Tíminn - 12.02.1947, Blaðsíða 1

RITSTJÓRI: jj
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON \
\
ÚTGEFANDI: ?
PRAMSÓKNARFLOKKURINN )
Simar 2353 og 4373 í
PRENTSMIÐJAN EDDA h.f.
RITST JÓRASKRIFSTOFUR:
EDDUHÚSI. Lindargötu 9 A (
Símur 2353 Og 4373
AFGREIÐSLA, INNHEIMTA >
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA: \
EDDUHÚSI, Lindargötu 9A
Simi 2323
¦ - ¦
31. árg.
Reykjavík, íniðvikudaginn 12. febr. 1947
29. blað
ERLENT YFIRLIT/
Hrökklast Franco frá völdum?
Líklegt að konungsstjórnin verði endurreist
Fyrir skömmu var skýrt frá því í útvarpsfréttum, að hin
spánska útlagastjórn, sem jafnaðarmaðurinn Giral veitti for-
stöðu, hefði beðizt lausnar, og nokkru síðar var sagt frá því, að
ný stjórn hefði verið mynduð undir forustu annars af leiðtog-
um jafnaðarmanna. Líklegt er, að sú stjórn hafi verið' mynduð
á breiðara grundvelli. í stjórn Girals voru engir fuiltrúar frá kom-
múnistum né róttækari armi jafnaðarmanna, sem nýtur for-
ustu Negrins fyrrv. forsætisráðherra. Að öðru leyti var hún skip-
i<ð fulitrúum allra lýðveldisflokkanna.
Þótt hin nýja útlagastjórn
kunni að vera mynduð á breið-
ara grundvelli en hin fyrri, eru
ekki mikil líkindi til þess, að
hún ráði miklu um framtíð
Spánar. Bæði er það, að lýð-
veldissinnar, sem standa' aö
stjórninni, eru næsta. sundur-
FRANCO.
þykkir, og mótstöðuhreyfing
þeirra á Spáni er lítils megn-
ug. Lögreglan á Spáni er mjög
íjölmenn og Franco-stjórnin
hefir hana alveg á valdi sínu.
Sama máli gegnir um herinn.
Hermennirnir oglögreglumenn-
irnir eru tiltölulega bezt laun-
uðu stéttirnar á Spáni og njóta
ýmsra forréttinda. Meöan
Franco hefir þessa aðila að bak-
hjalli, þarf hann ekki að óttast
uppreist alþýðunnar. þótt heitt
kunni að vera þar undir niðri.
Það er af þessum ástæðum,
sem andstæðingar Franco-
stjórnarinnar hafa lagt traust
sitt á sameinuðu þjóðirnar. Á
íundi sameinuðu þjóðanna i
vetur kom sú tillaga fram, að
þær slitu bæði stjórnmála- og
viðskipta/sambandi við Spán
meðan Franco-stjórnin færi meö
yöld. Sú tillaga var yfirleitt
studd af þeim þjóðum, sem Þjóð-
verjar höfðu kú^að á stríðsár-
unum, því að þær líta á Fran-
co-stjörnina sem einn anga naz-
ismans. T. d. voru Norðmenn
mjög skeleggir talsmenn þess-
ara tillagna. Hvorug þeirra var
þó samþykkt, en hins vegar á-
kveðið, að sameinuðu þjóðirnar
skyldu kveðja heim sendiherra
sina frá Spáni. Slíkt var Franco
mikill ógreiði, og er ólíklegt, að
hann geti gert nokkra samninga
við sameinuðu þjóðirnar meðan
ERLENDAR FRETTIR
Frosthórkur og fannkomur
halda áfram í Vestur-Evrópu.
í fyrrinótt varð meira frost í
Bretlandi en nokkurti sinni áð-
ur, og er þetta talinn kaldasti
vetur þar í 50 ár. Verksmiðjur,
sem nota raforku, hafa lokað,
og eldsneyti til ^heimilisnota
sparað eins og frekast er hægt.
í Þýzkalarkii eril kuldai^nir mjög
miklir og eins á Norðurlöndum.
Siglingar mega heita * stöðvaðar
um Eyrarsund og Helsingjabotn
er byrjað að leggja.
Nær 80 manns fórust í Berlin
á laugardaginn, er eldur koœ
upp á skemmtistað.
svo háttar. Hann hefir þó mikla
þörf fyrir' ýmsa aðstoð þeixra, t.
d. lánveitingar, þar sem Spán-
verja skortir mjög erlendan
gjaldeyri.
Bretar og Bandaríkjamenn
áttu mestan þátt í því, að ekki
var lagt viðskiptabann á Spán.
Rök þeirra voru m. a. þau, að
slíkt myndi verða mjög þung-
bært fyrir spönsku þjóðina, þvi
að Franco myndi heldur reyna
að svelta hana en að láta undan.
Jafn víðtæk erlend íhlutun gæti
líka fremur styrkt hann í sessi
en það gagnstæða. Andstæðing-
ar'Breta og Bandaríkjamanna
héldu því hins vegar fram, að
þessi afstaða þeirra byggðist á
því, að þeir óttuðust að kom-
múnistar kæmust til valda á
Spáni, ef algert öngþveiti og
hungursneyð yrði í landinu.
Það vakti athygli á þingi sam-
einuðu þjóðanna, að arabisku
þjóðirnar og nokkur Suður-
Amerikuríki virtust vinsamleg
í garð Franco. Afstaða Suður-
Amerikumanna var skýrð með
því, að þeir teldu Spánverja
frændur sína og vildu því sýna
þeim vissa tilhliðrunarsemi.
Hins vegar var afstaða Araba-
þjóðanna skýrð þannig, að
Franco ætti í samningum við
þær um framtíð Marpkkó og
hefði jafnvel heitið þeim að
gera Marokkó að sjálfstæðu
ríki. Nýtt ríki myndi þá bætast
i hóp Arabaríkjanna og myndi
það styrkja aðstööu þeirra út
á við.
. Þótt Franco þurfi ekki fyrst
um sinn að óttast uppreist lýð-
veldissinna né róttæk aískiptl
sameinuðu' þjóðanna, er hann
þó langt frá þvi traust,ur í sessi.
Hann á aðra andstæðinga, sem
eru voldugri á Spáni og eiga
ítök bæði í hernum og lögregl-
unni, sem eru sterkustu stoðir
hans. Það eru konungssinnar.
Siðustu misserin hafa kirkjan,
aðallinn og ýmsir auðmenn snú-
ist til fylgis við þá, því að þessir
aðilar þykjast sjá fyrir endanh
á stjórn Franco og vilja því
undirbúa þá stjórn, sem geti
orðið þeim næst skapi. Franco
er þetta vel kunnugt og hann
hefir því ýmist gert að reyna
að semja við hirnn útlæga ríkis-
arfa, Don Juan, eða að víkja
fylgismönnum hans í útlegð, t. d.
Aronda hersh/ifðingja. Talið er,
að Franco hafi boðið Don Juan
kórónuna, ef hann fengi að
halda einræðisvöldum sínum á-
fram. Don Juan er hins vegar
talinn hafa set't það skilyrði, að
Franco hætti öllurri afskiptum
af stjórnmálum.
Seinustu fregnir, frá Spáni
herma, að ástandið i fjármálum
versr.i þar óðfluga. Því er ekki
að neita, að Franco hefir látið
gera ýmsar merkilegar verkleg-
ar framkvæmdir og hann hefir
komið á meiri ró og reglu en
lengi hefir verið á Spáni. En
dýrtíðin hefir farið ört vaxandi
síðan stríðinu lauk og gjaldeyr-
isskorturinn er mikill. Kjör al-
mennings versna óðum og munu
halda áfram að gera það, nema
þjóðinni berist erlend >' hjálp.
Hana fær hún tæyast meðan
(Framhdld & 4. aíðu)
„Hvassafeir er óskaskip dreifbýlisins
.SK1E> MITT ER KOMIÐ AÐ LAMH
íi

Á þessari mynd sést Hvassafell liggja við bryggju á Reyðarfirði, nýkomið úr fyrstu för sinni. — „Skip mitt er ,
komið að landi," hefði margur mátt segja.
Skagastrandarbréf:
Aðeins einn línubátur
sækir sjó f rá Skagaströnd
Ti'm grænka ©g brumluiappar gægjast upp
í miðjum janúarniánuði.
Janúarmánuður síðastliðinn var mildasti janúarmánuður, sem
komið hefir í Reykjavík síðan farið var að gera veðurathuganir.
En svipaða sögu er að segja víðar af landinu. Norður á Skaga-
strönd grænkuðu tún og brumhpappar gægðust fram í görðum,
segir í bréfi frá fréttaritara blaðsins þar.
"
Furðuleg vetrartíð.
Tíðarfar I janúarmánuði var
einstaklega gott, svo að gersam-
lega brýtur i bága viö hugmynd-
ir manna um vetrartíð á íslandi
norðanverðu. Oftast frostlaust,
frekar úrkomulítió, en dálítið
stormasanit af suðri. Tún hafa
jafnvel grænkað og brumknapp-
ar gægzt fram i görðum.
Sjór ekki stundaður.
Sjósókn er hér sáralítil, aðeins
einn línubátur, sem enn hefir
gengið héðin, og róðrar tiltölu-
lega fáir. Aíli mun þó að likind-
um í meðallagi, væri sjór stund-
aður að ráði.
Er hér mikilla breytinga þörf,
ef byggð á að þróast hér ogaf-
koma íólksins að bygjast á líf-
vænlegri undirstöðu. Verður ó-
Frumvarp um olíu-
einkasölu lagt fram
í gær var lagt fram í efri deild
frumvarp um einkasölu ríkisins
á olíu. Flutningsmenn eru þeir
Hannibal Valdimarsson og Páll
Zóphóníasson.
ítarleg greinargerð fylgir frv.
Nánar verður sagt frá þessu*
máli siðar.
hjákvæmilega aö hefja aðgeröir
um útgerð, ef nýbygging stað-
arins á ekki að mótast á sandi.,
Verið^að ljúka smfði síldar- '
verksmiðjunnar.
Unnið hefir verið að byggingu
íbúðarhúsa í mánuðinum, og
steypuvinna l'ramkvæmd sem
að vorlagi. Sex íbúðarhús eru
nú hér í smíðum, þar af eitt
sænskt, er reist er á vegum ný-
(Framhald á 4. stóu)
Ólafur Jóhannesson
settur lagapróf essor
Ólafur Jóhannesson lögfrséð-
ingur hefir verið settur prófess-
or við lagadeild háskólans í stáð
Gunnars Thoroddsen, sem leyst-
ur var frá starfinu, um sinn,
Guðmundur Stefáns-
son á Vopnaf irði látinn
Guðmundur Stefánsson, sím-
stjóri og póstafgreiðslumaður á
Vopnafirði, andaðist 7. febrúar
s.l. Mun hann hafa orði'ð bráð-
kvaddur.
Guðmundur var kominn fast
að fimmtugu, fæddur 19. mai
1897. Verður þessa mæta manns
minnzt síðar hér í blaðinu.
Samninganefndir
sendar til Bretlands
og Rússlands
í dag leggja sendinefndir af
stað (til Bretlands og Rússlands
á vegum ríkisstjórnarinnar til
þess að hefja umleitanir um
viöskiptasamninga.
í nefndinni, sem semja á við
Breta, eru Magn'ús Sigurðsson
bankastjóri, sem er formaður
hennar, Sigursteinn Magnússon
framkvæmdastjóri, Lúðvik Jós-
efsson alþingismaður og Richard
Thors forstjóri. Ráðunautur
nefndarinnar um hraðfrystan
fisk er Finnbogi Guðmundsson
útgerðarmaður. Ritari nefndar-
innar er Helgi ÞórariHsson fram-
kvæmdastjóri.
í Rússlandsnefndinni eru
Pétur Benediktsson sendiherra,
sem er formaður heniiar, Helgi
Pétursson framkvæmdastjóri,
Erlendur Þorsteinsson fram-
kvæmdastjóri, Ársæll Sigurðs-
son framkvæmdastjóri og Björn
Ólafsson, fyrrverandi ráðherra.
— Ráðunatitur nefndarinnar um
hráðfrystan fisk er Sveinn Jóns-
son útgerðarmaður.
Komu þess hvarvetna
faguað.
Vi'ft'íal við Sverri Þór
stýrimanu.
Hvassafell, skip Sambands ís-
lenzkra samvinnufélaga, er
statt hér í Reykjavík um þessár
mundir. Kom skipið hingað síð-
astliðinn sunnudag úr för sinni
til Hull og Rotterdam. Síðah það
kom hefir fjöldi fólks gengið
niður á bryggju til að skoða
þetta stærsta og fullkomnasta
skip íslenzka flotans. þótt þetta
sé í annað sinn, sem það kemur
til Reykjavíkur. Tíðindamaður
blaðsins hitti S.verri Þór stýri-
mann í gær um borð i Hv.tssu-
felli og átti við hann tal.
Skip, sem boðar betri tíma.
Hvassafell vekur hvarvetna
athygli, þar sem það kemur, .og
á minni höfnunum úti á landi
er koma þess sérstæður og gleði-
legur viðburður. Þar boðar þetta
skip "stórfellda breytingu og
framför. Með því er rofin ein-
angrun kauptúna og kaupstaða
landsins og þeim gert unnt að
skipta beint við útlönd. Nú
gefst þeim með aðstoð sam-
vinnufélaganna í fyrsta sinn
kostur á að fá eitthvað af nauð-
synjum sínum, án þess þeim
þurfi að umskipa í Reykjavík.
Vel að skipverjum búið.
Þegar tíðindamaður blaðsins
kom um borð í Hvassafell í gær,
sátu skipverjar við kaffiborðið
þegar hann var kosinn borgar-
stjótó í Reykjavík.
Ólafur Jóhannesson er 33 ára
gamall, ættaður úr Fljótum. —
Hann lauk stúdentsprófi i
menntaskólanum á Akureyri ár-
(Framháld á 4. siðu)
Samvinnunni breytt
Haukur Snorrason tek-
ur v i'o' ritstjjórn liennar
Samvinnan, timarit Sambands
islenzkra samvinnufélaga, er
farin að koma út í nýjum bún-
ingi. .Jónas Jónsson hefir látið
ai' ritstjórn hennar, en við henni
tekið Haukur Snorrason rit-
stjóri Dags á Akureyri.
Stjórn S.Í.S. hafði hugsað sér
að stækka Samvinnuna til muna
nú með nýja árinu. En af því
gat þó ekki orðið vegna þess, að
ekki hafði tekizt að útvega næg-
an pappír í tæka tíð- og fleiri
annmarka, sem þó er von til að
ráðizt fram úr bráðlega.
Efni Samvinnunnar er nú
miklu fjölbreyttara en áður og
ritið prýtt mörgum stórum og
glæsilegum myndum, íslenzkum
og erlendum. Þá hefir umbroti
og efnisskipan blaðsins verið
breytt i það horf sem gerist um
nýtízku tímarit.
Samvinnumenn' í landinu
munu fagna þessari nýbreytni
áð verðleikum.
í bjartri og rúmgóöri borðstofu.
En allur búnaður Hvassafells er
samkvæmt ströngustu 'kröfum
um þægindi áhöfninni til handa,
enda er það mikils vir'ði, a'ð
skipverjar eigi kost á vistlegum
ibúðum á sjónum, svo að þeir
geti unað lífinu þar sem á sínu
öðru heimili. íslenzkir sjómenn
eru nógu lengi búnir að búa við
ófullkomin o'g heilsuspillandi
vistarverur á sjónum, og'er ekki
vanþörf á að þar fari að feeyt-
ast til batnaðar. Fer vel á því,
að samvinnuhreyfingin skulí
búa svo vel að liðsmönnum sín-
um á sjónum, það er hennar
stefna að bæta lífskjör fólksins,
hvort sem það vinnur störf sin
á sjó eða landi.
Borðstofan, sem komið er inn
í, gæti alveg eins verið á heimili
einhvers skipverjans. Skipshöfn-
in er aðallega ungir menn, að
minnzta kosti þeir þeirra, sem
voru við kaffiborðið í gær. Það
er glatt á hjalla meðan kafii'ð
er drukkið. Fyrir borðsendanum
situr Sverrir Þór stýrimaður og
talar ítölsku, ensku og íslenzku
á vixl. En svo er mál með vexti,
að' einn af áhöfninni er ítali,
hann er eftirlitsmaður með skip -
inu frá skipasmíðastöðinni, og
verður á því fyrstu sex mánuð-
ina. Nú er hann á förum. Hann
kann ekki íslenzku, en talar
enksu.með ítölskum hreim. ítal-
(Framhald á 4. síðu)