Tíminn - 24.01.1947, Blaðsíða 2

2
TÍMIMV. föstwdaglim 24. janúar 1947
16. blað
Samræmi og fast hlutfall í
tekjum þjóðfélagsþegna
— Þingsályktunartillaga frá Skúla Guðmundssyni —
Föstudagur 24. jan.
Þegnskapur bænd-
anna sigrar
Sumarið 1945 var eitthvert
versta óþurrkasumar, sem kom-
ið hefir lengi sunnan lands og
vestan. Það vekur því undrun
margra, að þrátt fyrir það hefir
mjólkurbúunum borizt meiri
mjólk, árið 1946 heldur en áður.
Eðlilegt hefði þó sýnzt að af því
árferði hefði leitt minni og verri
hey, færri kýr og verri not af
þeim.
Nú hefir reynslan leitt í ljós
að bændur hafa ekki látið
framleiðslu sína dragast saman
þrátt fyrir erfitt tiðarfar ofan
á alla aðra erfiðleika, fólksleysi,
pólitískan kulda stjórnarvald-
anna, sinnuleysi um útvegun
bættra tækja og ónot og kulda
ýmsra rithöfunda, sem hátt
hafa hreykt sér í blöðum og
tímaritum. Auðvitað hefir þetta
kostað aukna vinnu og meiri til-
kostnað, svo sem aðkeypt fóður.
En framleiðslan hefir aukizt,
þrátt fyrir allt.
Bændurnir hafa ekki brugð-
izt þjóðinni. Þeir framleiða
nauðsynlegar neyzluvörur handa
henni, þrátt fyrir erfiðleika og
vanþakklæti.
Þrautseigja bændastéttarinn-
ar ætti að tverða ráðamönnum
þjóðfélagsins áminhing, hvatn-
ing til að meta hana meira og
virða verk hennar. Þegar bænd-
um hefir tekizt að ná því af-
urðaverði, að þeir hafa haft
einhvern afgang frá brýnustu
'pg frumstæðustu þörfum, hafa
þeir varið því til framkvæmda
og endurbóta, — þó að þeim
hafi aldrei dottið í hug að aug-
lýsa þær framfarir með nýjum
nöfnum eins og „nýsköpun.“
Auðvitað eru mönnum mis-
lagðar hendur í öllum stéttum.
En þegar um það er að ræða,
að verja aflafé sínu til að auka
framleiðslutekjur þjóðarinnar,
— og það er þjóðarnauðsyn, —
getur bændastéttin kinnroða-
laust horft framan í hvaða stétt
sem er, hver sem þar getur1
horft í móti, Svo mikið er víst
að margir mættu skammast sín,
fyrir þá eyðslu sem þeir hafa
tamið sér persónulega, þegar
þeir sjá afrek bændanna í þá
átt að gera landið betra og
byggilegra og þjóðartekjurnar
meiri.
Bændur hafa sýnt • þann
manndóm og þjóðhollan fram-
faravilja, aö það er ekki annað
hægt en að meta þá fyrir það.
Þess vegna mun málum þeirra
verða betur sinnt síðar, þegar
þjóðin kemur til ráðs eftir vímu
stríðsgróðans.
Þá munu menn sjá það, að
þeir peningar, sem bændur hafa
eignast og lagt í það, að bæta
landið, er einhver bezta eign
þjóðfélagsins. Þá skilur þjóðin,
að hún tryggir framtíð sína og
sjálfstæða tilveru með því fé,
sem fram er lagt úr almanna-
sjóðum til hjálpar bændunum,
við að rækta landið.
Framsóknarflokkurinn hefir
þrásinnis flutt tillögur um að
bæta kjör bænda og styrkja þá,
svo að þjóðfélaginu notaðist
betur að kröftum þeirra til að
búa í haginn fyrir komandi
tíma. Þær tillögur hafa átt erf-
itt uppdfáttar.. Fjármagninu
hefir verið beint að öðru. Meira
að segja hafa ráðamenn lands-
ins fremur viljað eyða gjald-
eyriseign þjóðarinnar í gagns-
lítil ferðalög og ýmsa sóun inn-
Skúli Guðmundsson hefir ný-
lega lagt fram í sameinuðu
þingi tillögu til þingsályktunar
um hlutfallstölur tekna hjá
þjóðfélagsstéttum. — Tillagan
hljóðar á þessa leið:
„Alþihgi ályktar aff fela rík-
isstjórninni aff skipa sex manna
nefnd til þess aff gera tillögur
um hlutfallstölur tekna hjá
þjófffélagsstéttunum. Eftir-
greindir affilar hafi rétt til aff
tilnefna einn nefndarmann hver
fyrir sig: Alþýffusamband ís-
lands, Bandalag starfsmanna
ríkis og bæja, Farmanna- og
fiskimannasamband íslands,
Landssamband iffnaffarmanna,
Landssamband íslenzkra útvegs-
manna og Stéttarsamband
bænda.
Nefndin skal hafa lokiff
störfum og skilað áliti tii ríkis-
stjórnarinnar fyrir 1. júlí 1947.“
í greinargerð tillögunnar seg-
ir svo:
„Hér er lagt til, að gerð verði
tilraun til þess að koma á eðli-
legu samræmi í tekjum þjóð-
félagsstéttanna, með samkomu-
lagi þeirra. Það er kunnugt, að
nú er mikið ósamræmi í tekjum
landsmanna, og væri gott, ef
takast mætti að koma tekju-
skiptingunni í sanngjarnara og
heilbrigðara horf.
"Leiðtogar verkalýðsfélag-
anna hafa stundum rætt um
an lands og utan heldur en
•nýtileg tæki til ræktunár lands-
ins og reksturs landbúnaðarins.
Verður sú fjármálastjórn þjóð-
inni allri dýr.
Miklum tækifærum hefir ver-
ið glatað. Úr því verður að
sönnu aldrei bætt. En það er
bót í máli, að ef bændur halda
áfram með sömu þrautseigju og
manndómi og hingað til, er það
aðeins tímabundið hve lengi er
hægt að halda hlut þeirra fyrir
þeim.
Framhald.
— — Um Finnana, sem sóttti
þetta mót, er ég harla ófróð, en
vil geta þess, að allir Finnlands-
vinir glöddust yfir hinum and-
lega styrk þeirra og þrautseiga
vilja. Þeir eru nú sem óðast að
byggja upp land sitt á ný og
græða sár styrjaldarinnar. Þrátt
fyrir fátækt og harða* friðar-
kosti geisla þeir af von og> ilfs-
trú. Það var hressandi að* hitta
þá, og allt tal um að feeir séu
að hverfa inn í ausfttVblökk,
lætur sem öfugmælj, í eyrum
jeirra, sem sáu. hina einlægu
gleði þeirra yfir að tengjast
vináttuböndum við norræn
starfssystkini og gerast á ný
aátttakendur í norrænni sam-
vinnu, sem fyrst og fremst bein-
ist að því að auka menningar-
leg samskipti Norðurlandaþjóð-
anna. Og þó að norræna sam-
vinnu megi enn telja fálmandi
tilraun, þá er hún þó fræ, sem
sáð er í góða jörð, og ef að
gróðrinum er gaumgæfilega
hlúð, má vænta mikillar upp-
skeru. Það getur alltaf. risið upp
það að samræma kaupgjald
verkamanna um land allt, en af
framkvæmdum hefir ekki orðið.
En þó að slíkt væri gert, er það
út af fyrir sig ekki nóg, held-
ur þarf að koma á eðlilegum
jöfnuði í tekjum landsmanna
yfirleitt, og að því er stefnt með
þessari tillögu.
Samkvæmt tillögunni er gert
ráð fyrir, að fulltrúar frá heild-
arsamtökum stéttánna ræðist
við og leiti samkomulags um
það, hvert hlutfall skuli vera
milli tekna manna í helztu
starfsgreinum og starfshópum.
Mætti hugsa sér, að þetta yrði
gert með þeim hætti, að launa-
tala einnar stéttar, t. d. ófag-
lærðra manna, yrði sett 100, og
launatölur annarra í hlutfalli
við það, eftir því sem sanngjarnt
þætti og um semdist. Við á-
kvörðun þessara hlutfallstalna
þyrfti að sjálfsögðu að taka
tillit til kunnáttu, er störfin
krefjast, erfiðis og áhættu við
þau, og hlutfallstölurnar hjá
starfshópnum þyrftu að miðast
við ákveðinn vinnutíma.
Tillögur nefndarinnar ættu að
ná til allra atvinnustétta, þann-
ið að þeim yrði skipað^ í tekju-
flokka með ákveðnu hlutfalli.
Nefndin mundi ákveða hlut-
fallstölur tekna fyrir þá menn,
er vinna að framleiðslu fyrir
eigin reikning, og fyrir þá, er
vinna í afinarra þjónustu? þ. á
m. opinbera starfsmenn í öllum
launaflokkum. Ef samkomulag
næst um tekjuhlutfallið hjá
þjóðfélagsstéttunum, þarf að
fylgja því eftir og koma tekju-
skiptingunni í samræmi við það.
Jafnframt þyrfti að koma á
þeirri skipan, að tekjur einstakl-
inga og stétta yrðu miðaðar við
framletiðslu.tekj ur þjóðarinnar.
Gæti það orðið gert með þeim
hætti, að nefnd hagfróðra
manna, ásamt fulltrúum stétta-
samtakanna, reiknaði árlega út
misklíð 1 systkinahópi, en syst-
kinfn fundið það samt, að þau
eru Éengd órjúfanlegum bönd-
um, eins getur það vitanlega
borið við, að frændþjóðirna.r eigi
í erjum sín i milli, en það er
/hlutverk norrænna félagssam-
itaka að sætta og eyða misskiln-
ingi og auka kynni þjóðanna.
Ská.ldúionan, Elvi Sinervo, og
skálijið og þingmaðurinn Atos
Wirtanen, voru fulltrúar Finn-
lands á lokahátíðinni. Elvi hefir
setið þcrjú ár í fangelsi. Henni
er ekkí fisjað saman, þótt hún
væri ba.rnshafandi, lét hún það
ekki aftra sér frá að sækja mót-
ið og .flytja ræðu fyrir miklu
fjölmenni. Ég vil flýta mér að
geta þesls, að henni fór það vel
að bera b'arn urwdir belti og fórst
allt vel, siírn húrf gerði. Ég vona,
að litla ! barninu hennar hafi
ekki orðl ð meint' af ferðinni.
Elvi er bæði ljóðla- og skáld-
sagnahöfu ndur, eh Wirtanen
Ijóðskáld, 1 ef til vill hefir hann
lagt undir sig fleiri svið skáld-
listarinnar; hann laefir einnig
setið í farn ?elsi og í tkrifað end-
þjóðartekjurnar og kæmist að
niðurstöðu um það, hvað háar
kaupgreiðslur þjóðarbúskapur-%
inn þolir, og síðan yrði kaup-
gjald, laun og afurðaverð á inn-
lendum markaði ákveðið í sam-
ræmi við það og eftir þeim hlut-
fallstölum, sem ákveðnar hefðu
vefið með samkomulagi stétta-
fulltrúanna. Með- þessu væru
sköpuð tengsli og samræmi milli
embættislauna, almenns kaup-
gjalds og innanlandsverðlags á
framleiðsluvörunum. Tekjur
manna mundu þá taka breyt-
ingum frá ári til árs eftir af-
komu þjóðarbúsins í heild og
eftir ákveðnum reglum, án þess
að því fylgdu nokkrar deilur eða
átök milli stéttanna.
Um leið og þessari skipan yrði
á komið, þyrfti að gera ráðstaf-
anir til þess að koma í veg fyr-
ir, að einstakir menn geti náð
til sín óeðlilegum gróða á kostn-
að almennings, t. d. með ýmiss
konar milliliðastarfsemi, svo
sem mjög hefir orðið vart á und-
ahförnum árum.
Með eflingu stéttasamtakanna
hefir kaupgjald og verðlag í
landinu að vérulegu leyti hætt
að myndast eftir því, hvernig
háttað er um framboð og eftir-
spurn. Hver stétt fyrir sig reynir
að ná til sín sem ríflegustum
hlut, og er þess þá ekki ætíð
gætt sem skyldi, að jafnvægi
þarf að haldast í þjóðféláginu.
Ef einstakar stéttir eða hópar
manna draga til sín meira fé en
þjóðarbúskapurinn í heild þolir
og meira en sanngjarnt er í
samanburði við aðra. þá er kom-
ið á óheillabraut. Skipting þjóð-
arteknanna má ekki fara eftir
því, hvað einstaklingar eða
stéttir geta til sín togað f skjóli
þeirrar aðstöðu eða valds, sem
þeim hefir skapzt. í stað slíkr-
ar togstreitu þarf að koma sam-
komulag stéttanna, ef þess er
urminningar frá fangelsisvist
sinni.
Þarna var skáldkona frá Á-
landseyjum, Aili Nordgren,
systir Sally Salminen, sem er
fræg um þvert og endilangt ís-
land fyrir skáldsöguna Katrín.
Aili Nordgrenn er ljóshærð og
fríð sýnum, hún fer sér ekki
óðsltfga að neinu, en er þybbin
fyrir, ef-hallað er orðum að ó-
frelsi Finna. Og ekki má ég
gleyma að geta hennar Mirjam
minnar, sem er aðallega smá-
sagnahöfundur, en hefir nýlega
skrifað leikrit. Frá Finnlandi
voru fjórtán höfundar, ég veit
ekki, hvort nokkur þeirra er
kunnur heima, svo að við eigum
mikið ólært um finnskar bók-
menntir.
-----Það var mun óhægra að
fá glöggt yfirlit yfir heima-
menn en gesti, og bar þar tvennt
til. í fyrsta lagi voru þeir miklu
fleiri en gestirnir og í öðru lagi
voru fæstir þeirra stöðugir
fundargestir. Fyrsta fundardag-
inn höfðu t. d. svonefndir 40-
talistar fjölsótt mótið, en komu
lítið eftir það.
Fyrstan Svíanna vil ég nefna
okkar „andlega fósturföður"
eins og Norðmaðurinn Paul
Gjesdal komst að orði. En hann
átti þar við stjórnanda mótsins,
Henry Peter Matthis. Hann er
bjartur yfirlitum, hægur en
Hvers átti konan
að gjalda?
Það virðast vera óskráð lög,
hér hjá okkur, að nefna ekki
nöfn sakamanna í blöðunum, a.
m. k. ef um fyrsta brot er að
ræða.
Talsvert hefir kveðið að því í
vetur að brotist hafi verið inn í
hús og stolið. Minnir mig að
þess hafi verið getið í blöðunum
að sömu unglingarnir hafi fram-
ið mörg innbrot. Hvergi hafa
nöfn þeirra verið birt og senni-
,lega vita ekki aðrir — auk
þeirra nánustu skyldmenna —
um afbrot þeirra, en þeir, sem
um mál þeirra fjalla.
Skömmu fyrir jólin komst það
upp að einhver hafði falsað á-
vísanir og greitt með þeim vör-
ur í nokkrum búðum. Þetta af-
brot var framið af konu, og þá
stóð ekki á því, að nafnið kæm-
ist í blöðin. Ósjálfrátt kemur
mannhí hug, er það af því, að
þessi glæpur er drýgður af konu,
að nafnið er þegar birt, eða er
það af því, að það sem hún
gerir, er álitið ennþá meiri
glæpur en t. d. innbrot og
þjófnaður?
Ég þekki ekkert þessa konu,
man ekki til að hafa nokkurn
tíma heyrt hennar getið fyrr en
ég las fregnina í blöðunum.
Morgunblaðið-segir þ. 21. des.
s.l. — um leið og það birtir
nafn hennar, að hún sé ung,
tæplega tvítug, að hún sé gift
amerískum sjómanni, sem nú
dvelur vestur í Ameríku, að hún
eigi von á barni og eigi hér eng-
an „ákveðinn samastað.“
Ef hún á ekkert heimili hér,
er líklegt að hún eigi hér held-
ur enga vini né vandamenn.
Hún er að reyna að komast til
þess mannsins, sem hún á að
geta treyst bezt — föður barns-
ins hennar — og þá verður
henni það á að gera tilraun til
að draga sér á ólöglegan hátt
annarra fé. (Óneitanlega vernda
lögin ýmis konar fjárdrátt og
rán sbr. ,,Húsaleigulögin“).
Fjarri sé það mér að verja
þennan verknað hennar eða
nokkuð það, sem er óheiðarlegt
eða ódrengilegt. — En það sýn-
ist svo sem hún hefði átt að
vera jafn rétt há fyrir þeim
traustur, greiddi úr með lægni,
ef einhvers staðar var að mynd-
ast flækja. Svíar hafa sinn sér-
stæða svip, hið fágaða, kyrra
yfirborð, hvað, sem innra með
þeim bærist, kannske kunna
þeir sig allra manna bezt, það
gefur öryggi og fagra áferð. Ó-
kunnugum finnst þeir fálátir,
en við nánari kynni eru þeir
manna elskulegastir. — Kunn-
asta skáldsaga Matthis mun
vera „Den stora dagen“, hlaut
hann verðlaun fyrir þá sögu.
Hún var í ár (1946) október-
bók forlagsins Folket i Bild, sem
gefur út eina skáldsögu í hverj-
um mánuði. Eli Sjúrsdóttir eftir
Johan Falkberget var ágústbók
forlagsins. Munu flestar, ef ekki
allar þessar skáldsögur, hafa
verið gefnar út áður og sumar
í mörgum útgáfum.
Fredrik Ström er nú formað-
ur sænska rithöfundafélagsins.
Hann er hátt á sjötugsaldri, en
kvikur í hreyfingum og hýr í
bragði. Ström er ljóðskáld m. m.,
en stjórnmálin hafa orðið skáld-
listinni skæður keppinautur.
Hann er þingmaður sósíaldemó-
krata.
Hinn vígreifi Ture Nerman
tók þátt í mánudagsumræðun-
um, þegar snarpast var deilt á
40-talistana fyrir gáfnaskort,
fyllirí, kynvillu og fl. og fl. Ture
Nerman er hinn fæddi byltinga-
Ágrip af alþingistíð-
indum 16. jan. 1947
(Til umræðu var tillaga um ’
innflutning ávaxta, og hafði
frk. Katrín Thoroddsen fram-,
sögu í málinu. Auk frummæl-
anda töluðu þeir Sig. Kristjáns-
son og Jónas Jónsson um til-
löguna, og mæltu ákveðið með
samþykkt hennar. Sá síðar-
nefndi ræddi m. a. um afnám
tolla á ávöxtum. Á sama fundi
var einnig til umræðu tillaga J.
J. um að senda Esju með fólk í
skemmtiferðir til Miðjarðar-
hafslandanna. Þau Katrín og
Jónas eru sessunautar.)
Var í landi vöntun gæða.
Vitamin og fæðubæti
skorti þjóð, og það að ræða
þingsins jómfrú reis úr sæti.
Svipþung tók hún svo til orða:
„Sannarlega er vandi á höndum
ef við fáum ekki að borða
aldin græn úr Suðurlöndum."
Vottaði Siggi: „Satt er þetta.
Senn- er heilsa og kraftur þrotið,
af því hollra aldinrétta
alltof sjaldan hef ég notíð.
Hlaut ég naumt af næring góðri
norður undir Kinnarfjöllum.
Skrimti ég þar á skálkaféjöri,
skyri, mjólk og sauðaföllum."
Jónas sagði það um þetta:
„Það hefur gleymzt að lækka tolla.
Eflaust myndi einnig létta
oss að ná í fæðu holla
ef að stæði oft til boða
Esjuferð um slóðir Ránar,
svo að fólkið fengi að skoða
Feneyjar og strendur Spánar."
Fögur skein í salinn sunna.
Sáu þingmenn glöggt í hylling
ítölsk fljóð og eplarunna,
óska sinna og drauma fylling.
Suðræn vín á vegum nýjum
verða mörgum lækning þrautar.
Þingsins ungfrú ástarhlýjum
augum gaut til sessupautar.
S.
óskráðu lögum, að nefna ekki
nafnið hennar frekar en ann-
arra afbrotamanna — þótt hún
sé kona.
Oft hefir það að vísu komið
fyrir fyrr, að svo virðist, sem
sumir ísl. blaðamennirnir séu í
fréttaflutningi sparsamari á
kurteisina ef konur eiga í hlut
en karlar — þó ólíklegt megi
virðast, — en það skai ekki rætt
að þessu sinni. St. B.
maður, en eitthvað mun hann
vera farinn að kyrrast, sem
marka má af því að vinsældir
hans eru orðnar almennari.
Hann var rödd hrópandans, er
kvaö upp úr um nazistahætt-
una í Svíþjóð og var settur í
fangelsi fyrir bersögli sína. Síð-
an í stríðsbyrjun hefir hann
gefið út blaðið „Þrátt fyrir alltí',
sem heldur fána lýðræðisins
hátt á loft.
Það þótti tíðindum sæta, að
klakaklárinn Ture Nerman og
fagurkerinn Arthur Lundkvist
hefðu staðið í sama fylkingar-
brjósti, þegar 40-talistunum vai
gefin ráðníng. En þegar blöðin
skýrðu frá inntaki ræðna þeirra
hafði ýmislegt málum bland-
ast, svo a. m. k. Lundkvist fann
sig knúðan til að draga marka-
línur milli skoðana þeirra. Ef til
vjll hefir Nerman farið eins, en
það hefi ég ekki rekizt á. En
hvað sem þvi líður, fannst báð-
um 40-talistarnir, þessi ung-
herjasveit sænskrar skáldfylk-
ingar, óalandi og óferjandi.
Einhver kom með það í um-
ræðunum, að 40-talistarnir
mundu þjást af óbærilegri sekt-
arvitund vegna hlutleysis Svía
í hinum blóðugu skuldaskilum
heimsins. Helzti forsvarsmaður
þeirra var hið unga ljóðskáld,
Stig Carlson.
í nýlega útkominni bók-
(Framhald á 4. síöu)
Þórmnn Ála^núsdóttir, ritköf.: f
Þegnar andans á rökstólum
2. Gestir og ’ltoimanienn.