Tíminn - 24.01.1947, Blaðsíða 3

16. blað
Nokkrar bækur
Valdimar Steffensen:
Hippókrates. Faðir lækn-
islistarinnar. Bókaútgáf-
an Norðri. Stærð: 118 bls.,
14X20 sm. Verð: kr. 12.00
óbundin.
Flest vitum við það helzt um
Hippókrates, að hann er talinn
faðir læknislistarinnar. Hér er
gerð grein fyrir því, sem helzt er
vitað um þennan mann og
kenningar hans.
.Hippokrates var frá eyjunni
Kos við Litlu-Asíu strendur,
talinn fæddjir 460 f. Kr. og varð
gamall maður. Enginn veit hvað
-mikið hann hefir raunverulega
skrifað af því, sem honum er
eignað, en talið er fullvíst, að
nokkur rit séu komin frá nán-
ustu lærisveinum hans a.m. k.
Þessi bók gerir grein fyrir
ástandi læknislistarinnar um
daga Hippókratesar og helztu
kenningum Hippókratanna, að
veikindin stöfuðu af sjúklegu
ástandi mannsins, læknuðust
fyrir kraft lífsins hið innra með
manninum, og því væri hlut-
verk læknisins að hjálpa þeim
krafti. Þýðingargreinarnar bera
margar vitni um skarplega at-
hugun og nærfærni þessara
fornu lækna.
Þessi bók verður ekki lesin
sem kennslubók í læknisfræði
eða heilsufræði, en í henni er
gagnmerkur fróðleikur. Mér
þykir hún bæði fróðleg og
skemmtileg. H. Kr
C. S. Lewís: Rétt og rangt.
. Andrés Björnsson þýddi.
Bókagerðín Lílja. Stærð:
85 bls., 13X20 sm. Verð'.
kr. 8.00 ób. 17.00 innb,
Þessi bók er í tveimur köfl-
um og eru 5 útvarpserindi í
hvorum. Fyrri hlutinn heitir:
Rétt og rangt og hinn síðari
Kristinn átrúnaður.
Ég geri ekki ráð fyrir þvi, að
þeir, sem aldrei hafa fundið hj'á
sér hvöt til að glíma við gátur
tilverunnar og dýpri rök, finni
mikla unun af þessari bók. Ég
býst heldur ekki við, að hún
færi lesendum sínum yfirleitt
fulla vissu. Það er ekki svo ein-
falt áð eignast hana.
En þetta er skemmtileg bók
fyrir þá, sem hafa yndi af rök-
ræðum, þvi að höfundurinn er
skarpgáfaður, glöggur og mark-
viss 1 framsetningu og stíllinn
léttur. Og þó að margt sé óvíst
af kenningum hans í augum ef-
ans barna, er það þó jafn ljóst
hverjum fordómalausum les-
anda, að höfundur sviptir skarp-
lega í sundur brynju þeirri, sem
efnishyggjan hefir lengi yfir
sér haft í nafni vísinda og sann-
leika.
Ég geri ekki ráð fyrir því, að
neinn verði trúaður af skyn-
samlegri hugsun og rökræðum
einum saman. En þær eiga að
eyða fordómunum, svo að mað-
ur geti opnað huga sinn fyrir
lífssannindunum og dómgreind-
in njóti sín betur.
Ég tek hér upp, — nánast af
handahófi, — fáein orð úr þess-
um erindum:
„Röksemd mín gegn guði var,
að heimurinn virtist svo grimm-
úr og ranglátup. En hvernig
hafði ég fengið þessa hugmynd
um rétt og rangt? Enginn kall-
ar línu bogna, nema hann hafi
einhverja hugmynd um beina
línu. Við hvað var ég að líkja
heiminum, þegar ég kallaði
hann ranglátan? Ef hinn skynj-
anlegi heimur var illur og ó-
skynsamlegur yzt sejn innst, ef
svo mætti segja, hvers vegna
var ég þá í svo ofsalegri and-
stöðu við hann?--------------Ef
heimurinn allur væri þýðingar-
laus, hefðum við aldrei komizt
að því, að hann hefði enga þýð-
ingu. Það er rétt eins og við
mundum aldrei vita af myrkri,
ef ekkert ljós væri í heiminum
og því engar verur með augu.“
Bvona er þessi bók, skarplegar
hugleiðingar um þýðingarmikil
mál. H. Kr.
Leikfélag Reykjavíkur 50
ára. H.f. Leiftur. Stærð:
300 bj*., 18X25 sm. Verð:
kr. 55.00 ób.
Þetta rit er fallegt, skemmti-
legt og fróðlegt. Lesmál þess
skiptist í þessa þætti: Minning-
ar, ávörp og kveðjur, söguþætti
og skrár, en auk þess eru þrír
myndaflokkar í ritinu, hver um
sig stór og fjölbreyttur.
(Framhald. á 4. slðu)
menntasögu, er spennir yfir
sænskar bókmenntir frá síðustu
aldamótum, er Arthur Lund-
kvist talinn í flokki þeirra skálda
sem nefndir eru lífsdýrkendur.
Hann er glæsilegur bæði sem
maður og skáld, ungur að aldri
og á því vafalaust eftir að bæta
miklu við hæð sína, sem höf-
undar. Hann yrkir bæði rímuð
og órímuð ljóð, skáldsögu hefir
hann skrifað, sem heitir:
„Floderna flyter mot havet“,
ferðabækur og fjölda ritgerða.
Nýlega hefir hann gefið út bók-
menntayfirlit, er nær yfir milli-
stríðsbókmenntir tuttugu og
fjögurra Evrópulanda. Þar ritar
hann langan þátt um enskar
bókmenntir.
Harry Martinson er einnig
talinn til lífsdýrkendanna,
Sextán ára gamall gerðist hann
kyndari og sigldi um öll heims-
ins höf. Það er sagt um skáldið
Harry Martinson, að með eða
móti vilja sínum hljóti allir að
elska hann. Með honum hafa
sænskar bókmenntir fengið
nýtt blóð, djarft og heitt.
Af þeim sænskum höfundum,
sem kunnir eru heima, og brá
fyrir á þessu móti, ber helzt að
nefna þá ívar Lo Johanson og
Vilhelm Moberg. Ivar Lo Jo-
hanson er gæddur ljóma gáfna
og prúðmennsku, það hvílir ró
yfir látbragði hans. Vilhelm Mo-
berg virtist mér rosakarl, ég fer
ekki nánar út í það.
Ivar Lo Johanson hefir hlotið
mesta frægð fyrir bækur sinar
um statarna.landbúnaðaryerka-
mennina, og er talinn eiga
manna drýgstan þátt í að kjör
þeirra hafa verið bætt, svo að
þau mega teljast mannsæmandi.
Sjálfur er hann sonur landbún-
aðarverkamanns og þekkir því
af biturri reynzlu það líf, er
hann lýsir. Á yngri árum flækt-
ist.hann um utanlands og inn-
an, án þess að geta fest sig við
stað eða starf. „Förumannslíf
í Frakklandi" heitir fyrsta bók
hans af fimm, sem fjalla um
ferðir hans víðs vegar um Ev-
rópu. Tuttugu og níu ára gam-
all gaf hann út fyrstu skáld-
sögu sína, „Mona ár död“. Síðan
hefir hvert stórverkið rekið
annað. Ein af skáldsögum hans,
„Kungsgatan“, hefir verið þýdd
á íslenzku og heitir í þýðingunni
„Gatan.“
Tvær sögur Mobergs hafa ver-
ið þýddar á íslenzku, „Þeystu
þegar í nótt“ og „Kona manns.
Það er kona manns, sem höf.
sneri í leikrit. Síðasta bók Mo-
bergs heitir „Brudarnas kálla“.
Móu Martinson hefir verið
getið hér að framan, vil ég nú
með fáum orðum minnast
þriggja annarra skáldkvenna,
(Framhald á 4. síSu)
TÍMIÍVÍV, föstiidaginn 24. Janúar 1947
ALICE T; HOBART:
#•
Vang og yin
tehúsanna og gortaði af syni sínum. „Þessi útlendi I Sheng,“
sagði hann — „aðferðir hans eru réttar. En það hefir engum
skilizt enn, nema mér — þess vegna á ég líka son.“
En straumhvörfin urðu ekki eins snögg að þessu sinni og um
skurðlækningarnar. Kunningjar dyravarðarins lágu honum á
hálsi fyrir að hafa leyft, að karlmaður hjálpaði konu hans við
fæðingu — og það meira að segja útlendur barbari. En samt
bar það við, að einn og einn maður, sem farinn var að örvænta
um það, að hann eignaðist son, leitaði í kyrrþey til Peters með
vanfæra konu sína.
Peter hafði nýja ráðagerð á prjónunum. Ef hann átti að geta
látið í té fæðingarhjálp, varð að koma á stofn sérstakri kvenna-
aeild við sjúkrahúsið. Hann sneri sér til stjórnar trúboðsfélagsins
og fékk lítilfjörlegan styrk í þessu skyni. En það nægði aðeins.
íyrir lítilli einnar hæðar byggingu. Peter valdi henni stað öðrum
mégin við hliðið.
Það var mikið vandamál að fá fólk til hjúkrunarstarfa við
þessa deild. En Sen S Mó leysti vandann. „Ekkjur geta unnið
þau hjúkrunarstörf, sem I Sheng vill láta viijna í kvennadeild-
inni,“ sagði hún. „Margar ekkjur munu fúsar til þess. Og ég
skal stjórna þeim.“
„Þú!“ hrópaði Díana.
„Já — ég vil meina það.“
Sen S Mó hóf þetta nýja starf sitt um það bil, sem hitarnir
byrjuðu. Starfsmeyjar hennar voru þrjár ungar ekkjur. Hafi
Díana látið sér detta í hug, að Sen S Mó myndi sjálf vinna með
höndunum, þá sá hún nú fljótt, að svo var ekki. Hina líkam-
legu vinnu lét hún hinar inna af höndum — sjálf leit hún eftir
öllu og sá um, að það væri þolanlega gert.
„En þetta er þó framför,“ sagði Stella, þegar Peter æddi um og
kvartaði undan slæmum aga í sjúkrahúsinu. „Þú skalt að minnsta
kosti ekki ávíta hana, þótt hún vinni ekki sjálf, fyrr en þú sérð,
hvernig henni fer stjórnin úr hendi.“-
Stella'stjórnaði sjúkrahúsinu að mestu leyti um sumarið. Sér
til undrunar sá hún brátt, hvernig ættmóðureðlið í Sen S Mó
vaknaði til lífs. Hún hafði innan skamms skapað strang-kín-
verska heimilishætti í kvennadeildinni og gekk sjálf u mmeð ótví-
ræðum ættmóðurþótta.
„Unga lærdómskona,“ sagði hún einu sinni við Stellu. „Leyfðu
mér að spara þér það ómak að bera lyklana að hrísgrjóna-
geymslunni. Ég skal inna þetta lítilfjörlega starf af höndum.“
Eftir þetta gekk hún ævinlega með lyklana að matskemmun-
um og lyfjageymslunum við belti sér — ótvíi\ætt tákn um vald
hennar og myndugleika. í einu horni sj úkrahússgangs kom hún
iyrir sérstöku borði handa sér. En það var ekki aðeins valdafíkn
kínverskra kvenna, sem hún hafði þegið að arfi, heldur einnig
dugnaður og árvekni. Bæði starfsfólkið og sjúklingarnir urðu
að hlýða hverri skipun hennar, og það va'r ekki til sá verkakarl
í trúboðsstöðinni, að hann ekki hefði beyg af henni.
Þegar Peter kom heim úr sumarleyfinu, sýndi Stella honum
sjúkrahúsið. „Hefirðu nokkurn tíma séð það svona hreint og
þokkalegt?“ spurði hún.
„En hvernig er búið að sjúklingunum?“ spurði hann ófor-
betranlegur. „Er farið eftir réttum reglum?"
„Sen S Mó hefir tekið á sínar herðar heilmikið af mínum
fyrri störfum, svo að nú hefi ég getað helgáð mig hjúkrunar-
störfunum betur.“
Peter fölnaði. „Ertu að segja mér, að þú hafir sjálf tekiö á þig
störf, sem Sen S Mó þ'ykist of góð til að vinna?“
„Peter!" sagði Stella. „Þú skalt ekki telja þér trú um, að þú
getir breytt stórþjóð á fáeinum vikum. Kínvei-jarnir skilja þig
ekki — þeim finnst þú harðbrjósta og ómannlegur.“
Peter var agndofa. „Leyfa Kínverjarnir sér að segja þetta?
Þeir, sem ekki gera hætishót fyrir sjúklingana!"
„Ég get ekki gert þér þetta skiljanlegt, ef þú vilt ekki skilja
það,“ sagði Stella þrjózkulega. „Þú kemst aldrei í neina mann-
lega snertingu við þá. Þú ert svo einsýnn og tillitslaus. Geturðu
ekki séð, að kínversk menning á í sér fólgið margt, sem við er-
um snauð.af. Við verðum alltaf að reyna að vera dálitið skiln-
ingsrík."
Og þar með fór hún.
Hann leit út um gluggann. Hún var i þann veginn að stíga
upp í buröarstól sinn úti í garðinum. Ef til vill átti hann að
hlaupa út og kveðja hana, áður en hún færi upp í fjöllin. En
hann gat samt ekki fengið sig til þess — ekki eftir þessa ádrepu.
En eina ákvörðun tók hann samt. Hann ætlaði að láta Sen S
Mó stjórna kvennadeildinni eins og henni gott þótti.
Um haustið, þegar Stella kom aftur, var hvert einasta rúm
skipað. Sen S Mó stjórnaði öllu með harðri hendi. En það virt-
ist vera harðstjórn, sem Kínverjar gátu sætt sig við.
XXIV.
MIKLIR þurrkar gengu, og hungursneyð ægði fylkinu.
Fólk færði guðunum sáttarfórnir, bæði í borg og
byggð. Borgmeistari andanna var borinn út á sviðna
akrana á háum stóli, svo að hann gæti sjálfur séð eyðilegging-
una. Hrút, tarfi og gelti var fleygt í fljótið, og bann var lagt við
því að neyta matar úr dýraríkinu. Hin ströngu fyrirmæli Búdd-
hatrúarinnar um jurtaát — reglur, sem jafnan voru sniðgengn-
ar 1 góðærum, — voru teknar í gildi. Það mátti jafnvel ekki neyta
eggja, því að í þeim duldist blundandi líf. En hinn blái himinn
var jafn miskunnarlaus og áður. Regnið kom ekki.
Regndrekinn var borinn um borgina. Hann var gæddur yang-
eðli — hann gaf regnið, sem frjóvgaði jörðina. Aragrúi fólks
lylgdi honum eftir með bjöllur og fána, og þegar hersingin gekk
framhjá sjúkrahúsinu, ómaði hinn gjallandi málmhljómur milli
veggja biðstofunnar. En Peter veitti þvi enga athygli. Hugur
Tilbúinn
áburður
Þeir, sem kaupa ætla tilbúinn áburð á þessu ári, þurfa
aö koma pöntunum sínum til skrifstofu vorrar fyrir 20.
febrúar næstkomandi.
Áburðartegundir þær, sem væntanlega fást, eru:
Ammoniaksaltpétur ................ . 33.5% köfnunarefni
Kalksaltpétur ................... 15.5% ____
Ammophos 16% köfnunarefni og .. 20 % fosfórsýra
Superfosfat ..................... 20 % ____
Kalí 60%
Brennisteinssúrt kalí
Tröllamjöl.
Þrátt fyrir ítrekaðar tilraunir og aðstoð stjórnarvalda,
hefir enn ekki tekizt að fá loforö fyrir nægilegu áburöar-
magni til landsins, en vonir standa þó til, að. úr þeim
vanda rætist að nokkru leyti.
Kaup hafa þegar verið gerð eða loforð fengist um tvö-
falt magn af Ammophos miðað við 1946, svipað Super-
fosfat og Kali, og nokkru meiri Ammoníaksaltpétur.
Miklar líkur eru um nægilegt Tröllamjöl, og vonir um
Kalksaltpétur til jafns við síðasta ár.
Vprðlag áburðarins mun hækka um 10—15%.
Áburöurinn verður seldur sömu aðilum og áður.
Allar áburðarpantanir séu greinilegar og ákveðnar og
miðist við þörf hvers eins.
Munið, aff allar pantanir fiurfa að vera komnar fyrir
20. febrúar.
!
Reyjtjavík, 16. janúar 1947.
Áburðarsala ríkisins
Jörðin Bakki
í Austur-Landeyjum, fæst til ábúðar í næstkomandi far-
dogum. Jörðin er landrík með stórum og sléttum túnum.
Og henni fylgir löng fjara.
Semja ber við
Itjjörn S.oilssoii. Bakka.
Innilegasta þakklæti fyrir auffsýnda samúð og vinarhug
til dóttur minnar,
Sloiuiintiai* Sigurðardóttur
frá Katadal,
er dó á sjúkraliúsi í Reykjavík, eftir langa og erfiða legu.
Svo og fyrir alla hlutttekningu mér til handa við andlát
hennar.
Guð blessi ykkur öll.
Ingibjörg Guðmundsdótth*.
SPEGILLINN
Fyrsta blað ársins 1947 er komið út. Blaðið er nú
með allmjög breyttu fyrirkomulagi; þannig kemur
það út einu sinni í mánuði, 20 síður hvert tölublað.
Stækkar að efni til um 60 síður á ári, frá því, sem
verið hefir. Áskriftarverðið er kr. 30.00 á ári, sem
þætti ódýrt fyrir bók um 420 bls. í Skírnisbroti,
með um 200 myndum, en sú verður efnisstærð blaðs-
ins nú.
Sendið blaðinu áskriftir, beint til afgreiðslunnar,
Pósthólf 594, Reykjavík.
SPEGILLINN
X
UTBREIÐIÐ TIMANN