Tíminn - 01.02.1947, Síða 1

(
| RITSTJÓRI:
þórarinn'- þórarinsson
\ ÚTGEPANDI:
FRAM$ÓKNARFL<C>KKURINN
Símar 2353 og 4373 .
PRENTSMIÐJAN EDDA ll.f.
31. árg.
RITST JÓRASKRIFSTOFUR:
EDDUHÚoI. Lindargötu 9 A
Símar 2353 og 4373
v AFGREIÐSLA, INNHEIMTA
' OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
EDDUHÚSI, Lindargötu 9 A
Sími 2323
Reykjavík, langardagimi 1. febr. 1947
22. blalf
ERLENT YFIRLIT:
ÖRÐUG STJQRNARMYNDUN
Á ÍTALÍU
Fjárhagserfiðleikaruir eru uiiklir og
friðarskilmálarnir eru óvinsælir.
Stjórnarmyndun hefir enn ekki tekizt á Ítalíu, en stjórn Gas-
peri, sem var mynduð síðastl. sumar, baðst lausnar nokkru eftir
ájramótin. Forsetinn fól Gasperi að reyna að mynda nýja stjórn,
en honum hefir enn ekki tekizt það. Aðalorsakir stjórnarkrepp-
unnair eru taidar hinar erfiðu fjárhagsástæður í iandinu og
ótti flokkanna við að bera ábyrgð á ríkisstjórn, sem undirritar
friðarsamningana, en ítalir telja þá mjög harða og ósanngjarna,
einkum þó skaðabótagreiðslurnar.
Formleg tildrög þess, að Gas-
peri baðst lausnar, voru þau, að
flokkur jafnaðarmanna klofn-
aði. Sarragat, forseti ítalska
þingsins, taldi flokkinn hafa
of ná’na samvinnu við kommún-
ista og kenndi það formanni
flokksins, Nenni utanríkismála-
ráðherra. Nenni neitaði að
breyta um stefnu og klauf þá
Sarragat flokkitjn og stofnaði
nýjan flokk. Nenni taldi sig þá
ekki geta gegnt ráðherrastörf-
um lengur, þar sem hann yrði
eingöngu að helga flokknum
starf sitt, og baðst því lausnar.
Aörir töldu, að Nenni notaði
þetta tækifæri til að losna við
undirritun friðarskilmálanna.
Nokkuð var það, að Gasperi
baðst lausnar fyrir alla stjórn-
ina vegþa lausnarbeiðni Nenni.
Konungsstjórn var afnumin á
Ítalíu á síðastl. sumri að af-
staðinni þjóðaratkvæðagreiðslu,
þar sem lýðveldið fékk örlítinn
meirahluta. Þingkosningar fóru
i'ram um svipað leyti og fékk
kaþólski miðflokkurinn, sem er
undir forustu Gasperi, rúmlega
8 milj. atkv. Næstir voru jafn-
aöarmenn með 4.7 milj. at-
kvæða. Kommúnistar fengu 4.3
peri. Qualunquistar fengu þó
ekki hlutdeild i stjórninni.
Síðan kosningar þessar fóru
fram, hefir stjórnmáláástandið
breytzt verulega kommúnistum
og Qualinquistum í vil. Kom
þetta fram í bæj arstj órnarkosn-
ingunum í haust, er báðir þessir
flokkar unnu verulega á, eink-
um þó hinn síöarnefndi. For-
ingi þessa flokks heitir Gion-
ninis og var gamanleikritahöf-
undur fyrir styrjöldina. Eftir
stríðslokin hóf hann útgáfu
blaðs, sem nú er útbreiddasta
blaðið á Ítalíu. Hann deildi þar
mjög hart á stjórnarfarið.
Nokkru síðar stofnaði hann
flokkinn, sem kallar sig „flokk
hinna umkomulausu á götunni"
(Front dell’ Uomo qualunque).
Stefnuskrá flokksins er mjög ó
ljós og þokukennd, en þeim mun
kröftugri er gagnrýni hans á
öllu því, sem miður fer, og allt
er talið að kenna handvömm
valdhafanna. Flokknum svipar
að þessu leyti mjög til nazista i
Þýzkalandi fyrir valdatöku
þeirra. Flokkurinn neitar þó
öllum tengslum við fasistaflokk
Mussolini, enda þótt mikill hluti
flokksmannanna séu gamlir
Hneykslismál í uppsiglingu
Húsrannsókn gerð hjá S. Árnason & Co. og
hafin réttarrannsókn gegn því fyrirtæki
Umboðsláunin voru lögð í Hambrosbanka,
en bætt við vöruverðið í reikningunum
Fer á fiot, þegar ísana leysir
. *
Danir ’leggja mikið kapp á að hafa sem bezt og fullkomnust skip til sigl-
inga á sundunum. Síðustu misseri hefir verið unnið að smíði nýrrar og
glæsilegrar ferju á Stóra-Belti. Hún kostar tíu miljónir króna og er búin
bergmálsdýptarmælum, radartækjum og mjög fullkominni sendistöð. Ferja
þessi átti að verða fullgerð síðasta sumar, en svo mjög seinkaði smíö-
inni,- að hún varð ekki fullgerð fyrir áramót. — Skipið sést hér í smíöum
hjá Burmeister og Wain. — Flóabátarnir okkar þættu skrítnir farkostir
í dönsku sundunum.
milj. atkv. Hinn nýi íhalds- fasistar. Kommúnistar hafa
flokkur, Qualunquistar, sem gagnrýqt ástandið með engu
ýmsir telja nýjan fasistaflokk,
íékk 1.1 milj. atkv. Aðrir flokkar
íengu minna fylgi, en flestir
þeirra voru íhaldsflokkar. Eftir
kosningarnar var mynduð sam-
steypustjórn undir forustu Gas-
ERLENDAR FRÉTTIR
minna vægfðarleysi og kennt
valdhöfunum um, þótt þeir hafi
á sama tíma átt ráðherra i
ríkisstjórninni.
Fjárhagsástandið er mjög vel
fallið fyrir starfsemi þessara
flokka. Landið er í sárum eftir
styrjöldina og getur ekki rétt viö
aftur, án mikillar erlendrar
hjálpar. Sú hjálp hefir ekki bor-
■ izt enn. Neyð og atvinnuleysi
Tékkar hafa borið fram þær, hefir því farið hríðvaxandi í
kröfur, aö þeir fái frjálsar íandinu og allar hömlur gegn
siglingar um helztu fljót Þýzka- verðbólgunni hafa reynzt ár-
lands, Elbu, Rin og Dóná. Enn- angurslausar. Við þetta bætast
fremur, að þeir fái sérstök svo hinir hörðu friðarskilmálar.
„tékknesk svæði“ í Bremen og Margir erlendir blaöamenn, sem
Hamborg. Hins vegar fara þeir hafa dvalið á Ítalíu, telja að
ekki fram á breytingar á landa- endir þessa ófremdarástands
mærunum frá 1938. j geti tæplega orðið annar en sá,
Austurríkismenn hafa borið að Wóðln missi trú á hið ný-
fram þær óskir á friðarfundin- | (Framhaid á 4. síðuj
um i London, að þeir fái vægi- ________________________________
lega friðarsamninga og sömu
landamæri og 1938. j
MacArthur yfirhershöfðingi i
Japan hefir bannað verkfall, |
sem 3 milj. japanskra verka-
manna ætluðu að taka þátt í til'
að mótmæla ýmsum stjórnar-1
ráðstöfunum.
Bretar hafa ákveðið að færa
ekki niður hleðslumörk Da-
kotaflugvéla, þrátt fyrir flág-
slys þau, sem orðið hafa und-
anfarið.
Nýir verzlunarsamningar hafa
verið gerðir milli Breta og Dana.
Samkvæmt þeim fá Danir nokk-
uð hærra verð fyrir landbúnað-
arvörur sínar í Bretlandi.
Danska þingið hefir ekki enn
samþykkt samninginn.
Kuldarnir haldast enn í Vest-
ur-Evrópu og fara flutninga-
erfiðleikar vaxandi af völdum
þeirra.
Dagsbrún segir upp
kaupsamningum
Dagsbrúnarmenn samþykktu
á fundi í fyrrakvöld að segja
upp gildandi kaup- og kjara-
samningum félags síns við
Vinnuveitendafélag íslands og
Reykjavíkurbæ. Stjórn félagsins
bar tillöguna fram.
Dagskrártillaga kom fram,
um að vísa uppsagnartillögu
stjórnarinnar frá, en var felld
með miklum meirihluta at-
kvæða. Síðan vár stjórnartilag-
an samþykkt með 170 atkvæð-
um. Stjórn Dagsbrúnar rök-
studdi tillögu sina með því, að
óhyggilegt væri fyrir Dagsbrún-
armenn að vera bundnir af
kaupsamningum um langan
tima, þegar allt væri í óvissu um
stjórn landsins.
Kvikmyndirnar í þágu menningar-
innar í stað gróðafíknarinnar
Hannlbal Valdiiuarsson flytur frunivai*p iim
kvikmyndaslofmni ríkisins.
Hannibal Valdimarsson liefir lagt fram í efri deild frumvarp
um kvikmyndastofnun ríkisins. Er gert ráð fyrir því, aö sú stofn-
un ein hafi með höndum innflutning kvikmynda og rekstur
kvikmyndahúsa. — Ráðgert er að þessi stofnun oeri sig fjár-
hagslega og sé tekjum hennar varið henni sjálfri til eflingar
og e. t. v. leiklist, hljómlist og öðrum skyldum listgreinum.
Verðlags- og gjaldeyrisyfirvöld landsins komust nýlega á ein-
kennilegan hátt á snoðir um ólöglegt athæfi, er eitt af inn-
flutningsfyrirtækjum landsins, S. Árnason & Co., hefir gert sig
sekt um. Fékkst sönnun i'yrir þessu í bréfum, sem fyrirtækið
sendi sjálfu viöskiptaráöi með beiðni um endurnýjun gjaldeyr-
ísleyfis, sem það hugðist aö knýja fram. — Þetta fyrirtæki er
annars fornfrægí fyrir viðskiptahætti sína, svo sem flesta mun
ceka minni til.
Óvæntur greiði. anlegt er, þar sem umboðslaur,-
S. Árnason & Co. hafði sótt in eru í rauninni afsláttur á
. uni endurnýjun á innflutnings- veröinu, sem innflytjandinn
I leyfum fyrir vörum frá tveimur fær, og ’ þess vegna fjarri öllu
viðskiptafyrirtækjum sinum í 'agi, að' þau komi fram í verði
Bret’andi. Því til sönnunar, aö vörunnar, þegar hann selur
þessar vörur stæðu til boða i hana aftur, auk þess, sem þá
Bretlandi, iét fyrirtækiö fylgja væri einnig sköpuö' aöstaða til
umsókúum sínurn tvö bréf frá álagningar á þau.
brezku fyrirtækjunum. j • .
En þegar viðskiptaráð fór aö t Sönnunargögnin afhent saka-
rýna i þessi fylgiskjöl á mið-; dómara ög húsrannsókn
vikudaginn, mun ýmsum hafa gerð.
orðið kynlega við. Auk þess. sém | f fyrradag voru'svo bréf þessi
þau áttu að sanna, voru í þeim j sencj sakadómara og rannsókn
jppiýsingar, sem otrúlegt er, að hafin á hendur S. Árriason &
Co. Var húsrannsókn gerð í
skrifstofum fyrirtækisins að
Laugavegi 29 og höfð á brott öll
bréf óg bækur þess frá síðustu
tveimur árum. Mun nú fará
fram athugun og endurskoðun
á þessum plöggum.
Réttarhöld fóru fram í gær.
Var framkvæmdastjóri félags-.
ins kvaddur til vitnisburðar um
þetta mál og aðra viðskiptahætti
fyrirtækisins. En niðurstaða er
vitanlega ekki enn fengin af
þessum rannsóknum. Mun
framkvæmdastjórinn þó hafa
viljað verja fyrirtækið með skír-
skotun til þess, að ekki hefði
verið farö dult meö’ bréf, þar eö
þau lentu hjá sjálfu viðskipta-
ráði!
fyrírtækið hafi viljað flíka og
alira sízt framan í viðskiptaráð.
Umboðslaunin lögð inn í Ham-
brosbanka og bætt við útflutn-
ingsverðið.
í bréfum þessum mun hafa
verið frá því skýrt, að hin brezku
fyrirtæki hafi, samkvæmt ósk
S. Árnasonar & Co. bætt svo-
kölluðum umbciðslaunum þess
við útflutningsverð vörusend-
inga til þess, en lagt upphæð-
ina inn í reikning fyrirtækisins
í Hambrosbanka.
Við þetta er það að athuga, að
íslenzkum aðilum ber að standa
skil á öllum gjaldeyri, sem þeim
áskotnast, og með öllu er ólög-
legt að bæta hinum svokölluðu
umboðsiaunum ofan á vöru-
verðið, án sérstakrar heimildar
frá viðskiptaráði, eins og skilj-
Múrarafélagið 30 ára
Tilgangur kvikmyndastofn-
unarinnar.
í 4. gr. segir svo. um tilgang
stofnunarinnar og verkefni:
„Kvíkmyndastofnun ríkisins
skal keppa að því að gera kvik-
myndir að sem almennustu og
þjóðlegustu menningartæki,
hliðstæðu útvarpi og skólum. í
þessu skyni skal kvikmynda-
stofnunin m. a.:
1. reká kvíkmyndahús sem
víðast um landið, en halda uppi
ferðasýningum kvikmynda, þar
sem ekki eru skilyrði fyrir
rekstri fastra kvikmyndahúsa;
2. sjá skólum landsins fyrir
fræðslukvikmyndum og aðstoða
þá við sýningar slíkra kvik-
mynda;
3. vanda sem bezt val þeirra
erlendra kvikmynda, sem flutt-
ar eru inn í landið til sýningar,
með tilliti til þess að bægja
burtu siaðspillandi, óþjóðhollum
og mennihgarsnauðum kvik-
myndf.mp
4. að gera íslenzka texta við
erlendar kvikmyndir, eftir því
sem föng verða á;
5. efla innlenda kvikmynda-
gerð og gera islenzkar kvik-
myndir.
Múrarafélag Reykjavíkur á
þrjátu ára afmæli um þessar
mundir. Þaö var stofnað 2. fe-
brúar 1917. Skipuðu hina fyrstu
Af rekstrarhagngöi Kvik- stjórn þess Einar Einarsson, Ól-
myndastofnunar ríkisins er afur Jónsson og Guðni Egilsson.
heimilt aö styrkja leiklist. Eitt af fyrstu verkum félags-
hljómlist og aðrar skyldar list- ins var að semja um 75 aura
greinir.“
Nýmæli frumvarpsins.
Greinargerð flutningsmanns
lýkur með þessum oröum:
„Nýmæli þau, sem í þessu
frumvarpi felast eru einkum
þessi:
tímakaup múrara. Nú er tíma-
kaup þeirra 3,35 (grunnkaup),
en annars eru múrarastörf nú
að mestu leyti unnin í ákvæðis-
vinnu.
Árið 1933 skiptist Múrarafé-
lagið í tvö félög, Múrarameist-
arafélag Reykjavíkur og Múr-
1. Yfirstjórn menntamálanna arasveinafélagið 1 Reykjavík, en
fær yfirráð yfir öllum innflutn- seinna tók Það aftur upp sitt
ingi kvikmynda og ber ábyrgð nPPinnaie8’a nafn, Múrarafélag
á og ákveður menningargildi e,5 ia5írU5'
þeirra I Félagið á nu allmikla sjóði,
2. ö'llu fjármagni, sem gengur senr það hefir safnað fil ^yrktar
gegnum kvikmyndahús landsins Sinknm öldruðum, auk eigna
skal variö til almennrar menn- iela8'ssjóði.
ingarstarfsemi í þjónustu allra Nú skipa stjórn félagsins Guð-
landsmanna. Jón Benediktsson, AÖalsteinn
3. Stefnt sé að því að gera Sigurð'sson, Sigurður Guðmann
kvikmyndir, sem sýndar eru hér (Framhald á 4. síðu
á landi, þjóðlegri bæði meö __________________________________
gerð íslenzkra texta við erlend-
ar kvikmyndir og með upptöku þar með bætt samkomuhúsaþörf
og gerð alíslenzkra kvikmynda. fámennari kauptúna og byggð-
4. Samstarf sé milli kvik- arlaga.
myndarekstursins og skóla-! 6. Kvikmyndarekstrinum er
haldsins í landinu. lögð' sú skylda á herð'ar að
5. Byggt sé upp samfellt kvik- styrkja skyidar listgreinar, svo
myndahúskerfi um land allt og sem leiklist og hljómlist.“
Fyrri frægð.
S. Árnason & Co. hefi'r áður
getið sér landsfrægö fyrir vöru-
innflutning sinri og við'skipta-
reikninga. Það var þetta fyrir-
tæki, sem átti faktúruna í tunn-
unni, sem alkunn varð og ljóst-
aði því upp, að fyrirtækið hafði
áö'ur lagt fram falsaða reikn-
inga til þess a'ö ná hærra inn-
flutningsverði og meiri álagn-
ingu á vörur sínar. Þa'ð' sann-
aðist einnig, að það hafði flutt
inn í stórum stíl allt a'ðrar yör-
ur en því hafði verið veitt leyfi
til af gjaldeyrisyfirvöidunum.
Má því segja, að slysin elti þetta
fyrirtæki.
En það var )án i óláni, að það
Ækk milda réttarsætt hjá
stjórnarvöldunum, eins og
mönnum mun í fersku minni.
Var kaliað, að þessi réttarsætt
byggð'ist á því, að maður sá, sem
verið' hafði framkvæmdastj óri
þess, dó um þettá leyti, en á
hann höfðu hinir eigendurnir
skellt allri skuldinni. Nú er þó
ekki lengur við hann a'ð sakast.
Spurning, sem vaknar.
Út af skrifum þeim, sem urðu
um þessi viðskiptamál, hö^'aði .
einn af aðaleigendum fyrirtæk-
isins, Jóhann Þ. Jósefsson, al-
þingismaður og formaður ný-
byggingarráðs, meiðyrðamál á
hendur ritstjóra Tímans og fékk
hann dæmdan-fyrir þau.
Nú vaknar sú spurning, hvort
þau ummæli, er Tíminn viö-
hafði. kunni ekki að' hafa veri'ð
allar dómsniðurstöður.
fyllilega réttmæt, þrátt fyrir