Tíminn - 06.02.1947, Blaðsíða 2

2
TÍUIiXV. ftmmtndagiiui 6. febr. 1947
25. blati
Fimmtudutiur 6. febr.
Stjórnarsáttmálinn
Málefnasamningur hinnar
nýju ríkisstjórnar hefir nú verið
birtur. Eins og gefur að skilja,
getur enginn flokkurinn fengið
fram öll stefnumál sín, þegar
ólíkir og andstæðir flokkar
ganga til stjórnarsamvinnu. í
málefnasamningi hinnar nýju
stjórnar hefir Framsóknar-
flokkurinn þó fengið tryggt ýms
þau höfuðstéfnumál, er hann
hefir barizt fyrir síðustu árin.
Meðal þessara stefnumála má
m. a. nefna þessi:
Dýrtíðin verður stöðvuð og
undirbúningur verður hafinn að
lækkun hennar.
Komið verður fastri skipun á
fjárfestinguna, þannig dregið
úr verðbólgu, og vinnuafli og
f jármagni beint til réttra fram-
kvæmda.
Samtök bænda fá stjórn af-
urðasölumála í sínar hendur.
Jafnframt eru þau viður-
kennd sem samningsaðili um
verðlagsmál landbúnaðarins og
fá alveg verðákvörðunarvaldið
i sínar hendur, þegar hætt verð-
ur að borga vörurnar niður með
framlagi úr ríkissjóði.
Jarðræktarstyrkurinn verður
hækkaður og Ræktunarsjóður-
inn aukinn og efldur.
Reynt verður að breyta inn-
flutningsverzluninni í það horf,
að verzlunafkostnaðurinn verði
sem minnstur og verðlagsá-
kvarðanir miðaðar við þörf
þeirra fyrirtækja, sem hafa vel
skipulagðan og hagkvæman
rekstur.
Unnið verður að bættu skatta-
éftirliti með sérstakri eigna-
könnun, breytingum á skatta-
löggjöfinni og bættu eftirliti.
Unnið verður að þvf að auka
byggingar nauðsynlegra íbúðar-
húsa í kauptúnum og sveitum.
Unnið verður að endurskoðun
stjórnarskrárinnar og nauðsyn-
legum breytingum á henni hrað-
að sem mest.
Allt eru þetta mál, sem voru
vanrækt af fyrrverandi rlkts-
stjórn, og má rekja til þess það
ófremdarástand, sem nú er ríkj -
andi í fjármálum og atvinnu-
málum landsins. Fyrir atbeina
Framsóknarflokksins hafa þau
nú verið tekin upp og verður
unnið að því að koma þeim í
betra horf. Þar vejtur vissu-
lega mikið á framkvæmdinni,
en að óreyndu verður að treysta
þvl, að hún fari sæmilega úr
hendi. Framsóknarflokkurinn
mun a. m. k. gera sitt bezta tfi
þess, að svo verði.
Þjóðviljinn og
heildsalarnir
Þjóðviljinn nefnir nýju stjórn
ina heildsalastjórn. Þetta ætti
Þjóðviljinn ekki að gera, því að
engum ferst síður en sósíalist-
um að bregða öðrum um þjón-
ustusemi við heildsalana. Það
loforð vantaði ekki, þegar
sósíalistar fóru í stjórnina, að
nú yrðu „heildsalarnir skornir
niður við trog“. Efndir urðu hins
vegar þær, að aldrei hafa heild-
salarnir blómgast meira í þessu
landi en í stjórnartíð sósíalista.
Aldrei fjölgaði heildsölunum
j afnört og aldrei var gróði þeirra
meiri. Svindlmál heildsalanna
voru þögguð niður með ýmsu
móti. Yfir allt þetta, lögðu sós-
íalistar blessun sína. Merkur
Svíar draga úr opinberum
framkvæmdum.
Þann 11. f. m. var lagt fram
í sænska þinginu fjárlagafrum-
varpið fyrir tímabilið 1. júlí
1947 til 30. júní 1948. Það, sem
vekur þar mesta athygli, er'
mikil útgjaldalækkun á eigna-
aukareikningi, þ. e. framlögum
til varanlegra framkvæmda.
Samanlagt nemur þessi lækk-
un nokkrum hundruðum milj.
kr. Stjórnin rökstyður lækkun-
ina með því, að meiri verklegar
framkvæmdir myndu draga of-
mikið vinnuafl frá framleiðsl-
unni og öðrum nauðsynlegum
verkum. Ennfremur myndu þær
skapa ofþenslu, sem leíddi til
aukinnar verðbólgu.
Á rekstrarreikningi eru út-
gjöldin áætluð 3.700 milj. kr.
eða 350 milj. kr. meira en á yf-
irstandandi \ fjárlagaári. Svarar
það til útgjaldaauka, er hlýzt
af nýrri tryggingalöggjöf. Til
hermála eru veittar 800 milj.
kr. eða 100 milj. kr. lægra en á
yfirstandandi fjárlagaári. Tekj-
urnar eru áætlaðar 4035 milj.
kr. og verður því tekjuafgang-
ur á rekstrarreikningi um 330
milj. kr. Tekjurnar eru áætlað-
ar um 700 milj. kr. hærri en á
yfirstandandi fjárhagsári. —
Skattar verða þó- raunverulega
ekki hækkaðir, heldur stafar
maður hefir ságt, að bezt mætti
lýsa stjórnarfari undanfarinna
ára með þessum oröum: Faktúr-
an fannst í tunnunni og Þjóð-
viljinn þagði um það.
Hin nýja stjórn eða stuðn-
ingsmenn hennar hafa það ekki
á stefnuskrá sinni, aö „skera
heildsalana niður við trog“. En
hitt má fullyrða, að heil-
brigðari verzlunarhættir eru í
vændum en í stjórnartið sós-
íalista. Sjálfstæðisflokkurinn
ræður ekki lengur einn yfir
verzlunarmálunum, eins og í
stjórnartíð sósíalista, heldur
heyra þau nú undir alla ríkis-
stjórnina.
Þjóðviljinn hneykslast yfir
því, að Tíminn skulP segja frá
seinasta dómstólamáli S. Árna-
sonar & Co. og Framsóknar
menn skuli síðan styðja stjórn,
sem Jóhann Þ. Jósefsson á sæti
í. Vitanlega velur hver flokkur
sína ráðherra og ber ábyrgð á
þeim. Það er dómstólanna, en
ekkí Framsóknarflokksins, að
skera úr um það, hverjir
eiga hlutdeild í umræddu
máli eða ekki. Það mál hlýtur
óhjákvæmilega að fara hina
venjulega dómstólaleið.
Annars situr sízt á sósíalist-
um að hneykslast yfir ráðherra
dómi Jóhanns Þ. Jósefssonar,
þar sem þeir hafa undanfarin
ár stutt hann til formennsku
í Nýbyggingarráði, sem er engu
áhrifaminna embætti. Þjóðvilj-
inn vissi líka fyrir nokkru síð-
an um síðasta dómstólamál S.
Árnasonar & Co„ en þagði um
það. Það var vegna þess, að
hann gerði sér þá enn von um
samstjórn Ólafs Thors og sósíal-
ista og að Jóhann yrði fjár-
málaráðherra þeirrar stjórnar.
Skal þess getið þessu til sönn-
unar4 að Tíminn hafði frétt
sína ekki frá viðskiptaráði, eins
og Mbl. hefir haldið fram, held-
ur höfðu þingmenn sósíalista
breytt hana út, þótt þeir létu
Þjóðviljann þegja um hana. —
Timinn taldi ekki rétt að taka
sér þessa þögn Þjóðviljans til
fyrirmyndar, heldur sagði frá
málinu, þar sem hann telur al-
menning eiga rétt til vitneskju
um slík mál, en ekki eigi að
svæfa þau með þögn blaðanna
tekjuhækkunin af auknum ingar á skattalögunum. Sam-
tekjum skattþegnanna. Tekju- kvæmt því lækkar tekjuskatt-
og eignarskattur er áætlaður ur á hjónum, sem hafa innan
1.750 milj. kr., en ágóði af tó- ; við 15000 kr. árstekjur, og ein-
baki, áfengi og öli um 900 milj.
kr. —
Þess má geta, að Danir hafa
dregið úr opinberum fram-
kvæmdum af sömu ástæðu og
Svíar.
Norsku fjárlögin.
Þann 16. f. m. var lagt fram í
norska þinginu fjárlagafrum-
varpið fyrir tímabilið 1. júlí 1947
til 30. júní 1948. Samkvæmt því-1
eru rekstrarútgjöldin. áætluð
1.887 milj. kr., en tekjurnar 1.653
milj. kr. Auk þess eru áætluð
230 milj. kr. útgjöld á eigna-
aukareikningi. Heildarútgjöld-
in verða því 2.117 milj. kr. og
hallinn 463 milj. Til afborgana
eru áætlaðar 78 milj. kr., og
þarf ríkið því raunverulega að
taka 387 milj. kr. lán til þess
að greiðslujöfnuður náist.
Útgjöldin eru áætluö 401 milj.
kr. lægri en á íjárlögum yfir-
standandi árs. 'Ýms kostnaður
vegna hernámsins er áætlaður
um 83 milj. kr. Útgjöld til hers-
ins eru áætluð um 187 milj. kr.
Framlög til dýrtíðarráðstafana
(niðurgreiðslna) eru áætluð
400 milj. kr.
Framlög til verklegra fram-
kvæmda eru mjög takmörkuð,
líkt og í sænska fjárlagafrum-
varpinu, svo að þau valdi ekki
ofþenslu og verðbólgu. Einkurp
er dregiö úr framlögum til
járnbrauta og vega. Framlög til
íbúðabygginga eru miðuð við
það, sem álitið er fært að
byggja. Einu framlögin, sem
ekki eru skorin niður, eru fram-
lögin til raforkuframkvæmda.
Um áramótin námu erlendar
skuldir ríkisins 391 milj. kr. og
innlendar skuldir 2825 milj. kr.
Fjármálaráðherrann telur, að
Norðmenn séu nú komnir yfir
erfiðasta hjallann og þjóðar-
tekjurnar muni fara ört vax-
andi.
Skattabreytingar í Svíþjóð.
Nokkru fyrir áramótin lagöi
sænski fjármálaráðherrann
fram frv. um allvíðtækar breyt-
Ernst Wigforss
fjármálaráðherra Svía.
staklingum, sem hafa innan við
7000 kr. árstekjur, en hækkar á
tekjum, sem eru ofan við þetta
lágmark og þó mest á háum
tekjum. Ennfremur hækkar
eignaskatturinn nokkuð og sér-
skattur á hlutafélögunum.
Þá hefir ráðherrann lagt fram
frv. um stórhækkaðan erfða-
skatt *og hafa orðið um það
miklar deilur. Samkvæmt því
greiðist sérstakur erfðaskattur
af öllum eignum hins látna,
sem eru umfram 25.000 kr. Af
eignum frá 25.000—50.000 kr.
nemur hann 5%, af eignum frá
50.000—80.000 kr. nemur hann
10% og fer síðaií stighækkandi.
Þjóðverjar flytja til
Svíþjóöar. ■
Svíar hafa þegar leyft um
1500 Þjóðverjum, sem eru í
Þýzkalandi, að setjast að í Sví-
þjóð. Flestir eru þeir giftir
sænskum konum eða hafa áð-
ur dvalið í Svíþjóð.
Skattsvik í Danmörku.
Erm hafa ekki verið birtar
fullnaðarskýrslur um eignakönn-
unina í Danmörku, en þegar er
kunnugt, að komið hafa fram
vantaldar eignir, er námu sam-
anlagt yfir 3 miljörðum króna.
Danir hafa nú í undirbúningi
að þyngja stórlega refsingar
fyrir skattsvik. Meðal annars er
Jörgen Mark:
Gömlu hestarnir
Tíminn éndursegir hér grein úr danska blaðinu Landet. Höf-
undurinn er sveitamaður af fátæku fólki kominn og lýsir hér að
nokkru kynnum sínum við gömlu hestana. Þó að þetta sé frá-
sögn dansks manns úr danskri sveit, munu margir íslenzkir
lesendur Tímans finna til frændseminnar, svo að snortinn sé
næmur strengur í brjósti þeirra. Frásögn og lífsreynsla höfund-
ar svarar eflaust til þess, sem allar þjóðir, sem kvikfjárrækt
stunda, þekkja, allt frá frumstæðustu rtáttúruþjóðum til mestu
menningarþjóða, því að: Milli inanns og hests og hunds hangir
leyniþráður.
Fáir hestar eru einkenni á fá-
tækri sveit. Hesturinn er ekki
jafn nægjusamur og geitin og
kindin. Þegar ég var barn, voru
3—4 rússneskir hestar og nokkr-
ir íslendingar í mínu hverfi.
Rússar og íslendingar voru allra
hesta ódýrastir og nægjusam-
astir. Þeir lifðu á sumrin á grasi,
sem hafði rauðan og bláan lit
eyðimerkurgróðursins. Þá gengu
þeir til beitar í lyngi og beyki-
kjarri. Að vetrinum lifðu þeir á
rúghálmi og ofurlitlu af heyi úr
skurðum meðfram vegunum.
Við krakkarnir lærðum að
elska dýrin. Við gáfum þeim bit-
ann okkar með okkur. Mörgum
sinnum gaf ég geitinni eða
skjöldóttu kúnni brjóstsykur,
þegar kaupmaðurinn hafði gef-
ið mér það, svo að ég yrði góður
drengur. Og engir leikir voru
okkur kærari eða andríkari, en
þeir, er við lékum dýr.
Ein hinna stóru stunda, er ég
minnist frá bernsku minni, var
á kaldri haustnóttu í húðarrign-
ingu. Pabbi bankaði á gluggann
og sagði okkur að koma út og sjá
stóra skepnu, sem hann væri
kominn með.
Við risum upp, þrir drengir,
sem lágum á fellibekk, syfjaðir
og með andfælum. Þetta var í
fyrsta sinn, sem við vorum vakt-
ir um hánótt.
Við trltluðum yfir steingólfið
og stungum höfðinu með gætni
út um dyrnar. Það var dimmt.
Lemjandi regn féll á andlitin og
nakta fætur og handleggi okkar.
Við skulfum af kulda og eftir-
ráðgert að birta nöfn skattsvik-
ara í danska Lögbirtingablað-
inu og fyrir stærri brot verður
refsað með missi borgaralegra
réttinda. Hinar fjárhagslegu
refsingar verða margfaldaðar.
Skemmtiflug yfir Norður-
pólinn.
Norska flugfélagið og fleiri
aðilar hafa í hyggju að efna í
framtíðinni til skemmtiflug-
ferða frá Svalbarða yfir Norður-
pólinn. Talið er nauðsynlegt, að
koma upp góðu sumargisti-
húsi á Svalbarða áður en flug-
ferðir þessar verða hafnar.
Taldi fjármálaráðherrann
rangt fram?
Vigfors, fjármálaráðherra
Svía, hefir nýlega gefið í skyn,
að hann muni ekki gefa kost á
sér til þingmennsku við næstu
kosningar, sem fara eiga fram
haustið 1948. Vigfors er kominn
talsvert á sjötugsaldur og
kveðst vilja nota seinustu ár
ævinnar til að sinna fræðistörf-
um, en hagfræði hefir lengi ver-
ið mesta áhugaefni hans.
Aðrir telja, að ástæðan til
þess, að Vigfors hyggst aö draga
sig í hlé, sé skattamál það, sem
mest hefir verið rætt í Sviþjóð
-síðustu mánuöina. Yfirskatta-
nefndin í Gautaborg komst að
þeirri niðurstöðu í sumar, að
Vigfors hefði á undanförnum
árum greitt lægri skatta en hon-
um hefði borið og næmu van-
goldnir skgttar hans rúmum 20
þús. kr. Mál þetta er þannig
til komið, að þingmenn, sem
eru búsettir utan Stokkhólms,
mega draga % af þingmanns-
launum sínum undan sköttum.
Vigfors hefir notað sér þetta á-
kvæði skattalaganna, þar sem
hann hefir verið skráður heim-
ilisfastur i Gautaborg. Hins
vegar hefir hann haft heimili
sitt í Stokkhólmi 12 seinustu
árin og ekki komið til Gauta-
bórgar, nema sem ferðamaöur.
Yfirskattanefndin taldi það þýí
misnotkun á áðurnefndu á-
kvæði, að Vigfors teldi ekki
fram öll þingmannslaun sín,
þar sem undanþágan væri mið-
uð við, að þingmenn þyrftu að
hafa heimili á tveimur stöðum.
Nokkru eftir að umræður um
þetta mál hófust, sendi Vigfors
skattinnheimtunni í Gautaborg
væntingu og nálguðumst með
kvíðahroll í hverri taug.
Þegar við sáum hver skepnan
var, gleymdum við kulda og
regni.
Þaö var hestur.
Pabbi sagði okkur, að hann
væri grannur í byggingu, svart-
ur og rússneskur. Hann væri
kominn á skipi frá sléttunum
miklu, þar sem moldin er svört.
Það var ekki gott að vita um
uppruna hans, enda var pabbi
ekki vel kunnugur í Rússlandi.
Hrossasalinn sagði honum, að
þar austur frá væri margt villtra
hesta, sem rásuðu um slétturn-
ar, unz þeir væru handsamaöir
og seldir. Villtu hestarnir væru
allra hesta nægjusamastir og
þolnastir og yrði næstum aldrei
misdægurt. Því væru þeir eftir-
sóttir af fátækum mönnum víða
um lönd.
Svo strauk pabbi flipa hests-
ins, nákvæmlega eins og hann
strauk um vanga okkar krakk-
anna til huggunar, þegar eitt-
hvað var að. Já. Svo voru þeir
líka hafðir fyrir stríðshesta, því
að þeir voru neyzlugrannir,
fljótir og hræddust ekki dauð-
ann.
Það fór hlýjandi straumuí- um
likama minn. Ég sá í hug mér
mikla mynd af víðáttumikilli
sléttu í rökkri og stríði, og hest-
arnir bitu og slóu. og ruddust
að gjöf rúmar 20 þús. kr. eða
jafnjiáa upphæð og vangoldnir
skattar hans voru taldir vera.
Þetta varð til þess, að umræö-
urnar urðu enn meiri. Yfirleitt
telja blöðin, að Vigfors hafi
ekki ætlað sér að misnota þetta
ákvæði, heldur sýni þetta bezt,
hve 'flókin skattalögin séu, þeg-
ar fjármálaráðhefrann sjálfur
geti ekki talið rétt fram.
Vijfors er sá maður í sænsku
stjórninjrji, s^m mest hefir verið
deilt um. Hann hefir verið tal-
inn róttækastur af ráðherrun-
um og því einkum orðið fyrir
skotum íhaldsmanna. Hins veg-
ar hafa' allir viðurkennt gáfur
hans og forustuhæfileika.
Merkustu atburðir.
Um áramótin efndi Gallups-
stofnunin í Svíþjóð til skoðun-
arkönnunar um það, hverjir
væru tveir merkustu atburðir
ársins 1946. Niðurstaðan varð
sú, að dauði Per Albin Hans-
son fékk 74% af atkvæðunum,
aftökurnar í Núrnberg 24%, at-
omsprengjutilraunirnar við Bi-
kini 18%. Aðrir atburðir fengu
færri atkvæði.
Dýrtíðin minnkuð í Finnlandi.
Milli hátíðanna voru afgreidd
ýms þýðingarmikil lagaáKvæði í
Finnlandi. Meðal annars var þá
ákveðið að allt hámarksverð
skyldi lækka um 5% um ára-
mótin, nema verð á landbúnað-
arafurðum.
Eitt tré og
58 hús
Stærsta grenitré, sem sögur
fara af að fellt hafi verið, var
höggvið núna um daginn í
Packwood-skógi í Bandaríkjun-
um i Ameríku. Samkvæmt árs-
hringunum er tréð 568 ára
gamalt, en um hæð þess liggur
ekki vitneskja fyrir. Fyrir mörg-
um árum brotnaöi það í stormi
nálega 60 metra frá jörðu. Það
sem eftir stóð af þessu risavaxna
grenitré er h. u. b. 11076 tenings
fet. Úr þvi má fá nægan við í
58 fimm herbergja hús.
fram án þess að óttast dauð-
ann. Og liér stóð nú einn þess-
ara hesta, kyrr og þolinmóður
og pabbi minn gældi við hann.
Ég heyrði á röddinni, að hann
var grátklökkur. Svo glaður
var hann yfir hesti sinum.
Þennan svarta Rússa áttum
við í mörg ár. Hann var fram-
vegis grannur og þolinn. Suma
daga var hann kátur og vildi
leika sér við okkur, en stundum
var hann stilltur og dapur að
sjá, þegar ég tók undir flipann’
og horfði í augun hans ókyrru.
Og suma daga var hann við-
skotaillur og sló. Þegar svo bar
við, sagði mamma, að hann
saknaði frelsisins. Hún skildi
þennan þunglynda, hálfvillta
rússneska hest. Til hennar sló
hann aldrei.
Sex ára gamall var ég lánað-
ur til að vinna á bæjunum í.
kring. Þegar ég átti að fara út
að aka,'var alltaf sagt: „Taktu
þann gamla“. Á hverjum bæ eru
alltaf einn eða tveir gamlir
hestar. Öll mín drengjaár og
lengi síðan var ég ekill og ridd-
ari gömlu hestanna.
Tilfinningalíf hestsins er
fjölþætt. Hestar geta haft ótrú-
lega marga galla. Ekkert dýr
hefir jafn breytilegan geðblæ og
hesturinn. Ég hugsaði ekki um
hæfileika mína til að lífga
(Framhald á 3. síöu)