðjirværið er talið mun
betra í Japan en í þe,ssum lönd-
um.
Það gerir þó sennilega mestan
mun á hernámi Japans og
Þýzkalands, að Japanir hafa
stjórn landsins að mestu leyti í
sínum' hönlum undir léiðsögn
Bandaríkjamánna. Yfirráð keis-
arans hafa fengið að haldast
áfram, þótt hann hafi orðið að
afsala sér hinum „guðdómlega
rétti“ og leggja völd sín í hend-
ur þingsins og stjórnarinnar.
Sett hefir verið ný stjórnarskrá,
sem tryggir öllum jafnan kosn-
ingarétt og margvíslegt 'félags-
frelsi. Á grundvelli þessarar
stjórnarskrár, sem er mjög snið-
in eftir stjórnarskrá Banda-
rikjanna, fóru fram þingkosn-
ingar á síðastl. ári og greiddu
72% kjósendanna atkv. Stærst-
ur varð frjálslyndi flokkurinn,
sem fékk 140 þingsæti. Næstir
urðu framsóknarflokkurinn og
jafnaðarmenn með um 100 þing-
sæti hver. Kommúnistar fengu
ekki nema fimm þingsæti, þótt
þeir'fenjjj um eina milj. atkv.
Veldur þessu kjördáemaskipun
landsins. Eftir kosningarnar var
mynduð samstjóri stærstu flokk-
anna. Hún vinnur nú að marg-
vfslegum umbótum og breyting-
um eftir tilsögn Bandaríkja-
manna. Eitt verkefni hennar er
að víkja úr opinberum störfum
öllum þeim, sem fylgt hafa hern-
aðarsinnum, að svo miklu leyti,
sem það hefir ekki áður verið
gert. Forsætisráðherrann er
Shigeru Yoshida, fyrrum sendi-
herra i London.
Það lítur því þannig út á papp-
irnum, að lýðræði hafi verið inn-
leitt í Japan, enda halda margir
Ameríkumenn því óspart fram.
Hins vegar eru þeir margir, sem
telja þetta lítið annað én sjón-
leik. Þeir segja, að iðj»höldarnir
og fjárplógsmennirnir standi að
baki hinum nýju stjórnmála-
flokkum og stjórni þeim í sína
þágu. í skjóli þeirra haldi þeir
völdum sínum áfram, en al-
menningur sé jafn áhrifalaus
sem áður, enda hafi hann vant-
að menntun og önnur skilyrði
til að hajyiýta sér þau réttindi,
er felast í stjórnarskránni. Með-
an málum sé þannig háttað
breyti það engu, þótt hershöfð-
ingjum og herforingjum sé
hengt, því að hættan af þeim
hafi verið minni en af auðhring-
unum, sem stóðu að baki þeim
og stjórnuðu gefðum þeirra.
Þeirri gagnrýni virðist líka
vaxa fylgi, að Bandaríkjamenn
taki of lausum tökum á málefn-
um Japana, og treysti því um of,
að hægt sé að valda snöggri hug-
arfaivbreytingu stórþjóðar með
löggjöf einni saman. Slíkt fá-
ist ekki fram nema með löngu
og þrautseigu starfi. Þar gildi
ekki hinn „ameríski hraði."
Einkum ber á þessari gagnrýni
í enskum blöðum. Rússar halda
því hins vegar fram, að Banda-
(FTamhald á 4, síðii)
KOMIÐ AF SALTFISKVElÐfJM
Á síðasta ári fóru íslenzku togararnir aftur að stunda saltfiskveiðar, eins
og í „gamla daga.“ En allan styrjaldartímann hafði það ekki komið fyrir
að togarar fiskuðu í salt. En nú um áramétin hafa flestir hætt því aftur,
þegar verðhækkun varð í Bretlandi og ieyft var að flytja þangað haus-
aðar* fisk. Þó getur svo farið, að grípa verði aftur til þessara veiða. Mynd-
irnar hér að ofan voru teknar í vetur um borð i einum íslenzka togaran-
um, er hann var nýkominn í höfn af veiðum, í salt. Verið er að byrja að
skipa saltfisknum upp, en hann er drifinn upp úr lestinni í tunnum, sem
helt er úr í stór trog á þilfarinu, sem síðan eru tekin upp á bifreiðar með
krana, sem stendur á bryggjunni. Á neðri myndinni sjást menn með tvo
væna þorska á milli handanna.
. (Ljósm. Tímans Guðni Þórðarson).
Fullkomnasta farþegaflugvél Is-
lendinga kom til landsins i gær
Verður fyrst um sinu notnð til iunanlaiidsflugs
Klukkan tæplega fjögur í gær kom hingað á Reykjavíkurflug-
völlinn Douglas-flugvél sú, sem Flugfélag íslands festi fyrir
skömmu kaup á í Bretlandi. Er hún af svipaðri gerð og flugvél
sú, sem félagið hefir átt og keypti af hernum. Vél þessi er að því
leyti frábrugðin öðrum stórum farþegaflugvélum, sem keyptar
hafa verið hingað til lands, að hún kemur fullbúin til farþega-
flugs, með þeirri beztu inpréttingu, sem sézt hefir í fslenzkri
Þriöjungi færri skip gerð
út frá isafirði en í fyrra
I»rír nýit* Svíþjjóðurhátai* ckki notaðir vcg’na
vansmíðis, ncma von til, að færeyskar
bátsliafnir geti búið í einum
Því fer fjarri, að allur fiskiskipafloti landsmanna sé nýttur. nú
á þessari vetrarvertíð, þótt nokkuð misjafnt bitni það á útgerðar-
bæjum landsins. Afli er yfirleitt góður, og stundum ágætur, þegar
gefur á sjó. Veldur þessu mannekla. Menn eiga vísa tryggari
afkomu við önnur léttari, þægilegri og áhættuminni störf en sjó-
sókn að vetrarlagi. Þá liggja sumir hinna nýju Svíþjóðarbáta
aðgerðarlausir vegna missmíðanna, er á þeim eru, því að sjómenn
vilja ekki ráða sig á þá, fyrr en nauðsynlegar breytingar hafa
farþegaflugvél.
Flugvél þessi er upphaflega
smíðúð handa hernum og til
Útför Aðalsteins Krist-
inssona r f ór f ram í gær
Útför Aðalsteins Kristinsson-
ar fyrrverandi framkvæmda-
stjóra S.Í.S. fór fram frá Dóm-
kirkjunni í gær, að viðstöddu
miklu fjölmenni.
Athöfnin hófst með húskveðju
að heimili hins látna, Fjölnis-
veg 11. Flutti þar ræðu séra
Jakob Jónsson. Að heiman báru
kistuna tveir eftirlifandi bræð-
ur Aðalsteiijí;, þeir Sigurður og
Jakob, auk nokkurra af elztu
starfsmönnum Sambandsins. í
kirkju báru félagar úr frímúr-
arareglunni, en úr kirkju báru
núverandi framkvæmdastjórar
Sís, forstjóri og þeir stjórnar-
menn Sambandsins, sem staddir
eru í Reykjavík. í kirkjugarð
báru félagar úr Framsóknar-
félagi Reykjavíkur og seinasta
spölinn báru starfsmenn Sís.
Jarðað var í Fossvogskirkjugarði.
í kirkju flutti séra Jakob Jóns-
son ræðu, og Þórarinn Guð-
mundsson lék einleik á fiðlu.
Skrifstofur S.Í.S. og fjölda
margar aðrar skrifstofur fyrir-
tækja og einstaklinga hér í bæ,
voru lokaðar frá hádegi í gær,
í tilefni af útförinni.
hernaðarþarfa með einfaldri
innréttingu til farþegaflugs,
svipað og Douglasvél sú, sem fé-
lagið hefir átt að undanförnu
og notuð hefir verið til farþega-
flugs hér. En flugfélagið lét inn-
rétta vélina í Bretlandi, og er
hún nú búin öllum þeim beztu
þægindum, sem eru í slíkum
farþegafíugvélum. Hvar maður
hefir sitt sæti, sem er færanlegt,
sérstakt ljós og loftræstingu út
af fyrir sig. Farþegi í þessari
flugvél getur því látið fara vel
um sig í sæti sínu, án þess að
gera öðrum óþægindi, og reykt
ef hann vill. Við hvert sæti er
bjalla til að kalla á flugþernuna.
Gengur hún um beina og veitir
mönnum hressingu og hlúir að
þeim.
Þó að þessi flugvél sé upphaf-
lega byggð handa hernum, er
hún þó nú búin þeim fullkomnu
þægindum, er beztu farþega-
flugvélar hafa upp á að bjóða.
Flugvélin kom hingað frá
Prestwick í Bretlandi, og var öll
áhöfnin íslenzk. Gekk ferðiri í
alla staði vel. Erfið lendingar-
skilyrði voru hér á Reykjavíkur-
flugvelli í gær, dimmt veður og
lágskýjað. Lendingin tókst samt
ágætlega. Flugmaður véiarinn-
ar var Jóhannes Snprrason,
Smári Karlsson var aðstoðar-
flugmaður.
Þessi nýja flugvél mun aðal-
lega verða notuð til farþega-
flugs innanlands, a. m. k. fyrst
um sinn.
verið á þeim gerðar.
Þriðjungi fœrri bátar geröir
út frá ísafiröi en í fyrra.
Útgerðin á ísafirði er talandi
dæmi þessa van-nýtingu fram-
leiðslutækjanna. Þaðan munu
nú gerðir út þriðjungi færri bát-
ar en á síðustu vertíð. Meðal
peirra skipa, sem ekki eru gerð
út, eru fjögur skip Björgvins
Bjarnasonar útgerðarmanns,
Hugir tveir, Richard og Grótta.
Aðeins einn bátur stundar nú
togveiðar frá ísafirði.
Þrír nýir Sviþjóöabátar ekki
notaöir vegna vansmiöis.
Þá liggjá þrír nýir Svíþjóða-
bátar aðgerðalausir í ísafjarðar-
höfn. Fjórir, Sviþjóðabátar komu
til ísafjarðar, og eru tveir þeirra
eign Samvinnufélags ísfirðinga,
en tveir eign útgerðarfélagsins
Njarðar. Þessir bátar eru allir
smíöaðir eftir svokallaðri ísa-
fjarðarteikningu og því af sömu
gerð og Borgey, er fórst í mynni
Hornafjarðar i haust, eins og
öllum er í fersku minni.
Annar bátur Samvinnufélags-
ins, Finnbjörn, er notaöur til
varðgæzlu og eftirlits fyrir
Vestfjörðum, og mun ekki þykja
of vel hæfur til þeirra starfa.
Hinir þrir eru alls ekkert not-
aðir, því að sjómennirnir kjósa
fremur að ráða sig á gömlu
bátana eða leita annarrar vinnu
heldur en leggja líf sitt í hættu
á svo viðsjálum skipum.
íbúö handa Fœreyingum.
Komið hefir til orða, að ann-
ar SvíþjóÖabátur Njarðar yrði
notaður til íbúðar handa Fær-
Verkfall yfirvofandi
í Vestraannaeyjum
(Frá fréttaritara Tímans
í Vestmannaeyjum).
Bjómannafélagið Jötunn í
Vestmannaeyjum hefir nú til-
kynnt, að koma muni til vinnu-
stöðvunar þar, frá og með 27. þ.
m., ef ekki hafi náðst samningar
við útgerðarmenn á staðnum
fyrir þanh tíma. En í Vest-
mannaejýum eru taldar litlar
líkur til þess að slíkir samningar
muni takast.
Sjómenn fara fram á allver.u-
lega kauphækkun og kjarabæt-
ur. Gera þetr kröfu til þess að
fá y3 hærri kauptryfgingu en
sjórrienn hafa á Faxaflóabátum.
Útgerðarmenn í Vestmanna-
eyjum og aðrir atvinnurekendur
munu hugsa sér að svara þessu
verkfalli sjómanna með þvi að
láta niður fa,lla alla vinnu, einn-
ig á. landi. Eins og sakir standa
lítur því helzt út fyrir, að alls-
herjar vinnustöðvun skelli á í
Vestmannleyjum.
Útvegsbændafélagið í Vest-
mannaeyjum hefir snúið sér tii
Landssambands íslenzkra út-
vegsmanna, en félagið er aðili að
(Framhald á 4. slSu)
eyingum, sem verið er að reyna
að fá á tvo litla báta gamla, er
eigendur hafa hug á að koma
á flot. Myndi það þá verða einu
notin af þessum skipum fyrst
um sinn,-
Kröfur á hendur rikinu.
Það hefir og flogið fyrir, að
eigendur þessara ísfirzku Sví-
þjóðarbáta, ætli að fara fram
á það, að ríkið láti breyta skip-
unum, svo að forsvaranlegt sé
að manna þau og gera þau út,
og beri ríkissjóður kostnaðinn
af þeim breytingum.
Hvort þessi krafa er þegar
fram komin, veit blaðið ekki, né
heldur hvaða afstöðu ríkisvald-
ið tekur til þessa máls.
Mannekla mesti bagi útgerð'-
arinnar.
Að þessum Svíþjóðarbátum
slepptum, er það fyrst og fremst
mannekla, sem - veldur því, að
skipin eru ekki notuð til fisk-
veiða, og munu útgerðarmenn
í flestum verstöðvum landsins
eiga við áþekka örðugleika að
stríða. — Á ísafirði hafa fjöl-
margir sjómenn leitað burt,
ýmist til sjósóknar annars stað-
ar eða til annarra starfa, sem
veita betri eða að minnsta
kosti tryggari afkomu og eru
(Framhald á 4. síðu)
Þeir fuiiilii silki- *
; sokka og pipar-
bréf
• ,
Vlðskiptamálaráðuneytiff sendi
sakadómaranum í Rykjavík fyr-
ir nokkru kæru út af 14 bréfum,
sem pósthúsinu bárust og áttu
að fara til útlanda. Grunaði
ráðuneytið, að í bréfunum væri
varningur, sem óleyfilegt er að
flytja úr landi, án sérstaks leyfis
þar til kvaddra yfirvalda.
Sakadómari kvað upp þann
úrskurð, j|S bréfin skyldu opn-
uð og var það gert í skrifstofu
hans í gær. Er slíkt, að opna
bréf með fógetaúrskurði, mjög
fágæt ráðstöfun hér á landi og
ekki til þess háttar gripið, nema
sérstaklega mikið þyki liggja við.
Tíðindamaður blaðsins sneri
sér í gær til skrifstofu saka-
dómara, eftir að bréfin höfðu
verið opnuð og það skoðað, er
í þeim var. Vildi hann fá að vita,
hvað í ljós hefði komið. Þelr
aðilar, sem höfðu með málið
farið, töldu sér þó ekki fært að
segja neitt um það. Rannsókn
þeirra væri ekki heldur lokið.
Tíminn hefir samt scm áður
hugmynd um það, hvað i bréf-
unum hafi verið, þótt sú vitn-
eskja sé annars staðar frá.
Munu þessar sendingar hafa
verið ómerkilegri en yfirvöldin
bjuggust við. i einu bréfinu mun
t. d. hafa verið silkisokkar,
piparbréf í öðru og þar fram
eftir götunum.
Viðskiptaráðuneytið hefir hér \
sýnt mikla röggsemi vlð að hafa )
hendur í hári þeirra, sem lögin i
brjóta og fara illa með gjaldeyri |
þjóðarinmy. En vera kynni þó, {
að það gteti fundið stærri verk- j
efni og veigameiri, ef grannt |
væri að gáð. - 1