Tíminn - 30.01.1947, Blaðsíða 1

! RITSTJÓRI:
j ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON
ÚTGEPANDI:
PR AMSÓKN ARFLOK V TURINN
Símar 2353 og 4373
í
)
\
‘ PRENTSMIÐJAN EDDA l'.f.
RITST JÓRASKRIFSTOFUR: J
EDDUHÚoI. Llndargötu 9 A (
Slmar 2353 og 4373
AFGREIÐSLA, INNHEIMTA ?
OG AUGLÝSINGASKRIPSTOPA:
EDDUHÚSI, Llndargötu 9 A
Siml 2323
(
31. árg’.
Reykjavlk, finuutudagina 30. jaanar 104T
30. blað
ERLENT YFIRLIT:
Burma verður sjálfstætt ríki
*
Samkomulng brezku stjórnarmnar og
sendinefndar Burmabúa.
i
Innan skamms tíma mun nýtt, sjálfstætt ríki koma til sög-
unnar. Viðræður, sem fulltrúar frá Burma hafa átt við brezku
stjórnina, hafa borið þann árangur, að samkomulag hefir orðið
um, að Burma öðlist fullt sjálfstæði. Þetta var tilkynnt af Ind-
landsmálaráðherra Breta, Lawrence lávarði, síðastl. þriðjudag.
Hervarnir Dana
Bo r gundarhólmi
a
Umræðurnar, sem orðiS hafa
um Svalbarða í tilefni af kröf-
um Rússa, hafa m. a. valdið því,
að Borgundarhólmur hefir kom- '
izt á dagskrá á ný. Þykir líklegt, I
ef Rússar fara að halda til
streitu landakröfum á norðlæg-
um slóðum, geti röðin komið
fljótlega að Borgundarhólmi.
Nokkuð er það, að Danir efla
hervarnir sínar hvergi meira en
á Borgundarhólmi. Líklegt þykir
þó, ef kröfum stórveldanna um
stöðvar á Svalbarða, Grænlandi
og íslandi verði hafnað, muni
Rússar ekki gera kröfur til
Borgunarhólms.
Myndin er frá æfingum
danskra hermanna á Borgund-
arhólmi.
ERLENDAR FRÉTTIR
Brezka stjórnin hefir lýst yfir,
að hún sé mótfallin öllum breyt-
ingum á landamærum Austur-
ríkis frá þvi, sem þau voru 1937.
Júgóslavlr hafa borið fram
kröfur um slíkar landamæra-
breytingar sér í vil.
Kuldar eru nú meiri í Vestur-
Evrópu en dæmi eru til um langt
skeið. Umferð hefir víða teppzt
á Bretlandseyjum vegna snjó-
komu.
Brezka stjórnin hefir boðið
Dönum að kaupa af þeim smjör
fyrir 10% hærra verð og flesk
fyrir 16% hærra verð en ákveðið
er í núgildandi verzlunarsamn-
ingum.
Skeramtun Fram-
sóknarmanna
Skemmtun Pramsóknarmanna
annað kvöld í Breiðfirðingabúð
byrjar kl. 8,30 með Framsókn-
arvist. Síðan verður talað,
sungið og dansað.
Fjöldi manns' var búinn að
panta aðgöngumiða i gær, og
ættu þeir Framsóknarmenn,
sem sækja ætla þessá skemmt-
un, að panta aðgöngumiða nú
þegar i síma 2323. Þeir skulu
svo sækjast i innheimtustofu
Tímans fyrir kl. 3 á morgun.
Áríðandi er, að allir þátttak-
endur séu komnir að spilaborð-
unum fyrir kl. 8,30 annað kvöld.
Shell og B. P. fara stórlega kringum
hámarksverðið á olíum og bensíni
* Samkvæmt samkomulagi þessu
fara fram kosningar til stjórn-
lagaþings í Burma á komandi
vori og hafa aðeins innfæddir
menn kosningarrétt og kjör-
gengi. Þetta þing mun kjósa
bráðabirgðarstjórn, sem fer
með völd, unz gengið hefir ver-
ið frá nýrri stjórnarskrá. Það
verður algerlega í höndum
stjórnlagaþingsins að gera
Burma að sjálfstæðu ríki og á-
kveða afstöðu þess til brezka
heimsveidisins. Bretar munu
engin afskipti hafa af þvi. en
hafa hins vegar lofað að styðja
inntöku Burma í bandalag sam-
einuðu þjóðanna, hver sem nið-
urstaðan yrði. Lawrence lávarð-
ur kvaöst vona, að vinátta
Breta og Burmabúa héldist á-
fram, þótt stjórnlagaþingið ryfi
algerlega sambandið milli ríkj-
anna.
Bretar fara hér áreiðanlega
ólíkt hyggilegar að en Frakkar
i Indo-Kína, þar sem þeir reyna
að ha’da í völd sín og efia með
því öfgamenn í hópi þjóðernis-
sinna. í Burma er hins vegar
talið, að áhrif slíkra manna
fari minnkandi og er athyglis-
vert, að hin svokaliaða and-
fasistahreyfing, sem er stærsti
skipulagði flokkurinn i landinu
hefir nýlega vikið kommtinist-
um burtu, en þeir tóku þátt )
stofnun hennar.
Það frjálslyndi, sem brezka
verkamannastjórnin hefir sýnt
með þessum gerðum sínum.
mun þó ekki hljóta lof allra
Breta. Kaldrifjaðir heimsveldis-
sinnar eins og Churchill munu
vafalaust verða því andvígir, að
Burma fái sjálfstæði. Kemur
hér fram sem oftar munurinn
á utanríkismálastefnu brezka
verkamannaflokksins og ihalds-
ins.
Með áðurnefndu samkomu-
lagi er bundinn endi á 60 ára
yfirráð Breta í Burma. Bret-
ar lögðu Burma smátt og smátt
undir sig á árunum 1876—85.
Fram að þeim tíma hafði Burma
skipzt í nokkur smáriki eða
furstadæmi. Árið 1897 var
Burma sameinað Indiandi og
hélzt svo tíl 1837, er landiö var
gert að sérstæðri ríkisheild. -
Sjálfstæðishugur Burmabúa
hafði mjög eflzt á þessum ár-
um.
íbúar Burma eru nú taldir
rúmlega 15 milj. Þeir eru taldir
betur menntir en nábúar þeirra
og engin stéttaskipting er þar i
landi í líkingu við þá, sem er í
Indlandi. Burmabúar hafa orð
fyrir léttlyndi sitt og vinnusemi.
Landið er stórt, ca. 600 þús.
ferkm., og er mikill hluti þess
hálendur. Víða er þar mikil
frjósemi og er hrísgrjónarækt
þar svo mikil, að Burma er
mesta hrísgrjónaútflutningsland
heimsins. Olia er þar í jörðu og
ýmsir góðmálmar. Allar líkur
benda til að Burma geti átt
glæsilega framtið sem frjálst
og fullvalda ríki.
AÐ LEIKSLOKUM
Reykjavík vorra daga
Kvikmynd sú, sem Óskar Gisla-
son ljósmyndari gerðí í sumar,
er nú fullbúin til sýningar og
verður frumsýning hennar i
Tjarnarbíó á laugardaginn kl. 3.
öSELJA URÁOLÍU A TIJMUM UM 45% DÝRAR
| EN ÁKVEDIÐ HAFÐl VERIÐ.
Er þetta hefnd í garð kaupfélaganna og oliu-
samlaganna fyrir afsklptl þelrra af olíu-
verzluninni?
Fyrir skömmu síðan var gerð allmlkil verðbreyting á bensíni
og olíum, og skyldi verð á þessum vörum lækka verulega frá því,
sem áður hafði verið, samkvæmt þessari ákvörðun. Var þessi
verðbreyting fyrsti árangurinn af afskiptum Sambands íslenzkra
samvinnufélaga og olíusamlaganna og hins nýja olíufélags, sem
þeir aðilar stofnuðu, af olíuverzlun í landinu. Þóttu mönnum
þetta að vonum góð umskipti.
Það er víðar en í Reykjavfk eða á Skagaströnd, sem menn gefa sér dá-
litið lausan tauminn á gamlárskvöld. Þessi mynd er tekia í Málmey í
Svíþjóð í vetur, um það bil, sem „árið er liðið i aldanna skaut.“ Mikil
upphlaup höfðu oröið á götunum, en loks tókst löereglunni að koma
á kyrrð. Er hún hér að fara brott með atkvæðamestu óróasegglna, en fólk-
ið horfir forvitið á aðfarirnar, reiðubúið til þess að bregða sér á leik á ný.
Skattdómari lætur gera húsrann-
sókn hjá mælingafulltrúa mórara
í fyrradag lét skattdómarinn, Jón Sveiusson, framkvæma hús-
rannsókn hjá ólafi Pálssyni uppmælingafuiltrúa Múrarafélags
Reykjavíkur, og leita að skjölum viðvíkjandi vinnu og tekjum
meðlima félagsins á seinasta ári. Fer frásögn formanns télags-
ins hér á eftir og ennfremur hefir Tímlnn leitað upplýsinga um
málið hjá skattstjóra.
Formaður félagsins skýrði
svo frá, að hann teldi hér vera
á ferðinni árás á félagafrelsi
verkalýðsins í landinu. Hann
sagði, að almenningur hefði að
undanförnu haldið, að múrarar
væru múraðri en þeir eru í raun
og veru, og sagði hann, að hag-
stofan hefðí nú eftirlit með út-
reikningum, sem eiga að sanna,
að múrarar hafa ekki hærri
laun nú, miðað við núverandi
verðlag, en þeir höfðu fyrir strið.
Gat hann þess, að árangur
þessara útreikninga ýrði gerður
kunnur, strax og þeim væri lok-
ið, eftir nokkra daga.
í fyrradag hafði uppmælinga-
fulltrúi félagsins verið kvaddur
á fund skattdómara og tekinn
þar til yfirheyrslu. Var uppmæl-
ingafulltrúinn beðinn um að
gefa upplýsingar um vinnu múr-
aranna og árangur af uppmæl-
ingunum. En skattdómara mun
ekki hafa þótt upplýsingar hans
fullnægjandi, eða verið óánægð-
ur með þær, svo niðurstaðan
varð sú, að húsrannsókn var
gerð á heimili uppmælingafull-
trúa síðar um daginn, að und-
angengnum úrskurði. Voru opn-
aðar allar hans hirzlur og öll
skjöl rannsökuð, sem þar var
að finna.
Árangur húsrannsóknarinnar
varð ekki annar en sá, að sögn
formanns félagsins, en að leit-
armennirnir höfðu á brott með
sér eitt blað, sem á voru tölur,
er Ólafur hefir sér til stuðnlngs
við útreikningana.
Tíminn sneri sér tii Halldórs
Sigfússonar skattstjöra í tilefni
þessa máls og spurði hann, hvað
hann vildl um það segja. Tjáði
hann blaðinu það, að mál þetta
og allt sem því viðkemur væri í
höndum skattdómara og gæfu
skattayfirvöldin að svostöddu
engar upplýslngar um málið.
Osagt skal látið hér, hver
þörf hefir verið á þessari um-
ræddu húsrannsókn, en áreið-
anlega er þá viðar pottur brot-
in og ekki ólíklegt, svo ekki sé
■meira sagt, að fullþörf væri á
því, að skattdómari gerði lika
húsrannsókn hjá heildsölun-
unum, og hefði þó fyrr mátt
vera.
Verðlagsbrot
Nýlega hafa eftirgreind fyrir-
tæki verið sektuð hjá sakadóm-
ara:
Heildverzlunin „Landstjarn-
an“ var sektuð fyrir of háa á-
lagningu á jólatrjám. Nam
sektin kr. 400,00.
Heildverzlun Siggeirs Vil-
hjálmssonar var sektuð fyrir of
háa álagningu á fíkjur. Sekt og
ólöglegur ágóði nam samtals
kr. 943,40.
Verzlunin Fram, Klapparstig
37, var sektuð fyrir of háa á-
lagningu á silkisokka. Nam sekt-
in kr. 2000,00.
Verzlun Soffiu Pálma var
sektuð um kr. 500,00 fyrir brot
geg'n verðlagslöggjöfinni.
Verzlunin Victor var sektuð
fyrir of háa álagningu á regn-
kápum. Sekt og ölöglegur ágóði
nam kr. 842,00.
Verðiagsstjóri gaf út tilkynn-
ingu um hámarksverð á benzíni
og olíum. Var verð á hráolíu
(gas- og dieselolíu) á tunnum
þar meðal annars ákveðið 330
krónur á smálest i Reykjavík
fjörutíu krónum hærra í ver-
stöðvum við Faxaflóa og á Suð-
urnesjum og fimmtíu krónum
hærra annars staðar á landinu.
Átti hér eins og áður að vera
að nokkru leyti um veröjöfnun
að ræða. Samkvæmt þessu hefði
því oliuverðið átt að vera 370
krónur.hver smálest í Faxaflóa-
og Suðurnesjaverstöðvunum, en
380 krónur annars staðar á
iandinu utan Reykjavikur.
Afstaða erlendu olíufélajanna.
Nú hefir það komið á daginn,
að tvö af olíufélög-um landsins,
Shell og B.P., hyggjast að fara i
kringum þessi verðlagsákvæði,
og það svo rækilega, að verðið
liækkar af þeim sökum um ná-
lægt 45% úti um land.
í hverja smálest hráolíu þarf
sex tunnur. Fiutningsgjald fyrii
oliu i tunnum frá Reykjavik til
hafna úti á landi er miklu
meira en nemur þeim verðmun,
sem verölagsákvæðin mæla
fyrir, að vera skuli í Reykjavik
og öðrum stöðvum á landinu.
Þennan flutningskostnað hyggj-
ast nú þessi tvö áðurgreindu
olíufélög að leggja á olíuna
þrátt fyrir ótvlræð verðlags-
ákvæði. Skapast þannig mis-
munandi olíuverð í landinu, um-
fram það, sem verðlagsákvæðin
gera ráð fyrir. Veldur þetta út-
vegsmönnum vlða um land
stórtjóni.
Hið fslenzka stelnoliuhlutafé-
lag, sem nú er erðin eign Olufé-
lagsins h.f., telur sig hins vegar
bundið af verðlagsákvæðunum.
145 króna hækkun á smálest.
Þar sem um flutning á oliu á
tunnum er að ræða til hafna
úti á landi hefír þessi skilningur
Shell og B.P. í för tneð sér
hvorki meíra né minna en 145
króna hækkun á hverja smálest.
Flutningsgjald fyrir hverja
tunnu er tuttugu krónur, eða
120 krónur fyrir smálestina, út-
skipunarkostnaður fimmtán
krónur og kostnaður við endur-
sendingu tunnanna, er félög
þessi reikna llka, sextíu krónur.
Þessl kostnaður nemur því sam-
með því, að þau telji sér ekki
skylt að fylgja hámarksverðinu.
þegar um er að ræða olíu, sem
flutt er á tunnum hafna á millí.
Þörf á að taka rösklega
í taumana.
Timinn átti í gærkvöldi tal
við verðlagsstjóra um þetta
framferði Shell og B.P. á ís-
landi. Var helzt á honum að
heyra, að hann teldi ‘ þeim
heimila þessa verðhækkun, þrátt
fyrir ákvæðin um hámarksverð-
ið, er auglýst voru fyrir fáum
dögum. Sætir það talsverðri
furðu, hversu skoðanir þessara
erlendu gróðafélaga virðast eiga
mikinn hljómgrunn hjá verð-
lagsráði. Virðist kominn tími til
þess að taka hér alvarlega í
taumana.
Sérleyfishafar vilja
sjálfir reka samgöngu
miðstöðina
Stjórn Félags sérleyfishafa
bauð blaðamönnum á sinn fund
í gær og skýrði þei§i frá ýms-
um áhugamálum f^agsins og
aðalfundi þess, sem haldinn
var fyrir skömmu siðan í
Reykjavík.
Óhentugar bifreiðar.
Telja þeir bifreiðakost sinn
allt of lltinp til að geta stund-
að eins vel og æskilegt væri alla
fólksflutninga á þeim 115 séf-
leyflsleiðum, sem nú eru hér á
landi. Þá teija þeír bifreiðar
þær, sem þeir hafa orðlð að
notast við tii fólksflutninga
undanfarin ár, ekki nægjanlega
burðarmiklar. Eru þær upphaf-
lega smíðaðar til venjulegra
vöruflutninga og burðarþol
þeirra allt að því helmingi
minna en á þær verður að
leggja við fólksflutningana, þeg-
ar hinar þungu yfirbyggingar
eru komnar á bifreiðarnar, sem
einar eru raunverulega næg
hleðsla.
Retra vegarviðhald.
Sérleyfishafar beindu þeim
tilmælum til vegamálastjóra,
að hann beittí sér fyrir bættu
viðhaldi veganna, meðal ann-
tals 195 krónum á hverja smá- ars með tíðari heflun þeirra.
lest. Hér er þvi ekki um neitt
smáræði að ræða, ekki sizt ef
á það er litið, að útgerðin á i
vök að verjast um þessar mund-
ir og meira en tvisýnt um af-
komu hennar.
Ekki er grunlaust um, að fé-
lögin Shell og B.P. gert þetta
‘beinlínis til óhagræöis fyrir
kaupfélög og olíusamlög, sem
enn þá þurfa að kftupa olíu af
þeim.
Þessa verðhaekkun, sem Shell
og B.P. gera þannig, þrátt fyrir
verðiagsákvaeði, munu þau fóðra
Einnig fara þeir þess á leit, að
undinn verði bráður bugur að
þvi, að vegirnir verði lagfærðir
á ýmsum þeim stöðum, þar sem
þeir eru hættulegastir — hættu-
legar beygjur verðí teknar af
og mjóar brýr breikkaðar.
Mótfallnir samgöngumlðstöð
rfkisins.
Þá eru sérleyfishafar mót-
fallnir því, að rikið reisi og reki
hina fyrirhuguðu samgöngu-
miðstöð í Reykjavik og vilja
sjálfir reisa hana, reka og eign.