Tíminn - 06.02.1947, Blaðsíða 3

25. blað
TÍMIM, flinmtudagmn 6. febr. 1947
3
Göm/u hestamir
(Framhald af 2. siöu)
gömlu hestana upp, þegar ég var
hestasveinn. Nú veit ég, að mín
létta lund og lífsgle'öi var þar að
verki. Ég söng og trallaði, raul-
aði og blístraði alltaf, þegar ég
var með hesta. Ef mig langaði
til pabba og mömmu og systkina
minna heim í kotið í hólunum,
talaði ég við gömlu hestana um
það mál, því að mér þótti vænt
um þá. Þeir voru vinir mínir.
Ég skemmti mér og varð glað-
ui', þegar ég masaði við þá á
göngunni, um allt heima hjá
mér.
Ég gladdist ef hestarnir bærðu
eyrun meðan ég masaði, því að
þá sá ég, að þeir tóku eftir.
Gömlu hestarnir voru innileg-
ustu trúnaðarvinir mínir. Ég
hefi sagt þeim hluti, sem ég hefi
aldrei sagt nokkrum manni. Ég
hefi trúað gömlu hestunum fyr-
ir hlutum, sem ég þorði ekki að
minnast á í kvöldbænunum
mínum, þegar ég var veikur af
heimþrá og hvíslaði bæn mína
til guðs, svo lágt að enginn
heyrði.
Allir, sem umgangast skepn-
ur, tala við þær, en ég talaði
allt öðru visi við ungu hestana
en þá gömlu.
Við ungu hestana tölum við til
að temja þá, kyrra þá og róa og
leiðbeina þeim, eða til að hvetja
þá, ef þeir eru þreyttir. Ég hefi
alltaf ætlazt til mikils af hest-
unum, en í þau 40 ár, sem ég
hefi unnið með hestum, hefi ég
aldrei ætlað þeim það æki, að
þeir drægju það ekki heim.
Faðir minn kenndi mér það,
sem öllum hestum þykir vænt
um, að nema af og til staðar,
hefja aktýgin frá hestinum og
stinga hendi undir þau alls
staðar, þar sem þau liggja við
hann. Þá loftar um hestinn og
það svalar. Ef hesturinn dregur
þungt æki, geta aktýgin legið
við hann eins og logandi glóð,
þar sem þau herða mest að.
Faðir minn sagði mér, að sá sem
léti hest meiðast undir aktýgj-
um, hefði tréhaus. Hann átti við
að sá væri heimskur.
Ef hestai'nir svitna við vinn-
una, tökum við af þeim aktýgin
og þvouni með köldu vatni svita-
storkuna af bógum og makka í
þau tvö skipti, sem þeir eru
teknir frá að deginum.
Þó að ég hafi aldrei setið fast-
ur með æki, hefir það komið
fyrir mig, að hestarnir hafa
staðið kyrrir, án þess að nokkur
sjáanleg ástæða væri til þess.
Þeir stóðu bara kyrrir. Þegar
hestar verða þannig staðir, er
það af hræðslutilfinningu, sem
skyndilega lamar hugsun þeirra.
Sterkur hestur, sem stendur ó-
hræranlegur fyrir tómum vagni,
hefir misst bæði skyn og hugs-
un. Það er auðfundið. Hestur
er ekki staður af því að hann
vilji ekki halda áfram, hann
getur ekki haldið áfram, meðan
hræðslukenndin hefir vald yfir
honurn. Staður hestur hefir ung-
ur verið settur fyrir of þungt
æki eða verið öfugt meðfarinn
á annan hátt.
Það er aðeins eitt að gera við
staða hesta, — að láta þá standa.
Láta þá bara standa fyrir æk-
inu. Það er ekki rétt að hvetja
þá með háreysti og keyri fyrst í
stað. Við hestana verður alltaf
að koma fram í samræmi við
það, sem venja er, svo að þeir
þekki okkur og treysti okkur.
Ef hesturinn er staður og fæst
ekki af stað, eftir að hann hefir
verið áminntur um það nokkr-
um sinnum að venjulegum
hætti, sleppum við taumnum og
göngum frá ækinu. En það er
nauðsynlegt að fara þangað,
sem hesturinn sér mann ekki.
Hann verður að hafa á tilfinn-
ingunni, að hann sé einn og hafi
ekki á anna^ að treysta.
Þetta hefi ég oft reynt. Einu
sinni stóðu tveir sterkir, józkir
hestar grafkyrrir fyrir tómum
vagni. Þaö var furðulegt at-
vik. Ég gat auðveldlega hreyft
vagninn sjálfur, en hestarnir
fengust ekki úr sporunum.
Klukkan var .4 síðdegis. Mig
minnir að þetta væri um vor.
Þegar ég var búinn að hoi’fa
nægju mína á þessi furðulegu
dýr, lagði ég taumana á jörðina
og íór heim. Húsbóndi minn
nöldraði og sagði, að þe'tta væri
vitleysa úr mér, og ef hestarnir
færu af stað, gætu þeir farið
sér að voða á gaddavír eða í
skurðum.
Svo fór bóndi suöur fyrir
hlöðu, horfði um stund á hest-
ana, sneri tvisvar upp á nefið,
en það var ekki góðs viti. Loks
kom hann til mín í hægðum
sínum og sagði:
— Af því þú hefir alltaf verið
góður við dýrin, skaltu fá vilja
þinn, en ég hefi þó á tilfinn-
ingunni, að þetta sé vond með-
ferð.
I
— Hvað áttu við. Enginn ger-
ir þeim neitt.
— Nei, en þeir eru þarna ein-
ir og beitt fyrir vagninn. Allt
í einu sló hann út hendinni og
varð ánægjulegur:
Láttu þá vera. Svo fór hann
að sinna svínunum.
Nokkru síðar sá ég húsfreyju
standa sunnan við hlöðu og
horfa til hestanna. Litlu síðar
var þar ein stúlkan og vinnu-
maður og í-æddust hljóðlega
við.
Þegar við borðuðum um kvöld-
ið töluðu allir um hestana og
æsti hver annan. Svo fóru allir
suður fyrir hlöðu og horfðu út
í rökkrið í þögulli eftirvænt-
ingu, eins og slys myndi vei’ða.
Ein stúlkan kom grátandi og
sagði, að ég væri vondur strák-
ur, og nú ætti ég að sækja
hestana, eða hvað lengi ég ætl-
aði mér að láta þá standa
þai’na?
— Þangað til snemma í fyrra-
málið.
— Þú ert ekki með réttu ráði.
Heimilisfólkið svaf illa þessa
nótt. Það gerði ég líka. Stund-
um lá mér við gráti og oft fór
ég út að vita hvort ég heyrði
íxokkuð, þó að ekkert sæist fyrir
myrkrinu. En enginn hafði gert
hestunum neitt og þeir áttu að
auðmýkj ast.
Þegar birti af degi fór ég til
hestanna. Þeir stóðu enn í sömu
sporum. Þegar ég kom til þeirra
reistu þeir eyrun og kumruðu
lágt eins og glaðir hestar gera.
Ég lét vel að þeim, fór upp í
vagninn og tók í taumana. Þeir
fóru af stað, eins og þeir hefðu
aldrei staðir verið.
Gömlu bændurnir sögðu:
• — Við mennirnir erum guðir
dýranna.
Forðum daga áttu menn tíð-
um allt sitt ráð undir kröftum
og ratvísi hestsins, þegar þeir
voru á ferð í dimmviðri. Oft
hafa hestar bjargað lífi manns
með því að gera sitt ýtrasta,
þegar um lif og dauða var að
tefla. Um þúsundir ára greip
maðurinn til hestsins, ef honum
lá á að koma orðsendingu.
Hesturinn héfir, öllum öðrum
dýrum fremur, hjálpað mann-
inum til aö gera sér jörðina
undirgefna, þegar engar vélar
voru til. Hann hefir brotizt
gegnum frumskógana, yfir stór-
fljót og fjallgarða. Með vöðva-
afli sínu hefir hann flutt auðæfi
ALICE T. HOBART:
Yartg og yin
með að sjá, að þetta væri drengurinn, sem hann bjargaði forð-
um.
„Laó tai tai var vond kona,“ hvíslaði Sen S Mó. „Hún leiddi
ógæfuna yfir fólk sitt.“
Loks varð Peter ljóst, hvað gerzt hafði. Ættmóðirin hafði
komið því til leiðar, að haldið yrði áfram að rækta ópíum á
ekrum ættarinnar í hinu fjarlæga Szechúan-fylki. Ætlun henn-
ar var að múta embættismönnuixum. Hið sfhækkandi verð á ó-
píumi teygði hana lengra og lengra út á þessa glæfrabraut. En
svo komu syndagjöldin. Keisaradrottningin hafði sent Sen purp-
urasnúruna. Ættin var rúin sæmd sinni. Dómurinn var fallinn.
En sökum gamalla verðleika var sú linkind sýnd, aö Sen og ætt-
menn hans máttu íyrirfara sér, ef þeir kysu það heldur, og
komast þannig hjá aftöku á almannafæri. Ekkert undanfæri
gafst. Laó tai tai knúði alla til þess að ganga með sér í dauð-
ann. Hjákonunum hafði verið drekkt í brunni ættarsetursins.
„Sen Ló Shí lifir einn — auk mín, sem var útskúfað frá húsi
Sens. Ló Shí^nun einnig deyja, þegar hann hefir innt af hönd-
um hinztu skyldu sína.“
Peter hnykkti við þessi ægilegu tíðindi. Hann reis upp gegn
þessu af allri orku sálar sinnar. Ló Shí mátti ekki deyja. Hann
varð að verða við óskum hans og bjarga honum síðan frá þess-
um óttalegu örlögum.
En brátt kom Peter auga á nýja hættu. Öll ættin var sek að
kínverskum lögum. Sen S Mó og Ló Shí voru ekki óhult í borg-
inni. Hann varð að koma þeim í annað fylki.
„Hvar er grafreiturinn?" spurði Peter.
„Komumst þangað á skútu,“ svaraði Sen S Mó — annað ekki.
Kvöldið eftir héldu þau af stað með líkin á hrörlegri skútu.
Sen S Mó hafði annazt úndirbúninginn. Peter stóð í stafni, svo
að menn skyldi síður gruna, hvað hér var á seyði. Enginn mátti
vita um útföriria. Síkishliðið var opnað um dögun, og skútaxi
slapp út með hinn hryggilega farm sinn.
Skömmu síðar mælti Sen S Mó: „Nú þörfnumst við ekki leng-
ur þinnar fylgdar.“
Peter svaraði: „Ég krefst launa. Að útförinni lokinni kemur
þú aftur til mín. Ló Shi verður að lifa. Ég mun senda ykkur til
fjarlægrar borgar. Þar er skóli, sem mun halda verndarhendi
yfir Ló Shí.“
„Við komum eftir eina viku,“ svaraði Sen S Mó.
Eftir. rétta viku birtist Sen S Mó og Ló Shí í húsi Peters. Þau
voru bæði klædd hinum bláu fötum almúgans.
Peter hafði óttazt, að þrátt fyrir allt myndi vilji hinnar látnu
ættmóður verða kröfum lífsins yfirsterkari. En fortölur Sen S
Mó höfðu sýnilega borið árangur. Hér var öll barátta óþörf.
Hann fékk Sen S Mó ferðapeningana. „Þið farið til Húnan-
íylkis. Leitið til útlenda læknisins í trúboösstöðinni og fáið hon-
um þetta bréf.“
Sen S Mó stakk hvoru tveggja í barm sér. Svo sneri hún sér að
Díönu: „Systir mín —*nú förum við.“
Síðan hurfu þau jafn hljóðlega og þau höfðu komið.
Peter og Díana mæltu hvorugt orð frá vörum.
XXXIII.
\
BYLTING var það orð, sem nú var á allra vörum. Konfúsíus
hafði boðið lærisveinunum að gera uppreist gekk þeim
mönnum, sem ekki þjónuðu dyggðunum. í gamla daga
höfðu uppreistir verið gerðar gegn ranglátum þjóðhöfðingjum.
Byltingin, sem nú var gerð, veitti konum jafnrétti og lágstétt-
unum mannréttindi.
Leiðtpginn var maður, sem hlotið hafði menntun sína i kin-
vei’skum skólum og lifað lengi í útlegð. Fyx’sta spoi’ið skyldi vera
að steypa af valdastóli ættlnni, sem drottnaði í landinu. Hvert
fylkiö af öðru lýsti yfir sjálfstæði sínu.
Uppreistir í Kína höfðu oft verið sQgilegar, borgir verið jafn-
aðar við jörðu og fólkinu slátrað. En nú var lítið viðnám veitt.
Virki borganna voru einskis nýt, og auðmennirnir flúðu. Allar
skútur og lestir, sem gengu til Shanghai voru troðfullar af
flóttafólki — körlum og konum, börnum og þjónaliðl.
Skólar trúboðanna tæmdust, því að foreldrum farinst trygg-
ara, að börnin væru heima. Bi’átt var Mei Ing ein eftir í skóla
Díönu.
Dag einn kom ungfrú Dyer siglandi í hinum síða, gráa fi’akka
sinum. Hún nam staðar fyrir framan Peter. „Ég held, að þér*séuð
orðinn vitlaus,“ sagði hún. „Hvers vegna sendið þér ekki kon-
una og börnin burt úr borginni? Uppreistin er skollin yfir.“
„Það er of seint,“ svaraði Peter. „Þar að auki munu byltingar-
mennirnir koma vel fram við hvíta menn.“
„Þér ráðið, hvað þér gerið,“ svaraði ungfrú Dyer og sigldi
burt.
Morguninn eftir varð Díana skyndilega veik. Hún hafði lagt
hart að sér aö undanförnu. Barnið fæddist — fyrir timann.
Það var telpa — lítil og veikburða, en þó lifandi.
Peter ásakaði sjálfan sig harðlega. En nú var lítill timi til
sjálfsásakana. í norðui’hluta borgarinnar kváðu við skot, sem
hljóðnuðu undir morguninn. Það var ekkert annað að gera en
bíða átekta.
Um morguninn heyrði Peter, að gengið var hljóðlega upp'
stigann. Hann flýtti sér fram á stigapallinn. Þetta var dyravörð-
urinn. Hann var hreykinn I bragði, og um handlegg hans var
heimsendanna á milli i stríði o|
friði. Ef til vill verður hann 1
framtíðinni aðeins tæki, sem
notað er að gamni og af íþrótt.
En við skulum þó alltaf minnast
gömlu, tryggu hestanna með
merkilegt tilfinningalíf og ör-
ugga eðlisávísun. ,
Kaupfélög!
FJÖLYRKJAR
Planet Junior nr. 11
Samband ísl. samvinnufálaga

Útsvör og skattar
útlendinga
Samkvæmt heimild í lögum 28. des. 1946, er inn-
heimta útsvara og skatta útlendinga, sem landvist-
ar- og atvinnuleyfi hafa um tiltekinn tíma í lögsagn-
arumdæmi Reykjavíkur, sameinuð á eina hönd hjá
bæjargjaldkera Reykjavíkur.
Til bæjargjaldkera ber þvi að greiða upphæðir þær,
sem atvinnuveitendur halda eftir af kaupi útlend-
inga til lúkningar þessum gjöldum, en það er skv.
sömu lögum 20 prós., — tuttugu af hundraði — af
kaupupphæð upp að því sem svarar kr. 1000,00 grunn-
kaups á mánuði, en 35 prós. af kaupupphæð hærri
en sem svarar kr. 1000,00 grunnkaups á mánuði, nema
niðurjöfnunarnefnd og skattstjóri ákveðl lægri
hundraðstölu.
Athygli skal vak'in á þvi, að halda skal tryggingar-
fé þessu eítir frá fyrsta atvinnudegi útlendings og
skila til bæjargjaldkera innan 6 daga frá þvi féð var
innheimt hjá útlendingnum.
» Borgarritari.
Fimmtugur: ■ NÝKOMIB
Magnús Guðmundsson
verksmiðjustjóri
VELOUR
Hinn 4. þ. m. varð Magnús
Guðmundsson verksmiðjustjóri
á Raufarhöfn fimmtugur.
Hann cr fæddur að Sleð-
brjótsseli í Norður-Múlasýslu.
Foreldrar hans voru Guðmundur
Ólafsson bóndi þar og Sigur-
björg Magnúsdóttir kona hans.
Magixús stundaðí nám í Sam-
vinnuskólanum 1919—’21
Sumarið 1926 tók Magnús við
kaupfélagsstjórastöðunnl á
Flateyrl 1 Önundarfirði. FJár-
hagsástæður kaupfélags Ön-
firðinga voru þá erfiðar, þvl að
það var ungt að árum og fátækt
að ié og reynslu á verðbólgu-
árunum I lok heimsstyrjaldar-
innar fyrri, og drógst meö
drápsklyfjar frá þeim tímum.
Árin eftír 1930 urðu líka erfið
verzlunarreksti’i, þvi að bæfói
landbúnaður og sjávarútvegur
lá við gjaldþroti, en almenning-
ur þrjózkaðist í lengstu lög við
aö mæta staðreyndum tímanna
með þeiri’i sjálfafneitun sem
þurfti.
Starf Magnúsar var því erfitt,
en hann sýndl í því þann á-
huga, umbótavilja og löngun til
að styðja viðreisn og framfarlr,
að seint gleymist þeim sem
þekktu. Árið 1936 lá Magnús'
lengi veikur af hættulegum j
magasjúkdómi og lét þá af j
kaupfélagsstjórn. Eftir það
gerðist hanir starfsmaður Sild-
arverksmiðju í’íkisins. Hann
hefir vei’ið verksmiðjustjóri á
Raufarhöfn síðan 1941.
Nú er Magnús sjúklingur á
Landsspítalanum, veikur í baki
og á eílaust langa legu fyrir
höndum. En hann heldur hugs-
un sjmii- og andlegu atgjörvl,
les og skrifar og er glaður og
reifur við gestl sina.
Margir munu hafa minnst
í Sliiggatjöld.
H. TOFT
Skólavörðustig 5.
Saltaðar kinnar
fást eins og fleira gott í
Fiskbiíðinui
Hverfisgötu 123.
Slmi 1456.
Hafliði Baldvinsson.
CÍIEMIA-
ÖESINFECTOR
er vellyktandl, sótthveinsandi
vökvl, nauðsyiilegur á hverju
heimlli til sótthrelnsunar á
munum, rúmfötum, húsgögnum,
símaáhöldum, andrúmslofti o. s.
frv. — Fæst i lyfjabúSum og
flestum verzlunum.
fHEMin*
HVAÐ ER MALTKO?
Vlirnið ötnlleffu ft/rlr
Tímann.
hans af hlýjum hug á fimm-
tugsafmælinu og óska að heimta
hann aftur heilan til starfa.
H. Kr.