Tíminn - 07.02.1947, Blaðsíða 3

26. blað
föstadagimn 7. febr. 1947
UM NORÐANVBBT LANDIÐ er
víðast hvar ein hátíðisstund á ári
hverju umfram það, sem er sunnan-
lands. Það er dagur sólarinnar, dag-
urinn þegar sólin sést í fyrsta sinn á
árinu. Þess er getið um Örn land-
námsmann í Arnarfirði, að hann valdi
sér byggð að Tjaldanesi, „því að þar
gekk eigi sól af um skammdegl."
I
MJÖG ER ÞAÐ MISJAFNT, hvað
langan tíma ekki sér til sólar frá
bæjum, þó að skammt sé í milli, eins
og skiljanlegt er, þar sem sums stað-
ar eru skörð, en annars staðar hnjúk-
ar og tindar beint 1 suðri. Þaö væri
annars fróðlegt að vita, hvað sólar-
sýn er lengst birgð á íslenzkum bæ.
Væri gaman að fá upplýsingar um
þáð.
EN HVORT sem þaö eru aðeihs fá-
einir dagar, margar vikur eða jafnvel
mánuðir, sem sólina sér ekki, þá er
henni alls staðar fagnað af innileik
og gleði, þegar hún hefst á loft á ný
og rís yfir suðurfjöllin. Svo innilegur
er sá fögnuður, að ýmsUm finnst
liann vera fullar bætur fyrir sólar-
leysi skammdegisins og dettur ekki í
hUg að öfunda SUnnlendinga af þvi,
að geta glatt huga sinn og augu
hvern heiðríkan dag við geislandi sól.
SÚ VENJA, að fagna hækkandi sól,
er eflaust eldri en íslandsbyggð. Hin
fornu, heiðnu Jól, voru þess eðlls. Um
nörðanverðan Noreg er sólinni enn,
íágnað með hátíðlegri viðhöfn, þegar
hún sést fyrst eftir skammdegið. Þar
biður allt heimilisfólkið í hátíðlegu
hugarástandi meðan geislarnir nálg-
ast bæinn, unz þeir falla inn um
gluggann. Og með djúpa hrifningu í
hjarta gengur fólkið út í geisla hækk-
andi sólar.
ÉG HELD, að eitthvað af frumstæð-
um og heilbrigðum lífsfögnuði felist
í þessari gleði norðurbúans og nautn
hans, þegar til sólar sér. Það er lifs-
nautnin frjóa, sem þar er að verki
og vitund þess, að hin mikla móðir
lifsins hefir sýnt sig í tign sinni og
veldi á sigurför slnni í norðurheim.
— Þvi drekka menn sólarkaffið sitt
með hátið í huga.
ÉG ER AÐKOMUMAÐUR hér í
bænum, segir í bréfi, er Baðstofuhjal-
inu hefir borizt. En þessa daga, sem
ég hefi verið hér, hefi ég sitthvað
lieyrt og séð, sem mig langar til að
hafa orð á. Ég kom hér um daginn
í heimsókn til konu, sem býr uppi á
Skólavörðuholti. Það er roskin kona,
sérstaklega hlýleg og góðleg. Það at-
vikaðist svo, að ég bað um kalt vatn,
þegar ég var staddur hjá henni. Úr
því var ekki gott að bæta, því að kalt
vatn var ekki til þar uppi á hæðinni,
en mér var sagt, að það væri e. t. v.
niðri í kjallara. Ég var stund aö átta
mig á þessu vatnsleysi í þessari þæg-
indanna borg. En frúin sagði mér, að
vatnsveitan væri orðin alltof lítil og
hefði ekki við að flytja vatn til alls
þess fjölda, sem liíngað hefði safn-
azt. Svo sagði hún mér dæmi um
það, hvernig fólkið þyrptist hingað af
ólíkustu ástæðum.
ÞAÐ VORU NÚ t. d. 5 systkini úr
átthögum hennar nýlega flutt hing-
að. Yngsti bróðirinn kom fyrstur.
Hann var nýlega kvæntur og þau
hjónin höfðu eignazt eitt barn, en
fæðingin gekk svo erfiðlega, að þau
vildu alls ekki hætta á það, að búa
við óvissu um lækni og ljósmóður
framvegis. Svo fluttu þau hingað, en
það er önnur saga, að barnið er ekki
nema eitt ennþá.
NÆST KOM SVO önnur systirin.
Hún hafði verið gift skipstjóra, missti
hann í stríðinu, en vildi þá koma
peningum sínum í arðbæra eign og
flutti hingað, keypti húseign og rek-
ur þar matsölu.
SVO KOM ANNAR ÞEIRRA
BRÆÐRA. Börnin hans voru að kom-
ast upp, og hann vildi koma þeim til
mennta. Ég spurði, hvort þau væru i
háskólanum. Það var nú raunar ekki.
Einn sonurinn ætlaði að verða húsa-
smiður, annar rafvirki og sá þriðji
var í verzlunarskólanum. Dóttirin
hafði lokið'gagnfræðanámi og vann í
skrifstofu. — Þriðji bróðirinn kom af
því mágur hans útvegaði honum fasta
vinnu í pakkhúsi hjá fyrirtæki sínu.
— Og svo kom önnur systirin til að
vera í nágrenni við fólk sitt, sem
allt var komið hingað. Það var svo
sem engín von, að vatnsveitan hefði
við öllum þessum ósköpum.
ÞETTA VAR NÚ UM DAGINN, og
í gær hitti ég svo blessaða frúna í
strætisvagni. Þegar hún hafði mæðst
ögn yfir því, hvað vagnarnir væru lé-
legir og leiðir, sagði hún mér þó, að
það hefði verið gert allt, sem í mann-
legu valdi stæði til að fá aðra betri.
En styrjaldarástand og afleiðingar
þess trufluðu það allt. Ég dáðist að
því, hvað konan væri umburðarlynd
og sanngjörn.
EN SVO BARST TALIÐ að dreif-
ingu og sölu mjólkur í bænum, og þá
varð gamla konan ákveðin og pung
á brún. Henni þótti það vítavert at-
hæfi og stórkostlega refsivert, hvern-
ig þar var stjórnað. Ég spurði, hvort
nokkur skilyrði væru til þess, að
(Framhald á 4. síðu)
í sögu borgarinnar hefði jafn
illmannlegt eyöileggingar-æði
átt sér stað. Sama sagan endur-
tók sig í Boston, Springfield og
Washington — ails staðar eyði-
leggingar ástriða og eyðilegg-
ingin nam hundruðum þúsunda.
Annað, sem lögreglan er ör-
mædd út aí er grimmdarhneigð
sú, sem er áberandi hjá sumu
af þessu æskufólki. Sálarfræð-
ingar segja okkur, að það sé
einkenni æskunnar, að láta sér
þykja vænt um dýrin. En það
var áreiðanlega ekki einkenni
æskufólksins, sem tók sér fyrir
hendur að handsama hunda, fór
svo í hóp með þá út í skóg, setti
vír um hálsinn á hundunum,
hengdi þá svo upp í tré og
kveiktu eld undir þeim. Ungling-
amir, sem þetta aðhöfðust voru
allir innan 15 ára aldurs.
Það verður heldur ekki sagt
um unglingana í fimm stórbæj-
um, sem, eftir að skóli var úti á
daginn, fóru í hópum um þétt-
förnustu götur bæjanna og
hentu logandi eldspýtum í
barnakerrur, sem þeir fóru
fram hjá.
Hvað á að segja um 15 ára
gömlu stúlkuna í Connécticut,
sem leigði hús móður sinnar,
að henni fjarverandi, miðskóla-
piltum og stúlkum til ólifnaðar.
Morð? Já, ekki fá, og sum í
skólúnum i New York, og i öðr-
um borgum. Slagsmál? Svo
hundruðum skiptir, sem ungling-
ar með iilt innræti iáta dynja á
öðrum ungiingum, Grimmd, sem
menn gátu ekki látið sér detta
1 hug, nema hjá fólki, sem ekki
var með réttu ráði.
Er ég hér að hampa framan í
fólk sérstökum tilfellum? Lát-
um oss athuga skýrslur dóms-
málaráðuneytisins frá árinu
1944 og berum þær saman við
skýrslurnar frá 1929 og þá er
ljóst hve glæpirnir hafa aukizt
Morð framin af drengjum frá
10—18 ára hafa aukizt um 47%;
Nauðganir aukizt um 69%; árás-
ir 71%, samræðisglæpir 61%
þetta er á meðal pilta.
Á meðal stúlkna á sama aldri:
samræðisglæpir og skækjulifn-
aður 375%, vínnautn, 174%
Æskufólk á aldri þeim, sem að
framan er tiltekinn, fremur 56%
af öllum glæpum, sem framdir
eru í Bandaríkjunum. Þessir
unglingar, sem hér um ræðir,
hafa ekki allir komið frá heim
ilum fátæklinganna; þeir hafa
ekki síður komið frá efnaheim
ilum en heimilum fátækra-
hverfanna. Rannsóknarstofa
ríkisins hefir nú rétt nýlega
stofnað sérstaka deild til þess
að líta eftir og annast æsku-
fólkið, sem afvega fer.
í smábæ einum .í Nýja Eng
(Framhald á 4. síðu)
sagði
ALICE T. HOBART:
Yang og yin
hvítt bindi. „í nótt fæddist alþýðustjórn í þessari borg,‘
hann.
Allt ríkiö var í höndum byltingarmanna. Keisaraveldið hafði
hrunið eins og maðksmoginn stofn fyrir hinum fyrsta andblæ
nýja tímans. Munaður og hóglífi hafði sogið merginn úr valda-
stéttum þjóðfélagsins. Lýðræðið fagnaði sigri.*
Um vorið var læknishjónunum veitt orlof. í lok júnímánaðar
voru þau ferðbúin. Hugur þeirra var nú allur heima í Ameríku.
En i Kína var vorhugur. Húsin, þar sem hersveitir keisara-
stjórnarinnar höfðu haft aðsetur, voru rifin til grunna, og í stað
þeirra risu upp nýjar stjórnarbyggingar. í Peking, hinni for-
boðnu borg, þar sem sonur himinsins hafði haft setur sitt, ríkti
nú fyrsti forseti lýðveldis.
Síðari hluti
i.
ER þetta Kína?“
„Hvernig spyrðu, Peter? Við höfum verið í Kína síðan i
gær, að við stigum á land?“ svaraði Díana.
Læknishjónin og börn þeirra stóðu í hvirfingu á brautarpöll-
unum í járnbrautarstöðinni. Þau voru að bíða eftir lestinni, sem
átti að flytja þau á gamalkunnar stöðvar.
„Þú sagðir, að það væri fallegt í Kína, mamma?" sagði Peter
iitli.
„Bíddu við,“ sagði faðir hans. „Þú hefir lítið séð af Kina
ennþá.“
„Nú kemur lestin,“ sagði Díana. „Ég tek Mei Mei. Við skulum
flýta okkur — annars fáum við ekki nein sæti.“
Peter ruddi brautina gegnum mannþröngina. Hann var fullur
eftirvæntingar. Tvö löng ár hafði hann dvalið í Ameríku, og
nú var hann á leið heim — heim til starfs og átaka.
Klukka glumdi, og lestin brunaði út yfir sléttuna, — hina
írjóu og sviphýru jörð, þar sem hrísgrjónaekrurnar glóðu í síð-
sumarsólskininu.
Dagurinn leiö. Allt í einu og óvænt reis borgin yfir sléttuna.
Miklar og háreistar byggingar bar við heiðgulan kvöldhimininn.
í næstu andrá brunaði lestin inn í göng, sem grafin höfðu verið
gegnum hin öldnu virki. Það dimmdi snöggvast, en svo rann
lestin inn í járnbrautarstöðina.
Læknisfólkið flýtti sér að tína saman farangur sinn og kom-
ast út úr lestinni. Hér var mikil þröng fólks, en Peter olnbogaði
sig gegnum mannhafið, og Diana kom á eftir með börnin. Burð-
arkarlarnir flykktust að þeim, strax og þau komust út ’af hinu
afgirta svæði. Serena og Peter litli ríghélcTu sér i pils móður
sinnar., og Mei Mei, sem hafði sofið vært, vaknaði og brosti
framan í veröldina.
En nú birtist gustmikil kona. Það var Wang Ma, sem allt í
einu skaut upp, og hún kunni lagið á þvi að hrekja hina nærgöng
ulu burðarkarla brott. „Burt, þorpararnir ykkar! Haldið þið, að
við þurfum að leita til ykkar?“ hrópaði hún. „Við eigum sjálf
okkar burðarstóla."
Og svo sveiflaði hún handleggjunum og greip bæði Serenu
og Peter litla i fangið. „Blessuð börnin mín,“ umdi hún. En hún
sleppti þeim samt jafnharðan aftur, því að nú kom hún auga
á Mei Mei.
Að litilli stundu liðinni voru allir setztir i burðarstóla sína.
Wang Ma stjórnaði öllu. Mei Mei var hjá Díönu í einum stólnum,
Peter litli kúrði í keltu föður sins og Wang Ma var sjálf með
Serenu í aftasta stólnum.
Það var orðið dimmt, þegar þau náðu heim. Kaupmennirnir
stóðu í röðum fyrir framan búðir sínar, spenntu greipar uppi i
víðum kyrtiiermunum og Ijneigðu sig djúpt. „Maðurinn með
Búddha-hjartað er kominn aftur,“ sögðu þeir.
Pólkið í trúboðsstöðinni kom einnig á vettvang. Wang skóari
kóm aðvifandi í siðum kyi'tli, Mei Ing stóð álengdar — hún var
hú orðin fjórtán ára. Gamall bóndi, sem Peter hafði eitt sinn
læknað, kom og færði honum hænuunga. Wú kennari var einn-
ig í hópnum. Ungfrú Dyer var kerrt eins og áður. „Það var gott,
að þið komuð,“ sagði hún. „Diana verður að taka við skólanum
strax í fyrramálið. Ég ætla að byrja biblíunámskeið úti í sveit.
Það var aðeins kona Bergei-s, sem hvergi sást. Og til þess lágu
gildar ástæður. Hún hafði verið lasburða og var nú í sumarbú-
stöðunum uppi í fjöllunum. Það voru berklarnir, sem höfðu náð
taki á henni.
Þegar mestu fagnaðarlætin voru afstaðin, birtist Sen S Mó
Hin svörtu, dularfullu augu hennar tindruðu, og um fallegan,
mjúklegan munn hennar lék sælt bros. „Systir mín er komin
aftur,“ sagði hún vlð Díönu. „Nú hefst nýr tími.“
Bak við Sen S Mó stóð ungur maður — Sen Ló Shí. Peter
þekkti hann undir eins, þótt hann væri nú breyttur frá því
sem áður var, þegar hann var meðal líka ættmenna sinna
í búðinni nóttina hræðilegu. Yfirbragð hans var að vísu dapur-
legt enn, en það vottaði hvergi fyrir örvæntingu i svip hans.
„Það er sagt, að Fei I Sheng hafi ekki komið með neina hjúkr-
unarkonu frá Ameríku,“ sagði Sen S Mó eftir fáein inngangs-
orð. Hún var auðheyranlega á höttunum eftir hinni gömlu stöðu
sinni. En þess var nú enginn kostur. Tímarnir höfðu breytzt. Nú
voru stúdentar farnir að gefa sig fram til hjúkrunarstarfa. Peter
létti því stórum, þegar Díana sagði: „Ef til vill vill systir mín
hjálpa mér við stjórn skólans? Börnin krefjast síns tíma. Ég
þarf á hjálp að halda, Sen S Mó.“
Sen S Mó kinkaði kolli til samþykkis.
„Og þú Sen Ló Shí?“
„Ég vil stunda nám í drengjaskólanum," svaraði hann.
Daginn eftir fóru Peter og Díana að skoða sig um i borginni.
Hvarvetna blasti við stórbreyting. Mörgum gatnanna hafði verið
Getum aígreitt nu þegar
handsáðvélar „Nordland”
fyrir grasfræ.
handsáðvélar „Jalco”
fyrir rófur.
Samband ísl. samvinnufálaga
Laxveiðijörð í Borgarfirði
tll sölu.
Einarsnes i Mýrasýslu fæst til kaups og ábúðar í næstu
íardögum. Jörðin er ein hin mesta heyskapar- og lax-
veiðijörð héraðsins.
Áhöfn, verkfæri, bátar og veiðarfæri geta fylgt.
Tilboð óskast fyrir fyrsta marz n. k.
Nánari upplýsingar gefur eigandi jarðarinnar
Sigurmon Simonarson,
Sími um Brennistaði.

Jörð til sölu
Jörðin Gilsfjarðar-Brekka 1 Geiradalshreppi 1 Barða- !:
strandarsýslu, fæst til kaups og ábúðar í næstu fardögum. !|
Jörðin liggur í þjóðbraut, og er bílvegur heim.
Tún og engjar að mestu véltæk.
Tilboðum sé skilað fyrir 1. apríl 1947, til eiganda og á-
búanda jarðarinnar
Eysteins Eymundssonar,
Gilsfjarðar-Brekku.
Virðing Alþingis
(Framhald af 2. síðu)
að níðast á trúnaði kjósendanna
í eiginhagsmunaskyni.
Skyldur kjósandans.
Mér hefir oft þótt of mikið
aðgert, þegar menn hafa talað
um Alþingi á verri veg. Það er
rangt að láta alla eiga þar ó-
skilið mál. Auk þess er ennþá
ónefnt aðalatriði þessa máls.
. Sé Alþingi illa skipað, þá er
það vansæmd þjóðarinnar að
hafa skipað það svo.
Það væri æskilegt, að fólk
talaði hóflegar og af meiri sann-
girni um Alþingi, en fylgdi bet-
ur eftir aðfinnslum sínum, þeg-
ar tækifæri er til.
Það er ekki hægt að ætlast til
þess, að þeir, sem eru drykkju-
menn af ásetningi, beiti sér
fyrir bindindi.
Það er varla hægt að ætlast
til þess, að sá, sem sjálfur er
stórgróðamaður af kvikmynda-
rekstri, heildverzlun eða húsa-
braski, beiti sér fyrir lokun
slíkra gróðaleiða.
Það er ekki hægt að búast við
því, að sá, sem freklega hefir
notað þingmennsku sína sér til
fjárhagslegs ávinnings, og eyk-
ur svo kjörfylgi sitt, taki það
sem bendingu um að bæta ráð
sitt.
Víst hafa kjósendurnir nokkra
afsökun. Kosningafyrirkomulag
okkar er nú þannig, að I mörg-
um dæmum getur kjósandinn
alls ekki vitað, hvers konar
manni atkvæði hans kynni að
fleyta inn á þing. í síðustu
kosningum gátu t. d. kjóséndur
Sjálfstæðisflokksins í, Barða-
strandarsýslu og Seyðisfirði ekki
vitað með fullrí vissu fyrirfram
rvort þeir voru að kjósa Gísla
Jónsson eða Lárus Jóhannes-
son. Þó að báðir mennirnlr
væru liklegir, var það þó fræði-
legur möguleiki fyrirfram, að
þeir féllu og kæmi ekki nema
annar i uppbót. Nú mun Gísll
Jónsson vera að fyrirferð nokkru
meira en fullur helmingur
bindindismanna í þingflokki
Sjálfstæðismanna, svo að þetta
skiptir nokkru með tilliti til á-
fengismála.
Ekkert getur verið áhrifa-
meira til að venja menn af sið-
íerðilegu persónumati á þing-
mannsefni en uppbótarkerfið,
þar sem kjósandinn getur
aldrei vitað til fulls, hvaða
mann hann er að kjósa.
En hitt er þó jafnsatt þessu,
að því aðeins eru mennirnir i
kjöri og koma til greina sem
uppbótarmenn, að við þeim
hefir verið tekið i einhverju
kjördæmi, og það er kjósend-
anna sök.
Kunni menn að meta lýðræð-
ið og þingræðið, ættu þeir að líta
á það sem þegnlega skyldu sína,
að v|.ka yfir sæmd Alþingis. Það
geta hinir einstöku kjósendur
gert á öruggan og áhrifamik-
inn hátt. með því að gera sið-
ferðilegar kröfur til frambjóð-
endeíina. Hitt er ómannlegt, að
bölsótast yfir spillingu Alþing-
is alla daga, en ganga svo ber-
serksgang í kosningum til að
framlengja þingsetu þeirra
manna, er hættulegastir hafa
verði heiðri og áliti Alþingis.
Kalt á Dönum
í dönskum blöðum er nú frá
því sagt, að skólabörn sitji 1
kápum sínum i kennslustundum,
vinna sé lögð niður í verksmiðj-
um vegna kulda, o. s. frv. Veldur
þessu vetrarríki og eldiviðar-
skortur.